Hôm nay,  

Văn Hóa Và Niềm Tin: Mẹ Tìm Con Trong Gió

4/27/200800:00:00(View: 7313)

Điệu Nhạc Jazz Trên Bờ Sông Mississippi (Ảnh của Cao Tường).
 Nhà thần thoại học có thế giá bậc nhất là Joseph Campbell sau nhiều nghiên cứu về các phong tục, truyền thống văn hóa và truyện thiêng của các dân tộc trên thế giới, đã nhận ra một điều rất đơn giản, rằng mọi thứ đạo đều phát khởi từ hình ảnh người mẹ bồng con và đứa con đang âu yếm nhìn mẹ với tất cả tình thương không bao giờ diễn tả hết được. Đứa con nhỏ bé hạn hẹp của cõi vuông đang tìm cách hòa vào dòng sức sống ấm êm lòng mẹ của cõi tròn vô biên để có thể vuông tròn viên mãn mẹ tròn con vuông.

 Đó là một hiện tượng rất tự nhiên khởi đi từ thể lý, rung động từ trái tim, từ từng mạch máu, từng tế bào, từng nhiễm thể, khoa học trên hết mọi khoa học, minh triết trên mọi thứ minh triết. Vì ai cũng có một người mẹ, ai cũng đã từng bơi lội chín tháng trong biển tình lòng mẹ, đã từ chính khúc ruột của mẹ mà tách ra. Và đạo là gì nếu không phải là chính cái cuống nhau nối lại được vào bụng mẹ thể lý, mà cũng là cuống nhau nối vào quê hương miên viễn trong chiều kích tâm linh. Và cả cuộc đời là một hành trình đi tìm cái cuống nhau đó như ca dao Việt đã diễn tả đầy chất đạo:

 Chiều chiều ra đứng ngõ sau

Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều.

 MẸ TRÙNG DƯƠNG VÀ ĐOÀN VŨ KUMBUKA TRONG ĐẠI HỘI NHẠC JAZZ

Ngày Hiền Mẫu ở New Orleans thường tiếp liền ngay sau hai cuối tuần Đại Hội Nhạc Jazz. Đại Hội TruyềnThống nhạc Jazz hằng năm thu hút khoảng nửa triệu người tham dự, con số mỗi ngày mỗi tăng thêm. Kìa là đoàn vũ Kumbuka đến từ Phi Châu, gồm tám người rất khởi sắc, làm chuyển động cả một vùng đông đảo. Nét đặc sắc của đoàn vũ Kumbuka là không trình diễn để khán giả xem cho vui mắt hay thưởng ngoạn nghệ thuật, mà là gợi hứng để mọi người cùng hòa vào một khúc vũ, cùng chuyển diễn một nhịp sống.

 Đây là vũ khúc Ajaja gọi hồn tiên tổ. Sinh lực bao đời đang cùng chảy vào làm thành một dòng sông mới. Vũ khúc Mandiani là một bài hoan ca phát khởi từ dân Bambara bên Senegal, với những vũ công đi chân không, hai tay giơ lên vẫy gọi hướng vọng trời cao theo nhịp trống. Và nửa triệu người tuôn về New Orleans thủ đô nhạc Jazz trong dịp này dường như cũng đang cùng hòa vào một nhịp vũ duy nhất.

 Jazz là loại nhạc phát khởi từ cảm hứng bên trong theo nhịp điệu và hơi thở sức sống hơn là âm thanh, nâng tâm hồn lên một chiều kích rộng hơn là những vật lộn hay những bon chen hạn hẹp thường ngày. Ai muốn thưởng thức nhạc Jazz đúng điệu thì phải tìm tới một địa điểm vẫn được gọi là "nôi sinh nhạc Jazz" (preservation hall). Đó là căn nhà số 726 đường St. Peter trong Khu Vực Pháp (French Quarter), với bề mặt cũng như bên trong rất quê kệch thô sơ, hầu như không tân trang gì cả mà cứ để y nguyên cái dáng vẻ ọp ẹp xưa cũ. Chả có ghế ngồi gì hết. Vậy mà căn phòng này bao giờ cũng chật ních người, đứng hay ngồi bệt xuống nền nhà tùy tiện, vì ban nhạc ở đây chơi đúng loại nhạc Jazz nguyên chất, làm cho người thưởng ngoạn hình dung ra một khung cảnh của một lớp người thời còn lao nhọc vừa ca hát vừa hái bông hay chặt mía ngoài đồn điền (plantation) hay trong một căn bếp nhỏ mù mịt khói. À, tôi vừa liên tưởng đến một điều gì rồi. Giống kiểu như những bài dân ca hay những câu hò trên cánh đồng Việt Nam xưa kia. Cũng một tinh thần người ta đi cấy lấy công, tôi đây đi cấy còn trông nhiều bề, tìm vươn lên chiều kích cao hơn, trong nhịp điệu sinh hoạt đời thường.

