Phải Tranh Luận Cho Vui – Chứ Lãnh Đạo Là Chuyện Khác...
Sau bốn cuộc tranh luận giữa hai liên danh tranh cử tổng thống, dư luận mau mắn thăm dò xem ai được ai thua. Chuyện phù du nhuốm mùi phù phiếm.
Về lý thuyết, trong một cuộc tranh cử chức vụ lãnh đạo Hoa Kỳ, cử tri chờ đợi hai liên danh đề nghị hai chương trình hành động cụ thể, dựa trên 1) triết lý chính trị và 2) chính sách sẽ áp dụng nếu đắc cử. Triết lý chính trị đó có thể là thiên tả hay hữu khuynh, hướng về công bằng hay phát triển, can thiệp hay tự do. Chính sách ấy có thể là tăng chi hay giảm thuế, khoảng bao nhiêu thì vừa, hoặc hòa hoãn hay cứng rắn về đối ngoại. Lồng trong hai chủ trương khác biệt là nghệ thuật thuyết phục hay tuyên truyền về giá trị của các giải pháp đề nghị so sánh với phương án của đối thủ.
Nói cho gọn và lịch sự, thì đôi bên đều trình bày phần xây dựng tích cực của mình và những giới hạn tiêu cực của đối phương để cử tri chọn lựa. Sự thật lại không được lý tưởng như vậy vì nhiều lý do thực tế.
Xin hãy nói về các lý do đó.
Trước hết, từ chủ đích quái ác của các bậc quốc phụ thời lập quốc, Tổng thống Hoa Kỳ không có toàn quyền lãnh đạo. Họ không muốn có một Hành pháp quá mạnh để thu hẹp tự do của công dân và các tiểu bang.
Về nội chính và loại vấn đề áo cơm của người dân, lãnh đạo Hành pháp phải bó tay trước các định chế có ảnh hưởng hơn: lưỡng viện Quốc hội, Tối cao Pháp viện và cả quyền hành của tiểu bang do các thống đốc đảm nhiệm và cũng được dân bầu lên. Trong thế kỷ 20, khi Hoa Kỳ phát triển mạnh nhờ chủ nghĩa tư bản và kinh tế tự do, có hai định chế khác đã có thẩm quyền quyết định với hậu quả là thu hẹp khả năng hành động hay ứng phó của Hành pháp. Đó là Ngân hàng Trung ương, một định chế độc lập, và là thị trường. Thị trường tổng hợp hàng triệu tác nhân kinh tế trong và ngoài Hoa Kỳ, hàng ngày hàng giờ làm thay đổi nền tảng tính toán kinh doanh và kinh tế, cụ thể như lãi suất, phân lời của trái phiếu (yield) hay mức thất nghiệp.
Về đối ngoại và các vấn đề như ngoại giao hay an ninh, lãnh đạo Hoa Kỳ phải ứng xử - đối phó – với những thách đố của thực tế mà họ có thể chưa thấy hết khi còn là ứng cử viên.
Những thách đố ấy có thể là quyền lợi trường cửu của nước Mỹ và đối sách của nước khác, trong đó phải kể đến những cường quốc đối thủ hay đồng mình có điều kiện. Bộ máy an ninh và đối ngoại hàng ngày thu thập dữ kiện và vận hành trong môi trường thường xuyên thay đổi như vậy đã có những thông tin và cả trăm giải pháp đối phó mà ứng cử viên chỉ biết được khi đã đắc cử. Và phải chọn lựa, phải quyết định.
Đã vậy, ngồi vào ghế Tổng thống, lãnh đạo Hoa Kỳ còn lãnh di sản bất ngờ hoặc hậu quả bất lường từ đối sách trước đó của các chính quyền tiền nhiệm. Mà loại di sản ấy tác động theo thế tương hằng hay biện chứng: vì năm mười năm trước, nước Mỹ đã quyết định thế này, cho nên các nước đã phản ứng thế nọ, đâm ra ngày nay Hoa Kỳ mới gặp loại vấn đề mới.
