Hôm nay,  

Đảng Csvn Khó Xử: Tư Doanh Tại Việt Nam

02/09/200300:00:00(Xem: 20942)
Trong Hội nghị cấp Bộ trưởng của Diễn đàn Kinh tế Á châu Thái bình dương APEC sẽ họp tuần này tại Bangkok, việc khuếch trương các tiểu doanh thương trong lãnh vực tư sẽ đặc biệt được đưa vào nghị trình thảo luận.
Dưới đây là cuộc thảo luận giữa Đài RFA với kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa về khu vực tư doanh tại Việt Nam.
Hỏi: Thưa ông, sau khi tiến hành đổi mới kinh tế, chính quyền Việt Nam đã chấp nhận hình thái kinh tế nhiều thành phần, trong đó, giá trị của thành phần tư doanh bắt đầu được công nhận. Từ đó đến nay, tình hình đã tiến triển ra sao"
-- Nếu nói cho ngắn gọn thì tiến triển khả quan ngoài sự dự liệu của nhà nước vì thực chất thì nhà nước không dự liệu như vậy và có lẽ cũng chưa muốn như vậy. Thành quả nếu có của công cuộc đổi mới chính là nhờ thành phần tư doanh hơn là khu vực quốc doanh của các doanh nghiệp nhà nước. Chúng ta không quên rằng từ 10 năm nay, số doanh nghiệp nhà nước đã giảm phân nửa và chủ yếu giảm vì có đến phân nửa trong số 12.000 công ty đã lặng lẽ đóng cửa vì bị phá sản, phần còn lại thì gần phân nửa bị lỗ lã khó khăn, việc cổ phần hóa, thực chất là tư nhân hóa, thì còn quá chậm. Trong khi đó, kinh tế vẫn tăng trưởng đều với tốc độ cao, thành quả ấy là nhờ khu vực ngoài quốc doanh.
Hỏi: Phải chăng vì vậy mà chính quyền Việt Nam cuối cùng cũng chú ý đến việc phát triển khu vực tư, với bộ Luật Doanh nghiệp sau cùng đã được biểu quyết và áp dụng"
-- Vâng, và có ba yếu tố có thể giải thích sự kiện này. Thứ nhất là, về cơ bản, công cuộc đổi mới là phản ứng tự phát của người dân khi chính quyền bị bó tay trước cuộc khủng hoảng kinh tế vì đường lối quản lý tập trung kế hoạch. Chính quyền ưa nói đến công lao của đảng trong việc đổi mới, thực tế thì chính là sức lao động và phản ứng biến báo linh động của người dân mới tạo ra kết quả đáng mừng này. Thứ hai là trong khi chính quyền tìm cách gom góp phương tiện để cứu vãn sự tồn tại của doanh nghiệp nhà nước và còn chủ quan duy ý chí lập ra những Tổng công ty theo mô hình các chaebols của Hàn quốc thì tư doanh lặng lẽ phát triển sản xuất và mở rộng tầm hoạt động, khiến chính quyền phải chạy theo mà làm luật, theo đúng quy luật “người dân đi trước nhà nước chạy sau”. Yếu tố thứ ba là ảnh hưởng của các tổ chức cấp viện, khi viện trợ cho Việt Nam đã khuyến cáo nhà nước là phải phát triển tư doanh và tạo ra một sân chơi bình đẳng cho mọi thành phần doanh nghiệp. Cuối cùng thì chính quyền đã phải làm như mình nói, là miễn cưỡng cho phép thành phần kinh tế ngoài quốc doanh được hoạt động dễ dàng hơn xưa.
