Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Nguyễn Đăng Đạo

16/07/201508:21:00(Xem: 4912)
Trang Sử Việt: Nguyễn Đăng Đạo

.
NGUYỄN ĐĂNG ĐẠO
 (1651 - 1719)
Nguyễn Đăng Đạo, quê làng Bịu thuộc tỉnh Bắc Ninh. Ông là con trai Tiến sĩ Nguyễn Đăng Tuân, cháu nội Thám hoa Nguyễn Đăng Cảo. Năm 1683, đậu Trạng nguyên, làm quan dưới đời Lê Hy Tông, người ta gọi ông là Trạng Bịu.
 
Ông đi sứ qua Tàu 2 lần, vào các năm 1687 và 1697. Một hôm, viên Hàn lâm nước Tàu đến mời sứ thần Nguyễn Đăng Đạo của Đại Việt đi ngắm cảnh trong vườn thượng uyển để thưởng trăng, ngắm hoa cùng sứ thần các nước.
Mùa xuân hoa khoe sắc, Nguyễn Đăng Đạo sánh bước cùng sứ thần các nước, đang say sưa ngắm cảnh, viên Hàn lâm cảm tác một vế câu đối: “Xuân tiêu phong nguyệt, nguyệt tân hoa sắc, phong tống hoa hương, hương sinh sắc, sắc sinh hương, hương hương sắc sắc mãn xuân tiêu, tương tư khách hứng tương tư khách”. Nghĩa là: Trăng gió đêm xuân, trăng thêm sắc cho hoa, gió đưa hương hoa, hương sinh sắc, sắc sinh hương, hương hương sắc sắc suốt đêm xuân, khách tương tư nhớ khách tương tư. Vế ra đầy ắp chất thơ, những điệu trầm bổng đầy nhạc tính, đối lại khó làm sao!
Sứ Cao Ly đối: “Tùng viện trúc mai, mai sinh long diệp, trúc hoá long chi, chi ty diệp, diệp ty chi, diệp diệp chi chi liên trùng viện, hữu tình nhân thức hữu tình nhân”. Nghĩa là: Mai trúc lầu tùng, mai trồi lá đẹp, trúc nảy cành xinh, cành liền lá, lá liền cành, lá lá sát lầu tùng, người hữu tình hiểu người hữu tình. Các quan Tàu khen: Lá cành san sát, màu xanh bát ngát đầy phòng, câu đối thật phong phú, nhưng trong thâm tâm, chưa được hài lòng lắm.
 
Tiếp đó, Nguyễn Đăng Đạo ứng khẩu đối lại rằng: “Hạ nhật cầm thi, thi ngụ ngã tính, cầm hòa ngã tính. Tính viên tình, tình viên tính, tính tính tình tình ngu hạ nhật; tri âm nhân thức tri âm nhân”. Nghĩa là: Đàn thơ ngày hạ, thơ ngụ tình ta; đàn hoà tâm tính, tính vươn tình, tình vươn tính, tính tính tình tình vui ngày hạ, người tri âm hiểu người tri âm. Mọi người đều tấm tắc khen: Đàn thơ giao hoà, chung đúc cả tạo hoá, từng câu từng chữ đối nhau chan chát; so với câu của ngài sứ Cao Ly, thì câu của ngài sứ Đại Việt có một sắc thái riêng, phong vị rất đặc biệt. Ôi! Quả là lời hay ý đẹp.
Nguyễn Đăng Đạo làm thêm một bài phú “Bái nguyệt” trong chớp mắt. Vua quan Tàu và các sứ thần thêm kính phục. Vua Khang Hy rất mến mộ tài của Trạng, nên phong tặng Nguyễn Đăng Đạo học vị Trạng nguyên Trung Hoa (như vậy ông là Lưỡng quốc Trạng nguyên(*))
Ông làm Thượng thư bộ lễ kiêm Đông các đại học sĩ, nhưng đời sống thanh bạch. Gặp lúc quốc gia loạn lạc, nơi quê ông, dân chúng bị mất mùa, đói khát. Vợ chồng ông đem hết của tiền dành dụm bấy lâu và nhắn nhủ những người hảo tâm cứu trợ, nhân dân cảm kích truyền tụng:
Lời Truyền tụng:                                      Nghĩa là:
Bất hữu Trạng nguyên tiền                      Không có tiền Trạng giúp
Ngô dân hà dĩ an                                     Đồng bào sống phập phồng
Bất hữu Trạng nguyên túc                       Không lúa Trạng nguyên cấp
Ngô dân hà dĩ dục                                    Dân dã xác xơ trông
Tướng công chi đức                                 Đức người chan chứa đức
Tướng công chi công                               Công người nhớ nhung công
Lịch vạn thế nhi bất vong                        Muôn đời luôn kính phục
Ông để lại tập thơ: Nguyễn Trạng nguyên phụng sứ tập (Trạng nguyên họ Nguyễn làm tập thơ lúc đi sứ)
Cảm phục: Nguyễn Đăng Đạo
Nguyễn Đăng Đạo, dạ lo lường dân
Tha thiết thương quê, xí xóa bần
Đi sứ gian nan, tròn trịa nghĩa
Đồng bào vĩnh viễn, nhớ nhung ân!
________________
(*) - Lưỡng quốc Trạng nguyên, là một danh hiệu xưng tặng cho một số Trạng nguyên của Việt Nam thời xưa, là Trạng nguyên của hai nước Việt Nam và Trung Hoa. Trong 49 vị Trạng nguyên của Việt Nam, có 3 người chính thức được xưng tặng là “Lưỡng quốc Trạng nguyên”, đó là: Mạc Đĩnh Chi thời Trần Anh Tông. Nguyễn Trực thời Lê Thái Tông. Nguyễn Đăng Đạo thời Lê Hy Tông. 
Nguyễn Lộc Yên

