Hôm nay,  

Vịt Tứ Xuyên

08/06/200900:00:00(Xem: 8769)

Vịt Tứ Xuyên

Nguyễn Xuân Nghĩa
Tiêu biểu cho bệnh đầy hơi Trung Quốc...

Xa thì ta có đất Ba Thục và Gia Cát Lượng của "Tam Quốc Chí Diễn nghĩa". Gần thì ta có Dư Thương Hải và phái Thanh Thành trong truyện võ hiệp Kim Dung: Tứ Xuyên là vùng đất lạ mà quen của nhiều người Việt chúng ta. Tứ Xuyên cũng là một tiêu biểu cho loại "Vấn đề Trung Quốc của Bắc Kinh" (xin xem lại loạt bài được trình bày liên tục trên cột báo này).
Nhìn vào đó, có khi mình hiểu vì sao xứ này gặp loạn... Và loạn như thế nào.
***
ĐỊA DƯ HÌNH THỂ VÀ SUY THOÁI KINH TẾ
Trước khi kinh tế toàn cầu rơi vào nạn suy thoái như hiện nay, Trung Quốc đã có vấn đề, một vấn đề gắn liền với địa dư hình thể của họ.
Đế quốc gia bát ngát và đông dân nhất thế giới thật ra gồm có ba "nước", đó là ba khu vực với những dị biệt "truyền kiếp" thường dẫn tới phân hoá hay chiến tranh.
Nạn suy thoái hiện nay sẽ đào sâu những dị biệt đó vì lãnh đạo Bắc Kinh không thể áp dụng một giải pháp ứng phó đồng hạng cho cả nước. Mà đưa ra một kế hoạch tinh vi để đáp ứng tình hình khác biệt của từng khu vực lại là chuyện khó xử cho lãnh đạo của một chế độ chưa có dân chủ và chưa muốn áp dụng thể chế liên bang.
Trước nhất, xin hãy nhìn theo trục Bắc-Nam.
Trung Quốc có phần đất miền Bắc với sông Hoàng hà và một vùng châu thổ có đất canh tác để nuôi dân. Nhưng việc vận chuyển trên dòng sông này không hoàn toàn tiện lợi, việc khai thác hay "trị thủy" cũng không dễ dàng, thiên tai lũ lụt vẫn thường xảy ra. Từ khu vực ấy mà tập trung kiểm soát được vùng đất ôn đới của miền Nam - và hai con sông Dương tử và Châu giang - là việc nan giải. Địa dư, khí hậu khác biệt và dịch bệnh tại miền Nam là bài toán muôn thuở, mà... Tào Tháo đã gặp tại trận Xích Bích được La Quán Trung thi vị hoá trong "Tam Quốc Chí Diễn nghĩa!"
Cửa khẩu của hai con sông miền Nam nói trên lại có các hải cảng thông thương với bên ngoài, như Thượng Hải, Hong Kong hay Quảng Châu... Miền Nam vì vậy vẫn có khuynh hướng tự nhiên là vươn ra ngoài và tuột khỏi tầm kiểm soát của triều đình hay chính quyền ở miền Bắc.
Chính quyền Bắc Kinh ngày nay cũng thế. Họ đang gặp loại vấn đề nan giải khiến Trung Quốc thường vỡ đôi theo kiểu Nam-Bắc triều.
Ưa đọc truyện Tầu, người Việt ta đều có thể mường tượng ra chuyện đó. Hiện đại hoá thì ta nghĩ đến "Đại vận hà", con kinh nhân tạo vĩ đại có khả năng nối liền ba dòng sông Hoàng hà, Dương tử và Châu giang và đưa bàn tay quyền lực của Bắc Kinh xuống tới miền cực Nam. Loại vấn đề đã có từ thời Ngô Phù Sai vào đời Chiến Quốc - để thôn tính nước Việt của Câu Tiễn - cho tới Bộ Chính trị ngày nay...
Một bài toán về đầu tư có ảnh hưởng tới an ninh và quyền lực. Đấy là một cách nhìn theo cái trục Bắc-Nam.
Nhìn theo ngả Đông-Tây, Trung Quốc lại có ba khu vực khác biệt.