Vài thí dụ ư?
Hoa Kỳ thời Jimmy Carter yểm trợ phong trào Thánh Chiến tại A Phú Hãn để giảm thiểu thế lực của Liên bang Xô viết nên Chính quyền thời Ronald Reagan dễ mở cuộc đua khiến Liên Xô hụt hơi mà tiêu vong. Chiến Tranh Lạnh kết thúc nên Chính quyền Bill Clinton được hưởng cổ tức hoà bình, giảm chi về quốc phòng và phát triển kinh tế. Nhưng cũng từ đó, phong trào Thánh Chiến thừa thắng mà chuyển hướng, từ chống Liên Xô qua chủ trương hình thành một Đế quốc Hồi giáo toàn cầu, và lực lượng khủng bố al-Qaeda đã tung hoành dưới thời Bill Clinton để đòi lãnh đạo thế giới Hồi giáo chống lại Tây phương.
Họ cần biểu dương khả năng và ngoạn mục hoàn thành vụ khủng bố 9-11 khiến Chính quyền George W. Bush vừa nhậm chức tám tháng trước bèn buông hết ưu tiên về nội chính cùng chủ trương khiêm cung và bất can thiệp do ông Bush đề ra trong cuộc tranh cử năm 2000. Hậu quả bất lường là Hoa Kỳ lâm chiến toàn cầu và di sản Iraq và A Phú Hãn trở thành gánh nặng cho các chính quyền về sau.... Hậu quả là Mỹ đã để khoảng trống tại Đông Á đang được Hải quân Trung Quốc bơi vào khai thác khiến các ứng cử viên ngày nay lại cãi cọ lung tung về số chiến hạm cần thiết cho an ninh Hoa Kỳ.
Ngoài các thí dụ ấy, một sự thể khách quan khác cũng chi phối đối sách của Tổng thống Mỹ mà dân Mỹ ít nhìn ra: không quốc gia nào trên thế giới lại muốn Hoa Kỳ duy trì thế siêu cường độc bá. Đồng minh Âu Nhật đòi thu hẹp ảnh hưởng đó, hoặc ít ra thương thuyết lại việc chia chác quyền lợi. Đối thủ thì châm lửa cho nhiều đám cháy để nước Mỹ đội mũ cứu hoả toàn cầu.
Và lãnh tội "Sen đầm Quốc tế". Hết Ai Cập lại tới Libya, hay Syria, Iran, v.v.... lỗi tại Mỹ cả! Bảo rằng đó là lỗi tại Bush thì chỉ là thủ thuật Obama.
Vì vậy, mọi chương trình tranh cử chỉ là "kịch bản lý thuyết" của một tác phẩm điện ảnh do "chuẩn đạo diễn" – ứng cử viên – rao bán cho các nhà sản xuất là cử tri. Chứ khi thực hiện thì lãnh tụ đạo diễn – hay lãnh đạo – lại làm chuyện khác. Coi vậy mà không phải vậy là một kết luận. Treo đầu dê bán thịt chó là một kết luận khác.
Mà đều là kết luận... sai!
Huống hồ, ta trở về chuyện tranh cử trên màn ảnh, các cuộc tranh luận đều là hài kịch về diễn xuất.
Từ 50 năm nay, chính thức từ cuộc tranh luận 1960 giữa hai ứng cử viên John Kennedy và Richard Nixon, hình thái đấu tranh dân chủ tại Mỹ đã có khẩu vị của một tô mì ăn liền. Sự xuất hiện của truyền hình rồi phương tiện truyền thông ngày càng hiện đại hơn khiến cử tri có cơ hội trực tiếp nhìn và nghe thấy ứng cử viên trong vài ba phút đốp chát – sound bites – và quyết định bỏ phiếu theo những tiêu chuẩn trước đây không hề có.
