Hôm nay,  

Hiệu Ứng Rashomon Và Khoa Học Về Cách Ký Ức Hình Thành Và Dao Động Trong Não

5/19/202300:00:00(View: 2815)
 
tri nho
Thực tế là trí nhớ của chúng ta chỉ có thể đọng lại được một phần nhỏ về các sự kiện và hiện tượng đang diễn ra bên trong và xung quanh mình tại bất kỳ thời điểm nào. Khi hồi tưởng lại, chúng ta lấy ra những mảnh nhỏ này và cố gắng tái tạo chúng thành một ‘thực tại’ tổng thể về những gì mà chúng ta tin rằng là ‘sự thật đã xảy ra.’ (Nguồn: pixabay.com)
 
Chúng ta là ký ức của chính mình… là một bảo tàng huyền ảo chứa những dáng hình chuyển động, những mảnh gương vụn vỡ chồng chất.” – Jorge Luis Borges
 
Đã đến lúc thôi lầm tưởng và chấp nhận rằng: sự tập trung chú ý của chúng ta chỉ có thể đọng lại được một phần nhỏ các sự kiện và hiện tượng đang diễn ra bên trong và xung quanh mình tại bất kỳ thời điểm nào. Hiểu rằng trí nhớ của chúng ta chỉ giữ lại một phần nhỏ những gì chúng ta đã tham dự trong những khoảnh khắc đã qua, lúc hồi tưởng lại, chúng ta lấy những mảnh nhỏ này và cố gắng tái tạo chúng thành một ‘thực tại’ tổng thể, rồi mang đi chiếu trong ‘rạp hát’ của tâm trí – một sân khấu mà trên đó, theo nhà thần kinh học Antonio Damasio đã quan sát được trong công trình nghiên cứu về ý thức, chúng ta thường “sử dụng tâm trí của mình để lấp liếm chứ không phải để khám phá sự thật.”
 
Chúng ta làm điều này, ở cấp độ cá nhân – từ trí nhớ có chọn lọc và bằng cách loại trừ tinh tế như vậy, chúng ta sáng tác ra câu chuyện làm nền tâm lý cho bản sắc của mình. Còn ở cấp độ văn hóa – chúng ta tạo ra cái được gọi là ‘lịch sử,’ là một ký ức được chọn lọc tập thể, trừ bỏ nhiều hơn là bao gồm những sự thật của quá khứ. Borges đã nắm bắt được điều này qua câu nói nổi tiếng “chúng ta là ký ức của chính mình… là một bảo tàng huyền ảo chứa những dáng hình chuyển động, những mảnh gương vụn vỡ chồng chất. ” (“We are our memory, we are that chimerical museum of shifting shapes, that pile of broken mirrors.” – Jorge Luis Borges).
 
Nhận thức được khả năng ảo tưởng của trí nhớ cũng chính là nhận ra bản chất khó nắm bắt, hay thay hình đổi dạng, của ngay cả những sự thật mà chúng ta đinh ninh rằng mình đang nắm vững trong tay.
 
Gần một thế kỷ sau khi Nietzsche khuyến cáo rằng cái mà chúng ta gọi là sự thật là “một loạt các phép ẩn dụ, hoán dụ và nhân hóa… một tổng thể các mối quan hệ của nhân loại đã được tăng cường, thuyên chuyển và tô điểm một cách thơ mộng và hùng hồn,” nhà làm phim vĩ đại người Nhật Bản Akira Kurosawa (23/3/1910 – 6/9/1998) đã mang đến một phép ẩn dụ tinh tế cho bản chất của sự thật thông qua ký ức trung gian khó nắm bắt trong bộ phim Rashomon năm 1950. Bộ phim Rashomon dựa trên truyện ngắn “In a Grove” của Ryunosuke Akutagawa. Đây là một phim kinh dị tâm lý-triết học, có nội dung về một vụ án mạng của một samurai, qua lời kể của bốn nhân chứng, mỗi người kể lại một thực tế hoàn toàn khác nhau, lời kể của mỗi người đều có vẻ đáng tin, khiến cho mọi người hoang mang không biết đâu mới là chân tướng sự thật.
 
Nửa sau thế kỷ 20, khi các chuyên gia nghiên cứu bắt đầu làm sáng tỏ những điểm yếu của trí nhớ, tên của bộ phim Rashomon được dùng để đặt cho tính không đáng tin cậy của lời kể của các nhân chứng. ‘Hiệu ứng Rashomon’ tạo ra một bầu nghi ngờ tăm tối và ám ảnh bao trùm lên sự hiểu biết cơ bản của chúng ta về thực tại – xét cho cùng, chúng ta chỉ tồn tại với tư cách là nhân chứng trong cuộc sống của chính mình.
 
Tất cả những rắc rối về tâm lý học này phát sinh từ hạ tầng cơ sở của sinh lý học thần kinh cơ bản về cách ký ức hình thành và dao động trong não. Nhà thần kinh học Oliver Sacks đã khám phá điều này trong về chứng rối loạn trí nhớ trong cuốn sách cổ điển “The Man Who Mistook HisWife For A Hat: And Other Clinical Tales”. Hoặc quý vị có thể xem khoa học gia y sinh người Nam Phi Catharine Young giải thích trong một tập TED-Ed có tên: “How memories form and how we lose them.” (https://www.themarginalian.org/2021/06/29/rashomon-effect-memory/)
 
Nếu cảm thấy hứng thú về những điều kỳ diệu của ký ức, quý vị có thể thử tìm đọc cuốn Neurocomic – một cuốn tiểu thuyết hình ảnh (graphic novel) về cách thức hoạt động của trí óc; hay đọc bài viết “Chơi nhạc mang lại lợi ích cho bộ não hơn bất kỳ hoạt động nào khác” (https://www.themarginalian.org/2015/01/29/music-brain-ted-ed/); đọc lại các tác phẩm của Virginia Woolf để thấy cách ký ức chắp vá đời ta; xem ảnh của Sally Mann để thấy cách hình ảnh bóc tách ký ức thành những mảnh rời rạc; và đọc sách của nhà thần kinh học Suzanne Corkin để khám phá những bí ẩn kỳ diệu của ý thức trong trí nhớ.
 
