Hỏi Đáp Y Học: Tự Đo Huyết Áp
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô
Hỏi: Vì sao bệnh nhân cần tự đo huyết áp mỗi ngày"
Đáp: Bệnh nhân nên tự đo huyết áp và theo dõi huyết áp của mình thường xuyên, mỗi ngày. Khác với ngày xưa, bệnh nhân chỉ biết huyết áp khi gặp bác sĩ hay vào nhà thương cấp cứu. Khi bệnh nhân dùng máy đo huyết áp loại digital thì cần đo lập đi lập lại 3 lần rồi lấy con số trung bình. Vì kết quả huyết áp đo loại này thường không được chính xác. Kết quả mỗi lần đo huyết áp sẽ có 3 con số hiện ra. Con số thứ nhất là huyết áp tâm thu, con số thứ 2 là huyết áp tâm trương. Khi 2 con số này biến đi, hiện ra con số thứ 3 là pulse hay nhịp tim đập. Vậy cần đo 3 lần liên tục, rồi lấy 3 con số huyết áp tâm thu cộng lại, chia làm 3, lấy con số trung bình. Cũng làm như vậy để lấy con số huyết áp trung bình cho huyết áp tâm trương và lấy số trung bình cho nhịp tim. Có trường hợp bác sĩ khuyên đo 2 lần rồi cộng lại chia 2. Nhưng trong xác suất, dùng 3 con số sẽ chính xác hơn dùng 2 con số.
Hiện giờ có một loại máy đo huyết áp digital, khi đẩy cái nút vào số 3, có thể tự động đo 3 lần, rồi tự động cộng chia 3, lấy con số trung bình cho huyết áp tâm thu, huyết áp tâm trương và nhịp tim. Tất cả mọi con số đều hiện ra một lúc. Rất tiện lợi vì bệnh nhân đỡ phải đo đi đo lại 3 lần, cộng lại từng con số rồi chia ra, mất công. Khi có con số cuối cùng, bệnh nhân thường khi vào quyển sổ, ghi ngày giờ đo máu, để tiện theo dõi huyết áp và nhịp tim. Khi nào lười, không có thì giờ, thì có thể đẩy cái nút sang con số 1: máy chỉ đo có một lần. Như vừa nói ở trên, cần đo 3 lần để lấy số trung bình, sẽ chính xác hơn. Dùng loại này còn có dấu hiệu bất chợt cho bệnh nhân khi tim đâp thất nhịp. Nếu đo đi đo lại 3 lần mà vẫn thấy dấu hiệu này thì phải báo cho bác sĩ gia đình, hoặc có khi phải vào nhà thương cấp cứu.
Ngay cả trong phòng mạch, khi bác sĩ dùng dùng máy đo huyết áp sphygmomanometer, đo cho bệnh nhân, chính xác hơn, nhưng đôi khi cũng đo đi đo lại, 2-3 lần cho bệnh nhân để yên tâm hơn. Mặc dầu khởi đầu nên đo huyết áp bên tay trái nhưng lúc đầu thường khuyên bệnh nhân đo cả 2 cánh tay trái và mặt. Nếu có sự khác biệt huyết áp tâm thu khoảng từ 5 tới 10 hay tối đa 20, thì không sao. Nhưng nếu sự khác biệt cao tới 30 hay hơn là do động mạch dưới xương đòn gánh (subclavian artery) co nhỏ, nên nói cho bác sĩ gia đình biết. (khi động mạch subclavian bị nghẹt thì gây hội chứng subclavian steal syndrome, máu sẽ chảy ngược vào động mạch xương sống, có những triệu chứng như thỉnh thoảng thấy liệt tay, đau vùng xương chẩm hay xương chũm. Rờ động mạch tay không thấy tiếng đập động mạch, v…v…).