Hỏi: Nhưng, hiển nhiên là giới hữu trách về kinh tế tại Việt Nam cũng phải thấy giá trị khách quan của khu vực tư doanh chứ"
-- Tôi thiển nghĩ là các quan chức có liên hệ đến sinh hoạt kinh tế của người dân đều biết vậy, nhưng họ không có toàn quyền quyết định. Những người có tinh thần tiến bộ nhất thì vạch ra định hướng phát triển đồng đều các thành phần công và tư, nhưng những người có thẩm quyền về chính trị thì quan tâm đến quyền lực và quyền lợi của đảng nên quyết định về tốc độ chuyển hướng đó nhanh hay chậm. Thí dụ như họ phải chấp nhận cho tư doanh phát triển vì tư doanh là thành phần tuyển dụng công nhân nhiều nhất để đáp ứng yêu cầu là tìm ra hơn một triệu 200 ngàn công việc làm một năm vì đà gia tăng dân số. Lý do đơn giản là vì lãnh đạo vẫn bị trói buộc trong quan điểm lỗi thời là nhà nước chủ động phát triển kinh tế và hiện đại hóa hệ thống sản xuất, các doanh nghiệp nhà nước đều ưu tiên đầu tư vào kỹ thuật thâm dụng tư bản, tức là sử dụng nhiều máy móc thiết bị nên khả năng tạo ra công việc làm của khu vực nhà nước không đáp ứng nổi yêu cầu nhân dụng. Ngoài thí dụ về nhân dụng, mình còn thấy rất nhiều đóng góp khác của tư doanh.
Hỏi: Ông nhìn thấy sự việc đó qua những khía cạnh nào"
-- Chúng ta hãy mở báo chí trong nước ra mà xem. Luôn luôn ở trang nhất ta thấy những cột báo dài với hình ảnh rực rỡ là tin tức về các giới chức lãnh đạo đi làm việc này, thăm viếng vùng kia. Và chúng ta vẫn thấy nguyên vẹn lối đặt tựa rất kêu rất nổ như khẩu hiệu thời xưa về việc làm của quan chức nhà nước. Nhưng bên dưới và ở trang trong, ta thấy rất nhiều tin tiêu cực về thành quả của quốc doanh, với nhiều cách giải thích khiên cưỡng. Ngoài ra, những tin tức kinh tế lạc quan nhất thì đều từ khu vực ngoài quốc doanh mà ra. Thí dụ như tháng trước, khi nguy cơ nhập siêu gia tăng vì nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu, ta thấy phần doanh thu ngoại tệ nhờ xuất cảng của các cơ sở ngoài quốc doanh lại chiếm tỷ lệ cao nhất. Gần đây hơn, thống kê về sản xuất công nghiệp trong tám tháng đầu năm cho thấy một mức tăng trưởng bình quân là gần 16%, trong đó phần của công nghiệp ngoài quốc doanh tăng đến hơn 18%, riêng trong tháng tám vừa qua, tăng gần 20%. Ngược lại, mình thấy rằng phần đóng góp của các tổng công ty vào ngân sách nhà nước vẫn còn rất thấp và gia tăng chủ yếu là nhờ giá dầu thô lên cao so với năm ngoái.

Hỏi: Phần sản xuất của tư doanh vì vậy vẫn lặng lẽ chiếm một tỷ lệ cao hơn trong sản lượng toàn quốc"
-- Vâng, và còn có thể cao hơn nữa nếu thực sự được giải phóng. Tôi còn nhớ cách đây mấy năm tại một hội nghị hằng năm của các cơ quan viện trợ cho Việt Nam, gọi là Nhóm Tư vấn của Ngân hàng Thế giới, năm đó triệu tập tại Paris, khi được báo chí quốc tế hỏi về tỷ trọng của khu vực quốc doanh trong sản xuất, vị Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư lúc đó lúng túng chưa biết trả lời sao thì Giám đốc Thường trú của Ngân hàng Thế giới tại Hà Nội, thời đó đã đỡ lời, rằng doanh nghiệp nhà nước đóng góp đến 40% vào tổng sản lượng, và còn nhắc rằng tỷ trọng đó cũng bằng với hệ thống quốc doanh của Pháp. Ông ta quên không nói là cơ chế kinh tế của Pháp dù sao vẫn coi tư doanh là chính và hệ thống công quản hay quốc doanh của Pháp phải sinh hoạt theo quy luật thị trường, là điều chưa có tại Việt Nam. Ngày nay, nếu nhìn thấy sự sa sút của các công ty quốc doanh Pháp, có lẽ viên chức này sẽ bớt chống chế cho quan chức Hà Nội. Thực tế tại Việt Nam thì khu vực tư doanh đang tiến và tiến đến đâu thì nhà nước lùi đến đó.
