Tiểu sử của Bùi Hữu Nghĩa, nhà văn Nôm danh tiếng đầu thế kỷ 19, cho thấy ông bị hoạn nạn trong khi làm quan do ‘trên’ ganh thù kết án xử tử không đúng, được vợ là bà Nguyễn Thị Tồn lặn lội từ Định Tường ra tới kinh đô Huế kêu oan cho chồng. Nhờ sự giúp đỡ tận tình của đại thần Phan Thanh Giản, vụ án được tái xét, ông được giải oan nhưng phải đi thú đoái công chuộc tội. Thế nhưng sau đó không bao lâu thì bà Tồn lìa thế khi còn tương đối trẻ, người con út lúc ấy chỉ mới sáu tuổi. Trong lúc đau thương nầy, Bùi Hữu Nghĩa có làm bài Văn Tế Vợ thiệt thống thiết khóc vợ.
Bài văn than khóc mất người hôn phối đã truyền cảm hứng khiến đời sau không ngại ngùng khi làm thơ khóc vợ (Đông Hồ) hay khóc chồng (Tương Phố) vốn là một chuyện rất riêng tư, rồi cho đăng lên báo. Dân Việt vốn nhiều tình yêu gia đình, thông cảm với sự đau thương của người còn lại nên hai vị nầy cũng nổi tiếng bắt đầu từ sự kiện cá nhân đó.
Bài văn tế khóc vợ của Bùi Hữu Nghĩa vì viết bằng chữ Nôm là thứ chữ tàn lụi vài chục năm sau khi được sáng tác, lại thêm bản văn chỉ được lưu truyền dưới hình thức chép tay nên qua thời gian, sự thất lạc và sai biệt đương nhiên phải có.
Điều quan trọng là hiện nay, trên sách vỡ, có ít nhứt hai bản văn hoàn toàn khác nhau được nói là bài văn tế của Bùi Hữu Nghĩa khiến học giới thắc mắc. Chúng tôi qua bài nầy xin giới thiệu bài văn tế nguyên văn bằng chữ Nôm được sự phiên âm, đính chính và chú giải với niềm tin rằng đây mới thiệt sự là bản do Bùi Hữu Nghĩa sáng tác, hầu sau nầy người làm văn học biết rõ hơn về tư tưởng và tình cảm của một nhà văn lớn Miền Nam rất được nhiều người ngưỡng mộ, sống vào những năm nước nhà sắp rơi vào sự đô hộ của nước Pháp.
Trước tiên xin trình bày sự kiện:
- Đầu tiên, cuốn Hợp tuyển thơ văn Việt Nam (1858-1920) do Huỳnh Lý chủ biên, NXB Văn học, Hà Nội, 1980 có bài Văn Tế Vợ bắt đầu bằng những câu:
Hỡi ơi!
Xưa nay đặng mấy người trọn vẹn, phận sắc tài hằng phải luỵ cái thân;
Vợ chồng mà ghe nỗi mặn nồng, cơn sanh tử ỷ khôn ngăn giọt lệ.
Từ thuở bậu vầy duyên can hệ, may mắn nhờ đủ mẹ đủ cha, thời em nâng niu dâng quỳ xẻ áo, thảo mẹ cha không nửa khắc lãng xao;
Từ ngày anh mắc chốn gian truân, tơi bời có một vợ một chồng, thời em đặng đột buôn tảo bán tần, niềm chồng vợ ấy cũng đã phu phỉ.
Rất họ hàng còn cũng biết thương;
Huống trời đất có đâu chẳng nghĩ.[1]
Và:
May nhờ có ngoại gia nương cậy, sống đặng nhờ thác cũng đặng nhờ;
Luống trông cho cuộc thế xong xuôi, sớm chẳng thấy mai đều chẳng thấy.
Phải chi em chưa thoát nơi trần tục, nỗi oán thù sớm đặng sạch chùi;
Phải chi em chưa lên chốn non tiên, đứa bạn đảng dám đâu lừng lẫy!
Phước nhà đặng rảnh mình cao sĩ, vượt mấy sông em dắt chút mẹ già;
Màn loan sao vắng dạng tiên nga, vầy một ngõ anh khóc cùng ba trẻ.
Trong bài nầy chuyện thương yêu của vợ cặp vợ chồng được cho là Bùi Hữu Nghĩa được kể với vài chi tiết tương tợ ít nhiều với chuyện của ông Nghĩa. Một vài chi tiết trong bản nầy khiến ta ngờ vực (Phải chi em chưa chết thì bọn nghịch thù dám đâu lừng lẫy, ba con…) Thêm vào đó nhóm Huỳnh Lý đã không đưa ra nguồn tài liệu mình sử dụng, cũng không có bản Nôm, nên tạo một lổ hổng để có thể bị ngờ vực về mức độ chính xác.
