Hoa Kỳ và Đông Á
Nguyễn Xuân Nghĩa & RFA
...Hoa Kỳ nhìn vào Đông Á với hai con mắt là an ninh và kinh tế...
Hoa Kỳ có lãnh đạo mới là Tổng thống Barack Obama vừa nhậm chức, với Ngoại trưởng mới là bà Hillary Clinton. Nơi đầu tiên mà Ngoại trưởng Clinton sẽ thăm viếng chính là Đông Á. Trong bối cảnh suy thoái kinh tế đang lan ra toàn cầu và gây sóng gió cho các nước Đông Á, Diễn đàn Kinh tế đài RFA sẽ tìm hiểu về vị trí của Đông Á trong chính sách của Chính quyền Obama. Phần trao đổi với nhà tư vấn kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa do Việt Long thực hiện...
Hỏi: Xin kính chào ông Nguyễn Xuân Nghĩa. Thưa ông, Bộ trưởng ngoại giao Hillary Clinton của Chính quyền Barack Obama vừa nhậm chức tháng trước và nơi đầu tiên mà bà đi công du với tư cách Ngoại trưởng là Đông Á.
Những tin mới nhất mà chúng ta biết được là bà Hillary sẽ trước tiên thăm viếng Nhật Bản trong hai ngày, rồi tới Indonesia trong hai ngày 18-19, sau đó là Nam Hàn và dừng chân tại Trung Quốc từ ngày 20 đến 22 tháng này.
Trong bối cảnh suy trầm hay suy thoái kinh tế toàn cầu, việc Ngoại trưởng Clinton đi công du Đông Á trước tiên đã khiến dư luận Á Châu chú ý. Chương trình chuyên đề tuần này, đề nghị là ta sẽ tìm hiểu về vị trí của các nước Đông Á trong chính sách mới của Chính quyền Obama. Ông nghĩ sao về vị trí đó"
- Chúng ta có nhiều cách nhìn vấn đề này, từ quan hệ cơ bản của Hoa Kỳ với Đông Á đến các vấn đề nóng trong tương quan hiện tại, nhất là khi kinh tế toàn cầu đang từ suy trầm có thể sụt thành suy thoái, như Quỹ Tiền tệ Quốc tế vừa cảnh báo tuần trước.
- Nhìn trên đại thể để thấy ra quan hệ cơ bản thì Hoa Kỳ là quốc gia xuất phát từ Âu Châu nhưng trở thành cường quốc tiếp giáp với cả hai đại dương lớn nhất địa cầu là Thái Bình dương và Đại Tây dương.
- Trong Thế chiến II của thế kỷ trước, Hoa Kỳ đã tham chiến trên cả hai đại dương ấy vả đang là siêu cường đại dương trên cả hai khu vực Đông và Tây. Biến cố đáng chú ý là từ năm 1983, luồng trao đổi hàng hoá của Mỹ với các nước Á Châu Thái Bình Dương đã vượt qua số lượng mua bán với Âu Châu. Vì vậy, dù xuất hiện từ khái niệm hay nhân sự Âu Châu vào thời lập quốc, Hoa Kỳ đang trở thành siêu cường Châu Á, với các vùng lãnh thổ nối liền với Đông Á là hai tiểu bang Alaska, Hawaii hay cả đảo Guam. Đó là về cơ bản.
- Về các vấn đề cụ thể của Chính quyền mới, tôi e rằng Hoa Kỳ sẽ chưa có đối sách gì mới với Đông Á, ít ra trong một hai năm, vì nhiều ưu tiên trọng yếu hơn của nước Mỹ. Do vậy, tôi thiển nghĩ là Ngoại trưởng Hillary Clinton mở ra cuộc tiếp xúc đầu tiên với các nước Đông Á là để trấn an và duy trì hòa khí trong khi Hoa Kỳ dồn sức giải quyết các hồ sơ ưu tiên hơn.