Miền Đông của đường "đẳng cao tuyến" nối liền mỏm cực Bắc của biên giới với Miến Điện, qua thủ phủ Thành Đô của tỉnh Tứ Xuyên lên tới Bắc Kinh và phân nửa Mãn Châu, là nơi có độ ẩm đủ cao cho việc canh tác: thiên nhiên đã vạch ra một khu vực có trình độ phát triển cao hơn nơi khác. Kế hoạch hiện đại hoá của Đặng Tiểu Bình đẩy tiếp đà phát triển của khu vực miền Đông lên mức cao hơn nữa, chưa từng có trong lịch sử xứ này, cho nên cả thế giới đều nói tới "phép lạ Trung Quốc".
Chỉ vì người ta chỉ nhìn vào cái tủ kiếng của khu vực hướng ngoại ở miền Đông. Bây giờ, khu vực ấy đang bị ảnh hưởng nặng nhất của nạn suy thoái toàn cầu vì các thị trường quốc tế của hàng hoá Trung Quốc đều bị co cụm.
Khu vực thứ hai là các tỉnh "miền Trung" - tại hướng Tây của đẳng cao tuyến nói trên.
Bị khoá trong lục địa với khí hậu khô cằn và thiên nhiên hiểm trở, khu vực này thường chậm phát triển và luôn luôn có tư tưởng "Đông tiến" - tiến về hướng Đông - để tìm bát cơm, hoặc quyền bính. Các cuộc vận động lịch sử gọi là nội loạn, gồm thâu thiên hạ, hay cách mạng của xứ này thường xuất phát từ nơi ấy. Tần Thủy Hoàng đế hay Mao Trạch Đông cũng lên nắm quyền tại miền Đông là nhờ đám người đi ra từ khu vực hiểm trở và khó sống này ở miền Tây. Chiến lược gia thiên tài như Gia Cát Lượng mà "lục xuất Kỳ sơn" không thành thì cũng đành ngậm ngùi với cảnh sao rơi Ngũ trượng nguyên vì bị khoá trong vùng nội địa...
Thời nay, từ cả chục năm nay, khu vực này đòi hỏi một nguồn đầu tư lớn hơn, mà không có, và dị biệt ngày một sâu rộng về lợi tức lẫn quyền hạn giữa hai khu vực Đông-Tây ấy là một vấn đề cho lãnh đạo tại Trung ương thuộc thế hệ thứ tư như Hồ Cẩm Đào, Ôn Gia Bảo. Khi các tỉnh miền Đông đang bị ảnh hưởng nặng (nhất) của nạn suy thoái ngày nay, thì lãnh đạo các tỉnh càng không vui với chiến lược tái phân lợi tức của Trung ương tại Bắc Kinh.
Khu vực thứ ba thì còn khô cằn và hiểm trở hơn nữa, với sức đóng góp thấp nhất cho sản lượng kinh tế quốc dân nhưng tầm quan trọng chiến lược nhất cho sự toàn vẹn lãnh thổ.
Đó là vùng phiên trấn che chở Trung Quốc khỏi các mối nguy truyền kiếp của các dị tộc từ bên trong lục địa Âu-Á đổ xuống. Nó trải rộng từ Cao nguyên Thanh Tạng qua đất Tây Tạng đang bị chiếm đóng, tới Tân Cương, Nội Mông và phân nửa miền Tây của Mãn Châu. Đấy cũng là khu vực mà Hán tộc (chiếm 92% dân số toàn quốc) lại gặp sức ly tâm của các sắc tộc khác.
Giữ vị trí bản lề trong khu vực hiểm yếu đó có tỉnh Tứ Xuyên với thủ phủ là Thành Đô, và thành phố Trùng Khánh - từ năm 1997 đã trở thành một đơn vị hành chánh trực thuộc Trung ương. Đây là thành phố lớn nhất, đông dân nhất (31 triệu dân, vượt qua Thượng Hải, Bắc Kinh, Thiên Tân hay Quảng Châu)...


Đất Tứ Xuyên này kết tinh những mâu thuẫn và nguy cơ phân hoá của Trung Quốc.
