Hôm nay,  

Văn Hóa Và Niềm Tin: Mẹ Tìm Con Trong Gió

4/27/200800:00:00(View: 7329)

Điệu Nhạc Jazz Trên Bờ Sông Mississippi (Ảnh của Cao Tường).
 Nhà thần thoại học có thế giá bậc nhất là Joseph Campbell sau nhiều nghiên cứu về các phong tục, truyền thống văn hóa và truyện thiêng của các dân tộc trên thế giới, đã nhận ra một điều rất đơn giản, rằng mọi thứ đạo đều phát khởi từ hình ảnh người mẹ bồng con và đứa con đang âu yếm nhìn mẹ với tất cả tình thương không bao giờ diễn tả hết được. Đứa con nhỏ bé hạn hẹp của cõi vuông đang tìm cách hòa vào dòng sức sống ấm êm lòng mẹ của cõi tròn vô biên để có thể vuông tròn viên mãn mẹ tròn con vuông.

 Đó là một hiện tượng rất tự nhiên khởi đi từ thể lý, rung động từ trái tim, từ từng mạch máu, từng tế bào, từng nhiễm thể, khoa học trên hết mọi khoa học, minh triết trên mọi thứ minh triết. Vì ai cũng có một người mẹ, ai cũng đã từng bơi lội chín tháng trong biển tình lòng mẹ, đã từ chính khúc ruột của mẹ mà tách ra. Và đạo là gì nếu không phải là chính cái cuống nhau nối lại được vào bụng mẹ thể lý, mà cũng là cuống nhau nối vào quê hương miên viễn trong chiều kích tâm linh. Và cả cuộc đời là một hành trình đi tìm cái cuống nhau đó như ca dao Việt đã diễn tả đầy chất đạo:

 Chiều chiều ra đứng ngõ sau

Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều.

 MẸ TRÙNG DƯƠNG VÀ ĐOÀN VŨ KUMBUKA TRONG ĐẠI HỘI NHẠC JAZZ

Ngày Hiền Mẫu ở New Orleans thường tiếp liền ngay sau hai cuối tuần Đại Hội Nhạc Jazz. Đại Hội TruyềnThống nhạc Jazz hằng năm thu hút khoảng nửa triệu người tham dự, con số mỗi ngày mỗi tăng thêm. Kìa là đoàn vũ Kumbuka đến từ Phi Châu, gồm tám người rất khởi sắc, làm chuyển động cả một vùng đông đảo. Nét đặc sắc của đoàn vũ Kumbuka là không trình diễn để khán giả xem cho vui mắt hay thưởng ngoạn nghệ thuật, mà là gợi hứng để mọi người cùng hòa vào một khúc vũ, cùng chuyển diễn một nhịp sống.

 Đây là vũ khúc Ajaja gọi hồn tiên tổ. Sinh lực bao đời đang cùng chảy vào làm thành một dòng sông mới. Vũ khúc Mandiani là một bài hoan ca phát khởi từ dân Bambara bên Senegal, với những vũ công đi chân không, hai tay giơ lên vẫy gọi hướng vọng trời cao theo nhịp trống. Và nửa triệu người tuôn về New Orleans thủ đô nhạc Jazz trong dịp này dường như cũng đang cùng hòa vào một nhịp vũ duy nhất.

 Jazz là loại nhạc phát khởi từ cảm hứng bên trong theo nhịp điệu và hơi thở sức sống hơn là âm thanh, nâng tâm hồn lên một chiều kích rộng hơn là những vật lộn hay những bon chen hạn hẹp thường ngày. Ai muốn thưởng thức nhạc Jazz đúng điệu thì phải tìm tới một địa điểm vẫn được gọi là "nôi sinh nhạc Jazz" (preservation hall). Đó là căn nhà số 726 đường St. Peter trong Khu Vực Pháp (French Quarter), với bề mặt cũng như bên trong rất quê kệch thô sơ, hầu như không tân trang gì cả mà cứ để y nguyên cái dáng vẻ ọp ẹp xưa cũ. Chả có ghế ngồi gì hết. Vậy mà căn phòng này bao giờ cũng chật ních người, đứng hay ngồi bệt xuống nền nhà tùy tiện, vì ban nhạc ở đây chơi đúng loại nhạc Jazz nguyên chất, làm cho người thưởng ngoạn hình dung ra một khung cảnh của một lớp người thời còn lao nhọc vừa ca hát vừa hái bông hay chặt mía ngoài đồn điền (plantation) hay trong một căn bếp nhỏ mù mịt khói. À, tôi vừa liên tưởng đến một điều gì rồi. Giống kiểu như những bài dân ca hay những câu hò trên cánh đồng Việt Nam xưa kia. Cũng một tinh thần người ta đi cấy lấy công, tôi đây đi cấy còn trông nhiều bề, tìm vươn lên chiều kích cao hơn, trong nhịp điệu sinh hoạt đời thường.