Bàn thêm: Ngày nay, bệnh nhân tự đo huyết áp mỗi ngày để theo dõi là một phương pháp hữu hiệu nhất: vì vừa giúp bệnh nhân tự theo dõi huyết áp và nhịp tim của mình khi uống thuốc, vừa tránh tình trạng máu cao bất chợt có thể tăng nguy cơ cơn đau tim (heart attack) hay tai biến mạch máu não. Bác sĩ gia đình thường cắt nghĩa cho mỗi bệnh nhân bị cao máu hiểu rõ điều này và phải đáp ứng thế nào để tránh những biến chứng có thể sẩy ra. Trong một nghiên cứu đăng trong báo Family Practice, 54: 1. 2005, Bs T. Ohkubo và các đồng nghiệp khuyến cáo đo huyết áp theo dõi trong 24 tiếng đồng hồ cho bệnh nhân bị cao máu loại (white coat hypertension). Nếu bệnh nhân thường đo huyết áp thêm vào buổi trưa thì sẽ tốt hơn nếu chỉ đo máu trong phòng mạch hay tự đo máu buối tối hoặc buổi sáng ở nhà. Thí dụ khi bệnh nhân đo máu buổi sáng trước khi đi làm và buổi tối trước khi đi ngủ có thể bình thường, nhưng nếu đo máu mỗi buổi trưa sẽ thấy huyết áp lên cao. Bệnh nhân phải uống thuốc cao máu để giữ huyết áp trung bình buổi sáng, buổi tối và buổi trưa. (Bệnh nhân có thể mang theo máy đo huyết áp trong lúc ăn trưa). Có nhiều bệnh nhân đo máu trong phòng mạch vọt lên cao mà khi về nhà lại thấy trung bình. Có thể do căng thẳng quá độ, còn gọi là white coat hypertension. Trên đây chỉ là những lời chỉ dẫn căn bản, bệnh nhân cần tham khảo với bác sĩ của mình để điều trị, giữ huyết áp bình thường, kể cả lúc đi làm.
Bs Trần Mạnh Ngô, E-mail: nmtran@hotmail.com; Xin mời ghé thăm Y Học Ngày Nay, www.yduocngaynay.com, một Trang Web Y Khoa của người Việt viết cho người Việt.
Gửi ý kiến của bạn
Năm Quý Mão đã đến! Để đảm bảo trái cây họ cam quýt mà quý vị tặng người thân trong dịp Tết Nguyên đán này là hiện thân của phúc lộc, may mắn và thịnh vượng, Chương Trình Phòng Chống Sâu Bệnh & Dịch Bệnh Gây Hại Giống Cây Cam Quýt (CPDPP) đề xuất các biện pháp thực hành tốt nhất sau đây để bảo vệ giống cây cam quýt quý hóa của California trong nhiều năm tới.
Blue Shield of California Promise Health Plan (Chương Trình Bảo Hiểm Y Tế Hứa Hẹn của Blue Shield of California) đang giới thiệu Wellvolution, là chương trình bảo hiểm y tế và sức khỏe tâm thần kỹ thuật số theo lối sống có thể được lập riêng để giải quyết các nhu cầu và ưu tiên sức khỏe cá nhân.
Sau 13 năm, cuối cùng thì Bác sĩ David Sinclair và các đồng nghiệp đã tìm được câu trả lời cho câu hỏi: Điều gì thúc đẩy quá trình lão hóa? Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Cell vào ngày 12 tháng 1 năm 2023, Sinclair, giáo sư di truyền học và đồng giám đốc của Paul F. Glenn Center for Biology of Aging Research tại Trường Y Harvard (Harvard Medical School), đã phác họa ra một chiếc đồng hồ lão hóa, khi ta vặn chiều kim là có thể đẩy nhanh hoặc đảo ngược quá trình lão hóa của các tế bào.
Gần đây, một số bạn bè gởi cho tôi qua e-mail một bài viết bằng tiếng Việt không rõ xuất xứ cảnh báo về một loại biến chủng của virus COVID mới rất nguy hiểm, rất lây lan mà lại không có triệu chứng thông thường báo trước, không phát hiện được bằng các test hiện có và không có thuốc chữa. Những “tin tức” này có vẻ không có cơ sở thực tế và có thể gây hoảng hốt không cần thiết. Hôm nay tôi xin phỏng dịch và chú thích thêm cho dễ hiểu một bài báo của CNN (1) trả lời một số câu hỏi về biến thể phụ mới nhất đang lan tràn ở Mỹ và đã có mặt tại Việt Nam.
Chúng ta đã cảm thấy hân hoan khi đón chào năm mới Quý Mão 2023 sắp đến. Mọi người chắc hẳn sẽ cùng bên nhau ăn uống. Hút thuốc và uống rượu là những điều thường được làm khi đoàn tụ với người thân và bằng hữu để đón Tết. Thế nhưng việc hút thuốc cùng nhau hay mời nhau điếu thuốc có thật sự cần thiết để đón mừng năm mới không? Tiến sĩ Shu-Hong Zhu, Giáo sư Y Học Gia Đình và Sức Khoẻ Cộng Đồng tại Đại học California, San Diego (UCSD) cho biết: “Khói thuốc lá có hơn 7.000 loại hóa chất và khoảng 70 chất trong số đó được biết là gây ung thư. Hít phải khói thuốc lá do người khác hút có thể tác hại như là tự hút và cũng có thể gây hại cho thú cưng. Cách tốt nhất để ăn mừng là tránh những nơi hút thuốc, không mời mọc thuốc lá và bỏ hút thuốc."