 Tôi đã có dịp say mê đứng thưởng ngoạn một khúc nhạc Jazz theo điệu kèn saxo do một anh nghệ sĩ da màu thổi trên bờ sông Mississippi trong một buổi sáng nắng mới lên. Chàng nghệ sĩ ngồi trên một cái cột thấp, dáng hình nổi hẳn lên nền trơi với dòng sông phía sau làm bối cảnh. Anh ta ngất ngây theo điệu nhạc thả hồn về một quê hương xa tít trong tâm tưởng. Mấy ông mặc đồ bộ với cà-vạt mắc tiền đứng chỉ trỏ bi bô, mặc. Mấy bà qua lại vung vẩy vành tai óng ánh kim cương, mặc. Điệu nhạc Jazz với tiếng kèn saxo sao mà trầm buồn ray rứt quá, nhưng cũng rất hào sảng cao ngạo. Nó cười vào mặt nhân gian. Nó như cũng nhắc cho người ly hương nhìn theo hướng sông kia mà tìm về nguồn ngọn mình giữa những xô bồ nổi trôi của kiếp nhân sinh.

 Hồi mới sang Mỹ còn chân ướt chân ráo, người Việt tụ họp nhau ăn cái tết đầu tiên vào năm 1976, ai nấy mừng mừng tủi tủi, nước mắt lưng tròng. Tôi còn nhớ một bài hát do ca đoàn của cộng đoàn đầu tiên tôi phụ trách đã làm mọi người xúc động. Đó là bài Mẹ Trùng Dương của Phạm Duy được trình diễn chuyển động như những lớp sóng biển. Cũng do mốc ghi quan trọng này mà từ đó ca đoàn lấy tên là Ca Đoàn Trùng Dương, nói lên tâm huyết của những người con ra đi mà vẫn ấp ủ hình ảnh Mẹ Việt Nam trong tim kiểu "chúng ta đi mang theo quê hương."

 Mẹ cũng đã ươm tôi trong gió lộng rét buốt loạn li đất Bắc. Mẹ đưa tôi vào miền Nam với đồng lúa vàng Cửu Long nắng gắt. Và vào thời điểm '75, không còn nước mắt để khóc trong gió giật đùng đùng, chiều chiều Mẹ còng lưng chống gậy dõi tìm tôi theo đoàn người nổi trôi. Tình nhà mở cửa, Mẹ đứt mấy khúc ruột đành để tôi ra đi mong đóng góp gì cho đời ...

 Sóng vỗ miên man như câu ru êm của mẹ dịu dàng.

Nước biếc mênh mông như đôi tay ôm của mẹ trùng dương...

Ngày ngày vươn vai ra khơi đón ánh dương soi con tim bồi hồi.

Chiều chiều chơi vơi, không nguôi thương thương nhớ nhớ con trong cuộc đời.

Mẹ tìm con trong gió Bắc,

Mẹ về phương Nam nắng gắt,

Tình nhà mở cửa đem ra góp với bao la...