Ứng cử viên có đẹp trai và ăn nói lưu loát không trở thành tiêu chuẩn lấn át nội dung của "kịch bản lý thuyết". Chuẩn đạo diễn phải thủ vai tài tử điện ảnh và nên có tài tử thật làm vật trang trí ở chung quanh. Nếu chỉ nghe và đọc lại nội dung tranh luận Kennedy-Nixon thì Nixon thắng lớn. Nhưng ông thua chừng vạn phiếu vì xí giai và ít ăn ảnh hơn Cậu ấm Kennedy với hình ảnh của dàn tài tử Hollywood lấp lánh chung quanh một lãnh tụ trí thức, có hậu thuẫn của nghệ sĩ....
Các tay trí thức khoa bảng có lý luận mạch lạc và tư tưởng lương thiện như hai tiến sĩ Woodrow Wilson hay George McGovern đều có thể rớt đài vì cần nửa tiếng giải thích ngọn nguồn của hồ sơ và lẽ hơn thiệt của từng giải pháp đề nghị. Truyền hình và người điều hợp lẫn khán giả không thể kiên nhẫn nên sẽ ngắt lời hoặc tắt máy đổi đài và ứng cử viên tử tế kia thất cử vì ăn nói dài dòng vớ vẩn! Jimmy Carter còn thua đậm vì vẻ mặt thiểu não và nụ cười ngớ ngẩn....
Vì vậy, mục tiêu tranh luận không thể là sự đối chiếu giữa hai chương trình hành động như hai võ sĩ lần lượt múa quyền hay đi bài thiệu trên sân khấu.
Đó là một vụ cận chiến với mọi loại ám khí ém trong tụ áo và các đòn lên gối hay giật cùi chỏ hoàn toàn không có tinh thần mã thượng. Luật chơi là như vậy vì mục đích yêu cầu là cho thấy sự bình tĩnh và bản lãnh của ứng cử viên. Khi bất ngờ bị móc lò thì biết đá giò lái.
Sau đấy mới là lúc truyền thông kiểm lại sự đúng sai thật giả của từng lập luận được đưa ra trong 90 phút trên màn ảnh. Nhưng cử tri đã nhìn qua chuyện khác và đa số thì tin vào kết luận về sự thắng bại của truyền thông, một định chế có mức độ khả tín rất thấp trong xã hội Mỹ, chỉ hơn Quốc hội và người bán xe cũ! Thực chất của vấn đề vì vậy không nằm trong nội dung các cuộc tranh luận mà nằm trong ấn tượng tiên thiên, có sẵn, của cử tri.
Ấn tượng đó mới là đối tượng vận động của ban tranh cử, phản ảnh nhận thức nông cạn và phiến diện của cử tri Hoa Kỳ.
Gần phân nửa nước Mỹ tin rằng Thống đốc Mitt Romney là tài phiệt gian ác chỉ muốn bóc lột người già, con trẻ, dân nghèo và người thiểu số để làm giàu cho các tỷ phú giấu mặt ở đằng sau. Ở bên kia "chiến tuyến", gần phân nửa dân Mỹ tin rằng Tổng thống Barack Obama là con cờ của các thế lực nghiệp đoàn lẫn tài phiệt ngân hàng và muốn thu hẹp khả năng lãnh đạo của nước Mỹ trên thế giới. Lối kết luận đơn giản đó được cả hai phe dồn dập tung ra qua những mẩu quảng cáo trên màn ảnh truyền hình, được các thầy bàn pundits xào nấu nêm nếm lại.
Các tô mì ăn liền này trở thành thực đơn hàng ngày trong mùa tranh cử.
