EVFTA/IPA: nhận định tình hình

                    I. Phần ít quan trọng của bài

Bài viết " Điểm mù trong cuộc vận động quốc tế của XHDS Việt Nam"(1) của tôi đã làm một số người nổi giận, trong đó có ông Ba Sàm Nguyễn hữu Vinh. Ông Vinh đã phản đối trên FB "Không mù không ngu chỉ yếu thế" và kết tội "tác giả có những nhận xét chủ quan, thiếu hiểu biết về trong nước, nóng nảy và thậm chí ngạo mạn, lên mặt dạy đời...." Nhưng sau đó không có gì tranh cãi đáng tiếc xảy ra nữa, khi tôi hiểu ngay lý do của sự tức giận và viết vào FB Nguyễn hữu Vinh cắt nghĩa chữ "điểm mù."

Thuc-Quyen Nguyen Điểm mù là chữ dịch của blindspot. Thí dụ "Xe tải có rất nhiều điểm mù 'chết người' mà ở đó tài xế không thể quan sát thấy".

.......Ông PCDũng là người (trong nước) duy nhất lên tiếng đòi hỏi EU nhận trách nhiệm của họ trong việc bảo vệ những giá trị đạo đức mà chính họ đã đưa vào làm nền tảng cho những hiệp định thương mại của họ. Ông PCDũng có cách lên tiếng, có "quan điểm theo khẩu vị "của không những tác giả mà hầu như tất cả các tổ chức bảo vệ nhân quyền quốc tế.

Các dư luận viên đã thất bại khi hồ hởi phấn khởi xông vào khích bác, tưởng là được dịp châm dầu vào lửa, với những bài như " Giới zân chủ “đại chiến” vì EVFTA" của Thanh Phong trong Loa phường và Hội cờ đỏ, hay "Tranh luận về EVFTA (1): Thục Quyên và Nguyễn Quang A" và "Tranh luận EVFTA (2) Thục Quyên và Ba Sàm" của Hoàng Lệ trong "Diễn đàn dân chủ". Đây là trường hợp hiếm hoi và có lẽ là duy nhất mà DLV lại  hăng hái ủng hộ tính chính danh của ông Quang A và ông Vinh Ba Sàm ̣để đại diện quyền người dân trong nước, và ủng hộ quan điểm của ông Quang A là chí lý.

Tiếc thay, tuy không rơi vào cái bẫy rẻ tiền của đám dư luận viên, nhưng những vị hoạt động trong XHDS tự do trong nước mong muốn EVFTA/IPA được phê chuẩn lại vẫn không lên tiếng cắt nghĩa với những suy luận có cơ sở vững chắc như tác giả Quang Thành mong mỏi trong bài "EVFTA không phải để "dạy đời" hay để tuyên bố "hời hợt"(2). Rút cục thì chẳng những người ở hải ngoại như tôi đành vẫn "thiếu hiểu biết về người trong nước", mà chính những người trong nước có biết về nhau hơn tôi hay không, cũng còn là một câu hỏi.

                                II. Phần quan trọng của bài

Sau khi Uỷ ban Thương mại Nghị viện Âu châu bỏ phiếu ngày 21/01 đồng ý khuyến nghị phê chuẩn Hiệp định Thương mại/Đầu tư EVFTA/IPA Tự do Liên minh Châu Âu - Việt Nam thì các báo của nhà nước Việt Nam mừng vỡ bờ và dốt nát cương ẩu luôn là EVFTA và IPA đã được Ủy ban Thương mại EU thông qua. 

Một vài người hoạt động XHDS tự do trong nước cũng như vài người chưa bao giờ lên tiếng phân tách gì về những hiệp định này, nay thấy Ủy ban INTA bỏ phiếu thuận, bỗng lên tiếng tán dương những điểm họ cho là lợi lạc. Vài người còn diễn giải khơi khơi là Việt Nam có cam kết rất quan trọng trong việc cho phép lập hội và công nhận những công đoàn độc lập, hoặc còn tự cho là có thể sử dụng EVFTA/IPA để làm công cụ hướng dẫn cho người dân trong nước đấu tranh như thế nào để cải thiện tình trạng nhân quyền trong nước. 