Người dân California gần đây đã phản đối ngành công nghiệp thuốc lá và bầu chấm dứt việc bán hầu hết các sản phẩm thuốc lá có hương vị, bao gồm thuốc lá bạc hà và thuốc lá điện tử. Các cử tri đã ủng hộ Dự luật Thượng viện (SB) 793 bằng cách bỏ phiếu “Có” cho Dự luật (Prop) 31, điều này ngăn cản những tiệm lẻ bán các sản phẩm này và khiến Big Tobacco (Nhóm Thuốc Lá Lớn) khó săn mồi và kiếm lợi từ trẻ em và nhắm vô nhiều cộng đồng khác.
Năm mèo, theo thông lệ chúng ta hãy bàn về con mèo trong y khoa. Một phần ba gia đình ở Mỹ có nuôi mèo. Trước hết là hai bệnh có thể tránh được mà mèo có thể truyền qua người, bệnh “mèo quào” do vi khuẩn và bệnh do ký sinh mà qua phân mèo có thể truyền qua người, nhất là người có thai và gây những triệu chứng nguy hiểm ở trẻ sơ sinh; và sau cùng là một bệnh di truyền làm đứa trẻ sơ sinh có tiếng khóc giống tiếng mèo kêu với nhiều dị tật quan trọng.
Hầu hết phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh đều đã quá quen thuộc với các cơn bốc hỏa mặt (hay những cơn nóng bừng khó chịu – hot flashes). Những cơn nóng bừng khó chịu đột ngột kéo đến và nhiệt độ tăng nhanh, thường kèm theo đổ mồ hôi, tim đập nhanh, chóng mặt, mệt mỏi và/hoặc lo lắng. Chúng khiến cho các bà, các mẹ bị mệt mỏi, suy nhược hơn nhiều chứ không ‘chớp nhoáng’ như tên gọi của chúng (flashes).
Tôi là bác sĩ Niall Campbell, một bác sĩ tâm lý có hơn 40 năm kinh nghiệm. Tôi từng làm việc với tư cách là cố vấn cho Sở Y Tế Quốc Gia Anh (National Health Service) cho đến năm 2002. Sau đó, tôi là trưởng ban cố vấn về chứng nghiện ngập và là bác sĩ tâm thần tại The Priory Roehampton, một bệnh viện tâm thần tư nhân ở phía tây nam London trong hai thập niên qua. Bệnh nhân của tôi phần lớn là những người trên 18 tuổi và thường thuộc nhóm khá giả; khoảng một nửa trong số họ có mua bảo hiểm y tế tư nhân, một số khác thì tự thanh toán bằng tiền túi. Về vấn đề nghiện ngập, khoảng 85% công việc tôi làm có liên quan đến rượu, bia. Nhiều bệnh nhân bị trầm cảm của tôi thường có vấn đề về bia rượu, ban đầu họ không tiết lộ, nhưng dần dà sẽ lộ ra.
Đêm dài ngày ngắn và nhiệt độ lạnh giá trong mùa đông có thể khiến nhiều người cảm thấy mệt mỏi, uể oải, không muốn hoạt động chỉ muốn ngủ vùi. Nhưng tại sao mùa màng lại ảnh hưởng đến mức năng lượng của chúng ta? Guy Meadows, một nhà nghiên cứu về giấc ngủ và đồng sáng lập của The Sleep School cho biết: "Mùa đông đến kéo theo một số thách thức tiềm ẩn cho giấc ngủ, bao gồm việc giảm tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, nhiệt độ mát hơn, thay đổi đồng hồ và khả năng miễn dịch giảm", theo một trang mạng trực tuyến cung cấp các thông tin hỗ trợ dựa trên cơ sở khoa học về giấc ngủ. "Tất cả những [yếu tố] này làm rối loạn giấc ngủ, khiến bạn khó thức dậy hơn vào buổi sáng."
Copyright © 2023 vietbao.com All rights reserved 
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D114268571.-%3B)