 Tôi đã có dịp say mê đứng thưởng ngoạn một khúc nhạc Jazz theo điệu kèn saxo do một anh nghệ sĩ da màu thổi trên bờ sông Mississippi trong một buổi sáng nắng mới lên. Chàng nghệ sĩ ngồi trên một cái cột thấp, dáng hình nổi hẳn lên nền trơi với dòng sông phía sau làm bối cảnh. Anh ta ngất ngây theo điệu nhạc thả hồn về một quê hương xa tít trong tâm tưởng. Mấy ông mặc đồ bộ với cà-vạt mắc tiền đứng chỉ trỏ bi bô, mặc. Mấy bà qua lại vung vẩy vành tai óng ánh kim cương, mặc. Điệu nhạc Jazz với tiếng kèn saxo sao mà trầm buồn ray rứt quá, nhưng cũng rất hào sảng cao ngạo. Nó cười vào mặt nhân gian. Nó như cũng nhắc cho người ly hương nhìn theo hướng sông kia mà tìm về nguồn ngọn mình giữa những xô bồ nổi trôi của kiếp nhân sinh.

 Hồi mới sang Mỹ còn chân ướt chân ráo, người Việt tụ họp nhau ăn cái tết đầu tiên vào năm 1976, ai nấy mừng mừng tủi tủi, nước mắt lưng tròng. Tôi còn nhớ một bài hát do ca đoàn của cộng đoàn đầu tiên tôi phụ trách đã làm mọi người xúc động. Đó là bài Mẹ Trùng Dương của Phạm Duy được trình diễn chuyển động như những lớp sóng biển. Cũng do mốc ghi quan trọng này mà từ đó ca đoàn lấy tên là Ca Đoàn Trùng Dương, nói lên tâm huyết của những người con ra đi mà vẫn ấp ủ hình ảnh Mẹ Việt Nam trong tim kiểu "chúng ta đi mang theo quê hương."

 Mẹ cũng đã ươm tôi trong gió lộng rét buốt loạn li đất Bắc. Mẹ đưa tôi vào miền Nam với đồng lúa vàng Cửu Long nắng gắt. Và vào thời điểm '75, không còn nước mắt để khóc trong gió giật đùng đùng, chiều chiều Mẹ còng lưng chống gậy dõi tìm tôi theo đoàn người nổi trôi. Tình nhà mở cửa, Mẹ đứt mấy khúc ruột đành để tôi ra đi mong đóng góp gì cho đời ...

 Sóng vỗ miên man như câu ru êm của mẹ dịu dàng.

Nước biếc mênh mông như đôi tay ôm của mẹ trùng dương...

Ngày ngày vươn vai ra khơi đón ánh dương soi con tim bồi hồi.

Chiều chiều chơi vơi, không nguôi thương thương nhớ nhớ con trong cuộc đời.

Mẹ tìm con trong gió Bắc,

Mẹ về phương Nam nắng gắt,

Tình nhà mở cửa đem ra góp với bao la...