- Kế đó, trong cuốn sách Văn Học Vùng Đất Mới, tác giả Nguyễn Q. Thắng có đưa ra bản quốc ngữ bài Văn Tế Vợ của Bùi Hữu Nghĩa, khác hoàn toàn với bài do nhóm Huỳnh Lý nói trên. Ông Nguyễn Q. Thắng không nói mình lấy tài liệu ở đâu, theo bản Nôm nào[2], tôi nghĩ là ông chép bản nầy từ quyển Kim Thạch Kỳ Duyên do Nam Cư biên tập và chú thích[3].
Vậy thì cho tới ngày nay chúng ta có hai bản văn cùng một đề tài và cùng được cho là của Bùi Hữu Nghĩa nhưng chưa ai lên tiếng về vụ một hình hai bóng nầy.
- Gần đây chúng tôi được đọc quyển sách Nôm[4] ký số HVAU 387 do Thư Viện Khoa Học Tổng Hợp, Sàigòn mới sưu tập được ở đồng bằng Cửu Long, trong đó bài văn tế ‘Chồng tế vợ văn’ (có ghi nơi đầu trang chữ Thủ Khoa Nghĩa 首科義).
Cũng trong quyển nầy còn có nhiều bài Văn Tế Vợ khác nhưng đều không thấy tên tác giả. Sự kiện nầy có nghĩa là người chép (1926) tin tưởng theo truyền thuyết rằng bài mà ông đề tên Thủ Khoa Nghĩa được tương truyền và tin tưởng chính thiệt là của Bùi Hữu Nghĩa. Từ chuyện có/không đề tên tác giả trên những bài văn tế vợ chúng tôi đặt giả thuyết là nhóm Huỳnh Lý thấy một bản Văn Tế Vợ nào đó có vài chi tiết hơi giống giống với tiểu sử của Bùi Hữu Nghĩa bèn cho là bài nầy là của ông.
Quyển sách Nôm HVAU 387 nói trên, ngoài bài của Bùi Hữu Nghĩa có tên tác giả, những bài khác của toàn tập như:
Tế Thầy Cai Tổng Vĩnh Liêm Văn, Con Thầy Thuốc Tế Mẹ Văn, Tế Chồng Văn, Suôi Gia Tế Văn, Làng Tế Làng Văn, Cháu Tế Chú Văn, Em Vợ Tế Anh Rể Văn, Chồng Tế Vợ Văn, Con tế Mẹ văn, Tử Tế Mẫu Văn, Tử Tế Mẩu Tiểu Tường Văn, Chồng Tế Vợ Văn, Con Tế Cha Văn, Chồng Tế Vợ Văn…
đều không có tên tác giả. Điều nầy củng cố hơn cho sự xác quyết về bài văn tế vợ của Bùi Hữu Nghĩa chính là:
1. Bản Nôm chúng tôi công bố hôm nay mà dị bản của nó là
2. Bản quốc ngữ mà Nguyễn Q. Thắng đưa ra dựa trên bản quốc ngữ của Nam Cư.
Hai bản nầy trên đại thể giống nhau, sự khác biệt đôi chút do thời gian với sự thêm thắt sửa chửa của người sao chép.
Xin phiên âm và chú giải những nhóm chữ khó đối với người đọc trung bình như vẫn làm xưa nay.
(t1) Hỡi ơi!
Gió Nữ phất phơ, Mưa Ngâu lác đác[5].
Duyên bình thủy xum vầy[6] bỗng đà tan rã, ngạt ngào bọt nước sóng xao[7]; Đuốc loan phòng tỏ rạng phút treo lu[8], sảng sốt ngọn đèn gió tạt[9].
Nhớ linh xưa:
Tánh đúc son vàng; Tình không đen bạc.
Chen dưới nguyệt vóc tròn hơn nguyệt[10], phòng huê đà rực rỡ gương trinh; Ở trong trần mà chẳng nhuốm trần, vườn dâu khỏi lấm nhơ bụi cát[11].
Thìn một lòng dịu dàng đâu trại[12]:
Trong sạch[13] màu bùn chẳng đục[14], nhưng[15] dựa sang giàu, của trăm xe đưa rước cũng không màng;
Nghèo mang khố chuối mà thanh[16], phải duyên đằm thắm, đẹp đẽ xóm giềng cùng cô bác.