Trong khi đó, những người/nhóm tranh đấu đòi Nghị viện Âu châu hoãn phê chuẩn EVFTA/IPA cho tới khi phía Việt Nam chứng minh thành thật tôn trọng những cam kết trong hai hiệp định, bằng những hành động cụ thể tôn trọng nhân quyền như thả tù nhân chính trị, phê chuẩn công ước ILO 87 thay vì lươn lẹo với công ước ILO 98 vô bổ vì thiếu ILO 87....thì im ắng như đang lặng người vì bị đòn mạnh. 

Cả hai bên, ủng hộ hay đòi hoãn, đều kết luận là Liên minh Âu châu đã coi kinh tế quan trọng hơn nhân quyền. 

Điều này sai hoàn toàn!

Không mù không ngu chỉ không tìm hiểu kỹ.

1/ Bản khuyến nghị chưa được hoàn thành.

Ủy ban INTA đã đồng ý khuyến nghị phê chuẩn EVFTA/IPA nhưng cho tới hôm nay những người chịu trách nhiệm vẫn chưa hoàn thành bản khuyến nghị chính thức.        Khuyến nghị lõi do DB Zahradil thảo từ trước khi ông này chẳng đặng đừng phải từ chức (3) đã được đem ra mổ xẻ trong nhiều buổi họp, và vào ngày 21/01 vừa qua, các DB trong Ủy ban INTA cũng đã bỏ phiếu sửa từng câu chữ, thêm bớt bằng những đề nghị đến từ các DB và các Ủy ban khác của nghị viện.

2/ Hướng dẫn Nghị viện.

Sau Brexit, Nghị viện Âu châu còn 705 (thay vì 751) dân biểu. 

Khoảng giữa tháng 2/2020, toàn thể các dân biểu sẽ bỏ phiếu quyết định có phê chuẩn EVFTA/IPA hay không 

Nghị viện có tất cả là 20 Ủy ban và 2 Tiểu ban, phụ trách việc tìm hiểu, phân tách và hướng dẫn các nghị viên lấy quyết định qua những báo cáo, khuyến nghị. Liên quan đến việc hướng dẫn Nghị viện trong vấn đề EVFTA/IPA là những Ủy ban

-INTA  Ủy ban Thương mại ( 45 dân biểu)

-AFET Ủy ban Đối ngoại gồm cả Tiểu ban Nhân quyền DROI (71 dân biểu)

-DEVE Ủy ban Phát triển (26 dân biểu) và

-PECH  Ủy ban Ngư nghiệp (28)

Đối đầu với khuyến nghị của INTA, bản ý kiến của Ủy ban AFET ngày15/12/2019 dài 2 trang chi tiết của báo cáo viên DB Isabel Wiseler-Lima đã được đại đa số các thành viên tham dự của AFET chấp thuận với 47 phiếu thuận, 7 phiếu chống và 8 phiếu trắng.(4) đưa tới ý kiến bổ túc chính thức của AFET:

-nhận định rằng chỉ nên chấp thuận Hiệp định (EVFTA/IPA) nếu nhà cầm quyền Việt Nam thả tù nhân chính trị của họ

-nhấn mạnh sự cần thiết Việt Nam phải cam kết và đồng ý với Ủy ban Liên minh Âu châu về một lộ trình rõ ràng để thực hiện các biện pháp lập pháp ,hành pháp và tư pháp hữu hiệu để giải quyết các mối quan tâm được nêu trong nghị quyết 

-yêu cầu Ủy ban LMÂC chú tâm giải quyết những quan ngại này.

Bản ý kiến ngắn của Ủy ban DEVE ngày 3/12/2019 tuy ghi nhận tình trạng vi phạm nhân quyền trầm trọng tại Việt Nam nhưng vẫn đồng ý khuyến nghị phê chuẩn mà không đưa lý do và cũng chỉ được non nửa số thành viên thuận /11, 7phiếu chống và 6 phiếu trắng.

Ủy ban PECH đưa ý kiến ngày 13/12/2019 là không muốn mạo hiểm đánh giá khía cạnh chính trị của EVFTA/IPA, một công việc mà các ủy ban khác chịu trách nhiệm. PECH đồng ý phê chuẩn với đòi hỏi Ủy ban LMÂC phải quan tâm đến trường hợp ngành thủy sản Việt Nam bị thẻ Vàng từ tháng 10/2017 mà vẫn không đủ nỗ lực để khắc phục thiếu sót, và Ủy ban LMÂC cần phải không ngần ngại phát thẻ Đỏ nếu tình trạng này tiếp tục.

