Nhiễm trùng đường tiểu là viêm đường tiểu do vi trùng gây ra. Phần lớn triệu chứng khởi đầu bằng đau buốt khi đi tiểu. Cũng có thể là đau bụng dưới, đi tiểu có máu hay có mủ.
Nguyên nhân nhiễm trùng đường tiểu:
Phần lớn nhiễm trùng đường tiểu do vi trùng từ phân. 85 phần trăm là vi trùng Escherichia coli. Đối với phụ nữ còn trẻ, do vi trùng Staphylococcus saprophyticus, khoảng 10-15 phần trăm. Khi phụ nữ càng lớn tuổi, càng dễ bị nhiễm trùng đường tiểu. Lý do là bởi khi lớn tuổi hay trong thời kỳ mãn kinh, kích thích tố estrogen bị giảm, thay đổi tế bào âm hộ, làm nồng độ acid tăng lên. Vi trùng Lactobacillus giảm đi. Lợi dụng tình trạng đó, loại vi trùng coli dễ phát triển.
. Nhiễm trùng đường tiểu liên hệ tới vấn đề luyến ái của phụ nữ. Có thể do vi trùng di động từ âm hộ hay ruột vào ống dẫn tiểu, giúp vi trùng lan vào bọng đái.
. Dùng thuốc spermicides giết tinh trùng hay dùng bao ngừa thụ thai cũng dễ làm nhiễm trùng đường tiểu.
. Lau chùi sau khi đại tiện, dùng băng vệ sinh, rửa ráy hay mặc quần chật đều không phải là lý do gây nhiễm trùng đường tiểu.
Có thai liên hệ gì tới nhiễm trùng đường tiểu"
Vấn đề sinh lý khi có bầu ảnh hưởng tới vi trùng trong nước tiểu.
. Chẳng hạn khi bào thai phát triển được 7 tuần lễ, tử cung lớn ra, sẽ làm ống dẫn tiểu nở lớn ra.
. Kích thích tố thay đổi-như progesterone sẽ làm ống tiểu (ureter) và bắp thịt, cơ mu bàng quang (detrusor) giãn ra, ảnh hưởng tới bọng đái khi đi tiểu.
Những biến chuyển kể trên làm vi trùng trong nước tiểu gây viêm thận(pyelonephritis) cho phụ nữ khi có bầu (20 tới 75 phần trăm).
. Phụ nữ có vi trùng trong nước tiểu khi mang bầu cần phải chữa trị, vì nếu không, có thể sinh con thiếu tháng hay hài nhi sinh ra bị nhỏ con.
Điều trị: Chữa nhiễm trùng đường tiểu bằng trụ sinh. Thí dụ: quinolones, TMP-SMZ, Nitrofurantoin, v..v.. Cũng có nhiều thuốc trụ sinh đã bị quen thuốc (khoảng 33 phần trăm), chẳng hạn Amoxicilline, Sulfonamides. Thuốc quinolones ít bị vi trùng quen thuốc hơn cả(khoảng 1-2 phần trăm). Thuốc TMP-SMZ và Nitrofurantoin cũng bị vi trùng quen thuốc, nhưng tùy từng vùng. Có nhiều trường hợp bị tái phát phải uống thuốc trụ sinh phòng ngừa. Đôi khi cần phải khám niệu khoa. Nhất là trong trường hợp bị nóng, đau bên hông, nước tiểu vẫn còn vi trùng hay nước tiểu còn máu, hay bệnh có nguy cơ vì bệnh tiểu đường. Đôi khi phải thử nghiệm họat động thận hay chụp hình thận. Có trường hợp phải nội soi bọng đái. Có trường hợp khám phá đột nhiên thấy sạn thận. Đường tiểu bị nghẹt hay vi trùng có hoài trong nước tiểu vì bộ phận đường tiểu lúc sanh ra bất bình thường.
Nót tóm lại, nhiễm trùng đường tiểu là loại bệnh thông thường của phụ nữ. Tại Hoa Kỳ, mỗi năm phụ nữ đi khám bệnh nhiễm trùng đường tiểu cả triệu lần. Phần lớn do vi trùng E. Coli. Nếu bị nhe, chữa bằng trụ sinh, chỉ khoảng 3 ngày là hết. Nếu bị trở đi trở lại thường xuyên, hay kèm theo bệnh tiểu đường, hay bộ phận đường tiểu bất bình thường, sẽ phải uống trụ sinh lâu hơn. Nếu bị đau lưng, tiếp tục nóng, hay nước tiểu tiếp tục có máu, phải gặp bác sĩ chuyên môn nội khoa.
Phòng ngừa nhiễm trùng đường tiểu:
. Tránh những hoá chất kích thích đường dẫn tiểu (urethra) và bọng đái. Thí dụ đừng nằm ngâm trong bồn tắm để xà-bông, để dầu, shampoo v..v.. Tắm đứng sẽ tốt hơn.
. Sau khi đại tiểu tiện, trẻ nhỏ cần tập dùng giấy chùi từ đằng trước ra đằng sau để tránh vi trùng và đồ dơ từ phân nhiễm vào đường dẫn tiểu.
. Nước tiểu thường có độ acid nhẹ. Nếu uống nước cranberry sẽ giúp độ acid tăng lên, phòng ngừa vi trùng E.Coli khỏi tăng trưởng.
. Tránh uống nước ngọt có hơi hay caffeine, chocolate, nước chanh, nước cam vì dễ kích thích bọng đái, làm đi tiểu thường xuyên.
. Trẻ em hay vội vã đi tiểu cho lẹ, để chạy đi chơi, cho nên không đi tiểu hết. Có một lúc nào đó vi trùng còn lại trong nước tiểu bành trướng dễ làm nhiễm trùng trở lại.
. Cần uống nước nhiều và thường xuyên hơn để giúp đường tiểu thông.
. Nên đi tiểu thường xuyên hơn là ráng nhịn không đi tiểu.
. Nếu hay bị nhiễm trùng đường tiểu, nên dùng quần lót bằng vải bông (cotton).
. Ban đêm nên mặc quần rộng, thong thả.
. Ăn nhiều rau, uống nhiều nước giữ cho khỏi táo bón. Nếu vẫn bị táo bón phải đi găp bác sĩ gia đình.
Tất cả những lời khuyên kể trên đều là bí quyết giúp tránh nhiễm trùng đường tiểu.
(Ghi chú: bài này viết với mục đích nâng cao kiến thức, không dùng để tự trị liệu. Nếu bạn có thắc mắc về tình trạng sức khỏe hay thuốc men, xin hỏi bác sĩ gia đình).
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; E-mail: nmtran@hotmail.com ; Điện
Gửi ý kiến của bạn
