Hôm nay,  

Vai Trò Của Nhà Nước Trong Kinh Tế Thị Trường

07/05/201300:00:00(Xem: 8938)
Nhà nước và doanh nghiệp tuy cùng sinh hoạt trong thị trường tự do nhưng chức năng rất khác nhau: mục tiêu của doanh nghiệp là để sinh lợi nhuận, trong lúc vai trò của nhà nước nhằm bảo đảm mức an sinh cơ bản cho dân chúng đồng thời lo đầu tư vào tương lai như giáo dục, cầu đường v.v.... Một thí dụ dễ hiểu khi công xưởng có quyền sa thải công nhân viên làm việc kém cõi để tăng hiệu năng; ngược lại đối với người già hay khuyết tật dù là thành phần phi sản xuất nhưng không vì thế mà nhà nước có quyền lơ là không chăm sóc.

Tuy vậy cách nhìn này có thể dẫn đến thắc mắc rằng liệu việc bảo đảm mức an sinh của dân chúng có đồng nghĩa với nhà nước được quyền tái phân phối lợi tức trong quốc gia hay không? Nói cách khác là nền kinh tế chỉ huy có đáp ứng nhu cầu xã hội nói trên hơn so với thị trường tự do hay không?

Câu trả lời thoạt tiên có vẽ nghịch lý nhưng đã được chứng nghiệm qua lịch sử 100 năm: thị trường tự do hoạt động hữu hiệu hơn nền kinh tế chỉ huy rất nhiều trong việc tạo ra phúc lợi cho xã hội. Vai trò thích hợp của nhà nước là giám sát bảo đảm thị trường được vận hành tự do theo quy luật cung cầu, và càng ít sự can thiệp của chính quyền càng tốt. Khi kinh tế tăng trưởng thì đời sống của dân chúng mới được cải thiện theo đó.

Xin lấy một thí dụ dễ hiểu vào một năm thiếu lúa mì khiến giá tăng vọt so với gạo. Trong kinh tế chỉ huy nhà nước có thể huy động mọi địa phương phải trồng lúa mì dẫn đến thặng dự khiến giá cả bị rớt trong lúc gạo lại thành khan hiếm.

Trái lại trong thị trường tự do một vài nông dân nhanh trí và lẹ tay đổi qua trồng lúa mì sớm nên họ thu lời cao hơn đa số còn lại. Nhiều người khác bắt chước chạy theo, cho đến lúc mức cung lên cao hơn cầu thì những ai chậm trễ sẽ bị lổ trong lúc người đi trước hưởng lợi. Nhưng nhìn chung thì thị trường vận hành rất hữu hiệu để tiến đến mức độ cân bằng trong sản xuất giữa lúa mì và gạo, nhờ đó đa số người tiêu dùng đều có lợi.

Vai trò của nhà nước trong trường hợp nói trên không phải để đặt ra chỉ tiêu sản xuất gạo và lúa mì, trái lại con số này sẽ do thị trường định đoạt. Chính quyền có nhiệm vụ trọng tài không cho cạnh tranh bất chính như bơm giá ảo hay ép giá v.v…

Trên cách nhìn khác thị trường tự do thưởng người nhanh và phạt kẻ chậm. Dù vậy chính quyền vẫn không có trách nhiệm tái phân phối lợi tức cho đồng đều bằng cách nâng đỡ các anh thua lổ bởi ba nguyên do: (1) tạo sự ỷ lại (2) bất công đối với người giỏi vốn là thành phần năng động tạo ra của cải trong xã hội (3) thoái thường tình khi nhà nước được trao quá nhiều quyền hạn ắt sanh ra lạm dụng. Hiệu năng của thị trường tự do đến từ việc đào thải các doanh nghiệp kém sức cạnh tranh mà lại ban thưởng cho những xí nghiệp giỏi – nhà nước không thể can thiệp vào tiến trình này nếu muốn nền kinh tế tăng trưởng để đem lại phúc lợi cho xã hội nói chung.

Chúng ta hãy phân tích sâu thêm vào thí dụ nói trên: nông dân giỏi ngày thêm giàu, còn anh thất bại cùng quẩn khiến con cái không đủ tiền ăn học. Hố giàu nghèo ngày càng sâu dẫn đến bất mãn trong xã hội.

Nhà nước không thể san bằng giàu nghèo nhưng ngược lại được quyền đánh thuế để trang trải cho mạng lưới an sinh bao gồm giáo dục cho trẻ em, quy định mức lương tối thiểu và môi trường lao động của thợ thuyền, trợ cấp thất nghiệp và người già. Thuế khoá không nhằm tái phân phối lợi tức xã hội nhưng để chi phí vào các mục tiêu an ninh, ổn định và đầu tư cho tương lai.

Khái niệm về lưới an sinh xã hội rất quan trọng trong xã hội Âu-Mỹ vì nhờ đó mà xã hội thăng tiến từ môi trường mạnh được yếu thua của thị trường tự do (hay còn gọi là chủ nghĩa tư bản hoang dã) sang mô hình tư bản, dân chủ và tự do.