Chẳng những vậy, cử tri còn khó nhìn ra phần tích cực của chương trình hành động mà chỉ được thấy phần tiêu cực được bên này gán cho phía bên kia. Gán cho với nội dung xuyên tạc. Và vì đa số truyền thông đều thiên tả, là loại "trí thức" có thiện cảm tiên thiên với đảng Dân Chủ và liên danh Obama-Biden, xác suất xuyên tạc thường cao hơn ở cánh tả. Nhưng chẳng phải là không có từ cánh hữu.
Như vậy, chẳng hóa ra nền dân chủ Hoa Kỳ chỉ kết tinh sự nông cạn hời hợt của cử tri bị một thiểu số có tiền hoặc có hiểu biết ngào như bột nổi hay sao? Không hẳn như vậy.
Nền dân chủ này có ưu điểm là tầm thường hóa chứ không sùng bái lãnh tụ. Nó còn cho người dân khả năng đổi ý, trả lại đồ giả, khi thiểu số trung dung ở giữa đo đếm kết quả thực tế trong cuộc sống của họ. Nhất là cho phép cử tri chọn được người trí chí kiên định để vượt qua chặng đường khổ ải, nhục hơn vinh, của tiến trình tranh cử.
Lối tuyển chọn ấy đem lại hy vọng thắng cử cho người có đởm lược và sự quả quyết. Các cuộc tranh luận phù du chính là cơ hội bày tỏ cá tánh khi bị tấn công với lập luận giả hiệu và phản đòn rất nhanh cũng với lý luận giả hiệu. Trong ý nghĩa đó, cuộc tranh luận đầu tiên giữa hai ông Obama và Romney tại Denver hôm mùng ba Tháng 10 có tầm quan trọng nhất. Không do nội dung cãi vã mà từ phong cách của hai người. Nó phần nào cho thấy cá tánh thật của hai ứng cử viên.
Kết cuộc thì đấy mới là tiêu chuẩn quan trọng để tìm ra người có khả năng ứng phó với loại vấn đề bất ngờ trong một vụ khủng hoảng trời giáng. Như khi chuông điện thoại reo vang vào lúc ba giờ sáng – lối ví von của Nghị sĩ Hillary Clinton khi tranh cử với Nghị sĩ Obama ở vòng loại vào năm 2008.
Một vụ khủng bố tại Benghazi của Libya, một vụ khủng hoảng tài chánh tại Âu Châu, hay khủng hoảng chính trị tại Bắc Hàn với phản ứng dội ngược vào Bắc Kinh, v.v... là loại biến cố bất ngờ mà các ứng cử viên không thể tính trước trong chương trình tranh cử.
Nhưng đó lại là thực tế đang chờ đợi người sẽ lãnh đạo nước Mỹ.
Sau bốn cuộc tranh luận giữa hai liên danh tranh cử tổng thống, dư luận mau mắn thăm dò xem ai được ai thua. Chuyện phù du nhuốm mùi phù phiếm.
Về lý thuyết, trong một cuộc tranh cử chức vụ lãnh đạo Hoa Kỳ, cử tri chờ đợi hai liên danh đề nghị hai chương trình hành động cụ thể, dựa trên 1) triết lý chính trị và 2) chính sách sẽ áp dụng nếu đắc cử. Triết lý chính trị đó có thể là thiên tả hay hữu khuynh, hướng về công bằng hay phát triển, can thiệp hay tự do. Chính sách ấy có thể là tăng chi hay giảm thuế, khoảng bao nhiêu thì vừa, hoặc hòa hoãn hay cứng rắn về đối ngoại. Lồng trong hai chủ trương khác biệt là nghệ thuật thuyết phục hay tuyên truyền về giá trị của các giải pháp đề nghị so sánh với phương án của đối thủ.
Nói cho gọn và lịch sự, thì đôi bên đều trình bày phần xây dựng tích cực của mình và những giới hạn tiêu cực của đối phương để cử tri chọn lựa. Sự thật lại không được lý tưởng như vậy vì nhiều lý do thực tế.
Xin hãy nói về các lý do đó.
