Hầu hết các phân tích gia đều tiên đoán là quả bóng chấm.com sẽ vỡ tung, nhưng ít người nghĩ rằng sức công phá của nó đã để lại hằng ngàn công ty phá sản, hằng trăm ngàn người thất nghiệp và cả một khối thương vụ bị xoáy vào cơn lốc khủng khiếp.
Đúng vậy, sự tan tành của quả bóng chấm.com khổng lồ đã tan vào thiên niên kỷ mới, nhưng nó cũng để lại một dấu vết là kỹ nghệ mua bán trên mạng (e-commerce) đã mang lại một cuộc cách mạng về kỹ nghệ bán lẻ - thay đổi sự mua bán của giới tiêu thụ. Cũng không còn những cổ phiếu với trị giá cao không tưởng, và sự thặng dư của vốn đầu tư đã làm nên cơn sốt mua bán cổ phiếu trên mạng.
Mặc dù vậy, nhiều công ty chấm.com đã thoát khỏi sự huỷ diệt, trái lại họ đang trên đà tăng trưởng.
Tuần báo AsianWeek đã tiếp xúc với ba công ty Á Châu để tìm hiểu cách nào họ vẫn còn tồn tại, những bài học mà họ đã lãnh hội và dự tính của họ trong tương lai.
CyberAsia, một công ty chuyên cung cấp những dịch vụ tại địa phương cho các thân chủ quốc tế, bây giờ đã được 5 tuổi, và theo lời của Tổng Giám Đốc Sidney Yee, công ty "vẫn còn chỗ bám víu".
Sự tồn tại của công ty là nhờ vào sự thay đổi đúng lúc để thích hợp với sự thay đổi của kỹ nghệ mua bán trên mạng. "Năm năm về trước, các thân chủ của tôi rất hài lòng với các chính sách mang lại những lợi nhuận lâu dài", Yee giải thích "Ngày nay, họ không muốn tranh đấu trường kỳ. Họ cần một giải pháp tức khắc có thể đem lại lợi nhuận trong một thời gian ngắn hạn."
CyverAsia bắt đầu là một công ty cung cấp và thiết kế trang nhà. Họ vẫn làm công việc này, nhưng ngày nay công việc không đơn giản như xưa.
"Chúng tôi tin rằng CyverAsia đã giúp nhiều thân chủ sử dụng mạng lưới điện toán một cách hữu hiệu", Yee nói "Nhưng khi quả bóng chấm.com nổ tung, chúng tôi kết luận rằng: chỉ cung cấp giải pháp kỹ thuật không thôi không đủ. Trong thời gian kinh tế suy thoái, chúng tôi đã chứng tỏ cho các thân chủ của chúng tôi là CyverAsia có thể làm tăng giá trị của họ".
Bằng chứng là sự tồn tại, "Rất nhiều các công ty lớn hơn chúng tôi, trong kỹ nghệ mạng lưới toàn cầu, đã bị sập tiệm" Yee nói, "nhưng chúng tôi vẫn còn đây". Mặc dù con đường của sự thay đổi đã rất gồ ghề, nhưng bài học rất đáng giá.
ByerZone.com, bắt đầu thương vụ vào năm 1992, và hiện diện trên thị trường chứng khoán năm 1999. Công ty này vẫn còn đứng vững. Nhưng với những thay đổi về kinh tế ngày nay, BuyerZone.com đã phải áp dụng chính sách "tough-love" để sống còn.
"Chúng tôi đã phải quay về với căn bản và đi theo con đường làm ăn theo sách vở", Mie Yun-Lee, một trong những sáng lập viên, cho biết vậy.
BuyerZone.com cung cấp dịch vụ mua bán đồ nghề và cố vấn cho các công ty cỡ nhỏ và cỡ trung. Họ cung cấp dịch vụ mua bán của 115 thứ quan trọng cho công ty, bao gồm cả chương trình 401k, cho tới hệ thống điện thoại, và các dịch vụ trên mạng khác.
"Chúng tôi đã cung cấp những kinh nghiệm mới nhất về mua bán cho các thân chủ qua những bài viết của chúng tôi được đăng tải thường xuyên trên các tạp chí như Business Week, Entreprenuer Magazine, và Washington Business Journal", Yun-Lee nói, "nhưng phần này đã không còn là phần chính của thương vụ chúng tôi. Chúng tôi phải thay đổi chính sách buôn bán khi thị trường thay đổi."
Ngày nay, thương vụ chính của BuyerZone.com là một tiệm buôn bán trên mạng mà các con buôn có thể tới và đặt hàng cho công ty của họ.
Tập trung vào một thứ chính là chìa khoá thành công của BuyerZone.com. "Vài năm trước, chúng tôi có 5 hay 6 thương vụ, nhưng nay chỉ còn 2. Chúng tôi không muốn phân tán mỏng".
Một chút may mắn đã đến với họ. BuyerZone.com đã góp được hơn 15 triệu Mỹ kim vào tháng 6 năm 2000 trước khi quả bóng chấm.com bị xẹp. Nhưng Yun-Lee không cho là sự thành công của công ty là do may mắn. "Chúng tôi vẫn còn tồn tại là vì chúng tôi có một mô hình thương mại tốt", Yun-Lee giải thích như vậy.
Wendy Cai cũng không tin vào sự may mắn khi bà và những người hùn vốn quyết định bán công ty Hagglers.com của họ, vào tháng Giêng năm 2002, khi tình hình các công ty chấm.com tuột dốc đến mức tận cùng. Công ty Hagglers.com, dưới quyền chỉ huy của bà Cai, có trụ sở tại New York là một công ty trên mạng chuyên cung cấp dịch vụ cho những công ty muốn tìm khách hàng trên mạng.
Hagglers.com một thời làm ăn rất khá ở Á Châu, nhất là tại Trung Quốc.
"E-commerse là một lãnh vực có rất nhiều sự cạnh tranh và chúng tôi rất vui mừng chúng tôi đã rút chân ra khỏi nó với một số vốn đủ để gầy dựng lại một công ty khác" bà Cai cho biết như vậy.
Từ những bài học chấm.com, có hai điều mà bà Cai chắc chắn sẽ làm cho thương vụ mới: Công ty mới của bà sẽ không là một công ty chấm.com và nó sẽ không là một công ty phải lệ thuộc vào sự góp vốn của các nhà đầu tư.
"Thương trường hiện nay vẫn còn quá khó khăn để gầy dựng một công ty chấm.com. Một vấn đề khó khăn là sự góp vốn vì hiện nay các nhà đầu tư vẫn chưa tin tưởng vào sáng kiến của e.commerce" bà nói vậy.