Hôm nay,  

Hà Nội Bên Bờ Sông LOT (Bài 4), Hay Mảnh Đất Đông Dương Cuối Cùng Trên Chánh Quốc: Trại Cấm Sainte Livrade

16/09/201100:00:00(Xem: 4411)
Hà Nội Bên Bờ Sông LOT (Bài 4), Hay Mảnh Đất Đông Dương Cuối Cùng Trên Chánh Quốc: Trại Cấm Sainte Livrade

Nguyễn thị Cỏ May
Những vết hằn không xóa được
Trại tái định cư nguời pháp Đông dương hồi hương ở Sainte Livrade, ngay lúc đầu, do Bộ Ngoại giao quản lý . Sau đó, trại lần lược được tất cả 8 Bộ khác nhau quản lý cho tới ngày nhượng lại cho Thị xã Sainte Livrade .
Từ lúc mới bước chân vào Trại, những người hồi hương bị những viên chức gốc được đào tạo để cai trị dân thuộc địa tiếp tục cai trị . Họ lập lại những thói quen thô bạo trước đây ở Đông dương . Bà Jacqueline Le Crenn ngày nay còn nhớ rỏ “ Họ đối xử với chúng tôi còn kém hơn những thứ không ra gì . Ở tại xứ Pháp hết chiến tranh mà họ tiếp tục thiết quân luật, hạn chế xài điện . Chúng tôi phải chịu đựng như vậy suốt nhiều năm dài mà không hiểu gì cả . Chúng tôi vẫn không nói một lời ”.
Bà Jacqueline Le Crenn nay đã 90 tuổi . Mang tên hoàn toàn Tây vì bà là người lai . Bà vẫn sống trong một căn nhà chật hẹp . Bước vào là nhà bếp, phòng ngủ và phòng khách chung vì bà để dành riêng một phòng làm phòng thờ Phật .
Bà nói với mọi người tới viếng thăm « Tôi đã quen sống ở đây rồi . Và tôi cũng muốn sẽ chết ở tại đây » .
Trước đây ở Việt nam (Bắc việt), bà có nhà cửa khang trang . Bà và ông chồng đang dự định mua ruộng đất để lúc về già sống ấm no .
Bổng chiến tranh đã cướp mất sạch tài sản của bà, cướp luôn cả dự tính của bà . Quân đội viển chinh Pháp hồi hương . Bà đi theo về Pháp cùng với hàng ngàn người khác . Rời Bắc vào Nam để chờ lên tàu đi Pháp . Từ Sài gòn qua Marseille, tàu chạy mất cả tháng trời . Bà nằm dưới hầm tàu, tự nhủ « Thôi hết rồi . Hết tất cả » . Và bà khóc .
Ông Paul Cazes, chồng bà, hồi ở Việt nam học khá và làm công an . Về Pháp, ông không được nhận vào cảnh sát làm việc lại nghề cũ. Ông phải xin việc trong một xưởng máy và làm công nhân.
Ban ngày, có người không việc làm, đi lang thang dọc theo các dãy nhà . Có người đi vừa ca hát hoặc nói chuyện một mình .
Thiếu niên trong trại vì bị nhốt tồi túng cả ngày đêm, không có một sinh hoạt nào giải trí, không được đi học chữ hoặc học nghề nên chỉ sau một thời gian, chúng bị bịnh tâm thần . Ban quản lý trại giải quyết bằng cách đưa chúng nó vào nhà thương tâm thần . Khi ra, tình trạng của chúng nó trầm trọng hơn . Thật thê thảm cho những năm đầu tiên tới trại mải cho tới ngày nay, những người lớn tuổi ở đây vẫn không làm sao quên được .
Năm 1999, Thị xã được sự yểm trợ của Chánh quyền Trung ương, đưa ra một chương trình khẩn cấp tái thiết Trại về mặt tiện nghi tối thiểu . Đây chỉ là chương trình nhằm cải thiện cơ sở vệ sinh tổng quát trong lúc chờ đợi Chánh phủ đưa ra một chương trình lớn, toàn diện . Nhưng rồi không có gì mới . Người dân hồi hương ở trại bảo nhau phải chăng vì Chánh phủ thua trận ở Việt nam nặng nề quá, một thứ chiến tranh bị cả thế giới lên án, mà ngày nay không muốn bỏ tiền ra cho chúng ta "
Riêng bà Vương, có chồng là người Pháp, từ lâu nay không ai nghe bà nói một tiếng nào về mong đợi ở Chánh phủ sẽ giúp đở cho đời sống được khá hơn . Bà ở đây nhưng vẫn giử tập quán xưa . Hằng ngày, ở nhà, bà ăn mặc theo Việt nam . Bà vẫn bới tóc . Cái búi tóc ở sau ót của bà được chải gở gọn đẹp, tuy tóc đã bạc trắng .