Trước hết, từ chủ đích quái ác của các bậc quốc phụ thời lập quốc, Tổng thống Hoa Kỳ không có toàn quyền lãnh đạo. Họ không muốn có một Hành pháp quá mạnh để thu hẹp tự do của công dân và các tiểu bang.
Về nội chính và loại vấn đề áo cơm của người dân, lãnh đạo Hành pháp phải bó tay trước các định chế có ảnh hưởng hơn: lưỡng viện Quốc hội, Tối cao Pháp viện và cả quyền hành của tiểu bang do các thống đốc đảm nhiệm và cũng được dân bầu lên. Trong thế kỷ 20, khi Hoa Kỳ phát triển mạnh nhờ chủ nghĩa tư bản và kinh tế tự do, có hai định chế khác đã có thẩm quyền quyết định với hậu quả là thu hẹp khả năng hành động hay ứng phó của Hành pháp. Đó là Ngân hàng Trung ương, một định chế độc lập, và là thị trường. Thị trường tổng hợp hàng triệu tác nhân kinh tế trong và ngoài Hoa Kỳ, hàng ngày hàng giờ làm thay đổi nền tảng tính toán kinh doanh và kinh tế, cụ thể như lãi suất, phân lời của trái phiếu (yield) hay mức thất nghiệp.
Về đối ngoại và các vấn đề như ngoại giao hay an ninh, lãnh đạo Hoa Kỳ phải ứng xử - đối phó – với những thách đố của thực tế mà họ có thể chưa thấy hết khi còn là ứng cử viên.
Những thách đố ấy có thể là quyền lợi trường cửu của nước Mỹ và đối sách của nước khác, trong đó phải kể đến những cường quốc đối thủ hay đồng mình có điều kiện. Bộ máy an ninh và đối ngoại hàng ngày thu thập dữ kiện và vận hành trong môi trường thường xuyên thay đổi như vậy đã có những thông tin và cả trăm giải pháp đối phó mà ứng cử viên chỉ biết được khi đã đắc cử. Và phải chọn lựa, phải quyết định.
Đã vậy, ngồi vào ghế Tổng thống, lãnh đạo Hoa Kỳ còn lãnh di sản bất ngờ hoặc hậu quả bất lường từ đối sách trước đó của các chính quyền tiền nhiệm. Mà loại di sản ấy tác động theo thế tương hằng hay biện chứng: vì năm mười năm trước, nước Mỹ đã quyết định thế này, cho nên các nước đã phản ứng thế nọ, đâm ra ngày nay Hoa Kỳ mới gặp loại vấn đề mới.
Vài thí dụ ư?
Hoa Kỳ thời Jimmy Carter yểm trợ phong trào Thánh Chiến tại A Phú Hãn để giảm thiểu thế lực của Liên bang Xô viết nên Chính quyền thời Ronald Reagan dễ mở cuộc đua khiến Liên Xô hụt hơi mà tiêu vong. Chiến Tranh Lạnh kết thúc nên Chính quyền Bill Clinton được hưởng cổ tức hoà bình, giảm chi về quốc phòng và phát triển kinh tế. Nhưng cũng từ đó, phong trào Thánh Chiến thừa thắng mà chuyển hướng, từ chống Liên Xô qua chủ trương hình thành một Đế quốc Hồi giáo toàn cầu, và lực lượng khủng bố al-Qaeda đã tung hoành dưới thời Bill Clinton để đòi lãnh đạo thế giới Hồi giáo chống lại Tây phương.
Họ cần biểu dương khả năng và ngoạn mục hoàn thành vụ khủng bố 9-11 khiến Chính quyền George W. Bush vừa nhậm chức tám tháng trước bèn buông hết ưu tiên về nội chính cùng chủ trương khiêm cung và bất can thiệp do ông Bush đề ra trong cuộc tranh cử năm 2000. Hậu quả bất lường là Hoa Kỳ lâm chiến toàn cầu và di sản Iraq và A Phú Hãn trở thành gánh nặng cho các chính quyền về sau.... Hậu quả là Mỹ đã để khoảng trống tại Đông Á đang được Hải quân Trung Quốc bơi vào khai thác khiến các ứng cử viên ngày nay lại cãi cọ lung tung về số chiến hạm cần thiết cho an ninh Hoa Kỳ.
