Hôm nay,  

Ân Phi Hồ Thị Chỉ, Vợ Vua Khải Định

03/09/201608:00:00(Xem: 18015)

Ân Phi Hồ Thị Chỉ, Vợ Vua Khải Định

 

phan ni tấn

 

Hai mươi lăm năm trước má và hai đứa em tôi qua Canada đoàn tụ gia đình có mang theo cây vĩ cầm và cuốn album hình gia đình . Đây là hai kỷ vật có mặt từ thời Bảo Đại theo người vượt không gian qua đây.

Cây vĩ cầm từng làm nên sự nghiệp cải lương tài tử  của ba tôi, nay theo năm tháng đã già như một... đồ cổ. Nhìn cây đàn mà tiếc một thời vang tiếng đã qua. Ba tôi mất, cây đàn bị bỏ quên lâu ngày dây đã chùng, trục đã lỏng; cây lông vỹ thì ôi thôi, những sợi cước bạc phếu đứt xác xơ.
 
blank

Còn cuốn album hình trắng đen chụp gia đình ba má và mấy anh em tôi từ thập niên 40 - 60 thì cũ rích, xục xịch, long gáy. Tôi mở ra xem thấy những kỷ niệm phôi phai tràn về. Lâu ngày thấy không có đứa con nào tỏ ra ân cần, gìn giữ cuốn album nên khi trở lại quê nhà ăn Tết má tôi đã lặng lẽ mang về. Đến khi tôi cần một số hình ảnh để dẫn chứng cho bài viết về gia phả bên ngoại mới hay cuốn album đã âm thầm "hồi hương".

 

Một hôm tình cờ tôi đọc được một "khám phá quan trọng" của con cháu tôi - như nó viết trong facebook - làm tôi khá giựt mình. Năm 1979 tôi xa gia đình ra nước ngoài, nó chưa ra đời, vậy mà cách hành văn của nó không bị ảnh hưởng đến ngôn ngữ của chế độ mới như hầu hết thế hệ thứ ba đều áp dụng. Nó viết thật hồn nhiên:

 

Một khám phá hết sức quan trọng, thú vị và đặc biệt với tôi.
Bà ngoại từ nước ngoài về, ở Sài Gòn vài ngày cho khoẻ với tôi rồi tôi cùng bà về lại quê hương Buôn Ma Thuột. Sáng nay soạn vali cùng bà, thấy cuốn album ngoại đem về vì "ở bên đó không ai coi, để nó hư hết", tôi mới lật ra xem. Thì ra đây là cuốn album nhân dịp lễ mừng thọ 84 tuổi của ngoại từ 4 năm trước.
Lật ra trang đầu tiên, tôi đã thấy vô cùng kinh ngạc: Hình một bà hoàng phi mà mỗi khi tôi google về hoàng cung ngày xưa là thấy bà ngay trang đầu tiên, để chung với hình của ngoại. Ở dưới ghi là "Ân phi Hồ Thị Chi, vợ vua Khải Định". Với cái máu nghiên cứu lịch sử bấy lâu cũng như sở thích tìm về nguồn cội của mình, tôi liền hỏi ngoại:
- Ủa ngoại ơi bà này là ai vậy ngoại, sao lại có hình ở đây?
- Bà ni là bà vợ vua Khải Định, bà cố bà tổ bà chi chi của ngoại đó.
- Hả??? Ngoại là cháu vua Khải Định hả ngoại???
- Tau cũng khôn biết nữa. Nhưng ngoài nhà thờ tộc thì có hình bà ni. Bà ni là cái
bà xa lắc rồi tau khôn có nhớ.
- (Lúc đó ba mình đứng đó nói thêm) Ờ đúng rồi bà này hồi đó ra Huế đi chạp thấy hình bà trong nhà từ đường nè.
Trời ơiiiiiiiii what the hell??? Thì ra bà Hồ Thị Chỉ này là tổ tiên của tôi. Vậy mà mỗi lần google trót dại "trời ơi mấy bà hoàng hậu hồi xưa sao xấu quá vậy trờiii?". Hôm nay google lại "Ân Phi Hồ Thị Chỉ" thì thấy bà thật sự là một người nổi tiếng, vì sử sách còn ghi lại nhiều. Nhưng wikipedia nói bà "bất hạnh, không có con", thì tôi nghĩ bà chỉ là bà cô của bà ngoại tôi thôi, có lẽ vậy.
Vậy là thêm một tình tiết mới về dòng họ của mình grin emoticon.  Hồi đó phát hiện ông cố ngoại (cha của bà ngoại) là ông quan ngự y của triều đình Huế là thấy sướng rơn luôn rồi, còn bây giờ phát hiện thêm mình có một bà tổ là bà Ân Phi "người tình vua Duy Tân, vợ vua Khải Định" nữa thì hồn vía lên mây hết luôn. Ôi vui quá xá là vui!!! Thôi wa chơi với ngoại tiếp đây".
 

