Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Bà Huyện Thanh Quan: Nguyễn Thị Hinh

18/03/201600:01:00(Xem: 6243)
BÀ HUYỆN THANH QUAN: NGUYỄN THỊ HINH   
                   (1805 - 1848)
.
Bà huyện Thanh Quan tên thật Nguyễn Thị Hinh, quê làng Nghi Tàm nay thuộc quận Tây Hồ, Hà Nội. Cha là Nguyễn Lý đỗ tiến sĩ năm 1783, đời Lê Hiển Tông. Bà theo học danh sĩ Phạm Quí Thích. 
      Gọi bà là Bà Huyện Thanh Quan, vì chồng bà là ông Lưu Nghị (1804-1847), người làng Nguyệt Áng, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông, đỗ cử nhân năm 1821, thời vua Minh Mệnh, từng làm tri huyện Thanh Quan.
.
 Năm 1839, bà được vua Minh Mạng bổ vào triều làm Cung trung Giáo tập, để dạy học cho Công chúa và các cung nhân. Có một hôm, vua viết hai chữ “Phúc Thọ”, tặng sinh nhật một vị quan trong triều. Vua hỏi bà huyện chữ ấy viết thế nào?. Bà khen: “Phúc tối hậu, Thọ tối trường” (Phúc rất dày, Thọ rất dài). Ban đầu, vua nghĩ chưa hiểu ý. Khi nhìn kỹ, vua bèn mỉm cười, vì vua viết chữ Phúc béo phục phịch và chữ Thọ dài lêu đêu. Bà huyện tuy khen vua nhưng ngầm chê chữ viết của vua không đẹp, thật khéo léo và văn vẻ.
.
Chuyện kể: Quan huyện Thanh Quan là Lưu Nghị đi vắng, có một cô tên là Nguyễn Thị Đào, đệ đơn xin được ly dị chồng để lấy chồng khác vì bị chồng ruồng bỏ. Bà huyện Thanh Quan đã thay chồng phê đơn bằng mấy câu thơ:
     “Phó cho con Nguyễn Thị Đào
Nước trong leo lẻo cắm sào đợi ai?
     Chữ rằng: Xuân bất tái lai 
Cho về kiếm chút kẻo mai nữa già!”
     Ông huyện Thanh Quan về nhà hay chuyện, tuy đồng ý lối giải quyết của bà, nhưng sợ quan trên quở trách nên bảo bà từ nay không được tự tiện xử kiện như vậy nữa.
.
     Tuy thế, lần khác ông huyện đi vắng, có một ông Cống mới đỗ, đệ đơn xin mổ trâu để đãi dân làng. Nhưng lúc bấy giờ cần có trâu để cày, triều đình đã ban lệnh không được mổ trâu. Bà Huyện lại cầm bút tự phê vào đơn câu thơ:
“Người ta thì chẳng được đâu
 Ừ, thì ông Cống làm trâu thì làm”
     Ông Cống xem thơ, thấy bà huyện đã hóm hỉnh chơi xỏ mình “ông Cống làm trâu thì làm”. Nhưng đơn xin mổ trâu coi như đã được chấp thuận nên ông cảm ơn và vui vẻ ra về.
.
Thơ văn của Bà, hiện nay chỉ còn 7 tác phẩm, đa số bị thất lạc, các tác phẩm này là thể thơ thất ngôn bát cú: Thăng Long hoài cổ, Qua chùa Trấn Bắc, Chiều hôm nhớ nhà, Tức cảnh chiều thu, Cảnh đền Trấn Võ, Cảnh Hương Sơn.Tác phẩm được người đời nhắc nhở nhiều nhất là “Qua Đèo Ngang”:                       Bước tới đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen lá, đá chen hoa.
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông rợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại trời non nước,
Một mảnh tình riêng ta với ta!.
 .