Ngoài các thí dụ ấy, một sự thể khách quan khác cũng chi phối đối sách của Tổng thống Mỹ mà dân Mỹ ít nhìn ra: không quốc gia nào trên thế giới lại muốn Hoa Kỳ duy trì thế siêu cường độc bá. Đồng minh Âu Nhật đòi thu hẹp ảnh hưởng đó, hoặc ít ra thương thuyết lại việc chia chác quyền lợi. Đối thủ thì châm lửa cho nhiều đám cháy để nước Mỹ đội mũ cứu hoả toàn cầu.
Và lãnh tội "Sen đầm Quốc tế". Hết Ai Cập lại tới Libya, hay Syria, Iran, v.v.... lỗi tại Mỹ cả! Bảo rằng đó là lỗi tại Bush thì chỉ là thủ thuật Obama.
Vì vậy, mọi chương trình tranh cử chỉ là "kịch bản lý thuyết" của một tác phẩm điện ảnh do "chuẩn đạo diễn" – ứng cử viên – rao bán cho các nhà sản xuất là cử tri. Chứ khi thực hiện thì lãnh tụ đạo diễn – hay lãnh đạo – lại làm chuyện khác. Coi vậy mà không phải vậy là một kết luận. Treo đầu dê bán thịt chó là một kết luận khác.
Mà đều là kết luận... sai!
Huống hồ, ta trở về chuyện tranh cử trên màn ảnh, các cuộc tranh luận đều là hài kịch về diễn xuất.
Từ 50 năm nay, chính thức từ cuộc tranh luận 1960 giữa hai ứng cử viên John Kennedy và Richard Nixon, hình thái đấu tranh dân chủ tại Mỹ đã có khẩu vị của một tô mì ăn liền. Sự xuất hiện của truyền hình rồi phương tiện truyền thông ngày càng hiện đại hơn khiến cử tri có cơ hội trực tiếp nhìn và nghe thấy ứng cử viên trong vài ba phút đốp chát – sound bites – và quyết định bỏ phiếu theo những tiêu chuẩn trước đây không hề có.
Ứng cử viên có đẹp trai và ăn nói lưu loát không trở thành tiêu chuẩn lấn át nội dung của "kịch bản lý thuyết". Chuẩn đạo diễn phải thủ vai tài tử điện ảnh và nên có tài tử thật làm vật trang trí ở chung quanh. Nếu chỉ nghe và đọc lại nội dung tranh luận Kennedy-Nixon thì Nixon thắng lớn. Nhưng ông thua chừng vạn phiếu vì xí giai và ít ăn ảnh hơn Cậu ấm Kennedy với hình ảnh của dàn tài tử Hollywood lấp lánh chung quanh một lãnh tụ trí thức, có hậu thuẫn của nghệ sĩ....
Các tay trí thức khoa bảng có lý luận mạch lạc và tư tưởng lương thiện như hai tiến sĩ Woodrow Wilson hay George McGovern đều có thể rớt đài vì cần nửa tiếng giải thích ngọn nguồn của hồ sơ và lẽ hơn thiệt của từng giải pháp đề nghị. Truyền hình và người điều hợp lẫn khán giả không thể kiên nhẫn nên sẽ ngắt lời hoặc tắt máy đổi đài và ứng cử viên tử tế kia thất cử vì ăn nói dài dòng vớ vẩn! Jimmy Carter còn thua đậm vì vẻ mặt thiểu não và nụ cười ngớ ngẩn....