Ưa mùi đạo khuyên chồng nấu sử[17], nam tử may nợ nước đền bồi;
Thảo thờ thân giữ phận dâng lê[18], nữ công đã trọn niềm nhà gánh vác.
Vợ chồng thảm đều không cha mẹ, em riêng than phận lẻ loi.
Ở với mẹ đã trọn niềm hiếu hạnh, chìu lòng theo lân lý với anh em;
Lúc theo chồng vui biết chữ xướng tùy (t2) ***** cữu cô[19]; Hòa một cửa anh em, tình vui vẻ lời không chếch mác.
Trường khoa mục anh mong chí cả, ít nhiều đà mở mặt với hương thôn; Anh hàn vi bậu dốc tay nâng[20], may mắn cất đầu cùng bạn tác.
Phận liễu bồ yếu đuối, em lang thang, anh không nhờ của cũng nhờ công[21].
Nhà nguy biến nghiêng nghèo[22] bậu giúp đỡ, tuy không nên vai cũng đà nên vát.
Nâng giềng sửa mối, rỡ ràng đóa nghiệp với tiên nhơn. …….
buổi trước vì rực rỡ nên gương cùng hậu giác.
Bậu chẳng phải vợ Mãi Thần ngày trước, thời chưa nên vì gió chảy xuôi; khó hèn cam đâu dám trách trời,
Em chẳng phải vợ Tô Tần ngày nọ, vận bất đạt mà đem lòng khi bạc; gian nan chịu cũng không oán đất.
Tính kịp thời, toan kịp bạn, mới khỏi tuần sấm đất toan bay[23].
Ăn theo thuở ở theo thời, đặng chờ lúc ‘Vận Đằng gặp các[24]’ mới mừng hết lúc gian nan, chưa gặp hanh thời vận đạt.
(t3) Bỗng đâu phút gió day mưa tạt, non hoa hạc lạc trầm trầm; Nào hay nỗi vật đổi sao dời, cửa sổ ngựa qua[25] thoát thoát.
Ôi!
Sông Lệ vàng chìm; Non Côn ngọc nát[26].
Cảnh giai lão cảm lòng trời đất, giàu có nhau khó cũng có nhau[27]; Quỉ Vô Thường làm cuộc biển dâu, vật tráo chác người sao tráo chác[28].
Con sáu tuổi thơ ngây một bóng[29], bậu bao đành xấp mặt tìm tiên[30]; Chồng trăm năm lơ láo một mình, em bao nỡ xây lưng cưỡi hạc[31].
Ai mượn lão Diêm phù rước khách, mẹ lìa con vì gã[32] ức oan; Ai cầu ngươi Quỷ bá[33] đưa người, chồng xa vợ bởi ngươi bạc ác.
Nghĩ tới chữ "đại đức chi nhân tất đắc kỳ thọ[34]" đọc tới thêm buồn; Tưởng đến câu
"tích thiện chi gia tất hữu dư khương[35]" nghe càng thêm lạt[36].
Qua để bậu chẳng bằng tiền bạc, phận chia gương chẳng kịp nửa giờ[37]; Trời giết người chi sá gươm đao, chứng nghèo ngặt không đầy một lát[38].
(t4) Đêm khuya hỡi nâng niu một trẻ, nghĩ càng thêm ruột tợ kim châm; Ngày ra vào vắng vẻ không em[39], ngậm ngùi nhớ ruột dường muối xát.
Cuộc long hổ an rồi ba tấc đất[40], ôi thôi rồi má phấn hồng nhan[41]; Bạn phụng loan phân rẽ một phang trời[42], nghĩ đáo để duơn đơn phận bạc[43].
Đã biết:
Kiếp thác là kiếp mất, tấm lòng thành hơn bảy ngày chay[44];
Cho hay:
Nghĩa cựu là nghĩa xưa, dụng ít món đôi mâm đạm bạc.
Hỡi ôi, tiếc thay! Hỡi ôi, tiếc thay!
(Hết bài văn tế)
Kết:
Văn học Việt Nam có những điều cần bàn luận mãi mãi, tôi gọi là những lổ trống cần có những ý kiến để giải quyết dầu là ít khi được đồng thuận (vấn đề dịch giả Chinh Phụ ngâm, vấn đề bài thơ khóc Thị Bằng, vấn đề thời đại và tác giả của những truyện thơ vô danh…) chuyện bài văn tế vợ nầy thiệt ra là chuyện nhỏ. May mà tôi gặp được cơ duyên đọc thấy bản Nôm nên đưa ra thôi.