 TIN VUI TÌM LẠI ĐƯỢC CUỐNG NHAU

 Lam lũ vất vả cả năm, người Việt vẫn còn mang hình ảnh được về quê ăn tết, về quê nghỉ hè. Quê nhà là nơi phục hồi được sức khỏe, tĩnh dưỡng lại tinh thần, nếm lại được tình ấm, vì ở quê có mẹ. Người Mỹ có phong tục đẹp mừng Ngày Hiền Mẫu vào tháng Năm, cũng là Tháng của mùa xuân hoa nở đương độ căng phồng mơn mởn sức sống. Tìm về với mẹ cũng là tìm lại được cuống nhau nối vào cội nguồn mùa xuân miên viễn, quê hương hằng thể. Cũng chính vì thế mà truyền thống Công Giáo chọn tháng Năm là Tháng Hoa, tháng của mùa hoa trinh nữ với những đóa hoa lòng muôn hương muôn sắc dâng kính Mẹ Maria, Mẹ của muôn người mẹ. Riêng người Công Giáo Việt thì có lòng sùng kính Đức Mẹ một cách đặc biệt, chắc chắn vì trong chất máu người Việt mang rất nhiều nguyên lý mẹ từ truyện thiêng Chim Âu Tổ Mẫu đẻ một bọc nở ra một trăm con. Mẹ là chim nên con cũng là chim, tất cả đều biết bay, biết vươn tới một chiều kích cao hơn là những bon chen ngột ngạt thường ngày. Đàn chim dù có bay tan tác khắp nơi bao giờ cũng nhớ tổ mà về: Chim xa rừng còn thương cây nhớ cội.

 Nét đẹp của đạo Công giáo là lòng kính yêu Đức Mẹ Maria được tỏ lộ ra bằng những nghi thức bên ngoài. Tháng 5 dâng hoa kính Đức Mẹ thì được gọi là Tháng Hoa, Tháng của Mẹ: Mother's Month. Tháng 10 là tháng Hoa Hồng. Đây cũng là điều mà khoa tâm lý ngày nay làm chứng là quân bình được đầu với tim, lý với tình. Lòng sùng kính Đức Mẹ bao giờ cũng dẫn tới nguồn viên mãn là chính Chúa. Bằng chứng là ở những nơi hành hương nổi tiếng như Fatima, Lộ Đức v.v. thì bất cứ một hình thức tôn kính Đức Mẹ nào cũng đều dẫn tới cao điểm là Thánh Thể và Thánh Lễ.

Thì ra mọi nghi thức, mọi phong tục, mọi lễ nhạc đích thực, cũng đều là những biểu tượng, là những cuống nhau tìm nối vào chính Chúa, nguồn sức sống vô biên "là Đường, là sự thật và là sự sống" (Gioan 14:6) đã được đặt ngay trong chính thẳm sâu cõi lòng:

 "Thầy sẽ không để các con côi cút; Thầy sẽ trở lại với các con. Sau đây ít lâu, thế giới sẽ không thấy Thầy nữa; nhưng các con sẽ thấy Thầy, là vì Thầy sống, và các con sẽ sống. Ngày đó, các con sẽ hiểu rằng Thầy ở trong Cha Thầy, và các con ở trong Thầy, và Thầy ở trong các con." (Gioan 14:18-20).

 PHÚT TỊNH TÂM

 Bài hát lượn sóng Mẹ Trùng Dương gây bồi hồi xúc động trông về quê Mẹ. Vũ khúc Ajaja gọi hồn tiên tổ, vũ khúc Mandiani hướng vọng trời cao, một đóa hoa dâng mẹ hay một câu kinh, đều là những cuống nhau tìm nối vào nguồn cội:

Hòa mình vào đòan vũ dâng hoa của các em nhỏ trong Tháng Hoa, mình như đang được hóa thân mọc cánh trong một cuộc chuyển biến hút hồn, nối được cõi vuông tù túng hạn hẹp của mình vào dòng sông sinh lực viên mãn trời tròn. Tự nhiên mình thấy tâm mình mở ra thênh thang, như đang được về quê mẹ, tìm lại được cuống nhau nối vào nguồn, trong tâm tình được khai mở của Hàn Mặc Tử:

 hãy cầu nguyện bằng trăm kinh mây gió,

hãy dâng cho một tràng chuỗi trăng sao

 Trong phút giây lắng đọng, mình sực thấy hồn mình đang hồi sinh bén rễ "từ một cội rất linh thiêng" thật sâu thẳm, điều mà Du Tử Lê cảm nhận được không phải bằng suy tư lý luận của hệ thống triết học hay giáo lý nào cả, mà do thực chứng của đời sống, trong tập thơ "Hoa Nào Tin Quả Đắng Đến Không Ngờ" (trang 150):

 không ai hiểu thịt, da tôi bìa sách

bọc, bao ngoài quá đỗi thực hư: riêng

không ai hiểu linh hồn tôi mướt, sạch

mọc lên từ một cội rất linh thiêng.

