Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Bà Huyện Thanh Quan: Nguyễn Thị Hinh

18/03/201600:01:00(Xem: 6250)
BÀ HUYỆN THANH QUAN: NGUYỄN THỊ HINH   
                   (1805 - 1848)
.
Bà huyện Thanh Quan tên thật Nguyễn Thị Hinh, quê làng Nghi Tàm nay thuộc quận Tây Hồ, Hà Nội. Cha là Nguyễn Lý đỗ tiến sĩ năm 1783, đời Lê Hiển Tông. Bà theo học danh sĩ Phạm Quí Thích. 
      Gọi bà là Bà Huyện Thanh Quan, vì chồng bà là ông Lưu Nghị (1804-1847), người làng Nguyệt Áng, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông, đỗ cử nhân năm 1821, thời vua Minh Mệnh, từng làm tri huyện Thanh Quan.
.
 Năm 1839, bà được vua Minh Mạng bổ vào triều làm Cung trung Giáo tập, để dạy học cho Công chúa và các cung nhân. Có một hôm, vua viết hai chữ “Phúc Thọ”, tặng sinh nhật một vị quan trong triều. Vua hỏi bà huyện chữ ấy viết thế nào?. Bà khen: “Phúc tối hậu, Thọ tối trường” (Phúc rất dày, Thọ rất dài). Ban đầu, vua nghĩ chưa hiểu ý. Khi nhìn kỹ, vua bèn mỉm cười, vì vua viết chữ Phúc béo phục phịch và chữ Thọ dài lêu đêu. Bà huyện tuy khen vua nhưng ngầm chê chữ viết của vua không đẹp, thật khéo léo và văn vẻ.
.
Chuyện kể: Quan huyện Thanh Quan là Lưu Nghị đi vắng, có một cô tên là Nguyễn Thị Đào, đệ đơn xin được ly dị chồng để lấy chồng khác vì bị chồng ruồng bỏ. Bà huyện Thanh Quan đã thay chồng phê đơn bằng mấy câu thơ:
     “Phó cho con Nguyễn Thị Đào
Nước trong leo lẻo cắm sào đợi ai?
     Chữ rằng: Xuân bất tái lai 
Cho về kiếm chút kẻo mai nữa già!”
     Ông huyện Thanh Quan về nhà hay chuyện, tuy đồng ý lối giải quyết của bà, nhưng sợ quan trên quở trách nên bảo bà từ nay không được tự tiện xử kiện như vậy nữa.
.
     Tuy thế, lần khác ông huyện đi vắng, có một ông Cống mới đỗ, đệ đơn xin mổ trâu để đãi dân làng. Nhưng lúc bấy giờ cần có trâu để cày, triều đình đã ban lệnh không được mổ trâu. Bà Huyện lại cầm bút tự phê vào đơn câu thơ:
“Người ta thì chẳng được đâu
 Ừ, thì ông Cống làm trâu thì làm”
     Ông Cống xem thơ, thấy bà huyện đã hóm hỉnh chơi xỏ mình “ông Cống làm trâu thì làm”. Nhưng đơn xin mổ trâu coi như đã được chấp thuận nên ông cảm ơn và vui vẻ ra về.
.
Thơ văn của Bà, hiện nay chỉ còn 7 tác phẩm, đa số bị thất lạc, các tác phẩm này là thể thơ thất ngôn bát cú: Thăng Long hoài cổ, Qua chùa Trấn Bắc, Chiều hôm nhớ nhà, Tức cảnh chiều thu, Cảnh đền Trấn Võ, Cảnh Hương Sơn.Tác phẩm được người đời nhắc nhở nhiều nhất là “Qua Đèo Ngang”:                       Bước tới đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen lá, đá chen hoa.
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông rợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại trời non nước,
Một mảnh tình riêng ta với ta!.
 .
     Đến năm 1847, thì chồng của bà mất, lúc ông 43 tuổi, bà xin thôi việc ở triều đình rồi dẫn 4 người con nhỏ từ Huế về quê ở làng Nghi Tàm ở vậy nuôi con cho đến hết đời.
.