Trước khi dứt bài nhức đầu nầy xin mạn phép chép ra đây một bài trong quyển Tân Tiếu Lâm của ông Trần Phong Sắc, chuyện vui vui nhưng có thể gọi là liên quan đến việc một hình hai bóng đương nói để người viết và người đọc cùng cười hạ hỏa. (Chép y theo sách.)
‘Anh chủ nhà kia dốt-nát, rước thầy về dạy con, mà thẫy cũng ít chữ quá! nhờ một tập đồ-nòi mà thôi! Đến khi bà mẹ vợ anh chủ nhà mãn phần, chũ nhà cậy thẫy đặt giùm văn tế. Thẫy dỡ tập đồ-nòi ra, chép lộn nhằm văn tế cha vợ! Đến khi ông chũ đem lễ qua tế, học trò lễ đọc văn tế, nghe ra tế cha vợ! Ông gia ảnh nỗi giận mắng rằng: ‘Thằng mù lại rước thầy đui! mẹ vợ chết mà đặt văn tế sống cha vợ! đi về cho rãnh, ở đó mà trù ai?’ Anh nọ mất-cỡ, tức mình về mắng thầy sao có chép lộn! Thẫy giận đỏ mặt, xách tập đồ-nòi, dỡ ra chỉ và nói rằng: ‘Ông coi đó mà coi, tôi chép không sai một chữ! ấy là tại chết lộn, chứ tôi chép có lộn ở mô!’[45]
[1] http://www.thivien.net/Bùi-Hữu-NghĩaVăn-Tế-Vợ/poem-2EMnhCOaBL-DapWYbiIr2g -- Bản trên net đánh máy lại có nhiều chỗ sai (can hệ thay vì cang lệ, lãng xoa thay vì lãng xao… )
[2] Văn học Việt Nam nơi miền đất mới, Nguyễn Quyết Thắng, NXB Văn học, 2009, trang 229-231.
[3] An Giang thư xã, Châu Đốc, 1952, trang 22-27.
[4] Không tựa lý do vì người xưa sưu chép không nghĩ tới chuyện đặt cho nó một cái tên gọi như chúng ta ngày nay, nhứt là khi họ chỉ chép lại từ nhiều nguồn với phong phú đề tài.
[5] Gió Nữ 𩙋女, mưa Ngâu 𩅹汼chỉ chuyện buồn xa cách của vợ chồng trong điển tích Ngưu lang Chức nữ. Tương truyền khi (chức) Nữ nhớ (ngưu) Lang mà khóc thì tạo nên cảnh trời buồn nơi trần thế với mưa ngâu lác đác. Bản Nôm viết mưa châu, không hợp với văn cảnh tuy cũng diễn tả sự buồn khổ khóc lóc. Để ý ngâu là tiếng trại của ngưu, mưa lác đác rơi lâu dài tạo cảnh buồn được ví như nước mắt chàng Ngưu.
[6] Bản Nôm không có hai chữ xum vầy, tạm mượn trong bản quốc ngữ (QN). Chữ bình thủy lấy ý từ nhóm chữ bình thủy tương phùng nghĩa là bèo nước gặp nhau. Nhưng Bình Thủy là địa phương có thể chỉ nơi hai ông bà gặp gỡ.
[7] Ngạt ngào bọt nước sóng xao: Tức nghẹn vì chuyện chết chóc của bậu, mau lẹ như sóng đánh làm tan vỡ bọt nước. Ngạt ngào, HTC, Nghẹn đi, tức, thở không ra hơi.
[8] Phút: Bỗng nhiên. Treo lu 撩偻, bản QN Nguyễn Q. Thắng khêu lờ, bản Nam Cư khều lờ.
[9] Tạt 拶, 悉: Phất vô, chữ Nôm viết giọng Nam bằng tạc 鑿 (khắc, đẻo hình, tượng, đá…)
[10] Vóc tròn hơn nguyệt 𦘱𧷺欣月: Bùi Hữu Nghĩa hóm hỉnh nói vợ mình bề thế. Vóc 𦘱: Hình hài, chữ vóc dễ đọc nhầm thành bằng 朋 viết đơn, như trường hợp của bản QN.