 TIN VUI TÌM LẠI ĐƯỢC CUỐNG NHAU

 Lam lũ vất vả cả năm, người Việt vẫn còn mang hình ảnh được về quê ăn tết, về quê nghỉ hè. Quê nhà là nơi phục hồi được sức khỏe, tĩnh dưỡng lại tinh thần, nếm lại được tình ấm, vì ở quê có mẹ. Người Mỹ có phong tục đẹp mừng Ngày Hiền Mẫu vào tháng Năm, cũng là Tháng của mùa xuân hoa nở đương độ căng phồng mơn mởn sức sống. Tìm về với mẹ cũng là tìm lại được cuống nhau nối vào cội nguồn mùa xuân miên viễn, quê hương hằng thể. Cũng chính vì thế mà truyền thống Công Giáo chọn tháng Năm là Tháng Hoa, tháng của mùa hoa trinh nữ với những đóa hoa lòng muôn hương muôn sắc dâng kính Mẹ Maria, Mẹ của muôn người mẹ. Riêng người Công Giáo Việt thì có lòng sùng kính Đức Mẹ một cách đặc biệt, chắc chắn vì trong chất máu người Việt mang rất nhiều nguyên lý mẹ từ truyện thiêng Chim Âu Tổ Mẫu đẻ một bọc nở ra một trăm con. Mẹ là chim nên con cũng là chim, tất cả đều biết bay, biết vươn tới một chiều kích cao hơn là những bon chen ngột ngạt thường ngày. Đàn chim dù có bay tan tác khắp nơi bao giờ cũng nhớ tổ mà về: Chim xa rừng còn thương cây nhớ cội.

 Nét đẹp của đạo Công giáo là lòng kính yêu Đức Mẹ Maria được tỏ lộ ra bằng những nghi thức bên ngoài. Tháng 5 dâng hoa kính Đức Mẹ thì được gọi là Tháng Hoa, Tháng của Mẹ: Mother's Month. Tháng 10 là tháng Hoa Hồng. Đây cũng là điều mà khoa tâm lý ngày nay làm chứng là quân bình được đầu với tim, lý với tình. Lòng sùng kính Đức Mẹ bao giờ cũng dẫn tới nguồn viên mãn là chính Chúa. Bằng chứng là ở những nơi hành hương nổi tiếng như Fatima, Lộ Đức v.v. thì bất cứ một hình thức tôn kính Đức Mẹ nào cũng đều dẫn tới cao điểm là Thánh Thể và Thánh Lễ.

Thì ra mọi nghi thức, mọi phong tục, mọi lễ nhạc đích thực, cũng đều là những biểu tượng, là những cuống nhau tìm nối vào chính Chúa, nguồn sức sống vô biên "là Đường, là sự thật và là sự sống" (Gioan 14:6) đã được đặt ngay trong chính thẳm sâu cõi lòng:

 "Thầy sẽ không để các con côi cút; Thầy sẽ trở lại với các con. Sau đây ít lâu, thế giới sẽ không thấy Thầy nữa; nhưng các con sẽ thấy Thầy, là vì Thầy sống, và các con sẽ sống. Ngày đó, các con sẽ hiểu rằng Thầy ở trong Cha Thầy, và các con ở trong Thầy, và Thầy ở trong các con." (Gioan 14:18-20).

 PHÚT TỊNH TÂM

 Bài hát lượn sóng Mẹ Trùng Dương gây bồi hồi xúc động trông về quê Mẹ. Vũ khúc Ajaja gọi hồn tiên tổ, vũ khúc Mandiani hướng vọng trời cao, một đóa hoa dâng mẹ hay một câu kinh, đều là những cuống nhau tìm nối vào nguồn cội:

Hòa mình vào đòan vũ dâng hoa của các em nhỏ trong Tháng Hoa, mình như đang được hóa thân mọc cánh trong một cuộc chuyển biến hút hồn, nối được cõi vuông tù túng hạn hẹp của mình vào dòng sông sinh lực viên mãn trời tròn. Tự nhiên mình thấy tâm mình mở ra thênh thang, như đang được về quê mẹ, tìm lại được cuống nhau nối vào nguồn, trong tâm tình được khai mở của Hàn Mặc Tử:

 hãy cầu nguyện bằng trăm kinh mây gió,

hãy dâng cho một tràng chuỗi trăng sao

 Trong phút giây lắng đọng, mình sực thấy hồn mình đang hồi sinh bén rễ "từ một cội rất linh thiêng" thật sâu thẳm, điều mà Du Tử Lê cảm nhận được không phải bằng suy tư lý luận của hệ thống triết học hay giáo lý nào cả, mà do thực chứng của đời sống, trong tập thơ "Hoa Nào Tin Quả Đắng Đến Không Ngờ" (trang 150):

 không ai hiểu thịt, da tôi bìa sách

bọc, bao ngoài quá đỗi thực hư: riêng

không ai hiểu linh hồn tôi mướt, sạch

mọc lên từ một cội rất linh thiêng.

