Hôm nay,  

Mất cân bằng trong kinh tế toàn cầu: nhà nước, đại dịch Vũ Hán và khủng hoảng nợ công lẫn tư (Bài 16)

16/03/202009:53:00(Xem: 13684)

Đại dịch phát sinh từ Vũ Hán gây nên một cơn chấn động lan tỏa khắp hành tinh: dân chúng trên thế giới hạn chế du lịch, nhà hàng và tụ họp giải trí đông người; công xưởng toàn cầu Trung Quốc dần phục hồi chậm chạp do sợ dịch tái bùng phát, trong khi doanh nghiệp Âu Châu và cả Hoa Kỳ có nguy cơ bị tê liệt trong một vài tháng tới đây; dầu thô phá giá từ 60 USD xuống còn 30 USD một thùng chỉ trong vòng 30 ngày; thị trường chứng khoáng tụt dốc thảm hại. Chuổi cung cầu cùng lúc sụp đổ đè nặng lên khả năng thanh toán nợ công lẫn nợ tư trên toàn thế giới, dẫn đến triển vọng suy thoái toàn cầu trong năm 2020-21.


Từ sau cuộc Đại Suy Thoái 2007-08 do nhiều Ngân Hàng Trung Ương tung ra những gói kích cầu khổng lồ khiến thế giới ngập lụt tiền! Tổng số nợ trên hành tinh tăng vọt lên đến 257 ngàn tỷ USD tức là 3.2x GDP toàn cầu, đó là chưa kể đến những chi phí tức thời bởi đại dịch Vũ Hán gây ra. Vì các Ngân Hàng Trung Ương giữ lãi xuất thấp nên tiền dồn vào những chổ có rủi ro cao (risk assets) để kiếm lời, nay cơn đại dịch Vũ Hán cắt giảm thu nhập của các đầu tư bấp bênh này nên có thể châm ngòi nổ làm sụp đổ thị trường tín dụng kéo theo sự suy thoái của nhiều nền kinh tế trên thế giới.


Trong tổng số 257 ngàn tỷ USD nợ trên hành tinh thì nợ công hiện chiếm 70 ngàn tỷ USD với Mỹ-Trung dẫn đầu. Nợ nước ngoài của các quốc gia đang phát triển tăng đến mức 8.3 ngàn tỷ USD. Kinh tế đình trệ do đại dịch Vũ Hán khiến nợ công của nhiều quốc gia nhảy vọt khi thuế thu vào giảm mạnh trong khi nhà nước lại phải tung thêm nhiều gói hổ trợ mới. Trong số các nước thì Hoa Kỳ vẫn có thể in thêm đô-la chi dùng; Trung Quốc còn quỹ dự trữ trên 3 ngàn tỷ USD; Đức-Nhật lệ thuộc vào xuất khẩu nên sẽ rơi vào suy thoái nhưng vẫn còn mượn được tiền. Ngược lại Ý, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hy Lạp, Iran, Venezuala, Argentina vốn đã chao đão trước đại dịch Vũ Hán rồi đây còn thảm hại hơn nửa. Thị trường xuất khẩu của những nước đang mở mang như Việt Nam có nguy cơ giảm mạnh cùng lúc với ngành du lịch và nhu cầu tiêu thụ trong nước sụp đổ, cộng thêm dòng tiền từ nước ngoài gởi về cạn kiệt. Xăng dầu hạ giá nhưng chẳng ai muốn ra khỏi nhà. Dù thiếu hụt nhưng nợ vẫn đòi, trước đây còn trông cậy vào IMF hay Mỹ-Trung nâng đở nhưng nay khủng hoảng lan tràn toàn thế giới, chính Hoa Kỳ và Hoa Lục đều thành nạn nhân nên không còn nhiều khả năng giúp đỡ như trước.


Bài học 1998 cho thấy khủng hoảng tín dụng tại các nước đang phát triễn lây lan nhanh chóng không kém gì vi khuẩn Vũ Hán: giả sử Ý, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hy Lạp, Iran, Venezuala, Argentina vỡ nợ thì dòng tiền sẽ thoái vốn dây chuyền ra khỏi những nước Đông Á, Nam Á và Nam Mỹ chạy về trú ẩn “an toàn” ở Mỹ, Đức và Nhật. Ngay cả Trung Quốc cũng không thoát khỏi tình trạng chảy máu ngoại tệ như từng xảy ra vào năm 2015.



