Iran Chủ Động Trong Đàm Phán Tại Vienna
Đào Như
Sau ba ngày đàm phán tại Vienna ông Mohamed ElBaradei, Tổng Giám Đốc Cơ Quan Năng Lượng Quốc Tế, IAEA, loan báo với các hãng thông tấn ông đã đưa ra bản sơ thảo hiệp định cung cấp uranium tinh chế cho Iran, và ông hy vọng thứ sáu 23/10 là thời biểu để các phe liên hệ chấp thuận hiệp định đó. Ông ElBaradei cho hay nội dung của hiệp định này đòi hỏi Iran phải chở 75% lượng uranium được nâng cấp nhẹ sang Nga để được tinh chế sau đó chuyển sang Pháp đóng thành các thanh kim loại trước khi giao trở lại cho Iran. Những thanh kim loại uranium nầy ở nồng độ thấp-low enriched uranium-LEU-chỉ đủ khả năng sản xuất năng lượng để chạy các lò hạt nhân tại thủ đô Teheran để sản xuất chất đồng vị phóng xạ-radio isotopes-dùng trong y khoa. Nếu bản hiệp định này được thông qua nó sẽ đánh dấu một bước khai thông lịch sử sau nhiều năm dài quốc tế đã phải đối đầu với tham vọng hạt nhân của Iran.
Cuộc thảo luận tại Vienna, trong ba ngày 19, 20, 21 vừa qua, thật sư là cuộc đối đầu cam go giữa Iran với Mỹ, Nga, Pháp, và với tổ chức IAEA. Có lúc bà Đại sứ Pháp tại Vienna, cũng là trưởng phái đoàn Pháp, bà Florence Mangin, đã phải rời phòng họp lúc17:30, ngày thứ Ba, 20/10, vì sự phản đối kịch liệt của phái đoàn Iran, không muốn Pháp có mặt tại buổi đàm phán về uranium của Iran. Iran lên án Pháp đã từng phản bội nặng nề về một hiệp ước năm 1974, từ thời các vương quyền Shah. Sau cuộc cách mạng Hồi giáo1979, Pháp ngưng một cách đột ngột trong việc hợp tác với Iran về chuơng trình năng lượng nguyên tử. Năm 1980, dưới chế độ Hồi giáo, Iran cầu mua uranium làm giàu (enriched uranium) Pháp từ chối không cung cấp cho Iran. Nhưng sự thật thì khác, vấn đề không hẳn hoàn toàn ở sự tích cũ xưa như vậy. Việc Iran đã kích kich liệt phái đoàn Pháp và tống Pháp ra khỏi buổi đàm phán hôm đó có mục đích là phản bác lại lại sự đòi hỏi độc đoán của Pháp là Iran phải giao liền một lúc với số lượng 1500 kg uranium, 75% số lương uranium Iran đang có, chứ không phải giao từng đợt và nhiều đợt. Và việc Pháp giữ những thanh kim loại uranium của Iran sau khi chuyển qua Nga, Pháp không có nói bao lâu Pháp sẽ hoàn trả lại cho Iran," Bao nhiêu ngày" Bao nhiêu tháng" Bao nhiêu năm" Điều đó khiến Teheran nghĩ rằng Tây phhương có ý tịch thu vĩnh viễn 75% số lượng uranium mà Iran hiện có. Hay ít ra Tây phương có kế hoach trì hoãn vô hạn đinh khả năng tinh luyện uranium của Iran…Phải công nhận Iran có lý trong suy nghĩ này. Sau khi bà Florence Margin lặng lẽ rời phòng họp cùng phái đoàn Pháp, các bên vẫn ngồi lại tiếp tục đàm phán với với Iran hôm đó.
Mặc dầu sau đó ông Mohamed ElBaradei có ý lạc quan khi ông bảo rằng trong những buổi đàm phán vừa qua mọi người đều hướng về tương lai, không ai còn vướng bận với quá khứ và mọi người đang chung sức hàn gắng những vết thương do sư nhầm lẫn trong quá khứ. Và ông nói thêm nếu được chính thức thừa nhận thì bản hiệp định trên sẽ mở ra một không gian thống thoáng cho những cuộc đàm phán tiếp theo trong tương lai- this deal (if formally approved) should open space for negociation…Trong khi đó đại diện Nguyên Tử Năng Quốc Gia Iran, ông Ali Asghar Soltanieth phát biểu rằng Iran đang duyệt xét mọi bộ phận của đề xuất hiệp định. Chúng tôi sẽ thông báo cho ông ElBaradei mọi sự đánh giá của Iran với đề xuất ấy. Nghe vậy, ông ElBaradei thì lạc quan hy vọng rằng Teheran sẽ có phản ứng tích cực. Trong lúc đó, Bộ trưởng Ngoại giao Pháp, Bernard Kouchner, cho hay là có nhiều chỉ dẫn cho thấy là Teheran sẽ có thái độ tiêu cực đối với bản đề nghị hôm thứ Tư 21/10 của Mỹ, Nga, Pháp và IAEA Quả thật vậy, theo phóng viên Nazanine Moshiri thì có tin từ Teheran hôm thứ Năm 22/10 mọi việc quyết định cuối cùng vẫn là từ Teheran, do Teheran và Teheran tuyên bố không bao giờ Teheran từ bỏ quyền làm giàu uranium của mình. Và ngày thứ Sáu, 23/10 kênh truyền hình quốc gia Iran cho hay là Chính phủ Iran muốn mua thêm lò tinh luyện hạt nhân để làm giàu uranium hơn là chấp nhận bản đề nghị từ phía Mỹ, Nga, Pháp, IAEA...Tất nhiên nguồn tin này làm thất vọng các chính phủ phương Tây mặc dầu nó chưa dược chính thức xác nhận, vẫn chưa có chính thức bát bỏ proposal của IAEA. Bernard Kouchner, ngoai trưởng Pháp, khi nghe tin này liền thốt: Thật là bất hạnh-It is a pity! Dĩ nhiên cuộc đàm phán đến đây chưa phải là kết thúc. Có chăng là hiệp mở đầu của cuộc đàm phán vừa kết thúc.
Thật là sai lầm cho những ai, cũng như kẻ viết bài này, đã từng nghĩ rằng vấn đề Nguyên Tử Năng của Iran sẽ được giải quyết qua những cuộc đàm phán đa phương hay song phuơng giữa Mỹ, Nga, Pháp, IAEA với Iran tại Vienna, giữa Nga và Mỹ tại Moscow, hay giữa Iran và Trung quốc tại Bắc kinh…Sư thật hoàn toàn khác hẳn vấn đề nguyên tử năng của Iran sẽ không giải quyết tại bất cứ nơi nào trên thế giới ngoài Teheran, thủ đô của của Iran. Những phán quyết cuối cùng trong các cuộc đàm phán đều đến từ Teheran qua sự cứu xét của Teheran. Điều đó bắt buộc Tây phương phải hiểu rằng trong cuộc đàm phán này Teheran luôn luôn giành phần chủ động./.
Oak park, Illnois,USA
Oct/23/2009- 23:30
Đào Như
Bác sĩ Đào Trọng Thể
thetrongdao2000@yahoo.com
Gửi ý kiến của bạn