Mỗi buổi sáng, bà chậm rãi pha một tách cà-phê sữa đem đặt lên bàn thờ cúng chồng vì ông mới mất . Hai ông bà có với nhau 16 người con .
Trước khi chết, ông thường nói với bà và các con « Của cải duy nhứt của tôi, là bà và các con » .
Với Chánh phủ Pháp, ông thường nói « Họ phải biết họ nợ chúng ta điều gì . Tôi . Tôi không hề đòi hỏi ở họ một điều gì cả . Chúng ta là những người sống trong cái trại bị bỏ quên » !
Bà Francine Gerlach nay trên sáu mươi, mẹ là người Việt, cha là lính viển chinh Pháp, nhưng bà chưa bao giờ biết mặt cha, nhắc lại những ngày đầu mới tới thật đau khổ . Ngày nay nhớ lại quả thật là cơn ác mộng hải hùng. Người ta sống trong bùn vì đất chung quanh trại là đất bùn . Ác nghiệt hơn là mọi người ở đây bị cấm nói chuyện bằng tiếng Việt, cấm tu bổ nơi ở, cấm mọi mua sắm từ chiếc xe đạp . Mà cấm nói chuyện bằng tiếng Việt không khác gì hơn là cấm hẳn mọi người nói chuyện vì có ai nói được tiếng pháp đâu !

Những người con lai
Nói trại tái định cư người Pháp đông dương, nhưng thật ra ở đây phần lớn là các bà góa phụ và trẻ con mồ côi Việt nam và lai .
Thời chiến tranh thuộc địa, quân đội viển chinh Pháp gồm cả người Việt còn quốc tịch Việt và một số lính lê-dương . Riêng người Việt, ngoài số lính, còn có thêm những người làm việc cho bộ máy quân sự và dân chính của Chánh quyền thuộc địa .
Dưới Đệ II Chế, Pháp chiếm Nam kỳ, mở rộng ra Bắc và luôn cả Đông dương vào thời Đệ III Cộng hòa . Chiến tranh kết thúc dưới thời Đệ IV Cộng hòa . Vì tham vọng của de Gaulle muốn tiếp tục duy trì Pháp là một Đế quốc mà phải bị thất bại chua cay . Nhưng thất bại của Pháp lại di hại cho Việt nam phải gánh chịu cái thảm nạn cộng sản cai trị đất nước suốt hơn nửa thế kỷ nay .
Ông Gilles Manceron, sử gia, nhận định về hiện tượng Trại tái định cư người Pháp hồi hương một cách thấm thía vô cùng : « Trại Sainte Livrade là hiện thân thảm trạng lịch sử thực dân của Pháp kéo dài suốt cả nửa thế kỷ ở ngay giửa lòng xứ Pháp » .
Khác hơn người Việt nam ở tại Việt nam dưới thời bị đô hộ, những người ở Sainte Livrade, tuy hằng ngày, lúc ban đầu có chào cờ, hát quốc ca pháp nhưng không học bài học lịch sử của Trường Jules Ferry dạy dân Việt nam là « Ông cố nội của chúng ta là người gô-loa » .
Những người con lai ngày nay trở thành bình thường . Nhưng trước đây, những đứa trẻ lai có khi không do sự kết hợp theo ý muốn của hai người . Khi tới Sainte Livrade định cư theo mẹ, cuộc đời của những người con lai không êm ả như dòng sông Lot . Trái lại đó là lịch sử dài xung đột chủng tộc, văn hóa, tập quán, …Họ phải sống ngoài lề xã hội mới . Trại tái định cư không xa trung tâm thành phố Sainte Livrade, nhưng chúng không được nhận vào học trường tại đây, đưọc chăm sóc sức khỏe như những đứa trẻ cùng trang lứa khác ở địa phương .
Ngày nay, có những người học giỏi, đang giảng dạy lịch sử, văn chương Việt nam tại Đại Học, vẫn thắc mắc muốn tìm về cội nguồn của mình . Có người chỉ biết tên họ và quê quán của cha hay mẹ ở Việt nam . Họ đi Việt nam, tìm tới quê quán của cha mẹ theo họ biết. Có người tìm được đúng nơi sanh quán, nhưng người xưa đã mất .