Lm. Trần Cao Tường

(từ tác phẩm Khúc Sáo Ân Tình, Thời Điểm xuất bản. Mời thăm Mạng Lưới Dũng Lạc http://www.dunglac.org  và www.dunglac.net, góp tư liệu xây nhà Văn Hóa & Niềm Tin.)

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Ngài tự nhận trọn đời ngài chỉ là một nhà sư đơn giản, nhưng sóng gió tiền định đã đưa ngài vào ngôi vị Đức Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 14 để gánh vác chức lãnh đạo cả đạo và đời cho dân tộc Tây Tạng từ khi ngài còn thơ ấu. Ngài từ những ngày mới lớn, miệt mài tu học theo lời Đức Phật dạy về hạnh từ bi và trí tuệ, nhưng từ khi chưa đủ tuổi thành niên đã chứng kiến khắp trời khói lửa chinh chiến để tới lúc phải đào thoát, vượt nhiều rặng núi Hy Mã Lạp Sơn để xin tỵ nạn tại Ấn Độ.
Zohran Mamdani tuyên bố tranh cử thị trưởng New York vào tháng 10/2024. Khi đó, phần lớn New York vẫn không biết đến vị lập pháp tiểu bang 33 tuổi này là ai. Ngày 1/7/2025, Zohran Mamdani chính thức đánh bại cựu Thống đốc Andrew Cuomo, chiến thắng vòng bầu cử sơ bộ cuộc tranh cử thị trưởng New York vào tháng 11/2025.
Tồn tại qua hơn hai thế kỷ, Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ chưa bao giờ là một cánh cửa vô tri. Mỗi nhiệm kỳ Tòa để lại một dấu ấn ảnh hưởng đến đời sống người dân. Có nhiệm kỳ, Roe v. Wade1 mất hiệu lực, tòa cắt quyền phá thai khỏi tay người phụ nữ, coi như món nợ trả về từng tiểu bang, tự lo tự liệu. Có nhiệm kỳ, cánh cửa Affirmative Action2 sập lại, đám trẻ da màu nghèo khỏi cơ hội cầu tiến. Có nhiệm kỳ, Tòa thả lỏng súng đạn, cãi vã sân trường cũng đủ gây đổ máu3. Nhưng cũng đã có những nhiệm kỳ Tòa đứng thẳng lưng, bảo vệ người dân buộc Bạch Ốc Nixon phơi ra hồ sơ mật với Pentagon Papers
Nelson Mandela (1918-2013), quán quân Giải Nobel Hòa Bình năm 1993, nhà hoạt động chống chế độ phân biệt chủng tộc bị tù 27 năm, và là vị tổng thống người da đen đầu tiên được bầu trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của nước Nam Phi vào năm 1994, đã từng nói rằng, “Giáo dục là vũ khí có sức mạnh nhất mà bạn có thể sử dụng để thay đổi thế giới.” Hơn ai hết, Nelson Mandela là người không những hiểu rõ giá trị thực sự của nền giáo dục mà còn áp dụng kiến thức đó trong việc làm thay đổi đất nước và dân tộc Nam Phi của ông. Ông đã dẫn dắt Nam Phi từ một quốc gia ngập chìm trong bóng tối của thù hận, phân hóa và lạc hậu để vươn mình lên trong ánh sáng của đoàn kết, hòa bình và phát triển.
Hoa Kỳ đã tấn công Iran. Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý rằng có thể trì hoãn bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ trong nhiều tuần, ông tuyên bố vào ngày 21/6 rằng máy bay Mỹ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân của Iran, bao gồm cả cơ sở bị chôn sâu ở Fordow. Các quan chức Iran xác nhận rằng các cuộc không kích đã diễn ra. Mặc dù ông Trump khẳng định rằng các địa điểm này đã bị "xóa sổ", nhưng vẫn chưa rõ các cuộc tấn công đã gây ra thiệt hại gì.
