Đọc Sách “vụ Án Trần Ngọc Châu”: Cia Và Sự Thất Bại Chính Trị Của Mỹ Ở Việt Nam (vi)

Đọc Sách "Vụ Án Trần Ngọc Châu": CIA và sự thất bại chính trị của Mỹ ở Việt Nam (VI)
TƯỚNG cia LANSDALE VÀ ĐỆ NHỊ CỘNG HOÀ

Năm 1970, TT Nguyễn Văn Thiệu bắt Dân biểu Trần Ngọc Châu bỏ tù, Elizabeth Pond viết "The Chau Trial". Hơn 20 năm sau, 1991, Trần Ngọc Châu lại trở thành nhân vật chính cho một tác phẩm quan trọng của Zalin Grant: "Facing The Phoenix: CIA and the Political Defeat in Vietnam / Đối diện Phượng Hoàng: CIA và sự thất bại chính trị của Mỹ tại Việt Nam."
Zalin Grant là nhà báo và tác giả kỳ cựu chuyên về Việt Nam, nói giỏi tiếng Việt. Từ 1964 tới 1973, ông là phái viên tạp chí Time và New Republic, từng có 5 năm làm việc ở Việt Nam. Sau khi gặp lại Trần Ngọc Châu tại Hoa Kỳ, Zalin dành thêm 5 năm để nghiên cứu, phỏng vấn từng nhân vật để viết Facing the Phoenix. Vụ án Trần Ngọc Châu trong sách này được đặt trong toàn cảnh lịch sử 30 năm quan hệ chính trị Việt - Mỹ, từ 1945 tới 1975, đụng tới nhiều bí ẩn chưa từng được soi sáng, từ bản tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh, cái chết của Ngô Đình Diệm, tới sự sụp đổ của miền Nam Việt Nam.
Sau đây là phần rút gọn nội dung "Facing the Phoenix" trích từ sách "Vụ Án Trần Ngọc Châu"

VI. Lansdale, người tổ chức bầu cử lập hiến, lập pháp, định hình cho Đệ Nhị Cộng Hoà VN

Sự tiêu vong của Đệ Nhất Cộng Hoà khiến mọi thành quả bình định ở các tỉnh sụp đổ theo, mở đường cho quân Cộng Sản lấn tới, miền Nam lâm nguy.
Sau khi TT Kennedy bị ám sát, Tổng Thống kế nhiệm Lyndon Johnson quyết định đổ quân vào Việt Nam. Năm 1964, tướng Maxwell Taylor được cử sang Saigon làm Đại Sứ thay thế Cabot Lodge nhưng không ổn định nổi tình hình. Các tướng lãnh miền Nam tiếp tục đấu đá nhau dành quyền. Maxwell Taylor càng thất thế hơn khi ra mặt tranh chấp với Tướng Westmoreland. Phía Washington cũng không khá hơn, Phó Tổng Thống Hubert Humphrey và phía Thượng nghị sĩ Fulbright, vốn ảnh hưởng ý kiến của Lansdale và Rufe Phillips, chống việc oanh tạc Bắc Việt. Chiến tranh leo thang dữ dội hơn, mà cũng mù mịt hơn. Tháng Bẩy, 1965, TT Johnson phải quyết định tăng quân và để tránh bị phe Cộng Hoà chỉ trích, ông quay lại với giải pháp đưa Henry Cabot Loge trở lại làm Đại sứ Việt Nam. Muốn lấy lòng cánh Phó Tổng Thống Humphrey và TNS. Fulbright, chủ tịch Uỷ Ban Ngoại Giao Thượng Viện, nơi ông phải điều trần để nhận chức Đại sứ, Cabot Lodge mời Lansdale cùng sang Việt Nam làm phụ tá bình định.
Vậy là 11 năm sau ngày ông góp phần dựng lên chế độ cộng hoà tại miền Nam, tướng Edward G. Lansdale có dịp trở lại Việt Nam lần thứ hai. Vẫn với gần đủ mặt các anh em cũ của ông. Ngoài Rufus Phillips, Lou Conein, còn thêm nhân vật mới: Chàng tiến sĩ Daniel Ellsberg, tốt nghiệp Harvard, cố vấn cho công ty RANT về các vấn đề quốc phòng, và là cánh tay phải của Phụ Tá hàng đầu cho Bộ Trưởng Quốc Phòng Mc Namara. Dan Ellsberg đang hưởng ngạch GS-18, cấp bậc dân sự tương đương với một chuẩn tướng, nhưng vốn đầy nhiệt huyết, ông bỏ tất cả để đi theo Lansdale.
Trở lại Saigon vào lúc hai tướng Nguyễn Văn Thiệu-Nguyễn Cao Kỳ đang chia nhau làm chủ dinh Độc Lập, Lansdale không gặp khó khăn gì với các tướng trẻ. Ngoài tác phong riêng của ông, danh tiếng Lansdale đã trở thành huyền thoại. Cả Thiệu lẫn Kỳ cùng các tướng khác vui vẻ ngồi xếp bằng dưới sàn nhà nghe Lansdale kể chuyện ông đi gặp Trình Minh Thế. Nhưng trở ngại mà nhóm Lansdale đụng phải chính là phía người Mỹ. Toà Đại Sứ, Quân Đội Mỹ và cả CIA ở Việt Nam lúc này đã trở thành bộ máy thư lại khổng lồ và không phía nào muốn Lansdale xía vào việc của họ. Các phụ tá của Đại sứ Lodge đều ra mặt chống lại Lansdale.