Vì quyền lợi
«Chánh phủ phải biết họ nợ chúng ta điều gì " Tôi, tôi không bao giờ đòi hỏi … » Những người thế hệ I không kêu ca, đòi hỏi quyền lợi của mình bị Chánh phủ cố tình quên, phải chăng do văn hóa lâu đời tin ở ông Trời có mắt"
Con em của họ lớn lên ở đây không chịu im lặng chấp nhận số phận như đã an bài . Năm 2002, sau khi Chánh phủ ban hành một số qui định về quyền lợi cho người algériens phục vụ Chánh phủ Pháp và người Pháp ở Algérie hồi hương, họ lập Hội « Nhớ Đông dương » để tranh đấu khôi phục quyền lợi chánh đáng của họ và của lớp người trước . Trước tiên, họ đòi hỏi mọi người ở Sainte Livrade, đến từ năm 1956, phải được chánh thức thừa nhận và đối sử như người ở Algérie về .
Hội đòi hỏi Chánh phủ phải trả phụ cấp cho tất cả các gia đình ở Sainte Livrade 30000 euros như tiền thiệt hại, nâng tiền hưu trí của góa phụ tính theo mỗi đứa con .
Ông Emile Lejeune, 85 tuổi, cha là người Pháp làm Thẩm phán, mẹ là một bà hoàng tộc, đi lính ở Miền Bắc. Năm 1946, ông bị Việt minh bắt cầm tù 7 năm . Ngày nay, ông còn nhớ ở tù Việt minh, cái chết và cái sống bằng nhau . Nhưng ghê gớm hơn hết vẫn là « tẩy nảo» . Việt minh chủ trương làm đồi trụy tinh thần của con người để phải chịu khuất phục. Trong số 40 000 tù binh, chỉ sống sót được nhiều lắm là 10 000 người .
Ông sống cùng với bà vợ sau, gốc người Sa đéc, trong một căn nhà giử nguyên tình trạng củ. Trong phòng khách, ông treo bức ảnh một chiếc thuyền trong Vịnh Hạ long, bàn thờ Phật, nón lá, nón cối thuộc địa, mủ lính, …
Ông nói «Ngày nay, tôi không giử hận thù trong lòng. Nhưng tôi buồn. Vì nước Pháp là nước chúng tôi tin cậy, không đón nhận chúng tôi như người Pháp . Mà như những người ngoại quốc . Họ nhốt chúng tôi, kiểm soát chúng tôi, rồi bỏ chúng tôi . Chúng tôi có tranh đấu, cũng chỉ muốn đòi hỏi công bằng, lẽ phải . Đó là Chánh phủ phải nhìn nhận chúng tôi . Thanh thiếu niên, các bà mẹ của những người đã nằm xuống cho nước Pháp » .
Nguyễn thị Cỏ May
(Còn tiếp)

Ý kiến bạn đọc
18/09/201119:16:55
Khách
Đọc hai bài viết cùng chủ đề đăng trên Việt Báo của tác giả Cỏ May dễ đưa đến những chỉ trích sai lầm về chính sách tái định cư của người Pháp đối với người Việt.

Trong bài viết cùng chủ đề đăng ngày 9/9/11, tác giả viết " Năm 54 kết thúc chiến tranh Đông Dương với Hiệp định đình chiến Genève . Miền Nam Việt nam đón tiếp tái định cư gần một triệu đồng bào Miền Bắc chạy trốn cộng sản vì Hồ Chí Minh về Hà nội. Trong lúc đó, có vào khoảng bốn mươi ngàn đồng bào cũng Miền Bắc, từ bỏ nhà cửa, sự nghiệp, đi qua Pháp «hồi hương».
Họ được Chánh quyền Pháp đưa xuống tàu đi qua tới Marseille. Từ đây, họ được phân phối tới các trại tiếp cư sống tạm chờ ngày ổn định đời sống mới
Đến mùa Xuân năm 1956, Chánh phủ Pháp trưng dụng trại Sainte Livrade, tu bổ vội vàng, đón nhận gần 2000 người Việt nam rời Miền Bắc qua Pháp hồi hương
Mười năm sau, trại Sainte Livrade đổi tên, trở thành Trung tâm đón nhận người Pháp Đông dương " ( Trích)

Theo như tác giả thì trại Sainte Livrade chỉ là một trong những trại tiếp đón người Việt, và cuộc sống của những người Việt ở đây cho đến nay vẫn nghèo hèn.

Tôi không tìm được hai bài kia, tuy nhiên qua hai bài viết được đăng cho ta thấy rằng tác giả đã không viết hay không có cơ hội tìm hiểu về cuộc sống của bao nhiêu những người Việt khác cùng di cư đến Pháp trong thập niên 50 hiện ra sao. Và cũng không chịu đào sâu tìm hiểu tại sao cuộc sống của những người Việt tại đây vẫn vất vả. Pháp ngữ kém cỏi ? Không cố gắng hội nhập vào đời sống mới ? v...v...