[11] Vườn dâu khỏi lấm nhơ bụi cát 养柚塊淋如< 𣼯各: Dùng điển tích ‘trên bộc trong dâu’ để chỉ chuyện lăng nhăng nam nữ. Bà vợ mình không có sự đó. Lấm淋, không phải lầm, tuy hai chữ Nôm viết một dạng. Vườn 園, viết Nôm theo âm Nam kỳ: dường 𦍛. Cũng vậy, cát 𡋥, dùng chữ các 各 và chữ dàng 揚ở câu dưới dùng chữ vàng 鐄. Những chữ nầy là sự chứng nhận không thể tranh cãi là bản văn được viết ra ở vùng đất mới miền Nam, nơi chữ Nôm hầu như được viết theo cách phát âm địa phương.
[12] Đâu trại兜𧼋: Không thay đổi. Bản Nôm viết đâu chạy, theo âm Nam, khiến khó hiểu.
[13] Chữ sạch, bản Nôm viết bằng 丕, chữ nầy Nôm độc vậy, bản QN đọc vấy (không có nghĩa ở đây), tôi ngờ là chữ 歷lịch (sạch) viết đơn.
[14] Chẳng 庄, bản Nôm viết cũng 拱, vô nghĩa, tạm sửa lại.
[15] Nhưng 仍: Không. Đơn giản của nhóm chữ không nhưng, chẳng có. Nếu phiên âm là những thì làm nghịch nghĩa, ngược ý của toàn câu.
[16] Tích Trần Minh nhà nghèo quá không có tiền mua vải, phải đóng khố bằng lá chuối nhưng ham học và không tham lam… Thanh đây nghĩa là không tham. Chữ thanh lấy ở bản QN.
[17] Khuyên chồng chăm chỉ học hành.
[18] Dâng lê 仩梨: Con cái dâng đưa thức ăn bánh trái cho cha mẹ, diễn tả sự hiếu. Giữ: Nôm viết theo âm Nam kỳ dữ與.
[19] Cữu cô舅姑: Cha mẹ chồng. Câu: Ở với cha mẹ…. xướng, là bổ khuyết theo bản QN.
[20] Điều nầy phù hợp với tiểu sử rằng Bùi Hữu Nghĩa vốn nhà nghèo, được nhà vợ giúp đỡ…
[21] Nhắc đến chuyện bà Tồn thân phụ nữ mà lặn lội từ Định Tường ra Huế khiếu nại cho chồng… Chỗ nầy bản QN không ổn chỉ vì một chữ khác: thuốc (thang), thay vì lang (thang).
[22] Nguy biến nghiêng nghèo 危変硯𠨪: Chỉ lúc ông Bùi Hữu Nghĩa phải đi lính chuộc tội , bị giặc bắt và những chuyện khổ tiếp theo đó. Chữ nghiêng 迎, bản Nôm dùng âm nghiên 硯 vì theo cách phát âm của người viết.
[23] Tính toán, đoán việc khá thông minh nên tránh được những chuyện tai nàn trời long đất lỡ của quan trên.
[24] Dùng điển tích và câu thơ: Thời lai phong tống Đằng Vương Các= Gặp may thời đến thì nhờ gió đưa thuyền đem tới gác Đằng Vương kịp lúc. Gặp thời thì thành đạt.
[25] Cửa sổ ngựa qua 𨵣數馭戈: Mượn ý từ đời người qua mau lẹ, như chớp nhoáng, như ‘bóng câu (ngựa hay) chạy vút qua cửa sổ’.
[26] Chỉ những gì quí giá bị hư mất.
[27] Cám ơn trời đất vì hai người được sống chung khi nghèo cũng như lúc hanh thông.
[28] Sự vô thường được mất ở đời như con quỷ làm cho mọi sự thay đổi tới tuyệt cùng..
[29] Bà vợ của ông mất sớm lúc con còn quá nhỏ, mới sáu tuổi. Tìm vô tiểu sử của Bùi Hữu Nghĩa, ta có thể đoán ra năm làm bài văn tế nầy.
[30] Xấp mặt tìm tiên 垃𩈘尋仙: Quay lưng lại mà ra đi vào cõi tiên. Chết.
[31] Xây lưng cỡi hạc 𡏦倫騎鶴: Ý tương tợ với xấp mặt tìm tiên. Chữ lưng đã bị dùng bằng luân 倫vì người Nam đọc luân thành lưn.
[32] Mẹ lìa con vì gã ức oan 媄离昆為妸抑寃: Mẹ xa lìa con oan ức vì ông ta, cái ông Diêm vương. Khi giận bực, thì Diêm Vương bị gọi bằng gã cũng là thường sự.
[33] Diêm phù, Quỷ bá, những tên người xưa đặt ra như có những con quỷ, những nhân vật quyền thế dưới cõi âm lên cõi dương bắt hồn người ta dẫn đi về phía dưới. Cũng như chữ ngươi ở liên dưới chữ gã tạo được văn phong bi thảm đến giận dữ bất cần gọi Diêm vương bằng những chữ bình thường không ai xài.