Thấy con cháu "mừng rơn, vui quá là vui" làm tôi phì cười, vui lây. Cháu tên Lê Phan Hiên Vy, con út của đứa em gái thứ ba của tôi. Tôi nói với nó để thủng thẳng cậu viết một bài về "tổ tiên của mình" nghe, nó ok.  Nhưng tôi chưa kịp viết dòng nào thi hôm sau, cũng trên facebook, nó P.S (tái bút) làm tôi chưng hửng.


PS. Bà Từ Cung (mẹ của vua Bảo Đại) khi xưa chỉ là một bà cung nữ, nhưng lại có con với vua (à mà vụ có con thật sự với vua hay không thì phải confirm lại vì hồi đó ai cũng biết vua Khải Định là gay, có bao nhiêu phi tần mà chả có lấy mụn con. Có giả thiết nói vì vậy mà vua nhận bà Từ Cung lúc đó đang có thai nhận cái thai trong bụng là của mình để làm bình phong che mắt thiên hạ. Lúc bà Hồ Thị Chỉ vào cung thì vua Bảo Đại được xem như là con của bà Hồ Thị Chỉ. Quyền của bà ngang với hoàng hậu (Ân Phi là bậc nhất trong Cửu Phi của Vua), bà rất được nể trọng vì thông thạo tiếng Pháp, am hiểu văn hoá lịch sử, thường là phiên dịch cho nhà vua và cùng vua dự các buổi yến tiệc quan trọng tiếp đãi triều thần trong và ngoài nước. Ấy vậy mà sau khi vua Khải Định băng hà, vua Bảo Đại lật lại mọi thứ, đày bà về lại quê nhà sống hiu quạnh còn cho mẹ mình tức bà Từ Cung lên ngôi Hoàng Thái Hậu. D ù sao tính ra bà cố tổ của tôi cũng có chút ân tình nuôi nấng vua Bảo Đại ngày nhỏ. Nghĩ mà cay đắng cho bà biết bao!
 

Thật ra, đối với tôi, nhìn lại 13 triều đại nhà Nguyễn sao mà xa xôi quá, mờ mịt quá, hun hút trong quá khứ như hư ảo. Ngay cả triều vua Bảo Đại (1925 - 1945) thuộc thế kỷ 20, cận đại vậy mà cũng đã quá xa vời. Dù vậy, hồi nhỏ lũ trẻ tụi tôi hay đi ngang biệt điện Bảo Đại (Bungalo) hái điệp ăn, bắt kiến dương hay ve sầu về chơi, lần nào cũng bị con chó cọp của vua rượt chạy có cờ. Có lần ba tôi kể mỗi lần lên Ban Mê Thuột đi kinh lý hay nghỉ mát, vua Bảo Đại đều sai cận thần bí mật tới nhà tìm ba tôi đi săn cọp beo cho vua. Vua thích da cọp rằn ri, da beo bông đốm dùng để bọc bộ salon.. Nguyên bộ da cọp có cả đầu cọp với cặp mắt mở trừng, nanh cọp nhọn hoắc, đuôi cọp dài ngoằn trải dài trong phòng khách biệt điện Bảo Đại là do ba tôi và mấy người bạn săn được. Sau ngày mất nước, nghe nói trong một cơn hỏa hoạn biệt điện hoàn toàn bị thiêu rụi.  

 

Ngày nay, người và vật đã đi vào thiên cổ. Nhưng nói cho cùng, thâm tâm tôi vẫn ngậm ngùi thương tiếc bà Đệ nhất Ân phi Hồ Thị Chỉ đầy bất hạnh của chúng tôi. Bà Hồ Thị Chỉ là cháu nội của Hầu tước Hồ Đắc Tuấn và Quận chúa Công nữ Thức Huấn (con gái của Tùng Thiện Vương Miên Thẩm, hoàng tử thứ 10 của vua Minh Mạng). Mặc dù bà chỉ còn là kỷ niệm của một thời xa lắc xa lơ; nhưng bà vẫn sống trong cùng thời đại của chúng ta, gần gũi với chúng ta, cùng nổi trôi theo vận nước với chúng ta. Bà sinh năm 1902 từng là tiểu thư quận chúa , tài sắc vẹn toàn, nhưng duyên phận trớ trêu nên cuộc đời bà nhiều gian nan, trắc trở. Khi thất sủng, ba sống lây lất, đơn độc như chiếc bóng và chết như một thân phận dân dã  bình thường.