***
TỨ XUYÊN ĐẠI LỘ... VÀ ĐẠI HỌA
Tỉnh Tứ Xuyên có tên đầy đủ là "Tứ Xuyên Lộ" - hay Xuyên Giáp Tứ Lộ - là hệ thống sông ngòi và sơn ải chia cả khu vực ra làm nhiều mảnh.
Tỉnh này có dân số đứng hàng thứ ba trong các tỉnh Trung Quốc, lớn hơn Việt Nam chút đỉnh  với 89 triệu dân, và có rất nhiều sắc thái khác biệt. Tứ Xuyên có canh nông và mục súc và tài nguyên khoáng sản và nền móng kỹ nghệ. Đập Tam Giáp được xây tại tỉnh Hồ Bắc gần đó cũng tránh được nạn lũ lụt cho Bình nguyên Tứ Xuyên, nơi có con sông lớn là Mân giang, một chi nhánh chảy vào sông Dương tử. Tứ Xuyên là một tỉnh có bình nguyên ở giữa và được núi non che chở ở ba mặt (Bắc, Tây và Nam). Trùng Khánh có đường thông thương ra hướng Đông nhờ con sông Dương tử này.
Nhìn ra ngoài, Tứ Xuyên tiếp giáp với các tỉnh Thiểm Tây, Vân Nam, Quý Châu, Cam Túc, và... rặng Hy Mã Lạp Sơn, với các vùng thuộc khu vực phiên trấn như vừa nói ở trên, tức là Cao nguyên Thanh Tạng và "Đặc khu Tự trị Tây Tạng" - đất Tây Tạng bị chiếm đóng.
Không kể vết nứt địa chất Long môn sơn nằm giữa lãnh thổ - và cơn địa chấn tại huyện Vấn Xuyên hồi tháng Năm năm ngoái làm tám vạn người chết - Tứ Xuyên còn nằm trên vết nứt của địa dư chính trị: muốn ngả về Đông đề tìm sinh lộ kinh tế cũng được mà có bị đẩy vào vị trí phòng thủ miền Tây thì cũng đúng. Tứ Xuyên là đất "Viễn Tây" của khu vực trù phú và hướng ngoại miền Đông.
Vì vậy, Trung Quốc mà trị hay loạn thì ta có thể nhìn thấy trước tiên là tại Tứ Xuyên.
Trong dịp kỷ niệm 20 năm vụ tàn sát Thiên an môn, Chính quyền Bắc Kinh ráo riết kiểm soát an ninh và không thấy ai bị mất mạng tại thủ đô. Nhưng thời sự đầy bình an và ổn định ấy không nói tới nhiều vụ bạo động chết người tại Trùng Khánh và các địa phương trong tỉnh Tứ Xuyên làm nhân viên trong bộ Công an đã bận không ít từ mấy ngày qua. Thật ra từ mấy tháng qua...
Về kinh tế thì sản lượng của tỉnh đã đạt mức tăng trưởng "đầy ấn tượng" là 14,5% vào quý một năm ngoái - khi kinh tế Mỹ đi vào suy trầm. Trận động đất Vấn Xuyên đánh sụt sản lượng với đà tăng trưởng chỉ còn 4,6% vào quý hai. Tính ra toàn năm thì sản lượng kinh tế của tỉnh trong cả năm ngoái đã lên tới hơn 180 tỷ đô la (gấp đôi Việt Nam, với một dân số gần tương tự). Trong quý một năm nay, sản lượng của Tứ Xuyên đã tăng được gần 11% so với trung bình toàn quốc là hơn 6%. Nhìn như thế thì kết quả kinh tế không đến nỗi tệ và đáng cho truyền thông Tây phương trầm trồ về sức bật của Trung Quốc trong vụ suy thoái toàn cầu.