Lm. Trần Cao Tường

(từ tác phẩm Khúc Sáo Ân Tình, Thời Điểm xuất bản. Mời thăm Mạng Lưới Dũng Lạc http://www.dunglac.org  và www.dunglac.net, góp tư liệu xây nhà Văn Hóa & Niềm Tin.)

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Cuối năm là lúc con người nhìn lại về giá trị cuộc sống. Một bài viết trên trang mạng The Conversation nêu vấn đề về những vực thẳm chính trị, các cuộc chiến tranh, áp bức… và con người vì thế cảm thấy vô vọng và bất lực khi chứng kiến những thế lực đen tối diễn ra khắp nơi trên thế giới. Liệu chúng ta có thể làm được điều gì đem lại thay đổi trước những bi hoại này hay không?
Danh hiệu “Nhân Vật Của Năm” do TIME bắt đầu từ năm 1927 – theo truyền thống được trao cho những người có ảnh hưởng đáng kể trong các sự kiện toàn cầu, từ chính trị đến văn hóa, môi trường, nghệ thuật. Những người được chọn đóng vai trò như một “thước đo phong vũ” về sức lan tỏa trong xã hội đương đại. Ảnh hưởng đó, theo tiêu chuẩn do chính TIME đề ra, có thể là “for better or for worse – làm cho thế giới tốt đẹp hơn hoặc tệ hại hơn.”
Tiễn 2024, thế giới sẽ chào đón một năm mới 2025 mang theo cả bóng tối lẫn ánh sáng. Các cuộc xung đột, sự phân cực chính trị và những rủi ro khôn lường là lời nhắc nhở về sự bất ổn của thời đại. Nhưng đồng thời, khả năng phục hồi kinh tế, sự phát triển công nghệ, tinh thần hợp tác quốc tế, hơi thở và sự sống còn bất khuất của từng người mẹ, từng đứa trẻ vực dậy và vươn lên từ những đống gạch vụn đổ nát ở Ukraine, ở Gaza, ở Syria… cũng là cảm hứng và hy vọng cho tương lai nhân loại. Nhà văn Albert Camus đã viết: “Giữa mùa đông lạnh giá nhất, tôi tìm thấy, trong mình, một mùa hè bất khả chiến bại.”* Thế giới năm 2025, với tất cả những hỗn loạn, vẫn mang đến cơ hội để con người vượt qua và xây dựng một cuộc sống tốt đẹp, tử tế hơn. Đó cũng là lời chúc chân thành cuối năm của toàn ban biên tập Việt Báo gửi đến quý độc giả: một năm 2025 tràn trề cơ hội và hy vọng.
Trong ba năm học gần đây, PEN America đã ghi nhận hàng loạt trường hợp cấm sách xảy ra trên toàn nước Mỹ, đặc biệt trong các trường công lập. Những nỗ lực xóa bỏ một số câu chuyện và bản sắc khỏi thư viện trường học không chỉ gia tăng mà còn trở thành dấu hiệu của một sự chuyển đổi lớn hơn, đặt ra câu hỏi nghiêm trọng về tương lai của giáo dục công lập. Việc kiểm duyệt này phản ánh một xu hướng đáng lo ngại: sự tập trung vào việc kiểm soát nội dung văn hóa và giáo dục, thay vì khuyến khích học sinh tiếp cận kiến thức đa chiều.
Syria đang sống trong một bước ngoặt lịch sử sau khi chế độ độc tài sụp đổ nhanh chóng và Bashar al-Assad trốn sang Nga để tị nạn. Các nhóm nổi dậy chiến thắng đang cố gắng duy trì trật tự công cộng và thảo luận về các kịch bản cho tương lai. Lòng dân hân hoan về một khởi đầu mới đầy hứa hẹn pha trộn với những lo âu vì tương lai đất nước còn đầy bất trắc. Trong 54 năm qua, chế độ Assad đã cai trị đất nước như một tài sản riêng của gia đình và bảo vệ cho chế độ trường tồn là khẩu hiệu chung của giới thân cận.
