Trang Sử Việt: Nguyễn Đăng Đạo
.
.
NGUYỄN ĐĂNG ĐẠO
(1651 - 1719)
Nguyễn Đăng Đạo, quê làng Bịu thuộc tỉnh Bắc Ninh. Ông là con trai Tiến sĩ Nguyễn Đăng Tuân, cháu nội Thám hoa Nguyễn Đăng Cảo. Năm 1683, đậu Trạng nguyên, làm quan dưới đời Lê Hy Tông, người ta gọi ông là Trạng Bịu.
Ông đi sứ qua Tàu 2 lần, vào các năm 1687 và 1697. Một hôm, viên Hàn lâm nước Tàu đến mời sứ thần Nguyễn Đăng Đạo của Đại Việt đi ngắm cảnh trong vườn thượng uyển để thưởng trăng, ngắm hoa cùng sứ thần các nước.
Mùa xuân hoa khoe sắc, Nguyễn Đăng Đạo sánh bước cùng sứ thần các nước, đang say sưa ngắm cảnh, viên Hàn lâm cảm tác một vế câu đối: “Xuân tiêu phong nguyệt, nguyệt tân hoa sắc, phong tống hoa hương, hương sinh sắc, sắc sinh hương, hương hương sắc sắc mãn xuân tiêu, tương tư khách hứng tương tư khách”. Nghĩa là: Trăng gió đêm xuân, trăng thêm sắc cho hoa, gió đưa hương hoa, hương sinh sắc, sắc sinh hương, hương hương sắc sắc suốt đêm xuân, khách tương tư nhớ khách tương tư. Vế ra đầy ắp chất thơ, những điệu trầm bổng đầy nhạc tính, đối lại khó làm sao!
Sứ Cao Ly đối: “Tùng viện trúc mai, mai sinh long diệp, trúc hoá long chi, chi ty diệp, diệp ty chi, diệp diệp chi chi liên trùng viện, hữu tình nhân thức hữu tình nhân”. Nghĩa là: Mai trúc lầu tùng, mai trồi lá đẹp, trúc nảy cành xinh, cành liền lá, lá liền cành, lá lá sát lầu tùng, người hữu tình hiểu người hữu tình. Các quan Tàu khen: Lá cành san sát, màu xanh bát ngát đầy phòng, câu đối thật phong phú, nhưng trong thâm tâm, chưa được hài lòng lắm.
Tiếp đó, Nguyễn Đăng Đạo ứng khẩu đối lại rằng: “Hạ nhật cầm thi, thi ngụ ngã tính, cầm hòa ngã tính. Tính viên tình, tình viên tính, tính tính tình tình ngu hạ nhật; tri âm nhân thức tri âm nhân”. Nghĩa là: Đàn thơ ngày hạ, thơ ngụ tình ta; đàn hoà tâm tính, tính vươn tình, tình vươn tính, tính tính tình tình vui ngày hạ, người tri âm hiểu người tri âm. Mọi người đều tấm tắc khen: Đàn thơ giao hoà, chung đúc cả tạo hoá, từng câu từng chữ đối nhau chan chát; so với câu của ngài sứ Cao Ly, thì câu của ngài sứ Đại Việt có một sắc thái riêng, phong vị rất đặc biệt. Ôi! Quả là lời hay ý đẹp.
Nguyễn Đăng Đạo làm thêm một bài phú “Bái nguyệt” trong chớp mắt. Vua quan Tàu và các sứ thần thêm kính phục. Vua Khang Hy rất mến mộ tài của Trạng, nên phong tặng Nguyễn Đăng Đạo học vị Trạng nguyên Trung Hoa (như vậy ông là Lưỡng quốc Trạng nguyên(*))
Ông làm Thượng thư bộ lễ kiêm Đông các đại học sĩ, nhưng đời sống thanh bạch. Gặp lúc quốc gia loạn lạc, nơi quê ông, dân chúng bị mất mùa, đói khát. Vợ chồng ông đem hết của tiền dành dụm bấy lâu và nhắn nhủ những người hảo tâm cứu trợ, nhân dân cảm kích truyền tụng:
Lời Truyền tụng: Nghĩa là:
Bất hữu Trạng nguyên tiền Không có tiền Trạng giúp
Ngô dân hà dĩ an Đồng bào sống phập phồng
Bất hữu Trạng nguyên túc Không lúa Trạng nguyên cấp
Ngô dân hà dĩ dục Dân dã xác xơ trông
Tướng công chi đức Đức người chan chứa đức
Tướng công chi công Công người nhớ nhung công
Lịch vạn thế nhi bất vong Muôn đời luôn kính phục
Ông để lại tập thơ: Nguyễn Trạng nguyên phụng sứ tập (Trạng nguyên họ Nguyễn làm tập thơ lúc đi sứ)
Cảm phục: Nguyễn Đăng Đạo
Nguyễn Đăng Đạo, dạ lo lường dân
Tha thiết thương quê, xí xóa bần
Đi sứ gian nan, tròn trịa nghĩa
Đồng bào vĩnh viễn, nhớ nhung ân!
________________
(*) - Lưỡng quốc Trạng nguyên, là một danh hiệu xưng tặng cho một số Trạng nguyên của Việt Nam thời xưa, là Trạng nguyên của hai nước Việt Nam và Trung Hoa. Trong 49 vị Trạng nguyên của Việt Nam, có 3 người chính thức được xưng tặng là “Lưỡng quốc Trạng nguyên”, đó là: Mạc Đĩnh Chi thời Trần Anh Tông. Nguyễn Trực thời Lê Thái Tông. Nguyễn Đăng Đạo thời Lê Hy Tông.