Hỏi: Ông cho rằng chính quyền Việt Nam chỉ miễn cưỡng lùi bước để khu vực tư doanh mở rộng phạm vi hoạt động"
-- Hiển nhiên như vậy và một cách định kỳ, nghĩa là một năm đôi ba lần trong các hội nghị của các cơ quan cấp viện hay các định chế tài chính quốc tế, Việt Nam vẫn được nhắc nhở là phải tạo ra một môi trường kinh doanh bình đẳng cho khu vực tư. Cụ thể là cho đến nay, chỉ có doanh nghiệp nhà nước mới được cấp phát tín dụng ưu đãi, với lãi suất nhẹ và điều kiện bảo đảm, để đương tài sản tương đối dễ dàng. Tuyệt đại đa số hoạt động ngân hàng hiện vẫn do bốn ngân hàng thương mại quốc doanh đảm đương và các ngân hàng này dồn vốn cho các doanh nghiệp nhà nuớc vay. Khi Việt Nam được viện trợ chính thức, gọi là ODA, thì đối giá bạc Việt Nam của các khoản viện trợ đó cũng được dồn cho các doanh nghiệp nhà nước. Tư doanh phải vay vốn của các công ty thuê mua tài chính với lãi suất cắt cổ. Trong lãnh vực trước đây vẫn là độc quyền của nhà nước là xuất khẩu, tư doanh vẫn chưa được tự do thông tin để nắm vững tình hình thị trường và trong buớc đầu mở mang ra bên ngoài thì vẫn chưa được yểm trợ về chi phí tiếp cận thị trường. Nói chung, chức năng của các cơ quan chuyên môn của nhà nước chưa được minh định là để ưu tiên phục vụ tư doanh, cũng bình đẳng như quốc doanh. Nhìn ra ngoài thì khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn kém vì tư doanh phải xếp hàng sau quốc doanh là thành phần chậm lụt nhất, dù có bộ máy yểm trợ của nhà nước ở đằng sau.
Hỏi: Câu hỏi cuối, thưa ông, liệu Việt Nam có kịp thay đổi quan niệm so với các nước khác trong vùng không"
-- Tôi không mấy lạc quan về khả năng tự giác của chính quyền, nhưng lại tin tưởng rằng yếu tố khách quan bên ngoài sẽ khiến Việt Nam phải thay đổi nhanh hơn. Trong trung hạn, ta có viễn ảnh Việt Nam muốn gia nhập Tổ chức Mậu dịch Thế giới WTO nào năm 2005 này nên sẽ phải giải phóng tư doanh. Trước mắt thì Việt Nam đã có những cam kết về cải tổ với các cơ quan viện trợ. Do khuyến cáo của các cơ quan cấp viện, Việt Nam có thành lập Quỹ Hỗ trợ Phát triển và đã được viện trợ về tài chính lẫn kỹ thuật để cải cách thể chế kinh tế hầu phát triển môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Nghĩa là lộ trình đã có, bản đồ đã vẽ, còn lại là chính quyền có muốn giải quyết những ách tắc do chính sách và bộ máy hành chính của mình gây ra hay không. Tuần này, Thủ tướng Thái Lan cũng đề nghị đưa vào nghị trình của hội nghị các Bộ trưởng Tài chính trong Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Á châu Thái bình dương đề mục thảo luận là yểm trợ phát triển tư doanh. Việt Nam có thể học được nhiều ở hội nghị này để không bị thua sút các nước trong khu vực và để người dân thực sự đóng góp vào việc cải thiện sinh hoạt kinh tế.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trật tự thế giới là một vấn đề về mức độ: nó thay đổi theo thời gian, tùy thuộc vào các yếu tố công nghệ, chính trị, xã hội và ý thức hệ mà nó có thể ảnh hưởng đến sự phân phối quyền lực trong toàn cầu và ảnh hưởng đến các chuẩn mực. Nó có thể bị thay đổi một cách triệt để bởi các xu hướng lịch sử rộng lớn hơn và những sai lầm của một cường quốc. Sau khi Bức tường Berlin sụp đổ vào năm 1989, và gần một năm trước khi Liên Xô sụp đổ vào cuối năm 1991, Tổng thống Mỹ George H.W. Bush đã tuyên bố về một "trật tự thế giới mới". Hiện nay, chỉ hai tháng sau nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Donald Trump, Kaja Kallas, nhà ngoại giao hàng đầu của Liên minh châu Âu, đã tuyên bố rằng "trật tự quốc tế đang trải qua những thay đổi ở mức độ chưa từng thấy kể từ năm 1945". Nhưng "trật tự thế giới" là gì và nó được duy trì hoặc phá vỡ như thế nào?