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Nelson Mandela (1918-2013), quán quân Giải Nobel Hòa Bình năm 1993, nhà hoạt động chống chế độ phân biệt chủng tộc bị tù 27 năm, và là vị tổng thống người da đen đầu tiên được bầu trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của nước Nam Phi vào năm 1994, đã từng nói rằng, “Giáo dục là vũ khí có sức mạnh nhất mà bạn có thể sử dụng để thay đổi thế giới.” Hơn ai hết, Nelson Mandela là người không những hiểu rõ giá trị thực sự của nền giáo dục mà còn áp dụng kiến thức đó trong việc làm thay đổi đất nước và dân tộc Nam Phi của ông. Ông đã dẫn dắt Nam Phi từ một quốc gia ngập chìm trong bóng tối của thù hận, phân hóa và lạc hậu để vươn mình lên trong ánh sáng của đoàn kết, hòa bình và phát triển.
Hoa Kỳ đã tấn công Iran. Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý rằng có thể trì hoãn bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ trong nhiều tuần, ông tuyên bố vào ngày 21/6 rằng máy bay Mỹ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân của Iran, bao gồm cả cơ sở bị chôn sâu ở Fordow. Các quan chức Iran xác nhận rằng các cuộc không kích đã diễn ra. Mặc dù ông Trump khẳng định rằng các địa điểm này đã bị "xóa sổ", nhưng vẫn chưa rõ các cuộc tấn công đã gây ra thiệt hại gì.
Jena, Louisiana – một thị trấn 4.000 dân lọt thỏm giữa rừng thông – nơi bảng hiệu đầu làng ca ngợi đội bóng nữ vô địch của bang, nhưng cách đó chỉ ba dặm, sau hàng rào kẽm gai và lời Kinh Thánh treo lủng lẳng, là Trại Giam ICE đồ sộ - do GEO Group điều hành. Nơi đây hiện giam giữ hơn 1000 người – phần lớn chưa từng bị kết tội hình sự, nhiều người chỉ là dân đang xin tị nạn hợp pháp, số còn lại chưa kịp hiểu vì sao mình bị bắt...
Tại sao Trump lại vội vàng ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và chính sách mới như vậy?AI: Có hai lý do.Đầu tiên, tổng thống vội vàng vì nếu có bất kỳ điều gì sai trái xảy ra vào đầu nhiệm kỳ, ông có thể đổ lỗi cho chính quyền trước và nhà nước (những người làm việc cho ông). Nếu để lâu, những điều sai trái sẽ là trách nhiệm của ông, và Trump không thích chịu trách nhiệm.Thứ hai, ông biết trong hai năm nữa, đảng Cộng hòa sẽ mất quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử quốc hội và ông sẽ trở thành què quặt. Ông cần phải hoàn thành mọi việc ngay bây giờ. Ông muốn tập trung vào các doanh nghiệp của mình trong hai năm cuối nhiệm kỳ tổng thống,
Bao dung – một từ nghe thật thanh thoát. Âm tiết của nó cũng thật bình dị, thốt ra từ thanh quản nhẹ nhàng không cần uốn nắn, như cỏ mọc từ đất, như mưa từ trời. Vậy mà ngày nay, trong một xã hội đứng đầu thế giới về tự do, về quyền con người, hai từ “bao dung” bỗng dưng khó tìm. Chính trong tháng Sáu này, tháng gọi là Pride Month, những câu chuyện thương tâm về cộng đồng LGBTQ+ bị chìm trong bóng tối. Có lẽ trong sáu tháng qua, nước Mỹ có quá nhiều những phát ngôn, biến cố, thay đổi mà đối với truyền thông, đó là điều cần phải nói, và nói mỗi ngày. Hoặc cũng có lẽ, trong một chính quyền đang nỗ lực bác bỏ DEI, đóng chặt cửa với di dân, thì truyền thông cũng không dám đào sâu về những gì thuộc về cộng đồng yếu thế. Cho dù, đó là một án mạng lấy đi cuộc sống một con người, hoặc chấm dứt những nguyên tắc vốn đã được nhìn nhận hàng thập kỷ.