Hỏi: Ý kiến của ông lại có vẻ bao hàm những nghịch lý, như thường lệ. Ông vừa trình bày rằng Hoa Kỳ là một siêu cường có hai mặt là vừa châu Âu vừa châu Á, mà lại có vẻ là một siêu cường châu Á nhiều hơn, thế nhưng ưu tiên cấp thiết của chính quyền mới lại chưa là Châu Á, trong khi bà Clinton vẫn đi Đông Á đầu tiên. Vậy những ưu tiên cao hơn mà ông nói đó là gì"
- Thứ nhất, Hoa Kỳ phải cố khắc phục khó khăn kinh tế và tài chính bên trong để khỏi bị suy thoái, là bị "depression", và sớm ra khỏi nạn suy trầm, là "recession", đã khởi sự từ cuối năm 2007. Cuộc tranh luận đang xảy ra trong chính trường Mỹ cho thấy những khó khăn muôn mặt đó.
- Thứ hai, ưu tiên chiến lược của Chính quyền Obama là giải quyết chiến trường Afghanistan. Trong mục tiêu ấy, họ gặp trở lực và phải đàm phán với Liên bang Nga về các ngả tiếp vận cho các đơn vị Hoa Kỳ và Minh ước NATO tại Afghanistan. Lồng trong quan hệ khá căng thẳng giữa Nga và Mỹ còn có vai trò của Âu Châu, một khối quốc gia bất định và thiếu thống nhất, lại đang bị nguy cơ suy thoái và cả khủng hoảng vì khí đốt của Nga.
- Mà hồ sơ Afghanistan lại liên quan đến hai cường quốc Nam Á có võ khí nguyên tử là Pakistan và Ấn Độ và một cường quốc Trung Đông là Iran, vốn có biên giới tiếp giáp với Afghanistan và cũng không che giấu tham vọng chế tạo võ khí nguyên tử.
- Do đó, tuần qua, không phải Ngoại trưởng Clinton mà là Phó Tổng thống Joe Biden của chính quyền Obama đã dự hội luận an ninh quốc tế tại Munich để thảo luận về Afghanistan, về quan hệ Mỹ-Nga, quan hệ Mỹ-Âu và tương lai của Minh ước NATO, một tổ chức phòng thủ trải ngang Đại Tây dương.
- Đây là ta chưa nói đến Trung Đông và mâu thuẫn giữa Israel và Palestine sau cuộc bầu cử sắp tới tại Israel. Vì vậy tôi trộm nghĩ là trong hiện tại, Hoa Kỳ chưa thể có đối sách gì mới tại Đông Á. Điều ấy không có nghĩa là nước Mỹ không có vấn đề cần giải quyết trong khu vực này. Chưa tới lúc thôi.
Hỏi: Trở lại chuyện Đông Á và nhìn từ quan hệ cơ bản đến cục bộ nhất thời, những vấn đề sẽ phải giải quyết đó là gì"
- Hoa Kỳ nhìn vào Đông Á với hai con mắt là an ninh và kinh tế, hai mục tiêu bổ xung có tính chất hữu cơ là gắn liền với nhau. Kinh tế Mỹ tùy thuộc nhiều vào Đông Á và kinh tế Đông Á vào Hoa Kỳ. Nước Mỹ không muốn có trở ngại nào trong việc trao đổi giao dịch bình hoà trên Thái Bình Dương. Trong bối cảnh kinh tế suy sụp ngày nay, mối lo cấp bách nhất trong từng quốc gia là phản ứng dân tộc về kinh tế, tức là tinh thần bảo hộ mậu dịch, protectionism. Trong phạm vi ấy, ta để ý đến ba biến cố đáng quan tâm.
- Trước khi ông Barack Obama nhậm chức, Bắc Kinh đã bắn tiếng là sẽ giảm bớt việc mua công khố phiếu Mỹ, cụ thể là không bơm tiền giúp Mỹ cấp cứu hệ thống tài chính vì cần tiền khắc phục các khó khăn kinh tế của Trung Quốc. Đúng ngày ông Obama nhậm chức, 20 tháng Giêng, Bắc Kinh mới công bố Bạch thư về Quốc phòng của mình với nội dung yêu cầu Hoa Kỳ là đừng thách đố Trung Quốc, tức là loạn hay trị đều tùy vào thái độ của Hoa Kỳ.