Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Nguyễn Đăng Đạo

16/07/201508:21:00(Xem: 4232)
Trang Sử Việt: Nguyễn Đăng Đạo

.
NGUYỄN ĐĂNG ĐẠO
 (1651 - 1719)
Nguyễn Đăng Đạo, quê làng Bịu thuộc tỉnh Bắc Ninh. Ông là con trai Tiến sĩ Nguyễn Đăng Tuân, cháu nội Thám hoa Nguyễn Đăng Cảo. Năm 1683, đậu Trạng nguyên, làm quan dưới đời Lê Hy Tông, người ta gọi ông là Trạng Bịu.
 
Ông đi sứ qua Tàu 2 lần, vào các năm 1687 và 1697. Một hôm, viên Hàn lâm nước Tàu đến mời sứ thần Nguyễn Đăng Đạo của Đại Việt đi ngắm cảnh trong vườn thượng uyển để thưởng trăng, ngắm hoa cùng sứ thần các nước.
Mùa xuân hoa khoe sắc, Nguyễn Đăng Đạo sánh bước cùng sứ thần các nước, đang say sưa ngắm cảnh, viên Hàn lâm cảm tác một vế câu đối: “Xuân tiêu phong nguyệt, nguyệt tân hoa sắc, phong tống hoa hương, hương sinh sắc, sắc sinh hương, hương hương sắc sắc mãn xuân tiêu, tương tư khách hứng tương tư khách”. Nghĩa là: Trăng gió đêm xuân, trăng thêm sắc cho hoa, gió đưa hương hoa, hương sinh sắc, sắc sinh hương, hương hương sắc sắc suốt đêm xuân, khách tương tư nhớ khách tương tư. Vế ra đầy ắp chất thơ, những điệu trầm bổng đầy nhạc tính, đối lại khó làm sao!
Sứ Cao Ly đối: “Tùng viện trúc mai, mai sinh long diệp, trúc hoá long chi, chi ty diệp, diệp ty chi, diệp diệp chi chi liên trùng viện, hữu tình nhân thức hữu tình nhân”. Nghĩa là: Mai trúc lầu tùng, mai trồi lá đẹp, trúc nảy cành xinh, cành liền lá, lá liền cành, lá lá sát lầu tùng, người hữu tình hiểu người hữu tình. Các quan Tàu khen: Lá cành san sát, màu xanh bát ngát đầy phòng, câu đối thật phong phú, nhưng trong thâm tâm, chưa được hài lòng lắm.
 