Nếu vậy, vì sao Bắc Kinh vừa quyết định sẽ bơm vào Tứ Xuyên khoảng 146 tỷ đô la - một phần tư của kế hoạch kích cầu trị giá chừng 585 tỷ đô la cho toàn quốc" (Xin đọc bài "Vấn Đề Trung Quốc... của Bắc Kinh" trên cột báo này trong số ra ngày 30 tháng Năm, của tuần trước). Vì sao phải rót vào Tứ Xuyên một khoản tiền cao bằng 80% sản lượng của toàn tỉnh (146 tỷ đô la cho một tỉnh đang sản xuất ra chừng 182 tỷ)" Hãy tưởng tượng đến việc chính quyền liên bang Hoa Kỳ phải bơm vào kinh tế khoảng 11.500 tỷ cho một nền kinh tế có sản lượng chừng 14.00 tỷ thi ta mới thấy kích thước vĩ đại và kỳ dị của vấn đề.
Một trong các lý do là vì Tứ Xuyên không chỉ xuất cảng món vịt quay dòn tan mà còn nhập cảng lao động từ tỉnh khác.
Hàng năm, chừng 11% dân số Trung Quốc vẫn thủ vai siêu tán, bỏ quê đi kiếm việc làm nơi khác, và số dân siêu tán đi vào Tứ Xuyên là đông nhất. Mà con số chính thức về hiện tượng di dân nội địa ấy (là 11% dân số) vẫn chưa là con số thật - tỷ lệ thất nghiệp của cả tỉnh Tứ Xuyên là 4,4% cũng thế. Thấp hơn thực tế vì dù con số thống kê không biết nói dối, kẻ dối trá cũng biết lập thống kê!
Bây giờ, trong bối cảnh suy thoái kinh tế toàn cầu, các tỉnh miền Đông bỗng đói thị trường xuất cảng và thừa nhân công. Người dân mà Trung Quốc gọi là "dân công" đang phải hồi hương, và ào ạt hồi hương. Tứ Xuyên hiện có chừng 10 triệu người như vậy, sau khi các di dân phải giã từ những trung tâm xuất cảng lớn tại Quảng Đông hay Chiết Giang trở về. Dân số 11 triệu người của thủ phủ Thành Đô bỗng tăng thêm hơn mười vạn. Trùng Khánh là nơi xuất cảng lao động khá mạnh - khoảng 12 triệu - nay lại nhận về một khối lượng hồi hương rất lớn.
Bài toán di dân nội địa ấy đang gây nguy cơ động loạn cho tỉnh Tứ Xuyên và thành phố Trùng Khánh. Khi cư dân lại bất mãn vì những tai họa xảy ra từ trận động đất Vấn Xuyên năm ngoái và những chậm lụt trong việc cứu trợ, Tứ Xuyên bỗng như thùng thuốc nổ.
Vì thế, Bắc Kinh phải ráo riết trút tiền vào Tứ Xuyên.
***
Huống hồ, Tứ Xuyên còn là nơi sinh sống của nhiều sắc tộc thiểu số, như dân Lô Lô - nay được gọi là người Di - và... dân Tây Tạng.
Năm 2009 này là dịp tưởng niệm việc Tây Tạng bị chiếm đóng 50 năm về trước và từ năm ngoái, bạo động thường xuyên xảy ra trong khu vực sinh sống của người Tây Tạng. Đàn áp thi càng dẫn tới phản ứng ly khai mà không đàn áp thì lại bị phong trào đòi tự trị.
Vì vậy, Tứ Xuyên gặp một chuỗi tai họa kinh tế, xã hội và chính trị trên một nền móng cho nhiều bất ổn. Khi theo dõi vấn đề Trung Quốc của Bắc Kinh, hoặc tai hoạ bốc xít từ Hà Nội, lâu lâu cũng nên liếc vào Tứ Xuyên hay đường về Trùng Khánh... Trung Quốc không thể tự tung tự tác như nhiều người đang nghĩ.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Nelson Mandela (1918-2013), quán quân Giải Nobel Hòa Bình năm 1993, nhà hoạt động chống chế độ phân biệt chủng tộc bị tù 27 năm, và là vị tổng thống người da đen đầu tiên được bầu trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của nước Nam Phi vào năm 1994, đã từng nói rằng, “Giáo dục là vũ khí có sức mạnh nhất mà bạn có thể sử dụng để thay đổi thế giới.” Hơn ai hết, Nelson Mandela là người không những hiểu rõ giá trị thực sự của nền giáo dục mà còn áp dụng kiến thức đó trong việc làm thay đổi đất nước và dân tộc Nam Phi của ông. Ông đã dẫn dắt Nam Phi từ một quốc gia ngập chìm trong bóng tối của thù hận, phân hóa và lạc hậu để vươn mình lên trong ánh sáng của đoàn kết, hòa bình và phát triển.