Vì vậy, mục tiêu tranh luận không thể là sự đối chiếu giữa hai chương trình hành động như hai võ sĩ lần lượt múa quyền hay đi bài thiệu trên sân khấu.
Đó là một vụ cận chiến với mọi loại ám khí ém trong tụ áo và các đòn lên gối hay giật cùi chỏ hoàn toàn không có tinh thần mã thượng. Luật chơi là như vậy vì mục đích yêu cầu là cho thấy sự bình tĩnh và bản lãnh của ứng cử viên. Khi bất ngờ bị móc lò thì biết đá giò lái.
Sau đấy mới là lúc truyền thông kiểm lại sự đúng sai thật giả của từng lập luận được đưa ra trong 90 phút trên màn ảnh. Nhưng cử tri đã nhìn qua chuyện khác và đa số thì tin vào kết luận về sự thắng bại của truyền thông, một định chế có mức độ khả tín rất thấp trong xã hội Mỹ, chỉ hơn Quốc hội và người bán xe cũ! Thực chất của vấn đề vì vậy không nằm trong nội dung các cuộc tranh luận mà nằm trong ấn tượng tiên thiên, có sẵn, của cử tri.
Ấn tượng đó mới là đối tượng vận động của ban tranh cử, phản ảnh nhận thức nông cạn và phiến diện của cử tri Hoa Kỳ.
Gần phân nửa nước Mỹ tin rằng Thống đốc Mitt Romney là tài phiệt gian ác chỉ muốn bóc lột người già, con trẻ, dân nghèo và người thiểu số để làm giàu cho các tỷ phú giấu mặt ở đằng sau. Ở bên kia "chiến tuyến", gần phân nửa dân Mỹ tin rằng Tổng thống Barack Obama là con cờ của các thế lực nghiệp đoàn lẫn tài phiệt ngân hàng và muốn thu hẹp khả năng lãnh đạo của nước Mỹ trên thế giới. Lối kết luận đơn giản đó được cả hai phe dồn dập tung ra qua những mẩu quảng cáo trên màn ảnh truyền hình, được các thầy bàn pundits xào nấu nêm nếm lại.
Các tô mì ăn liền này trở thành thực đơn hàng ngày trong mùa tranh cử.
Chẳng những vậy, cử tri còn khó nhìn ra phần tích cực của chương trình hành động mà chỉ được thấy phần tiêu cực được bên này gán cho phía bên kia. Gán cho với nội dung xuyên tạc. Và vì đa số truyền thông đều thiên tả, là loại "trí thức" có thiện cảm tiên thiên với đảng Dân Chủ và liên danh Obama-Biden, xác suất xuyên tạc thường cao hơn ở cánh tả. Nhưng chẳng phải là không có từ cánh hữu.
Như vậy, chẳng hóa ra nền dân chủ Hoa Kỳ chỉ kết tinh sự nông cạn hời hợt của cử tri bị một thiểu số có tiền hoặc có hiểu biết ngào như bột nổi hay sao? Không hẳn như vậy.
Nền dân chủ này có ưu điểm là tầm thường hóa chứ không sùng bái lãnh tụ. Nó còn cho người dân khả năng đổi ý, trả lại đồ giả, khi thiểu số trung dung ở giữa đo đếm kết quả thực tế trong cuộc sống của họ. Nhất là cho phép cử tri chọn được người trí chí kiên định để vượt qua chặng đường khổ ải, nhục hơn vinh, của tiến trình tranh cử.
Lối tuyển chọn ấy đem lại hy vọng thắng cử cho người có đởm lược và sự quả quyết. Các cuộc tranh luận phù du chính là cơ hội bày tỏ cá tánh khi bị tấn công với lập luận giả hiệu và phản đòn rất nhanh cũng với lý luận giả hiệu. Trong ý nghĩa đó, cuộc tranh luận đầu tiên giữa hai ông Obama và Romney tại Denver hôm mùng ba Tháng 10 có tầm quan trọng nhất. Không do nội dung cãi vã mà từ phong cách của hai người. Nó phần nào cho thấy cá tánh thật của hai ứng cử viên.