Việt Báo phỏng dịch theo bài viết “How Memory Makes Us and Breaks Truth: The Rashomon Effect and the Science of How Memories Form and Falter in the Brain” của Maria Popova, được đăng trên trang themarginalian.org.
 

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Trump còn giấu nhiều tài liệu mật hơn trong phòng ngủ của Trump - bốn tháng sau khi FBI thực hiện cuộc khám xét tại Mar-a-Lago. Tiết lộ này, được nêu trong hồ sơ tòa án mới được công bố, đã gây ra một làn sóng phẫn nộ từ những người quan sát trên mạng xã hội. Nhà sản xuất âm nhạc Shawn Patterson viết: “Tội ác chồng chất tội ác”.
Hãng hàng không Singapore Airlines hôm thứ Ba cho biết một người đã chết trên chuyến bay của hãng gặp phải tình trạng nhiễu loạn nghiêm trọng trên chuyến bay từ London đến Singapore. Chiếc máy bay Boeing 777-300ER đã chuyển hướng đến Bangkok. Hãng cho biết một số người đã bị thương, mặc dù không nêu rõ con số bao nhiêu. Nó cho biết có 211 hành khách và 18 người trong phi hành đoàn trên tàu.
Wall Street Journal hôm thứ Hai đưa tin Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã cấp phép cho bệnh nhân thứ hai tham gia thử nghiệm cấy chip não của Neuralink. Bệnh nhân đầu tiên của công ty công nghệ sinh học tiết lộ hồi đầu năm nay rằng hầu hết các sợi chỉ cấy ghép của anh đã mất liên lạc với não, làm giảm chức năng của con chip.
Xe điện Trung Quốc rẻ bằng 1/3 xe Mỹ sẽ gây kinh hoàng cho các hãng xe Mỹ, theo tin AP. Một chiếc xe điện nhỏ xíu, giá rẻ mang tên Seagull đã khiến các nhà sản xuất xe và chính trị gia Mỹ phải run sợ. Chiếc xe được hãng xe Trung Quốc BYD ra mắt vào năm ngoái, được bán với giá khoảng 12.000 USD ở Trung Quốc, nhưng nó lái tốt và được lắp ráp khéo léo, sánh ngang với những chiếc xe điện của Mỹ có giá cao gấp ba lần.
Cựu Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nói rằng Tổng thống Joe Biden đang lên kế hoạch "đưa vào một số lượng lớn người Palestine từ Trung Đông và tái định cư họ vào các cộng đồng Mỹ." Một bản tin của CBS News dựa trên tài liệu chính phủ cho biết Biden đang xem xét việc tái định cư người Palestine "có thành viên gia đình trực tiếp là công dân hoặc cư dân cố định của Mỹ."
Một tuần sau ngày bạo loạn 6/1/2021, lá cờ ủng hộ Trump được treo trước nhà một Thẩm phán Tối cao, và bây giờ vị này chối không biết. Một tuần sau khi những người ủng hộ Donald Trump xông vào Điện Capitol, một số mang theo lá cờ Mỹ lộn ngược để đại diện cho phong trào "Ngăn chặn hành vi trộm cắp" ("Stop the Steal") cho rằng cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 đã bị gian lận
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng Thống Nga Vladimir Putin hôm Thứ Năm lần lượt ký một tuyên bố chung về tăng cường hợp tác và quan hệ chiến lược giữa hai nước. Tại cuộc họp báo chung, ông Tập nhấn mạnh đến tầm quan trọng của mối quan hệ giữa Nga và Trung Quốc
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan hôm thứ Tư nhấn mạnh rằng TNK sẽ “tiếp tục sát cánh cùng Hamas, nhóm chiến đấu vì nền độc lập của chính vùng đất của mình”. Nguyên thủ quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố trong bài phát biểu tại cuộc họp của Đảng AK rằng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu sẽ phải chịu trách nhiệm về "nạn diệt chủng" ở Dải Gaza.
Putin tuần này thăm Trung Quốc, và dự kiến có thể thăm Việt Nam và Bắc Hàn. Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ thăm Trung Quốc trong tuần này, nhân chuyến công du nước ngoài đầu tiên trong nhiệm kỳ 6 năm mới của ông để nhấn mạnh mối quan hệ đối tác sâu sắc hơn với Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc.
TNS Graham trả lời: “Tại sao chúng ta lại thả hai quả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki để kết thúc một cuộc chiến mà chúng ta không thể thua? Rõ ràng là các bạn không hiểu Israel đang phải đối mặt với điều gì. Vì vậy, khi một quốc gia chúng ta phải đối mặt với sự hủy diệt sau Trân Châu Cảng, chiến đấu với quân Đức và quân Nhật, chúng ta đã quyết định chấm dứt chiến tranh bằng cách ném bom Hiroshima và Nagasaki bằng vũ khí nguyên tử. Đó là quyết định đúng đắn. Hãy trao cho Israel những quả bom mà họ cần để kết thúc cuộc chiến mà họ không thể để thua và bom như thế sẽ để giảm thiểu thương vong."
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.