Chưa ngã ngũ việc Nghị viện Âu châu sẽ phê chuẩn EVFTA/IPA  hay không.

Ủy ban INTA nắm quyền quyết định hoàn tất khuyến nghị theo ý mình, do đó khuyến nghị chính thức của INTA cần phải được những nhà hoạt động VN thực sự lưu tâm đến EVFTA/IPA nghiêm chỉnh nghiên cứu. Theo thông lệ thì các DB Nghị viện Âu châu sẽ dựa trên bản khuyến nghị này để bỏ phiếu, nhưng nếu được nhắc nhở, họ sẽ lưu tâm đến lời kêu gọi của Human Rights Watch (3) và nhất là Bản Ý kiến của Ủy ban AFET/DROI (4). Ngoài ra Tổng Liên đoàn Lao động Quốc tế (ITUC) đã chỉ ra những điểm cần phải sửa đổi trong bộ Luật Lao động mới trong khi Liên hiệp Công đoàn Âu châu (ETUC) đã nghiêm khắc phê phán bộ Luật Hình sự Việt Nam cản trở quyền tự do của người Lao động và những sửa đổi chắp vá trong bộ Luật Lao động mới không có gía trị.

Phải nêu lên những khía cạnh khác bên cạnh Nhân quyền.

1/Về phía Việt Nam:

Nếu EVFTA/IPA được Nghị viện Âu châu phê chuẩn, thì VN sẽ mất diện Ưu đãi thuế quan GSP(1). Nếu lưu tâm đến tình trạng ngành thủy sản VN bị thẻ Vàng, có thể sắp đổi qua thẻ Đỏ, thì phía Việt Nam thay vì kể lể những lợi điểm một cách không suy nghĩ, phải tự đặt câu hỏi, liệu có tránh nổi không bị phạt khi vi phạm những cam kết thương mại trong EVFTA/IPA hay không? 

2/Về phía Liên minh Âu châu:

Tôi đã phản biện trong FB của những DB Nghị viện Âu châu như ông Bernd Lange (chủ tịch INTA) và bà Karin Karlsbro (báo cáo viên của khối đảng Renew), lưu ý họ như sau: 

Điều đầu tiên để chứng minh lương tâm trong sạch của ông/bà là nêu ra một, tối thiểu một hành động tích cực cụ thể của Việt Nam đối với Nhân quyền, ví dụ như những nhân quyền mà quyền tổ chức hoặc thương lượng tập thể phụ thuộc. Tôi hiểu rằng Âu châu/Thụy Điển cực kỳ phụ thuộc vào thương mại cho nền kinh tế như ông/bà đã nói, nhưng hãy suy nghĩ xem liệu thương mại có thể phát triển lành mạnh hay không ở một quốc gia mà chỉ đạt 37 điểm trong số 100 trên bảng Chỉ số Nhận thức Tham nhũng năm 2019 được báo cáo bởi Tổ chức Minh bạch Quốc tế, một quốc gia nơi tự do báo chí, tự do công đoàn, tự do lập hội và tự do tôn giáo bị đàn áp và trừng phạt nghiêm khắc. Hãy đưa những nhà hoạt động bảo vệ nhân quyền Việt Nam ra khỏi tù trước để có người cộng tác hữu hiệu với Âu châu.  Vì họ chính là những người ủng hộ thương mại bền vững đáng được tin tưởng.

____________________________________________________________________

(1) https://baotiengdan.com/2019/12/08/evfta-diem-mu-trong-cuoc-van-dong-quoc-te-cua-xhds-viet-nam/

     https://boxitvn.blogspot.com/2019/12/evfta-iem-mu-trong-cuoc-van-ong-quoc-te_9.html  `

(2) https://www.facebook.com/ijavn.org/posts/1198423620354318/

(3) https://www.hrw.org/vi/news/2020/01/15/338093

(4) https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/AFET-AD-641414_EN.pdf

(5) https://www.etuc.org/en/document/etuc-position-eu-vietnam-free-trade-and-investment-protection-agreements

• Virus Ebola Vượt Hàng Rào Chủng Loại
• Bw Toons Jul 30 2005
• Hội Tết SV 2016 Tổ Chức Tiệc Tri Ân, Công Bố Tài Chánh
• Sinh Hoạt Cộng Đồng: Kỷ Niệm Ngày Quân Lực 19/6