Trở lại với một xã hội chậm tiến thì mức cung và cầu có thể thay đổi rất chậm: trong thí dụ nói trên một khi lượng sản xuất lúa mì và gạo đã đều hoà thì ít có lý do thay đổi trừ trường hợp mùa màng hạn hán hay dịch bệnh. Nhưng đối một quốc gia năng động tình trạng thăng bằng lại không kéo dài được lâu do các phát minh sáng kiến mới, chẳng hạn chiếc máy cày được chế ra để năng suất trồng gạo lẩn lúa mì khiến cung nhiều hơn cầu.

Con số nông dân sẽ giảm đi bởi có người nhảy ra bán máy cày thay vì làm ruộng. Nhờ vậy nền kinh tế thêm đa dạng, tổng sản lượng quốc gia tăng, và một lớp nhà giàu mới được hình thành. Vai trò của nhà nước khi đó (a) không tài trợ các doanh nghiệp đã đánh mất tính cạnh tranh; (b) bảo đảm các thế lực củ không bóp nghẹt tính sáng tạo, chẳng hạn ngăn cản một vài ông điền chủ bất lương không cho bán máy cày để khỏi bị cạnh tranh. Xã hội và thị trường khi đó mới giữ được tính năng động để “không ai giàu ba họ, chẳng ai khó ba đời”.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Nelson Mandela (1918-2013), quán quân Giải Nobel Hòa Bình năm 1993, nhà hoạt động chống chế độ phân biệt chủng tộc bị tù 27 năm, và là vị tổng thống người da đen đầu tiên được bầu trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của nước Nam Phi vào năm 1994, đã từng nói rằng, “Giáo dục là vũ khí có sức mạnh nhất mà bạn có thể sử dụng để thay đổi thế giới.” Hơn ai hết, Nelson Mandela là người không những hiểu rõ giá trị thực sự của nền giáo dục mà còn áp dụng kiến thức đó trong việc làm thay đổi đất nước và dân tộc Nam Phi của ông. Ông đã dẫn dắt Nam Phi từ một quốc gia ngập chìm trong bóng tối của thù hận, phân hóa và lạc hậu để vươn mình lên trong ánh sáng của đoàn kết, hòa bình và phát triển.
Hoa Kỳ đã tấn công Iran. Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý rằng có thể trì hoãn bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ trong nhiều tuần, ông tuyên bố vào ngày 21/6 rằng máy bay Mỹ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân của Iran, bao gồm cả cơ sở bị chôn sâu ở Fordow. Các quan chức Iran xác nhận rằng các cuộc không kích đã diễn ra. Mặc dù ông Trump khẳng định rằng các địa điểm này đã bị "xóa sổ", nhưng vẫn chưa rõ các cuộc tấn công đã gây ra thiệt hại gì.
Jena, Louisiana – một thị trấn 4.000 dân lọt thỏm giữa rừng thông – nơi bảng hiệu đầu làng ca ngợi đội bóng nữ vô địch của bang, nhưng cách đó chỉ ba dặm, sau hàng rào kẽm gai và lời Kinh Thánh treo lủng lẳng, là Trại Giam ICE đồ sộ - do GEO Group điều hành. Nơi đây hiện giam giữ hơn 1000 người – phần lớn chưa từng bị kết tội hình sự, nhiều người chỉ là dân đang xin tị nạn hợp pháp, số còn lại chưa kịp hiểu vì sao mình bị bắt...
Tại sao Trump lại vội vàng ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và chính sách mới như vậy?AI: Có hai lý do.Đầu tiên, tổng thống vội vàng vì nếu có bất kỳ điều gì sai trái xảy ra vào đầu nhiệm kỳ, ông có thể đổ lỗi cho chính quyền trước và nhà nước (những người làm việc cho ông). Nếu để lâu, những điều sai trái sẽ là trách nhiệm của ông, và Trump không thích chịu trách nhiệm.Thứ hai, ông biết trong hai năm nữa, đảng Cộng hòa sẽ mất quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử quốc hội và ông sẽ trở thành què quặt. Ông cần phải hoàn thành mọi việc ngay bây giờ. Ông muốn tập trung vào các doanh nghiệp của mình trong hai năm cuối nhiệm kỳ tổng thống,
Bao dung – một từ nghe thật thanh thoát. Âm tiết của nó cũng thật bình dị, thốt ra từ thanh quản nhẹ nhàng không cần uốn nắn, như cỏ mọc từ đất, như mưa từ trời. Vậy mà ngày nay, trong một xã hội đứng đầu thế giới về tự do, về quyền con người, hai từ “bao dung” bỗng dưng khó tìm. Chính trong tháng Sáu này, tháng gọi là Pride Month, những câu chuyện thương tâm về cộng đồng LGBTQ+ bị chìm trong bóng tối. Có lẽ trong sáu tháng qua, nước Mỹ có quá nhiều những phát ngôn, biến cố, thay đổi mà đối với truyền thông, đó là điều cần phải nói, và nói mỗi ngày. Hoặc cũng có lẽ, trong một chính quyền đang nỗ lực bác bỏ DEI, đóng chặt cửa với di dân, thì truyền thông cũng không dám đào sâu về những gì thuộc về cộng đồng yếu thế. Cho dù, đó là một án mạng lấy đi cuộc sống một con người, hoặc chấm dứt những nguyên tắc vốn đã được nhìn nhận hàng thập kỷ.
