Trong một cuộc hội thảo ở Chonburi, miền Đông Thái, ông Thanat tuyên bố: “ASEAN không thể sống còn. Nay đã đến lúc phải tái thiết và tái cấu trúc”.
Ông nói những cuộc khủng hoảng kinh tế gần đây ở Thái Lan và Indonesia, hai thành viên lớn nhất của ASEAN, cho thấy cần phải nghĩ lại về tổ chức các quốc gia Đông Nam Á, hiện có 10 nước. Ngoài hai nước trên còn có Brunei, Cam Bốt, Lào, Mã Lai Á, Phi Luật Tân, Singapore, Việt Nam và Miến Điện.
Thanat năm nay 86 tuổi là một trong 5 Ngoại trưởng Đông Nam Á đã thiết lập ASEAN năm 1967 khi khu vực này bị chiến tranh lạnh hăm dọa.
Ông nói một trong những nhược điểm ASEAN phải khắc phục là tổ chức nay đã già 33 tuổi muốn được sống còn là phải phục hồi tinh thần đoàn kết trong các nước hội viên. Ông không nói rõ chi tiết ASEAN phải tái thiết như thế nào, nhưng ông góp ý là tổ chức phải tăng cường đoàn kết với Ấn Độ hơn là với Trung Quốc, Nhật Bản và Nam Hàn. Ông nói: “Những nước Đông Bắc Á đó không quan tâm đến những vấn đề của Đông Nam Á, nhưng Ấn Độ lại quan tâm”. Cuộc hội thảo này gồm các nhà ngoại giao và học giả.
Thanat nói ba nước Đông Bắc Á chỉ quan tâm đến những vấn đề của chính họ, chẳng hạn Trung Quốc có vấn đề với Đài Loan, ngoài ra Trung Quốc không thuận thảo với Nhật Bản.
Ông nói: “Tôi không thấy có lợi gì cụ thể về ba nước đó... chúng ta có thể duy trì liên hệ với họ, nhưng chúng ta cần phải đưa Ấn Độ đến với chúng ta”.
Vị cựu Ngoại trưởng Thái Lan còn cảnh giác về thể thức “tam đầu chế” mới được thỏa thuận trong khối ASEAN. Thể thức này không chắc có hiệu năng gì khi phải giải quyết những cuộc khủng hoảng chính trị, an ninh hay các cuộc khủng hoảng khác trong khu vực, bởi vì tổ chức có truyền thống ngần ngại can thiệp vào việc nội bộ của các nước hội viên.
Ông nói: “Nó không làm được việc bởi vì không nước nào, kể cả Thái Lan, muốn có ai can thiệp, bởi vậy tam đầu chế sẽ không được chấp thuận. Người ta sẽ quên tam đầu chế trong vòng vài tháng”.
Kế hoạch của ASEAN là thành lập cơ cấu tam đầu chế (troika), gồm ba Ngoại trưởng của ba nước theo lệ luân phiên mỗi năm, hiện làm chủ tich, vừa rời ghế chủ tịch và sắp làm Chủ tịch của Ủy ban Thường vụ ASEAN để giải quyết những vấn đề được chỉ định.