“Nơi nào người ta bắt đầu đốt sách, nơi đó người ta rồi cũng sẽ thiêu người.”— Heinrich Heine. Câu nói nổi tiếng từ thế kỷ XIX của thi sĩ Heinrich Heine, tưởng chỉ là tiếng vọng u ám của bóng ma lịch sử nhưng hôm nay, giữa thế kỷ XXI, lời cảnh báo ấy lại trở nên rúng động – ngay trên đất nước từng được xem là ngọn hải đăng của tự do học thuật. Oái oăm thay, những dấu hiệu đầu tiên của bóng tối không phát xuất từ một chế độ độc tài phương Đông, mà từ chính nước Mỹ – xứ sở từng được xem là ngọn hải đăng của giáo dục tự do.
Donald Trump không đội vương miện, nhưng ông đã luyện được cách bắt cả một đảng chính trị quỳ gối. Và cũng như các ông vua cổ đại, ông không cần luật – ông chính là luật. Nếu Toà Tối cao chống đối, ông sẽ gọi đó là “phản quốc.” Nếu truyền thông phản biện, ông gọi đó là “tin giả.” Nếu có cuộc bầu cử mà ông thua, ông sẽ bảo đó là “gian lận.” Và nếu có ai dám nói điều gì khác, ông sẽ gửi quân đội tới – như ông đã làm ở Los Angeles, để dạy cho đám biểu tình “hỗn xược” ấy một bài học về dân chủ... bằng đạn cao su và lựu đạn cay.
Ryanne Mena là một nhà báo đưa tin về tội phạm và an toàn công cộng cho Southern California News Group. Thứ Sáu, 6/6, ngày đầu tiên diễn ra cuộc biểu tình phản đối chính sách nhập cư của chính quyền Trump, chống lại các cuộc bố ráp của Cảnh Sát Di Trú (ICE), Mena đã có mặt ngay trên đường phố Los Angeles, bên ngoài Trung tâm giam giữ Metropolitan,L.A. Tại đây, cô bị trúng đạn hơi cay ở đùi bên trái Ngày kế tiếp, nữ phóng viên này bị trúng đạn cao su của các đặc vụ liên bang bắn vào đầu, bên phải, cách tai của cô chỉ khoảng 1 inch. Những tấm ảnh Mena và các đồng nghiệp khác bị thương lan tỏa khắp Instagram, Twitter.
Giữa lúc Tòa Bạch Ốc đang tìm mọi cách cứu vớt mối quan hệ Trump-Musk thì các cựu quan chức an ninh y tế cho biết chính quyền Trump hủy bỏ $766 triệu trong các hợp đồng nghiên cứu phát triển vaccine mRNA để chống lại các loại đại dịch cúm. Với họ, đây là đòn giáng mới nhất vào quốc phòng quốc gia. Họ cảnh báo rằng Hoa Kỳ có thể phải nhờ đến lòng trắc ẩn của các quốc gia khác trong đại dịch tiếp theo. ABC News dẫn lời Beth Cameron, cố vấn cao cấp của Trung tâm Đại dịch thuộc Brown University Pandemic Center, và là cựu giám đốc Hội đồng an ninh quốc gia Tòa Bạch Ốc, cho biết: “Các hành động của chính quyền đang làm suy yếu khả năng phòng ngừa của chúng ta đối với các mối đe dọa sinh học. Việc hủy bỏ khoản đầu tư này là một tín hiệu cho thấy chúng ta đang thay đổi lập trường về công tác chuẩn bị ứng phó với đại dịch. Và điều đó không tốt cho người dân Mỹ.”
Ăn mặc đẹp là nói về thời trang. Lịch sử “thời trang cao cấp” thuộc về truyền thống của Pháp: Haute couture từ thế kỷ 17. Đến thế kỷ 19, ngành thời trang cao cấp đã phát triển thành một phương tiện kích thích tăng trưởng trong nền kinh tế Pháp. Trong thời gian này, các nhà tạo mốt như Dior, Chanel và Balenciaga đã được thành lập. Tuy nhiên, vào thế kỷ 20, ngành thời trang cao cấp ở Pháp đã mất đi phần lớn sự huyền bí của mình và phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các thị trường quốc tế khác, đặc biệt là ở Ý và Hoa Kỳ. Sự thành công của bối cảnh thời trang quốc tế và tiềm năng lợi nhuận đã thu hút sự chú ý của các tập đoàn hàng xa xỉ, được tiên phong bởi ông trùm kinh doanh người Pháp và người sáng lập LVMH Bernard Arnault vào năm 1987. Ngày nay, các tập đoàn này vẫn tiếp tục duy trì hoạt động lịch sử của các nhà thời trang xa xỉ thông qua việc bổ nhiệm các giám đốc sáng tạo, những người diễn giải và chỉ đạo triết lý thiết kế của thương hiệu.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.