 

Bà mất năm 1985 tại Huế, hưởng thọ 83 tuổi. Ngày nay, nhà Từ Đường gia tộc họ Hồ được xây cất trong một phần đất thuộc thôn Dương Xuân Thượng, phường Thủy Xuân, thành phố Huế.

 

Riêng nhà Từ Đường của họ Hồ bên ngoại tôi ở làng Hương Cần, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên cũng có di ảnh bà Ân phi Hồ Thị Chỉ. Căn từ đường này do ông Jean Maury, chồng của bà Hồ Thị Thơm (chị ruột của má tôi), xây lên từ thời Pháp thuộc như một kỷ vật thiêng liêng của dòng họ Hồ.

 

Nhân nói đến bà cố tổ Hồ Thị Chỉ, tôi lại nhớ đến một người phụ nữ khả ái, xinh đẹp, có học thức mà tôi hân hạnh quen biết gần đây. Chị họ Hồ tên Giáng Châu thuộc dòng dõi hoàng phái. Theo học ban triết trường Đại học Văn Khoa Huế. Tôi vốn thích nghe giọng Huế líu lo như chim hót của những cô gái Huế; gặp Giáng Châu, nghe giọng nói nhỏ nhẹ, ôn tồn, êm ả của Giáng Châu làm hồn tôi lâng lâng như mây trôi. Thú vị nhất là Giáng Châu cùng họ, cùng làng quê quít Hương Cần Thừa Thiên với má tôi. Ông nội của Giáng Châu xưa là quan Thống Chế, trong khi ông ngoại tôi là Ngự y của triều Khải Định.

Khi gởi nhạc mp3 của tôi cho Giáng Châu nghe, tôi có nhắc đến bà cố tổ Ân phi Hồ Thị Chỉ của chúng tôi, chị tỏ ra hào hứng:

Thưa anh, tôi biết bà Ân Phi Hồ Thị Chỉ con gái của đại thần Hồ Đắc Trung, bà ấy là Ân Phi của vua Khải Định. Mà anh có biết me tôi và ông Bảo Đại là anh em cô cậu ruột không? Bà Từ Cung là chị ruột của ông ngoại tôi đó. Giờ mình tính sao đây? Nhạc của anh rất hay , tôi thích lắm!

Truy cho cùng, Giáng Châu và tôi tuy không cùng huyết thống, nhưng lần đầu tiên gặp gỡ, tiếp xúc nhau, thảo luận về gia tộc họ Hồ, chúng tôi đều cảm thấy gần gũi nhau, quí mến nhau như anh em thân thích từ thuở nào.

 

 

 

 


..

Ý kiến bạn đọc
04/09/201602:19:56
Khách
"ai cũng biết vua Khải Định là gay " . ( Trích)

Những ai biết vua Khải Định là gay? Viết về vua Khải Định - mà tôi đã được dịp đọc qua, các tác giả khác không ai viết rằng nhà vua là gay cả.
03/09/201623:45:37
Khách
Vua quan dưới thời Minh Mạng , Thiệu Trị , Tự đức nổi tiếng giết người , nhất là những ai theo Đạo Gia Tô ( Thiên Chúa Giáo ) đều bị giết . Vậy mà vị vua con cuối cùng lại theo Thiên Chúa Giáo mới hay.
Vua Bảo đại chỉ là ông vua bù nhìn , chỉ biết ăn chơi . Có lần vua đi săn bị ngã gẫy chân , báo chí bèn loan tin như sau :< Hoàng thượng đi săn, sa xuống thánh hố, gẫy mất chân rồng , đi chiếc thánh tàu bay sang Pháp chữa .>
03/09/201622:34:34
Khách
Chúa và Phật cũng là người, nhưng thuyết từ bi, bác ái có nhân tính nên được ngưỡng mộ, tô vẽ huyền thoại cho huyền bí, chứ các ngài xác thân chết rồi cũng phân hủy chứ nào có sống nữa đâu, còn sống là do người tín đồ còn sống đây nhất định cho là "Ngài sống mãi trong niềm tin vô vọng của tín đồ."
03/09/201618:52:29
Khách
Trước hết vua hay không, hoàng tộc hay không cũng là người, mà trong những trường hợp của nhà Nguyễn thì cũng từ dân thường mà leo lên, đánh nhau rồi thắng rồi len ngôi, "thắng làm vua, thua làm giặc", do đó hoàng tộc hay không thì cũng bình thường thôi, cái gene của vua nhiều khi còn thua một ông nông phu nữa là khác.