“Nơi nào người ta bắt đầu đốt sách, nơi đó người ta rồi cũng sẽ thiêu người.”— Heinrich Heine. Câu nói nổi tiếng từ thế kỷ XIX của thi sĩ Heinrich Heine, tưởng chỉ là tiếng vọng u ám của bóng ma lịch sử nhưng hôm nay, giữa thế kỷ XXI, lời cảnh báo ấy lại trở nên rúng động – ngay trên đất nước từng được xem là ngọn hải đăng của tự do học thuật. Oái oăm thay, những dấu hiệu đầu tiên của bóng tối không phát xuất từ một chế độ độc tài phương Đông, mà từ chính nước Mỹ – xứ sở từng được xem là ngọn hải đăng của giáo dục tự do.
Donald Trump không đội vương miện, nhưng ông đã luyện được cách bắt cả một đảng chính trị quỳ gối. Và cũng như các ông vua cổ đại, ông không cần luật – ông chính là luật. Nếu Toà Tối cao chống đối, ông sẽ gọi đó là “phản quốc.” Nếu truyền thông phản biện, ông gọi đó là “tin giả.” Nếu có cuộc bầu cử mà ông thua, ông sẽ bảo đó là “gian lận.” Và nếu có ai dám nói điều gì khác, ông sẽ gửi quân đội tới – như ông đã làm ở Los Angeles, để dạy cho đám biểu tình “hỗn xược” ấy một bài học về dân chủ... bằng đạn cao su và lựu đạn cay.
Ryanne Mena là một nhà báo đưa tin về tội phạm và an toàn công cộng cho Southern California News Group. Thứ Sáu, 6/6, ngày đầu tiên diễn ra cuộc biểu tình phản đối chính sách nhập cư của chính quyền Trump, chống lại các cuộc bố ráp của Cảnh Sát Di Trú (ICE), Mena đã có mặt ngay trên đường phố Los Angeles, bên ngoài Trung tâm giam giữ Metropolitan,L.A. Tại đây, cô bị trúng đạn hơi cay ở đùi bên trái Ngày kế tiếp, nữ phóng viên này bị trúng đạn cao su của các đặc vụ liên bang bắn vào đầu, bên phải, cách tai của cô chỉ khoảng 1 inch. Những tấm ảnh Mena và các đồng nghiệp khác bị thương lan tỏa khắp Instagram, Twitter.
Giữa lúc Tòa Bạch Ốc đang tìm mọi cách cứu vớt mối quan hệ Trump-Musk thì các cựu quan chức an ninh y tế cho biết chính quyền Trump hủy bỏ $766 triệu trong các hợp đồng nghiên cứu phát triển vaccine mRNA để chống lại các loại đại dịch cúm. Với họ, đây là đòn giáng mới nhất vào quốc phòng quốc gia. Họ cảnh báo rằng Hoa Kỳ có thể phải nhờ đến lòng trắc ẩn của các quốc gia khác trong đại dịch tiếp theo. ABC News dẫn lời Beth Cameron, cố vấn cao cấp của Trung tâm Đại dịch thuộc Brown University Pandemic Center, và là cựu giám đốc Hội đồng an ninh quốc gia Tòa Bạch Ốc, cho biết: “Các hành động của chính quyền đang làm suy yếu khả năng phòng ngừa của chúng ta đối với các mối đe dọa sinh học. Việc hủy bỏ khoản đầu tư này là một tín hiệu cho thấy chúng ta đang thay đổi lập trường về công tác chuẩn bị ứng phó với đại dịch. Và điều đó không tốt cho người dân Mỹ.”
Ăn mặc đẹp là nói về thời trang. Lịch sử “thời trang cao cấp” thuộc về truyền thống của Pháp: Haute couture từ thế kỷ 17. Đến thế kỷ 19, ngành thời trang cao cấp đã phát triển thành một phương tiện kích thích tăng trưởng trong nền kinh tế Pháp. Trong thời gian này, các nhà tạo mốt như Dior, Chanel và Balenciaga đã được thành lập. Tuy nhiên, vào thế kỷ 20, ngành thời trang cao cấp ở Pháp đã mất đi phần lớn sự huyền bí của mình và phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các thị trường quốc tế khác, đặc biệt là ở Ý và Hoa Kỳ. Sự thành công của bối cảnh thời trang quốc tế và tiềm năng lợi nhuận đã thu hút sự chú ý của các tập đoàn hàng xa xỉ, được tiên phong bởi ông trùm kinh doanh người Pháp và người sáng lập LVMH Bernard Arnault vào năm 1987. Ngày nay, các tập đoàn này vẫn tiếp tục duy trì hoạt động lịch sử của các nhà thời trang xa xỉ thông qua việc bổ nhiệm các giám đốc sáng tạo, những người diễn giải và chỉ đạo triết lý thiết kế của thương hiệu.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.