Về phần nợ tư công nhân viên dù tạm nghĩ làm việc do dịch bệnh nhưng vẫn phải trả tiền ăn, tiền nhà và tiền y tế. Nhà hàng vắng khách nhưng vẫn trả tiền thuê chổ. Công ty đình trệ nhưng vẫn phải trả hóa đơn và tiền lương. Trước đây do lãi xuất thấp nên doanh nghiệp dễ dàng mượn tiền nay đến hạn kỳ trả nợ thì doanh thu không có. Tổng số nợ doanh nghiệp ở Âu-Mỹ-Trung-Nhật lên đến 19 ngàn tỷ USD, trong khi nhiều công ty ở các nước đang mở mang như hàng không Việt Nam vay mượn tiền mua máy bay trong thời gian phát triễn. Kỷ nghệ dầu đá phiến ở Mỹ lệ thuộc vào mức giá 40-60 USD để tồn tại, nay dầu chỉ còn trên 30 USD mỗi thùng không khỏi nhiều công ty bị phá sản hàng loạt.


Nhà đầu tư nổi tiếng Warren Buffet từng nói “nước ròng mới biết anh nào tắm ở truồng” (You only find out who is swimming naked when the tide goes out). Kỷ nghệ du lịch, hàng không, dầu hỏa, các công ty nhỏ và vừa, những doanh nghiệp yếu vốn, các quốc gia lệ thuộc vào xuất khẩu, những nước mang nhiều nợ có thể sẽ bị phá sản hàng loạt. Ảnh hưởng dây chuyền sẽ lan đến thị trường nhà đất vì ai nấy cũng giữ tiền mặt không dám mua nhà cho dù lãi xuất cực rẻ.


Ngân hàng là quả tim bơm tiền cho hệ thống tư bản quan trọng như máu chảy trong cơ thể. Ở Trung Quốc ngân hàng cho vay theo mệnh lệnh của Bắc Kinh. Trái lại các ngân hàng Tây Phương thuộc về tư nhân, gặp khủng hoảng thì tự động co rút thủ tiền mặt (giống như mỗi gia đình tư nhân) khiến tín dụng trở nên khan hiếm. Doanh nghiệp không thu nhập lại không thể vay mượn trả hóa đơn và lương bổng hàng tháng nên mang nguy cơ phá sản hàng loạt. Cho nên biện pháp khẩn thiết đầu tiên là các Ngân Hàng Trung Ương Âu-Mỹ hạ thấp lãi xuất và bơm tiền để ngân hàng tư nhân tránh hốt hoảng mà tiếp tục cho vay ngắn hạn.


Nhu cầu cấp thời kế tiếp là tiền đến từng gia đình để trả tiền nhà, nhu yếu phẩm và y tế do công ăn việc làm bị đình trệ. Hồng Kông áp dụng chính sách “Tiền trên trời rớt xuống” (helicopter money) tự động gởi chi phiếu $1300 USD đến mỗi gia đình trong thời gian dịch bệnh. Nhiều biện pháp khẩn cấp khác như yêu cầu chủ nợ và công ty điện nước tạm dừng không đòi tiền hàng tháng; tăng tiền thất nghiệp và y tế giúp công nhân trả tiền nhà, tiền ăn, tiền bác sĩ; trợ cấp khẩn thiết cho nhà hàng, hàng không, du lịch, dầu hỏa sống còn mà không ồ ạt sa thải nhân viên trong một vài tháng tới đây. Các biện pháp này vô cùng tốn kém trong khi thuế thu vào không có, Mỹ-Trung-Đức-Nhật còn xoay sở ra tiền nhưng những nước còn lại không biết vay mượn ở đâu?


Những biện pháp khẩn thiết nói trên chỉ có thể kéo dài 2-3 tháng với hy vọng vi trùng Vũ Hán sẽ chết tiệt vào mùa hè và hoạt động kinh tế dần khôi phục lại. Nhưng nếu dịch bệnh tiếp tục hoành hành khiến dân chúng không dám ra khỏi nhà 6-7 tháng kinh tế thế giới sẽ ra sao?


Không thể nói đến kích thích và phục hồi kinh tế nếu dịch bệnh Vũ Hán chưa bị ngăn chận, việc này lại tùy thuộc nhiều vào giới khoa học và thời tiết nhiều hơn là nhà nước. Nhưng chính quyền có thể trợ giúp bằng cách tăng ngân khoảng nghiên cứu y tế, ban bố cách ly và giữ gìn an ninh tránh hoảng loạn, hổ trợ cho những khu vực bị cô lập.