     Đến năm 1847, thì chồng của bà mất, lúc ông 43 tuổi, bà xin thôi việc ở triều đình rồi dẫn 4 người con nhỏ từ Huế về quê ở làng Nghi Tàm ở vậy nuôi con cho đến hết đời.
.
 *- Thiết nghĩ: Thể thơ “thất ngôn bát cú” số chữ, số câu có hạn, niêm và đối rạch ròi; thi nhân phải diễn đạt, cô đọng sao cho thành bài ngắn gọn, súc tích. Thơ bà huyện Thanh Quan súc tích có thừa, số lượng không nhiều nhưng mỗi bài thơ như một viên ngọc tốt đã được người thợ tài hoa gọt giũa mượt mà. 
Bà dùng từ khéo léo, sâu sắc, đối rất chỉnh, lời thơ nhẹ nhàng, ý thơ đoan trang. Thơ bà tả cảnh như một bức tranh thủy mặc. Tình cảm của bà trong thơ vấn vương đậm đà về quá khứ vàng son đã mất. Do đó, người ta gọi bà là “nhà thơ hoài cổ”. 
GS. Dương Quảng Hàm cảm mộ: "Những bài thơ Nôm của bà phần nhiều là tả cảnh, tả tình, nhưng bài nào cũng hay và tỏ ra bà là một người có tính tình đoan chính, thanh tao, một người có học thức thường nghĩ ngợi đến nhà, đến nước. Lời văn rất trang nhã, điêu luyện”.
.
Cảm bội: Bà Huyện Thanh Quan
 .
Bà Huyện Thanh Quan, bậc lạ thường!
Hồn thơ thanh thoát, mến quê hương!
Văn chương nghiền ngẫm lời lưu loát
Hoài cổ, nỗi niềm luống vấn vương!
.
Nguyễn Lộc Yên  

.
.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
“Ý thức xã hội mới Việt Nam “là toàn bộ những tư tưởng, quan điểm, những tình cảm, tâm trạng, truyền thống tốt đẹp, v.v. của cộng đồng dân tộc Việt Nam, mà hạt nhân là chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phản ánh lợi ích căn bản của nhân dân nhằm phục vụ sự nghiệp xây dựng, bảo vệ xã hội mới”. Nói như thế là cuồng tín, vọng ngoại và phản bội ước vọng đi lên của dân tộc...
Nhiều sự việc thay đổi kể từ thập niên 1970 khi Richard Nixon và Mao Trạch Đông nghĩ ra công thức “một Trung Quốc” cho sự dị biệt của họ đối với quy chế Đài Loan. Nhưng nếu kết hợp với các biện pháp khác để tăng cường việc răn đe chống lại bất kỳ hành động xâm lược bất ngờ nào, chính sách này trong 50 năm qua vẫn có thể giúp cho việc gìn giữ hòa bình. Liệu Trung Quốc có thể cố tấn công Đài Loan vào năm 2027 không? Philip Davidson, Tư lệnh mãn nhiệm của Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ, nghĩ như vậy hồi năm 2021 và gần đây ông đã tái khẳng định việc đánh giá của mình. Nhưng liệu Hoa Kỳ và Trung Quốc có định sẵn cho cuộc chiến trên hòn đảo này không, đó là một vấn đề khác. Trong khi nguy hiểm là có thật, một kết quả như vậy không phải là không thể tránh khỏi.
Khi nhận xét về chính trị tại Việt Nam, không những các quan sát viên quốc tế mà ngay cả nhân dân đều băn khoăn trước câu hỏi: dưới chế độ CSVN, cả quân đội lẫn công an đều là những công cụ bảo vệ cho đảng và chế độ, nhưng tại sao thế lực của công an và đại tướng công an Tô Lâm lại hoàn toàn lấn át quân đội như thế?