Tiếp đó, Nguyễn Đăng Đạo ứng khẩu đối lại rằng: “Hạ nhật cầm thi, thi ngụ ngã tính, cầm hòa ngã tính. Tính viên tình, tình viên tính, tính tính tình tình ngu hạ nhật; tri âm nhân thức tri âm nhân”. Nghĩa là: Đàn thơ ngày hạ, thơ ngụ tình ta; đàn hoà tâm tính, tính vươn tình, tình vươn tính, tính tính tình tình vui ngày hạ, người tri âm hiểu người tri âm. Mọi người đều tấm tắc khen: Đàn thơ giao hoà, chung đúc cả tạo hoá, từng câu từng chữ đối nhau chan chát; so với câu của ngài sứ Cao Ly, thì câu của ngài sứ Đại Việt có một sắc thái riêng, phong vị rất đặc biệt. Ôi! Quả là lời hay ý đẹp.
Nguyễn Đăng Đạo làm thêm một bài phú “Bái nguyệt” trong chớp mắt. Vua quan Tàu và các sứ thần thêm kính phục. Vua Khang Hy rất mến mộ tài của Trạng, nên phong tặng Nguyễn Đăng Đạo học vị Trạng nguyên Trung Hoa (như vậy ông là Lưỡng quốc Trạng nguyên(*))
Ông làm Thượng thư bộ lễ kiêm Đông các đại học sĩ, nhưng đời sống thanh bạch. Gặp lúc quốc gia loạn lạc, nơi quê ông, dân chúng bị mất mùa, đói khát. Vợ chồng ông đem hết của tiền dành dụm bấy lâu và nhắn nhủ những người hảo tâm cứu trợ, nhân dân cảm kích truyền tụng:
Lời Truyền tụng:                                      Nghĩa là:
Bất hữu Trạng nguyên tiền                      Không có tiền Trạng giúp
Ngô dân hà dĩ an                                     Đồng bào sống phập phồng
Bất hữu Trạng nguyên túc                       Không lúa Trạng nguyên cấp
Ngô dân hà dĩ dục                                    Dân dã xác xơ trông
Tướng công chi đức                                 Đức người chan chứa đức
Tướng công chi công                               Công người nhớ nhung công
Lịch vạn thế nhi bất vong                        Muôn đời luôn kính phục
Ông để lại tập thơ: Nguyễn Trạng nguyên phụng sứ tập (Trạng nguyên họ Nguyễn làm tập thơ lúc đi sứ)
Cảm phục: Nguyễn Đăng Đạo
Nguyễn Đăng Đạo, dạ lo lường dân
Tha thiết thương quê, xí xóa bần
Đi sứ gian nan, tròn trịa nghĩa
Đồng bào vĩnh viễn, nhớ nhung ân!
________________
(*) - Lưỡng quốc Trạng nguyên, là một danh hiệu xưng tặng cho một số Trạng nguyên của Việt Nam thời xưa, là Trạng nguyên của hai nước Việt Nam và Trung Hoa. Trong 49 vị Trạng nguyên của Việt Nam, có 3 người chính thức được xưng tặng là “Lưỡng quốc Trạng nguyên”, đó là: Mạc Đĩnh Chi thời Trần Anh Tông. Nguyễn Trực thời Lê Thái Tông. Nguyễn Đăng Đạo thời Lê Hy Tông. 
Nguyễn Lộc Yên