 *- Thiết nghĩ: Thể thơ “thất ngôn bát cú” số chữ, số câu có hạn, niêm và đối rạch ròi; thi nhân phải diễn đạt, cô đọng sao cho thành bài ngắn gọn, súc tích. Thơ bà huyện Thanh Quan súc tích có thừa, số lượng không nhiều nhưng mỗi bài thơ như một viên ngọc tốt đã được người thợ tài hoa gọt giũa mượt mà. 
Bà dùng từ khéo léo, sâu sắc, đối rất chỉnh, lời thơ nhẹ nhàng, ý thơ đoan trang. Thơ bà tả cảnh như một bức tranh thủy mặc. Tình cảm của bà trong thơ vấn vương đậm đà về quá khứ vàng son đã mất. Do đó, người ta gọi bà là “nhà thơ hoài cổ”. 
GS. Dương Quảng Hàm cảm mộ: "Những bài thơ Nôm của bà phần nhiều là tả cảnh, tả tình, nhưng bài nào cũng hay và tỏ ra bà là một người có tính tình đoan chính, thanh tao, một người có học thức thường nghĩ ngợi đến nhà, đến nước. Lời văn rất trang nhã, điêu luyện”.
.
Cảm bội: Bà Huyện Thanh Quan
 .
Bà Huyện Thanh Quan, bậc lạ thường!
Hồn thơ thanh thoát, mến quê hương!
Văn chương nghiền ngẫm lời lưu loát
Hoài cổ, nỗi niềm luống vấn vương!
.
Nguyễn Lộc Yên  

.
.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Cận Tết năm Thìn, Marianne Brown (Guardian Weekly) có bài “Vietnam’s parents want a dragon son.” Trời! Tưởng gì, chớ cả Tầu lẫn Ta ai mà không muốn có con trai tuổi Rồng. Nhâm Thìn, tất nhiên, lại càng bảnh dữ nữa. Nam nhâm nữ quí thì sang mà lị. Theo tuviso.com: “Tuổi Nhâm Thìn có nhiều hy vọng tốt đẹp về vấn đề tình duyên và tương lai về cuộc sống, có phần tốt đẹp về tình cảm và tài lộc, vào trung vận và hậu vận thì được nhiều tốt đẹp về hạnh phúc, công danh có phần lên cao.”
Một quan điểm lạc quan đang dấy lên trong hàng ngũ Lãnh đạo đảng CSVN khi bước vào năm 2024, nhưng thực tế tiềm ẩn những khó khăn chưa lường trước được...
Nếu Donald Trump giành lại được Nhà Trắng vào tháng 11, năm nay có thể đánh dấu một bước ngoặt đối với quyền lực của Mỹ. Cuối cùng, nỗi sợ hãi về tình trạng suy tàn đã khiến cho người Mỹ bận tâm kể từ thời thuộc địa sẽ được biện minh. Hầu hết người Mỹ tin rằng, Hoa Kỳ trong tình trạng suy tàn, Donald Trump tuyên bố rằng ông có thể “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”. Nhưng tiền đề của Trump đơn giản là sai, và các biện pháp trị liệu được ông đề xuất đặt ra mối đe dọa lớn nhất đối với nước Mỹ.
Đảng CSVN hay nói “Trí thức là “nguyên khí của quốc gia”, làm hưng thịnh đất nước, rạng rỡ dân tộc*; “Trí thức là vốn liếng quý báu của Dân tộc”; hay “Thanh niên là rường cột của nước nhà” , nhưng tại sao nhiều người vẫn ngại đứng vào hàng ngũ đảng? Lý do vì đảng chỉ muốn gom Trí thức và Thanh niên “vào chung một rọ để nắm tóc”...
Tây Bắc hay Tây Nguyên thì cũng chừng đó vấn đề thôi: đất đai, tôn giáo, chủng tộc… Cả ba đều bị nhũng nhiễu, lũng đoạn tới cùng, và bị áp chế dã man tàn bạo. Ở đâu giới quan chức cũng đều được dung dưỡng, bao che để tiếp tục lộng quyền (thay vì xét sử) nên bi kịch của Tây Nguyên (nói riêng) và Cao Nguyên (nói chung) e sẽ còn dài, nếu chế độ toàn trị hiện hành vẫn còn tồn tại...