Hãy bắt đầu niềm tin này với câu nói của John Kelly, tướng thủy quân lục chiến hồi hưu, cựu Bộ trưởng Nội an, cựu chánh văn phòng của Donald Trump (2018): “Người phát điên vì quyền lực là mối đe dọa chết người đối với nền dân chủ.” Ông phát biểu câu này tại một hội nghị chuyên đề về nền Dân chủ ở Mount Vernon vào tháng 11/2024, ngay tại ngôi nhà của George Washington, vị tổng thống đầu tiên, người mở ra con đường cho nền dân chủ và tự do của Hoa Kỳ. Không đùa đâu! Tướng Kelly muốn nói, những người phát điên vì quyền lực ấy có thể giữ các chức danh khác nhau, thậm chí là Tổng Thống, nhưng trong thâm tâm họ là bạo chúa, và tất cả các bạo chúa đều có cùng một đặc điểm: Họ không bao giờ tự nguyện nhượng quyền lực.
Gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố áp dụng chính sách áp thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu vào Mỹ, trước đó Trump cũng đã áp đặt biện pháp trừng phạt chung đối với Liên Âu, Canada, Mexico và Trung Quốc, nhưng lại tạm hoãn trong 30 ngày để cho Canada và Mexico thương thuyết. Các biện pháp bất nhất này gây nhiều hoang mang cho chính giới và doanh nghiệp các nước đối tác.
Trong buổi phỏng vấn ngày 31 tháng 10 năm 2024 với bình luận gia cánh hữu Tucker Carlson, Tổng thống Donald Trump khẳng định rằng dưới thời Joe Biden, Hoa Kỳ đã mắc sai lầm nghiêm trọng khi vô tình đẩy Nga và TQ lại gần nhau. Theo Trump, một trong những ưu tiên hàng đầu khi ông quay trở lại Tòa Bạch Ốc sẽ là phá vỡ liên minh này. Khi đó, Trump tự tin tuyên bố: “Tôi sẽ phải tách họ ra, và tôi tin mình sẽ làm được.” Và ngay từ những ngày đầu của nhiệm kỳ thứ hai, Trump đã tỏ rõ mong muốn đàm phán với Nga nhằm nhanh chóng kết thúc chiến tranh ở Ukraine. Một cách giải thích cho chính sách này là: Trump đang làm đúng những gì từng nói trong cuộc trò chuyện với Carlson. Việc rút Hoa Kỳ khỏi cuộc xung đột tại Âu Châu và khôi phục quan hệ với Moscow, kể cả khi phải bỏ rơi Ukraine, là một phần trong chiến lược tập trung đối phó với TQ.
Cuộc đua vào Tòa án Tối cao Wisconsin rất quan trọng vì nó ảnh hưởng lớn đến các vấn đề pháp lý và chính sách trong tiểu bang. Wisconsin là một bang chiến địa quan trọng trong các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Tòa tối cao tiểu bang có thể đóng vai trò lớn trong các tranh chấp liên quan đến luật bầu cử, quyền tiếp cận lá phiếu và các thách thức đối với kết quả bầu cử. Cuối cùng, sự lo lắng có cơ sở của người dân cuối cùng đã được hóa giải. Số tiền “đầu tư” $20 triệu của Musk đã không thắng được sự lựa chọn của Wisconsin.