[34] Người có đức lớn thì hưởng thọ, sống lâu.
[35] Nhà làm điều thiện thì được an khương, mạnh khỏe, không tật bịnh.
[36] Như trên, lạt 𤁕 (lẽo) đã bị viết thành lạc 落 (rơi)
[37] Nói đến sự đi lính thú của mình, nhà chẳng còn gì để lại cho vợ.
[38] Có lẽ liên nầy nguyên văn là: Trời giết người chi sá gươm đao, phận chia gương chẳng kịp nửa giờ; Qua để bậu chẳng bằng tiền bạc, chứng nghèo ngặt không đầy một lát. Chữ lát, được viết theo âm Nam.
[39] Tình thương càng khiến buồn thêm khi ở trong đơn chiết. Chữ vắng 咏được phát âm và viết bằng vắn 問( vấn đề g/ng). Chữ tấc 𡬷 ở dưới đã dùng tất 必.
[40] An rồi ba tấc đất 安耒𠀧必坦: Chôn cất xong xuôi. Chữ tấc 𡬷 (thước) dùng tất必 (nhiên). Cuộc long hổ: ?
[41] Một đời người phụ nữ đã qua. Tiếng than đứt ruột.
[42] Chỉ còn người chồng ở lại.
[43] Duơn đơn phận bạc 緣丹分泊: Phận hẩm hiu mình còn lại lẻ loi. Phiên âm duơn thay vì duyên vì lúc đó người ta thường phát âm là dan, (Cái thằng vô dan, đứng án bóng) vần với chữ nhan ở trên.
[44] Lòng thương chơn thật của mình hơn những việc làm chay cúng kiến. Câu nầy có tư tưởng đi trước thời thế quá xa. Hơn trăm năm sau người ta vẫn chưa chạy theo được mấy chữ nầy: Tấm lòng thành hơn bảy ngày Chay: Lòng thương chơ thật hơn là cúng kiến, tụng kinh gỏ mõ.
[45] Trần Phong Sắc và Huỳnh Khắc Thuận, Tân Tiếu Lâm, q1, in lần 2, Saigòn, nhà in J. Viết, bài 53, trang 22. Chép lại đúng bản chánh. Tiện thể cũng bắt chước thầy tôi, nhà văn Vương Hổng Sển nói chuyện sang đàng một chút: Ông Huỳnh Khắc Thuận nầy là cha của ông thẩm phán VNCH, tuần Lý Huỳnh Khắc Dụng. Đồ-nòi: Sách ghi những bài văn tế, những bài thuốc cần thiết để thầy cúng, thầy thuộc cứ theo đó mà đọc tùy trường hợp.
17/09/2019(Xem: 23)
Yên Tử vào xuân, cánh hoa đào bay phới phới giữa ngàn xanh, cánh rụng trên thảm cỏ, cánh vướng cành thông…
17/09/2019(Xem: 28)
“Đây là một trong những bài ca làm ta rúng động cả toàn thân và phải ngước mắt lên nhìn trời để rồi nước mắt trào ra.” ttt
16/09/2019(Xem: 670)
Tôi quen nhà báo Nguyễn Cần lúc vào làm cho nhật báo Hòa Bình sau khi giã từ nhật báo Công Luận chủ nhiệm là trung tướng Tôn Thất Đính.
16/09/2019(Xem: 802)
Andrew Yang là một ứng cử viên tổng thống và hiện đứng hàng thứ 6 hay 7 tùy theo bảng xếp hạng của đảng Dân Chủ, tức là được nhiều ủng hộ hơn những nhân vật nổi tiếng khác như Beto O’Rourke, Julian Castro và Amy Klobuchar.
16/09/2019(Xem: 671)
Có thể tháng 10 tới CTN Việt Nam Nguyễn Phú Trọng có chuyến viếng thăm Washington thể theo lời mời của Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 27-tháng 2-2019 tại Hà Nội.