Có nhiều chỉ dấu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã “lọt vào mắt xanh” Trung Quốc để giữ chức Tổng Bí thư đảng CSVN thay ông Nguyễn Phú Trọng nghỉ hưu. Những tín hiệu khích lệ đã vây quanh ông Huệ, 66 tuổi, sau khi ông hoàn tất chuyến thăm Trung Quốc từ 7 đến 12/04/2024.
“Hủ cộng”, tôi có thể hợm mình tuyên bố, với sự chứng thực của Google, là do tôi khai sinh trong khi mấy lời cảm thán tiếp nối là của Tố Hữu khi nhà thơ này, nhân chuyến thăm viếng Cuba, đã tiện lời mắng Mỹ: “Ô hay, bay vẫn ngu hoài vậy!” Gọi “khai sinh” cho hách chứ, kỳ thực, chỉ đơn thuần là học hỏi, kế thừa: sau “hủ nho”, “hủ tây” thì đến “hủ cộng”. “Hủ nho”, theo Việt Nam Tự Điển của Hội Khai Trí Tiến Đức, là “nhà nho gàn nát”, chỉ giới Nho học cố chấp, từng bị những thành phần duy tân, đặc biệt là nhóm Tự Lực Văn Đoàn, nhạo báng sâu cay vào thập niên 1930. Nếu “hủ nho” phổ biến cả thế kỷ nay rồi thì “hủ tây”, có lẽ, chỉ được mỗi mình cụ Hồ Tá Bang sử dụng trong vòng thân hữu, gia đình. Hồ Tá Bang là một trong những nhà Duy Tân nổi bật vào đầu thế kỷ 20, chủ trương cải cách theo Tây phương nhưng, có lẽ, do không ngửi được bọn mê tín Tây phương nên mới có giọng khinh thường: "Chúng nó trước hủ nho giờ lại hủ tây!" [1]
Mới đấy mà đã 20 năm kể từ khi đảng CSVN cho ra đời Nghị quyết 36 về “Công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài” (26/03/2004-26/03/2024). Nhưng đâu là nguyên nhân chưa có “đoàn kết trong-ngoài” để hòa giải, hòa hợp dân tộc?
Cả Hiến Pháp 2013 và Luật Công An Nhân Dân năm 2018 đều quy định công an nhân dân là lực lượng bảo đảm an toàn cho nhân dân và chống tội phạm. Tại sao trên thực tế nhân dân Việt lại sợ hãi công an CSVN hơn sợ cọp?
Càng gần các Hội nghị Trung ương bàn về vấn đề Nhân sự khóa đảng XIV 2026-2031, nội bộ đảng CSVN đã lộ ra vấn đề đảng viên tiếp tay tuyên truyền chống đảng. Ngoài ra còn có hiện tượng đảng viên, kể cả cấp lãnh đạo chủ chốt đã làm ngơ, quay mặt với những chống phá Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Cộng sản Hồ Chí Minh...
Hí viện Crocus City Hall, cách Kremlin 20 km, hôm 22 tháng O3/2024, đang có buổi trình diển nhạc rock, bị tấn công bằng súng và bom làm chết 143 người tham dự và nhiều người bị thương cho thấy hệ thống an ninh của Poutine bất lực. Trước khi khủng bố xảy ra, tình báo Mỹ đã thông báo nhưng Poutine không tin, trái lại, còn cho là Mỹ kiếm chuyện khiêu khích...
Khi Việt Nam nỗ lực thích ứng với môi trường quốc tế ngày càng cạnh tranh hơn, giới lãnh đạo đất nước đã tự hào về “chính sách ngoại cây giao tre” đa chiều của mình. Được Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN), thúc đẩy từ giữa thập niên 2010, ý tưởng là bằng cách cân bằng mối quan hệ của Việt Nam với các cường quốc – không đứng về bên nào, tự chủ và thể hiện sự linh hoạt – nó có thể duy trì sự trung gian và lợi ích của mình, đồng thời tận dụng các cơ hội kinh tế do tình trạng cạnh tranh của các đại cường tạo ra
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.