Nhóm của Lansdale không có một ngân sách riêng mặc dầu Bộ Ngoại Giao nói rằng ngân sách đã chờ sẵn họ ở Sài Gòn. Điều dó khiến cho Conein nghĩ rằng sứ mạng của họ đã bị những kẻ thù của Lansdale phá hoại ngay từ lúc họ chưa rời khỏi Washington. Còn Dan Ellsberg cho rằng "Lansdale có thể làm được nhiều hơn nếu ông có địa vị cao hơn và được Lodge tin tưởng hơn. Những cái bọn quan liêu ở đây đã hoạt động rất mau lẹ để loại chúng tôi ra ngoài khi chúng tôi vừa đến nơi."
Mặc dầu có những thế lực dàn trận chống lại ông, Lansdale đã làm được một việc đáng kể, nhưng không được người ta ghi công và không được người Mỹ ở Sài Gòn biết đến. Hơn bất cứ quan chức nào khác, ông là người chịu trách nhiệm tổ chức một cuộc bầu cử kiểu Mỹ ở Nam Việt Nam đang trong chiến tranh. Lyndon Johnson, cũng như các quan chức khác ở Washington, rất quan tâm đến việc chứng minh rằng Nam Việt Nam là một nước dân chủù, đáng nhận được sự ủng hộ của Hoa Kỳ. Nhưng việc này nói thì dễ mà làm thì khó.
Năm 1966, sau khi dàn xếp được cho Thiệu-Kỳ gặp TT. Johnson tại Honolulu, Lansdale thuyết phục được Thiệu - Kỳ đồng ý tổ chức bầu cử, Lansdale mang Rufe Phillips sang Việt Nam năm để giúp ông xây dựng một chế độ tuyển cử. Lansdale muốn trước tiên bầu ra một quốc hội lập hiến mở đường cho những cuộc bầu cử Tổng thống và Quốc hội sau này. Ông và Phillips mới chạy tìm người Việt Nam tham gia và họ bắt đầu mở lớp cho những người ra ứng cử ngay tại nhà của Lansdale. Nhờ sự thúc đẩy của Lansdale, Quốc Hội Lập Hiến thành hình, rồi cuộc bầu cử Tổng Thống được tổ chức, Thiệu thành Tổng Thống, Kỳ làm Phó.
Ngay khi trở lại Việt Nam, Lansdale và Rufe Phillips đã thu xếp để Việt Nam thành lập Bộ Xây Dựng Nông Thôn và Trần Ngọc Châu được đề cử làm giám đốc Nha huấn luyện cán bộ toàn quốc, kiêm chỉ huy trưởng Trung Tâm Huấn Luyện Vũng Tầu. Trung tâm này đang do CIA trực tiếp quản trị, ra mặt chống lại sự có mặt của Châu. Thấy không thể làm gì hơn, Châu đành phải từ chức và xuất ngũ. Lansdale và Rufus Phillips khuyến khích Châu ra tranh cử, làm một chính khách.
Thực tế, có thể nói sau thời kỳ tướng lãnh VN làm loạn, chính Lansdale lại là người tạo ra bộ mặt dân chủ, mang lại hiến pháp và quốc hội làm khung cho Đệ Nhị Cộng Hoà, giống như trước đây ông từng làm cho chế độ của Diệm.
Lansdale, như lời ông nói sau này, đã đặt biết bao hy vọng ở Châu vì cả hai cùng thực lòng tin vào sức mạnh của một nền dân chủ đích thực. Điều bi thảm là lý tưởng dân chủ của Lansdale và Châu không còn chỗ trong chính sách Mỹ dành cho Việt Nam.
Tướng Mike Dunn, phụ tá thân nhất của Đại sứ Lodge nói "Lansdale muốn có một nền dân chủ thực sự còn Lodge chỉ cần có một nền dân chủ hình thức để chúng ta sẽ làm những gì chúng ta muốn làm. Hai người quan niệm vấn đề rõ ràng là không như nhau".
Cuối năm 1967, TT Johnson thay thế Cabot Loge bằng Edward Bunker 73 tuổi, một đại sứ có thành tích thương thuyết. Nhiệm vụ của Bunker được chính Johnson chỉ rõ là gấp rút ổn định tình hình sửa soạn cho Mỹ rút quân, kết thúc chiến tranh. Đã tính đến "gấp rút ổn định để rút" thì mục tiêu dài hạn dân chủ thật sự đâu còn giá trị gì. Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu trở thành nhân vật được Bunker hỗ trợ để gấp rút ổn định bằng mọi giá, kể cả việc phá nát chính cái cơ chế dân chủ nền tảng của chế độ.
Sau mấy tháng cố ở lại cạnh Bunker, Lansdale lặng lẽ rời khỏi Việt Nam năm 1968. Khi Bunker hỗ trợ Thiệu bắt Châu bỏ tù, tại Mỹ, Lansdale tổ chức họp báo hết lòng bênh vực Châu. Các quan chức chóp bu của Washington lễ độ nghe ông nói, nhưng nghe qua rồi thôi.
Kỳ tới: Hai anh em, hai trận tuyến.

• Tội Ác: Tên Giết Người Ở Victoria
• Tổng Giám Đốc Gm Họp Với Các Bộ Trưởng Liên Âu
• Việt Tân Tiếp Tân, Mời Đồng Hương
• Tình Ca Muôn Thuở- Đêm Âm Nhạc Tạ Ơn Tình Yêu