Jena, Louisiana – một thị trấn 4.000 dân lọt thỏm giữa rừng thông – nơi bảng hiệu đầu làng ca ngợi đội bóng nữ vô địch của bang, nhưng cách đó chỉ ba dặm, sau hàng rào kẽm gai và lời Kinh Thánh treo lủng lẳng, là Trại Giam ICE đồ sộ - do GEO Group điều hành. Nơi đây hiện giam giữ hơn 1000 người – phần lớn chưa từng bị kết tội hình sự, nhiều người chỉ là dân đang xin tị nạn hợp pháp, số còn lại chưa kịp hiểu vì sao mình bị bắt...
Tại sao Trump lại vội vàng ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và chính sách mới như vậy?AI: Có hai lý do.Đầu tiên, tổng thống vội vàng vì nếu có bất kỳ điều gì sai trái xảy ra vào đầu nhiệm kỳ, ông có thể đổ lỗi cho chính quyền trước và nhà nước (những người làm việc cho ông). Nếu để lâu, những điều sai trái sẽ là trách nhiệm của ông, và Trump không thích chịu trách nhiệm.Thứ hai, ông biết trong hai năm nữa, đảng Cộng hòa sẽ mất quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử quốc hội và ông sẽ trở thành què quặt. Ông cần phải hoàn thành mọi việc ngay bây giờ. Ông muốn tập trung vào các doanh nghiệp của mình trong hai năm cuối nhiệm kỳ tổng thống,
Bao dung – một từ nghe thật thanh thoát. Âm tiết của nó cũng thật bình dị, thốt ra từ thanh quản nhẹ nhàng không cần uốn nắn, như cỏ mọc từ đất, như mưa từ trời. Vậy mà ngày nay, trong một xã hội đứng đầu thế giới về tự do, về quyền con người, hai từ “bao dung” bỗng dưng khó tìm. Chính trong tháng Sáu này, tháng gọi là Pride Month, những câu chuyện thương tâm về cộng đồng LGBTQ+ bị chìm trong bóng tối. Có lẽ trong sáu tháng qua, nước Mỹ có quá nhiều những phát ngôn, biến cố, thay đổi mà đối với truyền thông, đó là điều cần phải nói, và nói mỗi ngày. Hoặc cũng có lẽ, trong một chính quyền đang nỗ lực bác bỏ DEI, đóng chặt cửa với di dân, thì truyền thông cũng không dám đào sâu về những gì thuộc về cộng đồng yếu thế. Cho dù, đó là một án mạng lấy đi cuộc sống một con người, hoặc chấm dứt những nguyên tắc vốn đã được nhìn nhận hàng thập kỷ.
“Nơi nào người ta bắt đầu đốt sách, nơi đó người ta rồi cũng sẽ thiêu người.”— Heinrich Heine. Câu nói nổi tiếng từ thế kỷ XIX của thi sĩ Heinrich Heine, tưởng chỉ là tiếng vọng u ám của bóng ma lịch sử nhưng hôm nay, giữa thế kỷ XXI, lời cảnh báo ấy lại trở nên rúng động – ngay trên đất nước từng được xem là ngọn hải đăng của tự do học thuật. Oái oăm thay, những dấu hiệu đầu tiên của bóng tối không phát xuất từ một chế độ độc tài phương Đông, mà từ chính nước Mỹ – xứ sở từng được xem là ngọn hải đăng của giáo dục tự do.
Donald Trump không đội vương miện, nhưng ông đã luyện được cách bắt cả một đảng chính trị quỳ gối. Và cũng như các ông vua cổ đại, ông không cần luật – ông chính là luật. Nếu Toà Tối cao chống đối, ông sẽ gọi đó là “phản quốc.” Nếu truyền thông phản biện, ông gọi đó là “tin giả.” Nếu có cuộc bầu cử mà ông thua, ông sẽ bảo đó là “gian lận.” Và nếu có ai dám nói điều gì khác, ông sẽ gửi quân đội tới – như ông đã làm ở Los Angeles, để dạy cho đám biểu tình “hỗn xược” ấy một bài học về dân chủ... bằng đạn cao su và lựu đạn cay.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.