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Nelson Mandela (1918-2013), quán quân Giải Nobel Hòa Bình năm 1993, nhà hoạt động chống chế độ phân biệt chủng tộc bị tù 27 năm, và là vị tổng thống người da đen đầu tiên được bầu trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của nước Nam Phi vào năm 1994, đã từng nói rằng, “Giáo dục là vũ khí có sức mạnh nhất mà bạn có thể sử dụng để thay đổi thế giới.” Hơn ai hết, Nelson Mandela là người không những hiểu rõ giá trị thực sự của nền giáo dục mà còn áp dụng kiến thức đó trong việc làm thay đổi đất nước và dân tộc Nam Phi của ông. Ông đã dẫn dắt Nam Phi từ một quốc gia ngập chìm trong bóng tối của thù hận, phân hóa và lạc hậu để vươn mình lên trong ánh sáng của đoàn kết, hòa bình và phát triển.
Hoa Kỳ đã tấn công Iran. Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý rằng có thể trì hoãn bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ trong nhiều tuần, ông tuyên bố vào ngày 21/6 rằng máy bay Mỹ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân của Iran, bao gồm cả cơ sở bị chôn sâu ở Fordow. Các quan chức Iran xác nhận rằng các cuộc không kích đã diễn ra. Mặc dù ông Trump khẳng định rằng các địa điểm này đã bị "xóa sổ", nhưng vẫn chưa rõ các cuộc tấn công đã gây ra thiệt hại gì.
Jena, Louisiana – một thị trấn 4.000 dân lọt thỏm giữa rừng thông – nơi bảng hiệu đầu làng ca ngợi đội bóng nữ vô địch của bang, nhưng cách đó chỉ ba dặm, sau hàng rào kẽm gai và lời Kinh Thánh treo lủng lẳng, là Trại Giam ICE đồ sộ - do GEO Group điều hành. Nơi đây hiện giam giữ hơn 1000 người – phần lớn chưa từng bị kết tội hình sự, nhiều người chỉ là dân đang xin tị nạn hợp pháp, số còn lại chưa kịp hiểu vì sao mình bị bắt...
Tại sao Trump lại vội vàng ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và chính sách mới như vậy?AI: Có hai lý do.Đầu tiên, tổng thống vội vàng vì nếu có bất kỳ điều gì sai trái xảy ra vào đầu nhiệm kỳ, ông có thể đổ lỗi cho chính quyền trước và nhà nước (những người làm việc cho ông). Nếu để lâu, những điều sai trái sẽ là trách nhiệm của ông, và Trump không thích chịu trách nhiệm.Thứ hai, ông biết trong hai năm nữa, đảng Cộng hòa sẽ mất quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử quốc hội và ông sẽ trở thành què quặt. Ông cần phải hoàn thành mọi việc ngay bây giờ. Ông muốn tập trung vào các doanh nghiệp của mình trong hai năm cuối nhiệm kỳ tổng thống,
Bao dung – một từ nghe thật thanh thoát. Âm tiết của nó cũng thật bình dị, thốt ra từ thanh quản nhẹ nhàng không cần uốn nắn, như cỏ mọc từ đất, như mưa từ trời. Vậy mà ngày nay, trong một xã hội đứng đầu thế giới về tự do, về quyền con người, hai từ “bao dung” bỗng dưng khó tìm. Chính trong tháng Sáu này, tháng gọi là Pride Month, những câu chuyện thương tâm về cộng đồng LGBTQ+ bị chìm trong bóng tối. Có lẽ trong sáu tháng qua, nước Mỹ có quá nhiều những phát ngôn, biến cố, thay đổi mà đối với truyền thông, đó là điều cần phải nói, và nói mỗi ngày. Hoặc cũng có lẽ, trong một chính quyền đang nỗ lực bác bỏ DEI, đóng chặt cửa với di dân, thì truyền thông cũng không dám đào sâu về những gì thuộc về cộng đồng yếu thế. Cho dù, đó là một án mạng lấy đi cuộc sống một con người, hoặc chấm dứt những nguyên tắc vốn đã được nhìn nhận hàng thập kỷ.