Các số liệu gần đây cho thấy những thách thức mà nhà lãnh đạo Trung Quốc phải đối mặt để phục hồi kinh tế cho năm 2025, khi quan hệ thương mại với thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc có thể xấu đi cùng lúc mức tiêu thụ trong nước vẫn sụt giảm. Và thật sự thì nền kinh tế Trung Quốc tệ đến mức nào? Việc đặt câu hỏi này ngày càng trở nên hợp lý khi Trung Quốc đang đối mặt với tình trạng sản xuất trì trễ và tiền tệ mất giá kéo dài trong những năm gần đây. Đặc biệt, chính quyền Bắc Kinh dường như không muốn công khai toàn bộ thực trạng.
Chiều ngày Thứ Ba 17/12, tòa án New York kết án Luigi Mangione 11 tội danh, bao gồm tội giết người cấp độ 1, hai tội giết người cấp độ 2 cùng các tội danh khác về vũ khí và làm giả danh tính. Theo bản cáo trạng, một bồi thẩm đoàn ở Manhattan đã truy tố Mangione về tội giết người cấp độ hai là tội khủng bố. Tòa đã kết tội hành động của Luigi Mangione – một hành động nổi loạn khó có thể bào chữa dù đó là tiếng kêu cuối cùng của tuyệt vọng.
Ngay từ thời điểm này, cho dù chưa chính thức bước vào Tòa Bạch Ốc, tổng thống đắc cử Donald Trump đã hứa hẹn một chiến dịch bài trừ di dân lớn nhất lịch sử Mỹ. Những cuộc kiểm soát, bắt bớ, trục xuất di dân dự kiến sẽ diễn ra với qui mô lớn trong vài năm tới. Nhiều sắc dân nhập cư ở Mỹ sẽ phải lo lắng, nhưng cộng đồng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất sẽ là cộng đồng di dân gốc Mỹ Latin. Lời hứa này đang làm hài lòng những người Mỹ xem dân nhập cư là kẻ cướp đi việc làm và quyền lợi của mình. Rất đông trong số này thuộc các cộng đồng di dân, trong đó có cộng đồng gốc Việt. Tuy nhiên, có bao nhiêu người thấy được toàn cảnh ảnh hưởng của những chính sách bài trừ di dân đến nền kinh tế và xã hội Hoa Kỳ?
Trong tài liệu của Thư Viện Quốc Hội ghi rằng, nguồn gốc của quyền ân xá trong Hiến Pháp Hoa Kỳ đến từ lịch sử Anh quốc. Quyền ân xá xuất hiện lần đầu tiên dưới thời trị vì của Vua Ine xứ Wessex vào thế kỷ thứ bảy. Mặc dù tình trạng lạm dụng quyền ân xá ngày càng tăng theo thời gian, dẫn đến những hạn chế sau đó, nhưng quyền ân xá vẫn tồn tại trong suốt thời kỳ thuộc địa của Mỹ.
Tôi cộng tác với tuần báo Trẻ (tờ báo có nhiều ấn bản nhất tại Hoa Kỳ) gần hai chục năm qua. Sự gắn bó lâu dài này không chỉ vì tấm lòng yêu nghề (và thái độ thân thiện cởi mở) của ban biên tập mà còn vì chút tình riêng. Mỗi tuần Trẻ đều dành hẳn một trang báo, để trân trọng giới thiệu đến độc giả hai ba vị thương phế binh (Việt Nam Cộng Hòa) đang sống trong cảnh rất ngặt nghèo ở quê nhà. Nhìn hình ảnh đồng đội của mình đang ngồi trên xe lăn, hay nằm thoi thóp trong một gian nhà tồi tàn nào đó – lắm lúc – tôi không khỏi băn khoăn tự hỏi: “Liệu có còn ai nhớ đến những kẻ đã từng vì đời mà đi không vậy?
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.