Bữa rồi, nhà thơ Inra Sara tâm sự: “Non 30 năm sống đất Sài Gòn, tôi gặp vô số người được cho là thành công, thuộc nhiều ngành nghề, đủ lứa tuổi, thành phần. Lạ, nhìn sâu vào mắt họ, cứ ẩn hiện sự bất an, lo âu.” “Bất an” có lẽ không chỉ là tâm trạng của người Sài Gòn mà dường như là tâm cảm chung của toàn dân Việt – không phân biệt chủng tộc, giới tính hay giai cấp nào ráo trọi – nhất là những kẻ sắp từ giã cõi trần. Di Cảo của Chế Lan Viên và di bút (Đi Tìm Cái Tôi Đã Mất) của Nguyễn Khải, theo nhận xét của nhà phê bình văn học Vương Trí Nhàn, chỉ là những tác phẩm “cốt để xếp hàng cả hai cửa. Cửa cũ, các ông chẳng bao giờ từ. Còn nếu tình hình khác đi, có sự đánh giá khác đi, các ông đã có sẵn cục gạch của mình ở bên cửa mới (bạn đọc có sống ở Hà Nội thời bao cấp hẳn nhớ tâm trạng mỗi lần đi xếp hàng và không sao quên được những cục gạch mà có lần nào đó mình đã sử dụng).”
Tập Cận Bình tin rằng lịch sử đang dịch chuyển theo hướng có lợi cho mình. Trong chuyến thăm Vladimir Putin tại Matxcơva vào tháng 3 năm ngoái, nhà lãnh đạo Trung Quốc nói với Tổng thống Nga rằng “Ngay lúc này, chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi chưa từng thấy trong 100 năm qua, và chúng ta đang cùng nhau thúc đẩy sự thay đổi ấy.”
Sau 20 năm chiêu dụ Kiều bào về giúp nước không thành công, đảng CSVN lại tung ta Dự án “Phát huy nguồn lực của người Việt Nam ở nước ngoài phục vụ phát triển đất nước trong tình hình mới” vào dịp Tết Nguyên Đán Giáp Thìn 2024. Đây là lần thứ tư, từ khi có Nghị quyết 36-NQ/TW ngày 26 tháng 3 năm 2004, một Quyết định nhằm mưu tìm đầu tư, hợp tác khoa học, kỹ thuật và tổ chức các Hội, Đoàn người Việt ở nước ngoài, đặt dưới quyền lãnh đạo của đảng CSVN được tung ra...
Khi số lượng di dân vượt biên bất hợp pháp qua biên giới Hoa Kỳ-Mexico tăng cao kỷ lục, câu hỏi quan trọng được đặt ra là: Làm thế nào mà Hoa Kỳ lại rơi vào tình trạng này, và Hoa Kỳ có thể học hỏi những gì từ cách các quốc gia khác ứng phó với các vấn đề an ninh biên giới và nhập cư. Chào đón công dân nước ngoài đến với đất nước của mình là một việc khá quan trọng để giúp cải thiện tăng trưởng kinh tế, tiến bộ khoa học, nguồn cung ứng lao động và đa dạng văn hóa. Nhưng những di dân vào và ở lại Hoa Kỳ mà không có thị thực hoặc giấy tờ hợp lệ có thể gây ra nhiều vấn đề – cho chính bản thân họ và cho cả chính quyền địa phương bởi tình trạng quá tải không thể kịp thời giải quyết các trường hợp xin tị nạn tại tòa án nhập cư, hoặc cung cấp nơi ở tạm thời và các nhu cầu cơ bản khác. Mà tình trạng này hiện đang xảy ra ở rất nhiều nơi ở Hoa Kỳ.
Trên vai những pho tượng trắng trong vườn Lục Xâm Bảo, lá vàng đã bắt đầu rơi lất phất. Mùa Thu Paris thật lãng mạn. Henry Kissinger đi dạo quanh một hồ nhỏ ở ngoại ô gần Rambouillet. Nơi đây từng cặp tình nhân đang nắm tay nhau bên những cành cây la đà bóng hồ. Ông thấy lòng mình nao nao (melancholic) vì sắp tới phiên họp quan trọng nhất với ông Lê Đức Thọ.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.