“Nơi nào người ta bắt đầu đốt sách, nơi đó người ta rồi cũng sẽ thiêu người.”— Heinrich Heine. Câu nói nổi tiếng từ thế kỷ XIX của thi sĩ Heinrich Heine, tưởng chỉ là tiếng vọng u ám của bóng ma lịch sử nhưng hôm nay, giữa thế kỷ XXI, lời cảnh báo ấy lại trở nên rúng động – ngay trên đất nước từng được xem là ngọn hải đăng của tự do học thuật. Oái oăm thay, những dấu hiệu đầu tiên của bóng tối không phát xuất từ một chế độ độc tài phương Đông, mà từ chính nước Mỹ – xứ sở từng được xem là ngọn hải đăng của giáo dục tự do.
Donald Trump không đội vương miện, nhưng ông đã luyện được cách bắt cả một đảng chính trị quỳ gối. Và cũng như các ông vua cổ đại, ông không cần luật – ông chính là luật. Nếu Toà Tối cao chống đối, ông sẽ gọi đó là “phản quốc.” Nếu truyền thông phản biện, ông gọi đó là “tin giả.” Nếu có cuộc bầu cử mà ông thua, ông sẽ bảo đó là “gian lận.” Và nếu có ai dám nói điều gì khác, ông sẽ gửi quân đội tới – như ông đã làm ở Los Angeles, để dạy cho đám biểu tình “hỗn xược” ấy một bài học về dân chủ... bằng đạn cao su và lựu đạn cay.
Ryanne Mena là một nhà báo đưa tin về tội phạm và an toàn công cộng cho Southern California News Group. Thứ Sáu, 6/6, ngày đầu tiên diễn ra cuộc biểu tình phản đối chính sách nhập cư của chính quyền Trump, chống lại các cuộc bố ráp của Cảnh Sát Di Trú (ICE), Mena đã có mặt ngay trên đường phố Los Angeles, bên ngoài Trung tâm giam giữ Metropolitan,L.A. Tại đây, cô bị trúng đạn hơi cay ở đùi bên trái Ngày kế tiếp, nữ phóng viên này bị trúng đạn cao su của các đặc vụ liên bang bắn vào đầu, bên phải, cách tai của cô chỉ khoảng 1 inch. Những tấm ảnh Mena và các đồng nghiệp khác bị thương lan tỏa khắp Instagram, Twitter.
Giữa lúc Tòa Bạch Ốc đang tìm mọi cách cứu vớt mối quan hệ Trump-Musk thì các cựu quan chức an ninh y tế cho biết chính quyền Trump hủy bỏ $766 triệu trong các hợp đồng nghiên cứu phát triển vaccine mRNA để chống lại các loại đại dịch cúm. Với họ, đây là đòn giáng mới nhất vào quốc phòng quốc gia. Họ cảnh báo rằng Hoa Kỳ có thể phải nhờ đến lòng trắc ẩn của các quốc gia khác trong đại dịch tiếp theo. ABC News dẫn lời Beth Cameron, cố vấn cao cấp của Trung tâm Đại dịch thuộc Brown University Pandemic Center, và là cựu giám đốc Hội đồng an ninh quốc gia Tòa Bạch Ốc, cho biết: “Các hành động của chính quyền đang làm suy yếu khả năng phòng ngừa của chúng ta đối với các mối đe dọa sinh học. Việc hủy bỏ khoản đầu tư này là một tín hiệu cho thấy chúng ta đang thay đổi lập trường về công tác chuẩn bị ứng phó với đại dịch. Và điều đó không tốt cho người dân Mỹ.”
Ăn mặc đẹp là nói về thời trang. Lịch sử “thời trang cao cấp” thuộc về truyền thống của Pháp: Haute couture từ thế kỷ 17. Đến thế kỷ 19, ngành thời trang cao cấp đã phát triển thành một phương tiện kích thích tăng trưởng trong nền kinh tế Pháp. Trong thời gian này, các nhà tạo mốt như Dior, Chanel và Balenciaga đã được thành lập. Tuy nhiên, vào thế kỷ 20, ngành thời trang cao cấp ở Pháp đã mất đi phần lớn sự huyền bí của mình và phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các thị trường quốc tế khác, đặc biệt là ở Ý và Hoa Kỳ. Sự thành công của bối cảnh thời trang quốc tế và tiềm năng lợi nhuận đã thu hút sự chú ý của các tập đoàn hàng xa xỉ, được tiên phong bởi ông trùm kinh doanh người Pháp và người sáng lập LVMH Bernard Arnault vào năm 1987. Ngày nay, các tập đoàn này vẫn tiếp tục duy trì hoạt động lịch sử của các nhà thời trang xa xỉ thông qua việc bổ nhiệm các giám đốc sáng tạo, những người diễn giải và chỉ đạo triết lý thiết kế của thương hiệu.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.