Giả sử dịch bệnh lắng dịu thì mới tính đến phục hồi kinh tế. Trong trung hạn thì nhà nước có thể giảm thuế lương bổng và thuế tiêu thụ để nâng đỡ mức cầu. Bơm tiền với lãi xuất thấp để hổ trợ mức cung. Riêng Hoa Kỳ và Đức có thể tung ra nhiều chương trình đầu tư hạ tầng khổng lồ nhằm tạo công ăn việc làm cho những người thất nghiệp. Tổng số nợ trên thế giới có thể tăng vọt lên 300-500 ngàn tỷ USD, nhưng đối với những nước bị ảnh hưỡng dây chuyền mà không còn khả năng vay mượn thì sẽ gặp vô vàn khó khăn.


Trong dài hạn thế giới sẽ phải xét lại mô hình toàn cầu hóa hiện thời. Tự do mậu dịch thường được xem là giải pháp tốt nhất để phân phối hữu hiệu dây chuyền sản xuất nay lại bộc lộ nhiều yếu điểm tận gốc rể. Do công xưởng sản xuất dồn về Trung Quốc và các nước Á Châu khiến nền an ninh quốc gia của nhiều nước Tây Phương trở thành lệ thuộc vào ngoại quốc. Hiện 90% dược liệu bán ở Hoa Kỳ có xuất xứ từ Trung Quốc; công nghệ 5G của Hoa Vi dẫn đầu thế giới tạo ra lổ hổng quốc phòng đến mọi quốc gia muốn mua hàng giá hạ. Chiến tranh mậu dịch và dịch bệnh Vũ Hán sẽ làm thay đổi bộ mặt của toàn cầu hóa trong 10 năm tới đây.