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
Những ngày tháng cuối năm là thời gian rộn ràng nhất trong năm. Điều này không chỉ ứng với cố quận mình, xứ Cờ Hoa này mà hầu như mọi nơi trên thế gian này cũng đều như thế cả, cho dù có khác nhau về văn hoá, phong tục. Có lẽ thời gian sắp kết thúc cái cũ chuyển sang cái mới, thời điểm chuyển đổi làm cho lòng người chuyển theo hay lòng người chuyển tạo ra ảo giác chuyển của thời gian? Cái cũ, cái hư hoại sẽ qua đi để cho cái mới, cái tốt đẹp sẽ đến.
Nhiều người Mỹ gốc Việt đã từng sống ở quê hương sau ngày mất nước 30/04/1975 cho rằng một trong những điều đáng quí nhất ở Hoa Kỳ chính là nền tự do báo chí. Kể từ khi CSVN thống trị toàn cõi Việt Nam, toàn bộ các cơ quan truyền thông báo chí trở thành công cụ để tuyên truyền cho chế độ.
Từ năm 75 đến thập niên 80 có hằng trăm ngàn người Việt Nam liều chết vượt biển để tìm tự do và cuối cùng một số người may mắn đã đến được bến bờ tự do. Theo ước đoán, hiện nay có khoảng trên 25.000 người Việt Nam đang sinh sống tại thành phố Montréal. Họ được gọi là Les Vietnamiens de Montréal hay Les Viéto-Montréalais.
Đại dịch Covid-19 không chỉ gây ra cuộc khủng hoảng y tế cộng đồng mà còn gây ra cả khủng hoảng kinh tế. Nhiệm vụ của tân Phó Tổng thống Kamala Harris và tôi là sẽ đối đầu trực tiếp với cuộc khủng hoảng kinh tế này và trợ giúp người dân ngay khi nhậm chức.
Chỉ còn 30 ngày nữa đến kỳ Đại hội XIII của đảng Cộng sản Việt Nam, diễn ra trong tháng 01 năm 2021, nhưng từ Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng xuống tới Lãnh đạo cấp Ủy cơ sở lại đang hô hào phải bảo vệ Tư tưởng Đảng bằng mọi giá.
Ngày thứ ba 17 tháng 3 năm 2020 nghe tin cô Thái Thanh ra đi, dẫu biết cô đã 86 tuổi, cái tuổi của Sinh, Lão, Bệnh và bây giờ là Tử. Giữa lúc bệnh dịch Covid_19 lây lan hoành hành khắp nơi, mọi người đều bị cách ly ở nhà, chẳng ai gặp ai, tôi thật ngậm ngùi thương cảm Cô mất trong hoàn cảnh éo le, không có bạn bè thăm viếng, đưa tiễn...
Năm 2012, 8 quốc gia trong khu vực châu Á Thái Bình Dương đang cùng Hoa Kỳ thương lượng Hiệp Định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) thì cũng bắt đầu thương thuyết Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) với Trung cộng.
Bà chị đi lấy chồng vào đúng lúc tôi chia tay với cá, chim, dế, diều, bông vụ, nút phéng, giây thung, ná cao su, bong bóng … Giã từ tuổi thơ (adieu, những đứa bạn của thưở ấu thời) cùng những buổi chiều sôi nổi: tạt lon, dích hình, bắn bi, rượt bắt cứu tù, rồng rắn lên mây, và những đêm chơi năm mười bịt mắt mãi trốn tìm.
Trung Quốc tuy theo mô hình Tư Bản Nhà Nước nhưng ngân sách chính thức của nhà cầm quyền tính theo GDP lại thấp hơn nhiều so với các nước Âu-Mỹ [1] Bài viết này nhằm tìm hiểu nguyên nhân của mâu thuẩn đó.
Trong những trang sổ tay trước, chúng tôi đã có dịp đề cập đến vài mảnh đời lưu lạc của đồng bào H’mong đến từ Mường Nhé. Những dòng chữ còn lại của S.T.T.D hôm nay xin được dành riêng cho những đồng bào Thượng đi từ Tây Nguyên mà chúng tôi đã có dịp tiếp chuyện – nhiều lần – ở ven đô Bangkok.
Người Việt Phone
"Nước Mỹ trở lại", Joe Biden nói tại buổi họp báo ở Delaware hôm 24/11/2020 khi giới thiệu đội ngũ quan chức ngoại giao trong chính quyền tương lai: "Sẵn sàng lãnh đạo thế giới và không rút lui".
Các chuyên gia bảo mật tại IBM cho biết, một chiến dịch tấn công lừa đảo của các hacker đã nhắm vào các tổ chức liên quan đến việc phân phối vaccine Covid-19 kể từ tháng 09/2020
Hôm thứ Năm (03/12/2020), Apple thông báo với các nhà cung cấp dịch vụ được ủy quyền của hãng rằng một thiết bị phần cứng mới sẽ ra mắt vào ngày 08/12/2020.
Tòa án Tối cao Wisconsin từ chối thụ lý vụ kiện "gian lận bầu cử" của Donald Trump trong nỗ lực lật ngược thế cờ trước ôg Biden, và yêu cầu đơn kiện phải được giải quyết đúng trình tự
Tổng thống đắc cử Joe Biden cho haysẽ yêu cầu dân Mỹ đeo khẩu trang trong 100 ngày đầu ông nhậm chức tổng thống.
Copyright © 2020 vietbao.com All rights reserved 