15/09/2019(Xem: 1034)
Đàn anh của tôi, anh Nguyễn Mạnh Dạn, nhà văn Nguyễn Mạnh An Dân ra đi thật rồi sao? Chúng tôi mới gặp nhau năm 2018 trong Đại Hội tổ chức ở thành phố Houston, tuy không nói chuyện lâu được vì anh bận và hẹn nhau có thể gặp lại năm 2020
15/09/2019(Xem: 565)
Bách Linh Nhứt Điểu (101 con chim) là một quyển sách đặc biệt. Có tới 101 con chim hiện diện trong đó nhưng không phải là một cuốn sách Vạn Vật, cũng không phải là tác phẩm thuộc loại kể tên nhiều giống chim bằng thể thơ bình dân mà trước đây người ta gọi là vè các thứ chim. Đây là một tác phẩm văn chương
15/09/2019(Xem: 413)
20 sinh viên được đại học chào đón và Nghĩa Sinh đồng hành từ Hanoi, Saigon, Kontum, Vinh và Hà Tĩnh -- CTTS sẽ chào đón thêm 4 Linh mục, 4 Tu sĩ và 2 Quý chức tham dự Chương trình Thạc sĩ Lãnh đạo Phục vụ Cộng đoàn vào cuối tháng 12 năm 2019
14/09/2019(Xem: 822)
Ở trong nước dù chưa có cuộc trưng cầu dân ý để có được con số chính xác về mức độ người dân muốn thay đổi thể chế, nhưng thực tế xã hội cho thấy tỷ lệ dân chúng muốn duy trì thể chế cộng sản rất thấp không hơn gì con số 0.1%.
14/09/2019(Xem: 1639)
Joshua Wong báo động là tình hình không lắng dịu, mà ngươc lại, Hồng Kông đang bị đe doạ sẽ có lệnh thiết quân luật như trong thời chiến và Trung Quốc sẽ tiếp tục đưa quân đội tới
14/09/2019(Xem: 1202)
Một trong những lý do khiến cho Phong trào DCHK cứng rắn đối phó với chính quyền tay sai Hồng Kông là kinh nghiệm đau thương trong cuộc nói chuyện hoà giải vào dịp phản kháng năm 2014
14/09/2019(Xem: 10551)
thứ sáu, 13 tháng 9 năm 2019 từ tiểu bang Hawaii, đã khởi sự một cuộc hành trình trở về với đồng đội ở quê hương mới, vùng Little Saigon, một ngày trở về với chiến hữu và mầu cờ vàng ba sọc đỏ của 81 hài cốt chiến sĩ nhẩy dù quân đội Việt Nam Cộng Hòa, sau hơn 33 năm bị lãng quên và nằm ngủ yên trong căn cứ quân sự quạnh hiu ở Hawaii.
14/09/2019(Xem: 2462)
Bạn gởi thiệp mời: con xuất giá
Kèm theo ảnh cưới bố ngày xưa
Ba lăm năm cũng cho là ngắn
Chớp mắt qua rồi chuyện gió mưa
Đám cưới đơn sơ màu áo lính
Khách mời toàn lũ khách nhà binh
Cô dâu chẳng có vòng hoa cưới
Mà mắt long lanh thắm thiết tình
14/09/2019(Xem: 399)
Đây là vấn đề nhân đạo, là sứ mệnh thiêng liêng biểu lộ lương tâm chính trực. Chúng ta ở hải ngoại chỉ hưởng được hạnh phúc chân chính thực sự khi thấy đồng bào quốc nội được sống trong hạnh phúc.
14/09/2019(Xem: 529)
Nó đang mơ màng thiu thỉu ngủ thì nghe bước chân nhè nhẹ và tiếng sột soạt, bất chợt gai ốc nổi cả người, bụng bảo dạ:
Tin công nghệ
Trong buổi họp báo khoảng đầu tháng 09/2019, Thống đốc bang New York Andrew Cuomo đã thông báo sẽ tiến hành lệnh cấm toàn bộ các dạng thuốc lá có mùi ngoại trừ vị thuốc lá truyền thống và vị bạc hà.
PayPal là một trong những thành viên sáng lập trong Hiệp hội Libra, tham gia tổ chức quản lí và điều hành đồng tiền số Libra.
Khi quý vị đang ngồi thư thái đọc tin tức, cơ thể cảm giác như được nghỉ ngơi mà không có bất kỳ một sự vận động nào. Tuy nhiên, ở một hệ quy chiếu khác, chúng ta đang chuyển động không ngừng, cụ thể là do Trái Đất luôn tự quay quanh trục của nó và quay quanh Mặt Trời. Sự quay quanh tạo ra độ dài một ngày, gây ảnh hưởng đến thiên nhiên và sự sống trên cả hành tinh. Nhưng chuyện gì sẽ xảy ra nếu tốc độ quay của Trái Đất nhanh hơn?
