Đọc Nỗi Niềm của cô giáo Nguyễn Ngọc Hà

Đinh Cường_Nostalgie
.

Một số trường Đại học Mỹ ba thập niên gần đây, bên cạnh những lớp văn chương khảo sát về những tác phẩm danh tiếng được xác định qua thời gian và trở thành cổ điển cũng có một vài lớp, dầu rất ít, dạy về những tác phẩm bình dân, không được giới chuyên về văn học xác định là có giá trị văn chương. Tại sao? Những người dạy lớp nầy chủ trương rằng đó là mặt nhân văn của xã hội. Những tác phẩm nầy có số lượng độc giả đông đảo hơn tác phẩm kinh điển, vậy nó ảnh hưởng trên con người nhiều hơn, tại sao lại cố coi chúng là không có?
.

Tôi dựa trên ý niệm nầy cho rằng người viết ở hải ngoại ở mặt nào đó có thể chia làm hai loại:

Những nhà văn chuyên nghiệp, sống suốt đời liên hệ với văn chương bằng cách đọc và viết thường xuyên. Tác phẩm của họ vì vậy mang sắc thái văn học, nhiều hư cấu, lắm trau chuốt nên sự thực nỗi niềm trong lòng tác giả không nhiều trên tác phẩm. Những người viết ít, không muốn cả việc phổ biến cho công chúng trái lại không chú trọng nhiều về mặt văn chương mà phần lớn trình bày nỗi niềm của mình, rất thực, không màu mè, hư cấu gần như không có.
.

Vậy thì muốn tìm hiểu tâm tình của cộng đồng Việt lưu vong ta không thể bỏ qua những người viết ít, những người e ấp liệng một hai tác phẩm vào đời rồi trở về với công việc gia đình và đời sống xa chuyện viết đọc của mình. Đối với trường hợp di dân/ lưu vong của một sắc dân, văn chương và yếu tố được biết nhiều không thành vấn đề, điều quan trọng là nói lên được những  thái độ, những suy nghĩ, những phản ứng của chung phần đông cá thể tạo thành sắc dân đó đối với những trường hợp cụ thể của sinh hoạt trên bước đường lưu vong, hội nhập.
.

Chúng ta có những bài viết về vượt biên, về trận chiến- người viết có dự hay được nghe kể lại- về cuộc sống mới… độc giả thấy được tính hư cấu, và những truyện ngắn bài thơ cùng đề tài đọc lên thấy sự thật hiện rõ ràng nỗi lòng người viết.

Quyển tạp văn của một giáo chức Trung học từng dạy Pháp văn và Anh văn ở Việt Nam đến với tôi ở trường hợp thứ hai nầy. Tác phẩm Nỗi Niềm của  nhà giáo Nguyễn Ngọc Hà.
.

Quyển sách dầy 220 trang, gồm ba phần riêng biệt: Văn xuôi, thơ và vài bài thơ bằng Pháp văn, Anh văn là những sinh ngữ bà Hà trau luyện từ nhỏ. Đặc biệt, theo tôi ba phần nầy là một, những đề tài nói chung được diễn tả bằng văn xuôi hay văn vần, bằng ngôn ngữ mẹ hay ngôn ngữ thủ đắc nơi học đường đều như nhau, quyện lại làm một, chỉ khác nhau về hình thức mà thôi.
.

Đó là những nỗi niềm của người ly hương, nhớ về kỷ niệm khi mình còn nhỏ hưởng những mùa hè lý thú ở quê ngoại, nay chỉ còn trong ký ức, đối diện với những tòa cao ốc vẫn thấy xa lạ (Hương Đồng Cả Nội), đó là những trạng huống dở khóc dở cười của những ngày mới đến nước Mỹ, tất cả đều thấy lạ lùng, nhưng rồi khi quen thì đó là những hành trang quí giá trong cuộc sống mới (Ngậm Ngùi)… tiếp theo là những chuyện về kỷ niệm nơi ngôi trường mình từng dạy, về người thầy mình được học, về người mẹ tần tảo nuôi con, bây giờ đã khuất bong, những trường hợp đáng ghi nhận nơi nầy nơi kia khi tác giả về thăm lại quê hương hay gặp trên nhưng nẻo đường của nước Mỹ… Tất cả tạo nên chất liệu để tác giả có những tâm cảm mà nhiều người trong chúng ta đã từng có nhưng chưa kịp viết lên trang giấy..
.

Tôi thích mấy dòng thơ đơn giản Mẹ tôi của tác giả, nó gợi cho người đọc tâm trạng thiếu vắng mẹ của mình:

Giờ thì Mẹ đã qua đời,

Nhớ thương rưng rức khó vơi đêm dài.

Nỗi niềm biết tỏ cùng ai,

Chập chờn trăn trở gọi hoài ‘Má ơi’
.