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Nếu Donald Trump giành lại được Nhà Trắng vào tháng 11, năm nay có thể đánh dấu một bước ngoặt đối với quyền lực của Mỹ. Cuối cùng, nỗi sợ hãi về tình trạng suy tàn đã khiến cho người Mỹ bận tâm kể từ thời thuộc địa sẽ được biện minh. Hầu hết người Mỹ tin rằng, Hoa Kỳ trong tình trạng suy tàn, Donald Trump tuyên bố rằng ông có thể “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”. Nhưng tiền đề của Trump đơn giản là sai, và các biện pháp trị liệu được ông đề xuất đặt ra mối đe dọa lớn nhất đối với nước Mỹ.
Đảng CSVN hay nói “Trí thức là “nguyên khí của quốc gia”, làm hưng thịnh đất nước, rạng rỡ dân tộc*; “Trí thức là vốn liếng quý báu của Dân tộc”; hay “Thanh niên là rường cột của nước nhà” , nhưng tại sao nhiều người vẫn ngại đứng vào hàng ngũ đảng? Lý do vì đảng chỉ muốn gom Trí thức và Thanh niên “vào chung một rọ để nắm tóc”...
Tây Bắc hay Tây Nguyên thì cũng chừng đó vấn đề thôi: đất đai, tôn giáo, chủng tộc… Cả ba đều bị nhũng nhiễu, lũng đoạn tới cùng, và bị áp chế dã man tàn bạo. Ở đâu giới quan chức cũng đều được dung dưỡng, bao che để tiếp tục lộng quyền (thay vì xét sử) nên bi kịch của Tây Nguyên (nói riêng) và Cao Nguyên (nói chung) e sẽ còn dài, nếu chế độ toàn trị hiện hành vẫn còn tồn tại...
Bữa rồi, nhà thơ Inra Sara tâm sự: “Non 30 năm sống đất Sài Gòn, tôi gặp vô số người được cho là thành công, thuộc nhiều ngành nghề, đủ lứa tuổi, thành phần. Lạ, nhìn sâu vào mắt họ, cứ ẩn hiện sự bất an, lo âu.” “Bất an” có lẽ không chỉ là tâm trạng của người Sài Gòn mà dường như là tâm cảm chung của toàn dân Việt – không phân biệt chủng tộc, giới tính hay giai cấp nào ráo trọi – nhất là những kẻ sắp từ giã cõi trần. Di Cảo của Chế Lan Viên và di bút (Đi Tìm Cái Tôi Đã Mất) của Nguyễn Khải, theo nhận xét của nhà phê bình văn học Vương Trí Nhàn, chỉ là những tác phẩm “cốt để xếp hàng cả hai cửa. Cửa cũ, các ông chẳng bao giờ từ. Còn nếu tình hình khác đi, có sự đánh giá khác đi, các ông đã có sẵn cục gạch của mình ở bên cửa mới (bạn đọc có sống ở Hà Nội thời bao cấp hẳn nhớ tâm trạng mỗi lần đi xếp hàng và không sao quên được những cục gạch mà có lần nào đó mình đã sử dụng).”
Tập Cận Bình tin rằng lịch sử đang dịch chuyển theo hướng có lợi cho mình. Trong chuyến thăm Vladimir Putin tại Matxcơva vào tháng 3 năm ngoái, nhà lãnh đạo Trung Quốc nói với Tổng thống Nga rằng “Ngay lúc này, chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi chưa từng thấy trong 100 năm qua, và chúng ta đang cùng nhau thúc đẩy sự thay đổi ấy.”
Sau 20 năm chiêu dụ Kiều bào về giúp nước không thành công, đảng CSVN lại tung ta Dự án “Phát huy nguồn lực của người Việt Nam ở nước ngoài phục vụ phát triển đất nước trong tình hình mới” vào dịp Tết Nguyên Đán Giáp Thìn 2024. Đây là lần thứ tư, từ khi có Nghị quyết 36-NQ/TW ngày 26 tháng 3 năm 2004, một Quyết định nhằm mưu tìm đầu tư, hợp tác khoa học, kỹ thuật và tổ chức các Hội, Đoàn người Việt ở nước ngoài, đặt dưới quyền lãnh đạo của đảng CSVN được tung ra...
Khi số lượng di dân vượt biên bất hợp pháp qua biên giới Hoa Kỳ-Mexico tăng cao kỷ lục, câu hỏi quan trọng được đặt ra là: Làm thế nào mà Hoa Kỳ lại rơi vào tình trạng này, và Hoa Kỳ có thể học hỏi những gì từ cách các quốc gia khác ứng phó với các vấn đề an ninh biên giới và nhập cư. Chào đón công dân nước ngoài đến với đất nước của mình là một việc khá quan trọng để giúp cải thiện tăng trưởng kinh tế, tiến bộ khoa học, nguồn cung ứng lao động và đa dạng văn hóa. Nhưng những di dân vào và ở lại Hoa Kỳ mà không có thị thực hoặc giấy tờ hợp lệ có thể gây ra nhiều vấn đề – cho chính bản thân họ và cho cả chính quyền địa phương bởi tình trạng quá tải không thể kịp thời giải quyết các trường hợp xin tị nạn tại tòa án nhập cư, hoặc cung cấp nơi ở tạm thời và các nhu cầu cơ bản khác. Mà tình trạng này hiện đang xảy ra ở rất nhiều nơi ở Hoa Kỳ.
Trên vai những pho tượng trắng trong vườn Lục Xâm Bảo, lá vàng đã bắt đầu rơi lất phất. Mùa Thu Paris thật lãng mạn. Henry Kissinger đi dạo quanh một hồ nhỏ ở ngoại ô gần Rambouillet. Nơi đây từng cặp tình nhân đang nắm tay nhau bên những cành cây la đà bóng hồ. Ông thấy lòng mình nao nao (melancholic) vì sắp tới phiên họp quan trọng nhất với ông Lê Đức Thọ.
Tôi nghe nhiều người tỏ ý bi quan về hiện cảnh cũng như tương lai (đen tối) của Việt Nam. Dân tộc nào, số phận đó. Một đất nước có những người viết sử và làm luật (cỡ) như ông Dương Trung Quốc thì… đen là phải!
Việt Nam bước vào năm Giáp Thìn 2024 với gánh nặng tham nhũng và một đội ngũ “không nhỏ” cán bộ, đảng viên suy thoái đạo đức lối sống. Đó là cảnh báo của người đứng đầu đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng, trong cuộc phỏng vấn đầu năm của Thông Tấn Xã Việt Nam...
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.