ADN (vật liệu di truyền) cung cấp cho các nhà khoa học một cỗ máy lưu trữ tốt nhất nhưng để lưu trữ thông tin trên ADN không hề dễ dàng. Đó là lý do tại sao các nhà khoa học đã bắt đầu nghiên cứu phương pháp lưu trữ dữ liệu trên ADN mới, giúp đơn giản hóa việc lưu trữ và tăng khối lượng lưu trữ.
Khoảng đầu tháng 0/2019, một nghiên cứu thú vị mới tại London, Anh đã cho thấy cách sử dụng smartphone làm thay đổi nhận thức của chúng ta về thời gian và không gian như thế nào. Rất nhiều người tham gia cuộc khảo sát cho biết họ xác định thời gian và không gian theo phần trăm pin và điểm sạc smartphone của mình.
Đã có nhiều dự đoán về một chiếc Surface 2 màn hình, phát triển theo concept của Microsoft Courier. Nhưng 2 màn hình nằm giữa là bản lề cơ học thông thường không còn quá xa lạ, xu hướng hiện nay là màn hình dẻo và để đảm bảo độ bền, Microsoft đã nghĩ ra một giải pháp: bản lề chứa chất lỏng nhằm giảm áp lực đặt lên màn hình dẻo hay màn hình gập khi gập/mở. Đây là một sáng chế đã được đệ trình và được WindowsUnited phát hiện.
Năm 1993, không quân Mỹ cho phép cả thế giới sử dụng công nghệ GPS (Global Positioning System), và kể từ đó GPS đã trở thành một trong những công nghệ quan trọng nhất đối với con người.
Những đám mây bụi vũ trụ trôi dạt ở nơi cách chúng ta khoảng 1,300 năm ánh sáng dọc theo các ngôi sao phong phú của chòm sao Cepheus (Chòm Tiên Vương).
Khoảng giữa tháng 09/2019, Google cho biết đang thay đổi thuật toán tìm kiếm của hãng một lần nữa. Theo thông báo, thuật toán tìm kiếm mới sẽ nhấn mạnh hơn vào "các tin báo cáo gốc" khi chúng sẽ được xếp hạng cao hơn trong các kết quả tìm kiếm. Để chuẩn, công ty đã phân phát các chỉ dẫn cho bộ khung thuật toán đến hơn 10,000 reviewer con người, để nhận được phản hồi về kết quả xếp hạng thật sự.
Khoảng giữa tháng 09/2019, sau lệnh cấm tạm thời không cho phép Kasptersky Lab cung cấp phần mềm và giải pháp bảo mật cho các cơ quan chính phủ Mỹ, một lệnh cấm chính thức đã được đưa ra.
Khoảng giữa tháng 09/2019, xe hơi điện E của Honda đã chính thức được giới thiệu, và phiên bản sản xuất của nó vẫn lưu giữ được gần như toàn bộ những đặc điểm lẫn tính năng của bản concept ban đầu. Honda cũng đã tiết lộ giá bán và thông số của chiếc xe hơi điện dành cho đô thị.
Khoảng giữa tháng 09/2019, sau vài năm tranh chấp với thuế vụ nước Pháp, Google đã phải thỏa thuận dàn xếp để chấm dứt cuộc điều tra gian lận thuế. Tổng cộng, Google phải trả 1.059 tỷ USD, trong đó, 510 triệu USD tiền thuế mà Google đã trốn trong khoảng thời gian từ năm 2005 đến năm 2018, và 549 triệu USD tiền phạt cho chính phủ Pháp.
Khoảng giữa tháng 09/2019, tuyên bố mới về thảm họa nhà máy điện hạt nhân Fukushima của bộ trưởng môi trường Nhật Bản đang khiến những ngư dân và các tổ chức về môi trường phẫn nộ
Để xử lý cả một đoạn văn, ta sẽ phải gõ lại tất cả, thậm chí là copy – paste từng ký tự từ chỗ này sang chỗ khác. Đây cũng chính là hạn chế mà các nhà sinh học phải đối mặt trong nhiều thập kỷ. Với những công cụ chỉnh sửa gen hiện đại nhất, kể cả CRISPR, từ trước tới nay họ cũng chỉ mới thao tác được với từng gen hoặc đoạn gen rất ngắn nội trong từng tế bào.
Khoảng giữa tháng 09/2019, BIOLIFE4D, một công ty công nghệ sinh học tại Chicago, Mỹ đã tuyên bố “in 3D” thành công một quả tim người bằng tế bào cơ tim của người cung cấp, và “mực in” sinh học làm từ hợp chất ngoại bào, giúp quả tim nhân tạo có tính chất giống “hàng thật” nhất
Copyright © 2019 vietbao.com All rights reserved 