Tôi cũng thích bài thơ Mélancolie nostalgique và cả bài tiếng Việt ‘Buồn Hoài Hương’, bài thơ đưa người đọc đến nỗi buồn man mác của điệu thơ của Le Lac, của Chanson d’exil (Lamartine), xin chép lại như một tài liệu, cho những ai chưa thấy tập tạp bút Nôi Niềm.

Mélancolie nostalgique

Vietnam, mon pays torturé

Déchiré par des guerres sans fin

Terre bien-aimée qui a bercé

Mes jeunes années et mes souvenirs lointains

                                      *

Vietnam, ce nom murmuré tendrement

Remue mon cœur étrangement

Comme une note mélancolique

Porteuse d’une émotion unique

                                      *

Je revois ces cocotiers élancés

 Une rivière qui serpente près d’un petit sentier

Les champs de blé à perte de vue

Et ce déclin du jour qui m’a beaucoup émue

                                      *

Mon peuple, la tête haute, affronte la misère

Et jamais n’a capitulé devant les revers du sort

Par respect d’une tradition héroïque et fière

Qui puise son énergie dans la dignité de l’effort

                                      *

Ma mère, cette âme généreuse et dévouée

Auprès de mon père, un homme aux principes bien affirmés

L’exemple édifiant que mes parents m’ont laissé

M’a guidée et soutenue quand j’ai failli m’écrouler

                                      *

Et comment pourrais-je oublier

Ma grand-mère aux cheveux de neige, à la peau dorée

Avec son sourire sans fard et son regard illuminé

Qui me disait souvent, sur moi affectueusement penchée

“Mon cher trésor, va tout droit devant toi sans jamais dévier”

                                      *

Bien des années se sont écoulées

Mais mon cœur restera toujours profondément attaché

À ce passé si riche et si agité

Qui a forgé mon enfance dans la tourmente

D’un pays témoin de tant de  soufrances

                      .        

Buồn hoài hương

Việt Nam, đất nước tôi bị dày xéo

Tả tơi vì những cuộc chiến triền miên

Mảnh đất thân yêu đã từng vỗ về

Những ngày thơ ấu của tôi với những kỷ niệm xa xưa.

                                       *

Việt Nam, tên gọi thầm trìu mến

Làm tim tôi thổn thức lạ thường

Như một nốt nhạc buồn man mác

Mang niềm cảm xúc có một không hai

                                       *

Tôi hồi tưởng lại những cây dừa cao ngất

Dòng sông uốn khúc cạnh con đường mòn

Những cánh đồng lúa hun hút đến tận chân trời

Và cảnh hoàng hôn đã làm tôi vô cùng xúc động

                                       *

Dân tộc tôi hiên ngang đương đầu với cảnh nghèo khổ

Và không bao giờ khuất phục trước nghịch cảnh của số mệnh

Vì tôn trọng một truyền thống anh hùng đầy hào khí

Lấy nghị lực từ sự cố gắng đáng ngợi khen

                                       *

Tấm gương cao quý mà hai người đã để lại cho tôi

Đã dìu dắt và nâng đỡ tôi khi tôi suýt ngã gục

                                       *

Và làm sao tôi quên được

Bà tôi với mái tóc trắng như tuyết và làn da ráng vàng

Với nụ cười mộc mạc và ánh mắt sáng ngời

Thường nói với tôi trong lúc âu yếm cúi xuống bên tôi

"Cháu cưng của Bà, hãy nhìn thẳng về phía 

      trước mà đi tới,  đừng bao giờ lạc lối"

                                       *

Biết bao năm đã trôi qua

Nhưng tim tôi luôn gắn bó thiết tha

Với cái quá khứ vô cùng phong phú và hết sức giao động đó

Vì nó đã nung đúc thời thơ ấu của tôi trong phong ba bão tố

Của một đất nước từng chứng kiến biết bao đau khổ dày vò.

Đọc Nỗi Niềm của Nguyễn Ngọc Hà ta hiểu rõ hơn lòng người ly hương. Nghiên cứu về sự hình thành của Cộng đồng Việt ở bất cứ nước tạm dung nào cũng vậy, cần đọc những quyển tương tợ. Những tác phẩm không bị văn chương và kỷ thuật của truyện, của thơ che lấp nên những sự thực ở đây quí giá vô cùng. Người khó tánh có thể nói mình mất đi chút ít hứng thú của người thưởng thức văn nghệ nhưng với tôi tác phẩm nầy, cũng như những trường hợp tương tợ, cho ta những nét cần thiết về tâm tình của người mới đến vùng đất tạm dung.… Điều nầy quí biết bao. Xin những cây viết tài tử luôn luôn giữ vững ngòi bút của mình, phóng ta đời càng nhiếu tác phẩm càng tốt.

Nguyễn Văn Sâm

• Tns Lou Correa Nhắc Nhở An Toàn Ngày Halloween
• Thuyền nhân Việt Nam mang ơn PTT Walter Mondale
• Ask Napca (national Asian Pacific Center On Aging): Xin Ssi Thay Vì Tiền Hưu?
• SV Việt Đọc Sách Lười Hơn