Ai rồi cũng trải qua "sinh, lão, bịnh, tử", vua hay không cũng vậy thôi, người hốt rác cũng thế, không ai thoát được, chứ nếu mà hoàng tộc mà trường sinh bất tử thì mới đáng nói.

In other words, big deal!
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Nelson Mandela (1918-2013), quán quân Giải Nobel Hòa Bình năm 1993, nhà hoạt động chống chế độ phân biệt chủng tộc bị tù 27 năm, và là vị tổng thống người da đen đầu tiên được bầu trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của nước Nam Phi vào năm 1994, đã từng nói rằng, “Giáo dục là vũ khí có sức mạnh nhất mà bạn có thể sử dụng để thay đổi thế giới.” Hơn ai hết, Nelson Mandela là người không những hiểu rõ giá trị thực sự của nền giáo dục mà còn áp dụng kiến thức đó trong việc làm thay đổi đất nước và dân tộc Nam Phi của ông. Ông đã dẫn dắt Nam Phi từ một quốc gia ngập chìm trong bóng tối của thù hận, phân hóa và lạc hậu để vươn mình lên trong ánh sáng của đoàn kết, hòa bình và phát triển.
Hoa Kỳ đã tấn công Iran. Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý rằng có thể trì hoãn bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ trong nhiều tuần, ông tuyên bố vào ngày 21/6 rằng máy bay Mỹ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân của Iran, bao gồm cả cơ sở bị chôn sâu ở Fordow. Các quan chức Iran xác nhận rằng các cuộc không kích đã diễn ra. Mặc dù ông Trump khẳng định rằng các địa điểm này đã bị "xóa sổ", nhưng vẫn chưa rõ các cuộc tấn công đã gây ra thiệt hại gì.
Jena, Louisiana – một thị trấn 4.000 dân lọt thỏm giữa rừng thông – nơi bảng hiệu đầu làng ca ngợi đội bóng nữ vô địch của bang, nhưng cách đó chỉ ba dặm, sau hàng rào kẽm gai và lời Kinh Thánh treo lủng lẳng, là Trại Giam ICE đồ sộ - do GEO Group điều hành. Nơi đây hiện giam giữ hơn 1000 người – phần lớn chưa từng bị kết tội hình sự, nhiều người chỉ là dân đang xin tị nạn hợp pháp, số còn lại chưa kịp hiểu vì sao mình bị bắt...
Tại sao Trump lại vội vàng ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và chính sách mới như vậy?AI: Có hai lý do.Đầu tiên, tổng thống vội vàng vì nếu có bất kỳ điều gì sai trái xảy ra vào đầu nhiệm kỳ, ông có thể đổ lỗi cho chính quyền trước và nhà nước (những người làm việc cho ông). Nếu để lâu, những điều sai trái sẽ là trách nhiệm của ông, và Trump không thích chịu trách nhiệm.Thứ hai, ông biết trong hai năm nữa, đảng Cộng hòa sẽ mất quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử quốc hội và ông sẽ trở thành què quặt. Ông cần phải hoàn thành mọi việc ngay bây giờ. Ông muốn tập trung vào các doanh nghiệp của mình trong hai năm cuối nhiệm kỳ tổng thống,
Bao dung – một từ nghe thật thanh thoát. Âm tiết của nó cũng thật bình dị, thốt ra từ thanh quản nhẹ nhàng không cần uốn nắn, như cỏ mọc từ đất, như mưa từ trời. Vậy mà ngày nay, trong một xã hội đứng đầu thế giới về tự do, về quyền con người, hai từ “bao dung” bỗng dưng khó tìm. Chính trong tháng Sáu này, tháng gọi là Pride Month, những câu chuyện thương tâm về cộng đồng LGBTQ+ bị chìm trong bóng tối. Có lẽ trong sáu tháng qua, nước Mỹ có quá nhiều những phát ngôn, biến cố, thay đổi mà đối với truyền thông, đó là điều cần phải nói, và nói mỗi ngày. Hoặc cũng có lẽ, trong một chính quyền đang nỗ lực bác bỏ DEI, đóng chặt cửa với di dân, thì truyền thông cũng không dám đào sâu về những gì thuộc về cộng đồng yếu thế. Cho dù, đó là một án mạng lấy đi cuộc sống một con người, hoặc chấm dứt những nguyên tắc vốn đã được nhìn nhận hàng thập kỷ.