Lịch sử là sự lập lại, nhìn ngược về thời gian: Sau khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc vào năm 211 (trước Công Nguyên) Ông đã nghe lời vị Tể Tướng Lý Tư đốt tất cả các ghi chép của Sử Gia không thuộc nước Tần, kể cả Kinh Thi. Bất cứ ai thảo luận về Kinh Thi và Kinh Thư sẽ bị xử tử. Trong Sử Ký của Tư Mã Thiên, vụ đốt sách chôn Nho được gọi là “Phần thư khanh nho”, bao gồm việc đốt sách và chôn sống hơn 460 học giả. (1) Năm 1958, Mao Trạch Đông đã liên hệ bản thân ông với Tần Thuỷ Hoàng. Khi ông ta chôn sống 460 học giả ông nói trong một bài phát biểu với các đồng chí của mình: “Các bạn (những nhà trí thức) căm ghét chúng tôi, coi chúng tôi là những Tần Thuỷ Hoàng. Các bạn nhầm rồi. Chúng tôi thậm chí còn vượt Tần Thuỷ Hoàng một trăm lần”.(2) Năm 1975 khi CS miền Bắc, chiếm Việt Nam Cộng Hòa, phong trào đốt sách cũng xảy ra ngay tại miền Nam, Việt Nam. Hàng trăm cuốn sách được người Cộng Hòa mang đi giấu hay mang ra nước ngoài và hàng ngàn cuốn sách bị đố
Hai tháng đã trôi qua. Trên những diễn đàn mạng xã hội và cả trong những cuộc đối thoại đời thường, rất nhiều người thổ lộ về một thói quen vừa xuất hiện: đếm xem còn bao nhiêu ngày nữa kết thúc nhiệm kỳ bốn năm của chính quyền hiện tại. “Đếm thời gian trôi” vốn không phải là một thói quen tích cực trong đời sống. Nó phản chiếu tâm trạng chán nản, buông xuôi, thậm chí là sợ hãi. Hàng loạt câu hỏi “Chúng ta phải làm gì?”; “Rồi chuyện gì nữa?”; “Chúng ta đang sống ở thời đại nào?”… Trong đó, câu hỏi lớn nhất, và biểu lộ sự phẫn nộ của người dân nhất, đó là: “Đảng Dân Chủ đang làm gì?”
Người tị nạn đã không còn được chào đón tại Hoa Kỳ kể từ ngày đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump. Ngay trong ngày nhậm chức 20 tháng 1 năm 2025, ông đã ký một sắc lệnh hành pháp đình chỉ Chương trình Tiếp nhận Người tị nạn của Hoa Kỳ (U.S. Refugee Admissions Program, USRAP) trong vòng 90 ngày. Dù vào tháng 2 năm 2025, tòa án liên bang đã ra phán quyết yêu cầu khôi phục chương trình tái định cư người tị nạn, chính quyền Trump vẫn khẳng định rằng không thể thực hiện điều đó ngay lập tức, do hệ thống tiếp nhận người tị nạn đã bị giải thể gần như toàn bộ.
Trong bài diễn văn dài 90 phút trước Quốc hội Hoa Kỳ, Donald Trump nhắc lại tham vọng “giành lấy” Greenland “bằng cách này hay cách khác.” Trump tuyên bố rằng Greenland có ý nghĩa “sống còn đối với an ninh quốc gia” của Hoa Kỳ. Dù nhấn mạnh rằng chính phủ của mình “hoàn toàn ủng hộ quyền tự quyết của Greenland,” ông vẫn không quên mời gọi “nếu các bạn đổi ý, chúng tôi sẵn sàng chào đón các bạn gia nhập Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ.”
Khi Ukraine từ bỏ kho vũ khí nguyên tử và tham gia Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT Nuclear Nonproliferation Treaty) với tư cách là một quốc gia phi hạt nhân vào năm 1994, họ đã thi hành một phần của Bản ghi nhớ Budapest (Budapest Memorandum), gồm một số các đảm bảo an ninh bởi Nga, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh. Những đảm bảo này nhằm bảo vệ chủ quyền của Kyiv, và biên giới của họ sẽ được tôn trọng. Nhưng khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014 và tiến hành cuộc xâm lược toàn diện vào năm 2022, những cam kết đó đã chứng tỏ là vô nghĩa. Ukraine thấy mình đơn độc, sự sống còn phụ thuộc vào thiện chí của phương Tây và nằm trong tay một kẻ thù được trang bị bằng chính những vũ khí mà Kyiv đã giao nộp. Những tác động này không dừng tại Ukraine mà lan rộng. Trên toàn cầu, các chính phủ đang đánh giá lại ý nghĩa thực sự của các bảo đảm an ninh.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.