Hoa Kỳ đã tấn công Iran. Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý rằng có thể trì hoãn bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ trong nhiều tuần, ông tuyên bố vào ngày 21/6 rằng máy bay Mỹ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân của Iran, bao gồm cả cơ sở bị chôn sâu ở Fordow. Các quan chức Iran xác nhận rằng các cuộc không kích đã diễn ra. Mặc dù ông Trump khẳng định rằng các địa điểm này đã bị "xóa sổ", nhưng vẫn chưa rõ các cuộc tấn công đã gây ra thiệt hại gì.
Jena, Louisiana – một thị trấn 4.000 dân lọt thỏm giữa rừng thông – nơi bảng hiệu đầu làng ca ngợi đội bóng nữ vô địch của bang, nhưng cách đó chỉ ba dặm, sau hàng rào kẽm gai và lời Kinh Thánh treo lủng lẳng, là Trại Giam ICE đồ sộ - do GEO Group điều hành. Nơi đây hiện giam giữ hơn 1000 người – phần lớn chưa từng bị kết tội hình sự, nhiều người chỉ là dân đang xin tị nạn hợp pháp, số còn lại chưa kịp hiểu vì sao mình bị bắt...
Tại sao Trump lại vội vàng ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và chính sách mới như vậy?AI: Có hai lý do.Đầu tiên, tổng thống vội vàng vì nếu có bất kỳ điều gì sai trái xảy ra vào đầu nhiệm kỳ, ông có thể đổ lỗi cho chính quyền trước và nhà nước (những người làm việc cho ông). Nếu để lâu, những điều sai trái sẽ là trách nhiệm của ông, và Trump không thích chịu trách nhiệm.Thứ hai, ông biết trong hai năm nữa, đảng Cộng hòa sẽ mất quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử quốc hội và ông sẽ trở thành què quặt. Ông cần phải hoàn thành mọi việc ngay bây giờ. Ông muốn tập trung vào các doanh nghiệp của mình trong hai năm cuối nhiệm kỳ tổng thống,
Bao dung – một từ nghe thật thanh thoát. Âm tiết của nó cũng thật bình dị, thốt ra từ thanh quản nhẹ nhàng không cần uốn nắn, như cỏ mọc từ đất, như mưa từ trời. Vậy mà ngày nay, trong một xã hội đứng đầu thế giới về tự do, về quyền con người, hai từ “bao dung” bỗng dưng khó tìm. Chính trong tháng Sáu này, tháng gọi là Pride Month, những câu chuyện thương tâm về cộng đồng LGBTQ+ bị chìm trong bóng tối. Có lẽ trong sáu tháng qua, nước Mỹ có quá nhiều những phát ngôn, biến cố, thay đổi mà đối với truyền thông, đó là điều cần phải nói, và nói mỗi ngày. Hoặc cũng có lẽ, trong một chính quyền đang nỗ lực bác bỏ DEI, đóng chặt cửa với di dân, thì truyền thông cũng không dám đào sâu về những gì thuộc về cộng đồng yếu thế. Cho dù, đó là một án mạng lấy đi cuộc sống một con người, hoặc chấm dứt những nguyên tắc vốn đã được nhìn nhận hàng thập kỷ.
“Nơi nào người ta bắt đầu đốt sách, nơi đó người ta rồi cũng sẽ thiêu người.”— Heinrich Heine. Câu nói nổi tiếng từ thế kỷ XIX của thi sĩ Heinrich Heine, tưởng chỉ là tiếng vọng u ám của bóng ma lịch sử nhưng hôm nay, giữa thế kỷ XXI, lời cảnh báo ấy lại trở nên rúng động – ngay trên đất nước từng được xem là ngọn hải đăng của tự do học thuật. Oái oăm thay, những dấu hiệu đầu tiên của bóng tối không phát xuất từ một chế độ độc tài phương Đông, mà từ chính nước Mỹ – xứ sở từng được xem là ngọn hải đăng của giáo dục tự do.
