Bắc Kinh đang ‘thoái kiểm’ tới chốn hiểm nguy...
Ngày mùng tám tháng Tám vừa qua, Bắc Kinh khởi sự tiến trình "đếm ngược" (count down) tới ngày tám tháng Tám năm lẻ Tám, ngày Thế vận hội Bắc Kinh 2008 sẽ khai mạc vào tám giờ tối, giờ địa phương.
Dù vẫn tự xưng xã hội chủ nghĩa, lãnh đạo của Trung Quốc cũng còn đầy tính mê tín Đông phương khi chọn thời điểm mang bốn số tám, đọc lên cứ như là "phát". Nhưng phát tài hay phát lo thì người ta chưa biết.
Dù sao mặc lòng, thời điểm thoái kiểm ấy là phát pháo lệnh cho một cuộc vận động rộng lớn của dư luận thế giới về tình trạng thiếu nhân quyền tại Trung Quốc. Và thay vì là một lễ hội biểu dương sự lớn mạnh và văn minh hiện đại của Trung Quốc, Thế vận hội Bắc Kinh 2008 có thể châm ngòi cho rất nhiều vấn đề.
Ngày sáu tháng Tám chẳng hạn, một số đại diện cho hội "Ký giả không biên giới" đã biểu tình ngay trước trụ sở Ủy ban Thế vận của Bắc Kinh cùng ngày thăm viếng của Chủ tịch Ủy ban Thế vận Quốc tế, ông Jacques Rogge. Những người biểu tình đã khoác áo in hình năm vòng khoen thế vận là năm cái còng (Bắc Kinh tất nhiên là kiêng không gọi dụng cụ đàn áp này là "cái còng số tám" - xui lắm). Họ đã bị an ninh Bắc Kinh bắt giữ ngoài đường trong nhiều tiếng đồng hồ trước khi bị trục xuất.
Cùng lúc đó, nhiều tổ chức quốc tế ủng hộ Tây Tạng cũng đã xuất hiện, với biểu ngữ phản đối Bắc Kinh được họ chăng ngay trên Vạn lý Trường thành. Một số kiều dân Cadana - kể cả người Canada gốc Tây Tạng - đã bị bắt rồi lập tức bị trục xuất.
Trước đấy vài ngày, mùng hai tháng Tám, tổ chức Human Rights Watch tường trình là Bắc Kinh đang mở chiến dịch đàn áp quy mô ngay trong nước để bóp nghẹt mọi sự chống đối từ bên trong nhân dịp Thế vận Bắc Kinh. Lúc ấy, dư luận mới chú ý đến việc Bắc Kinh đã cách chức hàng loạt cán bộ của họ phụ trách việc quản lý "Khu tự trị Tây Tạng" và liệt kê ra 43 thành phần dân chúng không được phép vào Bắc Kinh trong kỳ Thế vận 2008.
Từ bên ngoài và bên trong, người người đều lên tiếng hay tố giác những chuyện không thể chấp nhận được của lãnh đạo Trung Quốc.
Một nghệ sĩ nổi danh thế giới về mỹ thuật và kiến trúc là Ái Vị Vị (Ai Weiwei), sinh năm 1950, được tổ hợp kiến trúc Thụy Sĩ Herzog & de Meuron mời thiết kế sân vận động chính của Thế vận đã cho biết là mình sẽ không tham dự lễ khai mạc Thế vận tối mùng tám tháng Tám. Là con trai của nhà thơ hiện đại lẫy lừng nhất Trung Quốc là Ái Thanh (Ai Qing), Ái Vị Vị nhắc tới kinh nghiệm xưa khi thân phụ bị đàn áp trong những thập niên trước tại Tân Cương, nói rằng ông thấy tởm vì chế độ độc đảng ngày nay ở trong nước. Ông sẽ rút tên ra khỏi mọi sinh hoạt trong dịp Thế vận và còn đả kích những nghệ sĩ khác là trở thành công cụ tuyên truyền cho Bắc Kinh. Ái Vị Vị đích danh nêu tên hai đạo diễn lừng danh Steven Spielberg và Trương Nghệ Mưu!
Với hình dáng của một tổ chim, sân vận động Bắc Kinh được Ái Vị Vị góp phần thiết kế để là cái đinh của màn trình diễn 2008. Nhưng nay đã thành cái đinh nhọn!
Đạo diễn và nhà sản xuất phim ảnh nổi danh thế giới là Steven Spielberg cho biết là ông đã gửi thư lên Chủ tịch Hồ Cẩm Đào để phàn nàn về nạn đàn áp nhân quyền và diệt chủng và về việc Bắc Kinh đồng lõa với chế độ Sudan trong nạn diệt chủng tại Darfur. Ông xin rút khỏi vai trò cố vấn cho Bắc Kinh về lễ khai mạc và kết thúc Thế vận!
Một vài ký giả hay cảm tình viên cho Tây Tạng có bị trục xuất cũng chẳng gây chú ý bằng việc Spielberg từ chức hay Ái Vị Vị phản đối, vì họ là những khuôn mặt tên tuổi trong giới nghệ sĩ và trí thức trên toàn cầu.
Đâm ra, màn tuyên truyền toàn cầu bằng Thế vận hội là cơ hội bị toàn cầu công kích!
Nhưng, vấn đề chính cho giới lãnh đạo Trung Quốc vẫn chưa là phản ứng chống đối của quốc tế. Vấn đề chính là lòng dân ở bên trong.
Ban đầu, lãnh đạo đảng Cộng sản Trung Quốc nghĩ rằng Thế vận hội sẽ là dịp vuốt ve tự ái dân tộc của người dân. Nhờ đảng mà ngày nay Trung Quốc đã thành xứ sở độc lập, văn minh và hiện đại, với màn trình diễn toàn cầu là Thế vận 2008. Nhưng, nếu trong số triệu người sẽ đổ về thủ đô ăn mừng Thế vận mà lại có vài vạn người bất mãn làm loạn trước ống kính quốc tế thì sao"
Chuyện ấy nay đã thành tất yếu vì Bắc Kinh hiện đang vất vả xử lý những vấn đề nan giải trong xã hội và nền kinh tế. Càng muốn dứt khoát giải quyết thì càng xâm phạm vào quyền lợi và quyền lực của các đảng bộ địa phương. Cho nên, bất mãn là nguy cơ động loạn rất lớn ở bên trong - cả trong và ngoài đảng. Điều mà đảng Cộng sản Trung Quốc sợ nhất là "bọn xấu nước ngoài" sẽ nhân dịp Thế vận mà khơi dậy sự bất mãn ấy.
Nhưng, nếu tung lưới đàn áp để tránh động loạn thì họ lại sợ truyền thông thế giới nhìn ra, và trí thức văn nghệ sĩ tri hô tố cáo, là điều đang xảy ra và sẽ lan rộng kể từ tuần này. Mà nếu không có truyền thông quốc tế tường thuật Thế vận thì làm sao tuyên truyện về kỷ nguyên "quang diện Trung Hoa""
Cái thuật khép mở giữa nhu cầu an ninh và nhu cầu tuyên truyền là một trò đu dây không lưới. Và đảng Cộng sản Trung Quốc có thể lọt vào giữa, không đảm bảo được an ninh vẹn toàn và bị tuyên truyền ngược, trước cả ngàn ống kính truyền hình.
Cái vòng thế vận đâm ra lại thành vòng luẩn quẩn! Việc thoái kiểm vì vậy mới là thoái bộ tới chốn hiểm nguy. Một chuyện đáng theo dõi còn hơn các vụ tranh tài thế vận!