“Nơi nào người ta bắt đầu đốt sách, nơi đó người ta rồi cũng sẽ thiêu người.”— Heinrich Heine. Câu nói nổi tiếng từ thế kỷ XIX của thi sĩ Heinrich Heine, tưởng chỉ là tiếng vọng u ám của bóng ma lịch sử nhưng hôm nay, giữa thế kỷ XXI, lời cảnh báo ấy lại trở nên rúng động – ngay trên đất nước từng được xem là ngọn hải đăng của tự do học thuật. Oái oăm thay, những dấu hiệu đầu tiên của bóng tối không phát xuất từ một chế độ độc tài phương Đông, mà từ chính nước Mỹ – xứ sở từng được xem là ngọn hải đăng của giáo dục tự do.
Donald Trump không đội vương miện, nhưng ông đã luyện được cách bắt cả một đảng chính trị quỳ gối. Và cũng như các ông vua cổ đại, ông không cần luật – ông chính là luật. Nếu Toà Tối cao chống đối, ông sẽ gọi đó là “phản quốc.” Nếu truyền thông phản biện, ông gọi đó là “tin giả.” Nếu có cuộc bầu cử mà ông thua, ông sẽ bảo đó là “gian lận.” Và nếu có ai dám nói điều gì khác, ông sẽ gửi quân đội tới – như ông đã làm ở Los Angeles, để dạy cho đám biểu tình “hỗn xược” ấy một bài học về dân chủ... bằng đạn cao su và lựu đạn cay.
Ryanne Mena là một nhà báo đưa tin về tội phạm và an toàn công cộng cho Southern California News Group. Thứ Sáu, 6/6, ngày đầu tiên diễn ra cuộc biểu tình phản đối chính sách nhập cư của chính quyền Trump, chống lại các cuộc bố ráp của Cảnh Sát Di Trú (ICE), Mena đã có mặt ngay trên đường phố Los Angeles, bên ngoài Trung tâm giam giữ Metropolitan,L.A. Tại đây, cô bị trúng đạn hơi cay ở đùi bên trái Ngày kế tiếp, nữ phóng viên này bị trúng đạn cao su của các đặc vụ liên bang bắn vào đầu, bên phải, cách tai của cô chỉ khoảng 1 inch. Những tấm ảnh Mena và các đồng nghiệp khác bị thương lan tỏa khắp Instagram, Twitter.
Giữa lúc Tòa Bạch Ốc đang tìm mọi cách cứu vớt mối quan hệ Trump-Musk thì các cựu quan chức an ninh y tế cho biết chính quyền Trump hủy bỏ $766 triệu trong các hợp đồng nghiên cứu phát triển vaccine mRNA để chống lại các loại đại dịch cúm. Với họ, đây là đòn giáng mới nhất vào quốc phòng quốc gia. Họ cảnh báo rằng Hoa Kỳ có thể phải nhờ đến lòng trắc ẩn của các quốc gia khác trong đại dịch tiếp theo. ABC News dẫn lời Beth Cameron, cố vấn cao cấp của Trung tâm Đại dịch thuộc Brown University Pandemic Center, và là cựu giám đốc Hội đồng an ninh quốc gia Tòa Bạch Ốc, cho biết: “Các hành động của chính quyền đang làm suy yếu khả năng phòng ngừa của chúng ta đối với các mối đe dọa sinh học. Việc hủy bỏ khoản đầu tư này là một tín hiệu cho thấy chúng ta đang thay đổi lập trường về công tác chuẩn bị ứng phó với đại dịch. Và điều đó không tốt cho người dân Mỹ.”
Ăn mặc đẹp là nói về thời trang. Lịch sử “thời trang cao cấp” thuộc về truyền thống của Pháp: Haute couture từ thế kỷ 17. Đến thế kỷ 19, ngành thời trang cao cấp đã phát triển thành một phương tiện kích thích tăng trưởng trong nền kinh tế Pháp. Trong thời gian này, các nhà tạo mốt như Dior, Chanel và Balenciaga đã được thành lập. Tuy nhiên, vào thế kỷ 20, ngành thời trang cao cấp ở Pháp đã mất đi phần lớn sự huyền bí của mình và phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các thị trường quốc tế khác, đặc biệt là ở Ý và Hoa Kỳ. Sự thành công của bối cảnh thời trang quốc tế và tiềm năng lợi nhuận đã thu hút sự chú ý của các tập đoàn hàng xa xỉ, được tiên phong bởi ông trùm kinh doanh người Pháp và người sáng lập LVMH Bernard Arnault vào năm 1987. Ngày nay, các tập đoàn này vẫn tiếp tục duy trì hoạt động lịch sử của các nhà thời trang xa xỉ thông qua việc bổ nhiệm các giám đốc sáng tạo, những người diễn giải và chỉ đạo triết lý thiết kế của thương hiệu.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.