Donald Trump không đội vương miện, nhưng ông đã luyện được cách bắt cả một đảng chính trị quỳ gối. Và cũng như các ông vua cổ đại, ông không cần luật – ông chính là luật. Nếu Toà Tối cao chống đối, ông sẽ gọi đó là “phản quốc.” Nếu truyền thông phản biện, ông gọi đó là “tin giả.” Nếu có cuộc bầu cử mà ông thua, ông sẽ bảo đó là “gian lận.” Và nếu có ai dám nói điều gì khác, ông sẽ gửi quân đội tới – như ông đã làm ở Los Angeles, để dạy cho đám biểu tình “hỗn xược” ấy một bài học về dân chủ... bằng đạn cao su và lựu đạn cay.
Ryanne Mena là một nhà báo đưa tin về tội phạm và an toàn công cộng cho Southern California News Group. Thứ Sáu, 6/6, ngày đầu tiên diễn ra cuộc biểu tình phản đối chính sách nhập cư của chính quyền Trump, chống lại các cuộc bố ráp của Cảnh Sát Di Trú (ICE), Mena đã có mặt ngay trên đường phố Los Angeles, bên ngoài Trung tâm giam giữ Metropolitan,L.A. Tại đây, cô bị trúng đạn hơi cay ở đùi bên trái Ngày kế tiếp, nữ phóng viên này bị trúng đạn cao su của các đặc vụ liên bang bắn vào đầu, bên phải, cách tai của cô chỉ khoảng 1 inch. Những tấm ảnh Mena và các đồng nghiệp khác bị thương lan tỏa khắp Instagram, Twitter.
Giữa lúc Tòa Bạch Ốc đang tìm mọi cách cứu vớt mối quan hệ Trump-Musk thì các cựu quan chức an ninh y tế cho biết chính quyền Trump hủy bỏ $766 triệu trong các hợp đồng nghiên cứu phát triển vaccine mRNA để chống lại các loại đại dịch cúm. Với họ, đây là đòn giáng mới nhất vào quốc phòng quốc gia. Họ cảnh báo rằng Hoa Kỳ có thể phải nhờ đến lòng trắc ẩn của các quốc gia khác trong đại dịch tiếp theo. ABC News dẫn lời Beth Cameron, cố vấn cao cấp của Trung tâm Đại dịch thuộc Brown University Pandemic Center, và là cựu giám đốc Hội đồng an ninh quốc gia Tòa Bạch Ốc, cho biết: “Các hành động của chính quyền đang làm suy yếu khả năng phòng ngừa của chúng ta đối với các mối đe dọa sinh học. Việc hủy bỏ khoản đầu tư này là một tín hiệu cho thấy chúng ta đang thay đổi lập trường về công tác chuẩn bị ứng phó với đại dịch. Và điều đó không tốt cho người dân Mỹ.”
Ăn mặc đẹp là nói về thời trang. Lịch sử “thời trang cao cấp” thuộc về truyền thống của Pháp: Haute couture từ thế kỷ 17. Đến thế kỷ 19, ngành thời trang cao cấp đã phát triển thành một phương tiện kích thích tăng trưởng trong nền kinh tế Pháp. Trong thời gian này, các nhà tạo mốt như Dior, Chanel và Balenciaga đã được thành lập. Tuy nhiên, vào thế kỷ 20, ngành thời trang cao cấp ở Pháp đã mất đi phần lớn sự huyền bí của mình và phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các thị trường quốc tế khác, đặc biệt là ở Ý và Hoa Kỳ. Sự thành công của bối cảnh thời trang quốc tế và tiềm năng lợi nhuận đã thu hút sự chú ý của các tập đoàn hàng xa xỉ, được tiên phong bởi ông trùm kinh doanh người Pháp và người sáng lập LVMH Bernard Arnault vào năm 1987. Ngày nay, các tập đoàn này vẫn tiếp tục duy trì hoạt động lịch sử của các nhà thời trang xa xỉ thông qua việc bổ nhiệm các giám đốc sáng tạo, những người diễn giải và chỉ đạo triết lý thiết kế của thương hiệu.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.