 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Chiều Thứ Sáu cuối cùng của Tháng Năm 2025, tỷ phú nhất thế giới Elon Musk, người đứng đầu Bộ Hiệu Quả Chính Phủ (DOGE) bước vào Phòng Bầu Dục. Musk đội nón kết đen có chữ MAGA, mặc áo thun đen có chữ “The Dogefather,” vest đen, đứng kế Tổng thống Trump – chỗ đứng quen thuộc của Musk từ khi Trump tái đắc cử. Hình truyền thông từ Phòng Bầu Dục đưa đi cho thấy, thỉnh thoảng, đôi mắt của Elon Musk nhắm nghiền với vết bầm trên mắt phải chưa tan, đầu lắc lư, lắc lư. Không biết là ông ta đang tận hưởng không khí phủ đầy vàng của Bạch Cung hay tâm hồn đang…phiêu diêu ở Sao Hỏa? Đó là ngày cuối cùng được cho là ngày làm việc của Musk trong Tòa Bạch Ốc, theo cách chính quyền Trump thông báo.
Dù cụm từ này mới phổ biến trong thế kỷ 21, DEI thực ra là một là chương mới trong hành trình dài kiến tạo một xã hội công bằng của nước Mỹ. Các giá trị mà DEI hướng tới đã từng được khẳng định trong các văn kiện lập quốc, và tiếp tục được củng cố thông qua những cột mốc quan trọng như Đạo Luật Dân Quyền năm 1964, các Chính Sách Nâng Đỡ Người Thiểu Số, cùng những phong trào đấu tranh vì công bằng sắc tộc, bình đẳng giới, quyền lợi người tàn tật, cựu quân nhân và di dân
Trong lịch sử cuộc chiến Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam đã nhân danh dân tộc để lãnh đạo toàn diện công cuộc đấu tranh giành độc lập và cuối cùng thống nhất đất nước vào năm 1975. Sau 50 năm, đất nước đang chuyển mình sang một kỷ nguyên mới và Đảng vẫn còn tiếp tục độc quyền quyết định vận mệnh cho dân tộc. Trong bối cảnh mới tất nhiên đất nước có nhiều triển vọng mới. Thực ra, từ lâu, đã có hai lập luận về vai trò của Đảng đã được thảo luận.
Ngày 18 Tháng Năm 2025, báo điện tử Tuổi Trẻ đưa tin ông Phạm Minh Chính (thủ tướng nước Việt Nam) hướng dẫn Bộ Nội vụ Việt Nam chuẩn bị phát động phong trào toàn dân thi đua làm giàu, đóng góp, xây dựng, bảo vệ đất nước. Phong trào thi đua này dựa trên nội dung trọng tâm, cốt lõi của nghị quyết 68 của Bộ Chính trị Việt Nam về phát triển kinh tế tư nhân và kế hoạch thực hiện nghị quyết này.
Ngày 1 tháng 5 năm 2025, Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump trong lúc ban hành sắc lệnh hành pháp thành lập Ủy Ban Tổng Thống Về Tự Do Tôn Giáo đã nói rằng, “Họ nói tách rời nhà thờ và nhà nước… Tôi nói, ‘Được rồi, hãy quên chuyện đó một lần đi’,” theo bản tin của Politico được đăng trên trang www.politico.com cho biết. Lời phát biểu của TT Trump đã mở ra sự tranh luận về sự tách biệt giữa nhà thờ và nhà nước mà vốn được Hiến Pháp Hoa Kỳ công nhận trong bối cảnh Tòa Bạch Ốc gia tăng sự nhiệt tình đối với Thiên Chúa Giáo, theo Politico. TT Trump ngày càng dựa vào đức tin Thiên Chúa Giáo qua việc thiết lập Văn Phòng Đức Tin Bạch Ốc tại phòng West Wing, mời các mục sư vào Phòng Bầu Dục và trong các cuộc họp Nội Các, và ban hành các sắc lệnh hành pháp để xóa bỏ “khuynh hướng chống Thiên Chúa Giáo” trong chính quyền. Mối quan hệ giữa tôn giáo và chính trị xưa nay vốn phức tạp.
Hermann Rorschach là một bác sĩ tâm thần và nhà phân tâm học. Ông nổi tiếng về phát minh ra một bài kiểm tra tâm lý qua những hình ảnh tạo ra ngẫu nhiên từ các vết mực (inkblot.) Một người được yêu cầu mô tả những gì họ nhìn thấy trong hình ảnh do những vết mực không rõ ràng kết thành. Bác sĩ Rorschach tin rằng những hình ảnh được tạo nên từ vết mực có thể bộc lộ đặc trưng bí mật trong hành vi lẫn tình cảm của con người. Bài trắc nghiệm khách quan này thường xuất hiện trong văn hóa đại chúng và thường được mô tả như một cách để tiết lộ những suy nghĩ, động cơ hoặc mong muốn vô thức của một người.
Quyền lực là khả năng khiến người khác làm những gì bạn muốn. Điều đó có thể được thực hiện bằng cách cưỡng ép ("gậy gộc"), thanh toán ("cà rốt") và thu hút ("mật ong"). Hai phương pháp đầu tiên là dạng quyền lực cứng, trong khi lực thu hút là quyền lực mềm. Quyền lực mềm phát triển từ văn hóa của một quốc gia, các giá trị chính trị và chính sách đối ngoại của nó. Trong ngắn hạn, quyền lực cứng thường vượt trội hơn quyền lực mềm. Nhưng về lâu dài, quyền lực mềm thường chiếm ưu thế. Joseph Stalin đã từng hỏi một cách chế giễu, "Đức Giáo hoàng có bao nhiêu sư đoàn?" Nhưng triều đại giáo hoàng vẫn tiếp tục cho đến ngày nay, trong khi Liên Xô của Stalin đã biến mất từ lâu.
Câu hỏi đó thằng nhỏ hỏi mỗi ngày mỗi ngày mỗi ngày, khi đói khát, khi bị đánh đập cấu nhéo, khi phơi trần ra dưới nắng mưa. Khi nó nằm trên mặt đường và kêu khóc khản giọng. Nó hỏi vào đám đông lướt qua nó, hỏi ai đó dừng chân cho nó (chính xác là cho những kẻ chăn dắt nó) chút tiền lẻ. Nó hỏi những kẻ bắt nó nằm lăn lóc kêu khóc trên đường để kiếm tiền, để nhởn nhơ ăn mòn tấm thân bé nhỏ non nớt của nó.
Một đứa trẻ chỉ nên có ba con búp bê, năm cây bút chì, giá trị chưa đến $20. Donald Trump có một phi cơ riêng sơn tên của ông ta trên đó. Với tư cách là tổng thống, hiện ông ta có hai chuyên cơ, Không Lực Một và một chiếc nhỏ hơn để phù hợp với những nơi có sân bay nhỏ, chưa kể chiếc trực thăng Marine One. Đó là ba chiếc phi cơ Trump sở hữu. Đó cũng là con số búp bê mà Trump đề nghị một đứa trẻ ở Mỹ nên có.
Mặc dù chỉ mới ba năm trôi qua kể từ khi bà Merkel rời nhiệm sở, nhưng thế giới đã thay đổi quá nhiều đến mức mà chức thủ tướng của bà đã được cảm thấy như nó thuộc về một thời đại khác. Cuốn hồi ký mới của bà cho thấy bà bình tâm với những quyết định đã đưa ra, bao gồm cả những quyết định bị phê phán nghiêm khắc nhất.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.