Kết cuộc thì đấy mới là tiêu chuẩn quan trọng để tìm ra người có khả năng ứng phó với loại vấn đề bất ngờ trong một vụ khủng hoảng trời giáng. Như khi chuông điện thoại reo vang vào lúc ba giờ sáng – lối ví von của Nghị sĩ Hillary Clinton khi tranh cử với Nghị sĩ Obama ở vòng loại vào năm 2008.
Một vụ khủng bố tại Benghazi của Libya, một vụ khủng hoảng tài chánh tại Âu Châu, hay khủng hoảng chính trị tại Bắc Hàn với phản ứng dội ngược vào Bắc Kinh, v.v... là loại biến cố bất ngờ mà các ứng cử viên không thể tính trước trong chương trình tranh cử.
Nhưng đó lại là thực tế đang chờ đợi người sẽ lãnh đạo nước Mỹ.
Công bằng mà nói, ngày càng có nhiều sự đồng thuận là chúng ta cần phải làm nhiều hơn nữa để ngăn chặn các hành động của Trung Quốc trong khu vực. Sự răn đe đòi hỏi những khả năng đáng tin cậy. Liên minh mới này phù hợp với lý luận đó.
Liên quan đến cuộc bầu cử Quốc Hội Đức 2021 trước đây tôi đã giới thiệu lần lượt ba ứng cử viên: Scholz của SPD, Laschet (CDU) và Baerbock (Xanh). Nhưng trong những tháng qua có khá nhiều tin giật gân nên để rộng đường dư luận tôi lại mạn phép ghi ra vài điểm chính bằng Việt ngữ từ vài tin tức liên quan đến cuộc bầu cử 2021 được truyền thông và báo chí Đức loan tải.
Năm 17 tuổi, đang khi học thi tú tài, tôi bỗng nhiên bị suyễn. Căn bệnh này – vào cuối thế kỷ trước, ở miền Nam – vẫn bị coi là loại nan y, vô phương chữa trị. Từ đó, thỉnh thoảng, tôi lại phải trải qua vài ba cơn suyễn thập tử nhất sinh.
Những lúc ngồi (hay nằm) thoi thóp tôi mới ý thức được rằng sinh mệnh của chúng ta mong manh lắm, và chỉ cần được hít thở bình thường thôi cũng đã là một điều hạnh phúc lắm rồi. If you can't breathe, nothing else matters!
Một người không có trí nhớ, hoặc mất trí nhớ, cuộc đời người ấy sẽ ra sao? Giả thiết người ấy là ta, cuộc đời ta sẽ như thế nào? Ai cũng có thể tự đặt câu hỏi như vậy và tự cảm nghiệm về ý nghĩa của câu hỏi ấy. Sinh hoạt của một người, trong từng giây phút, không thể không có trí nhớ. Cho đến một sinh vật hạ đẳng mà chúng ta có thể biết, cũng không thể tồn tại nếu nó không có trí nhớ.
Trí nhớ, Sanskrit nói là smṛti, Pāli nói là sati, và từ Hán tương đương là niệm, cũng gọi là ức niệm, tùy niệm. Nói theo ngôn ngữ thường dùng hiện đại, niệm là ký ức. Đó là khả năng ghi nhớ những gì đã xảy ra, thậm chí trong thời gian ngắn nhất, một sát-na, mà ý thức thô phù của ta không thể đo được.
Ba mươi năm trước tôi là thành viên hội đồng quản trị của một cơ quan xã hội giúp người tị nạn trong khu vực phía đông Vịnh San Francisco (East Bay) nên khi đó đã có dịp tiếp xúc với người tị nạn Afghan.
Nhiều người Afghan đã đến Mỹ theo diện tị nạn cộng sản sau khi Hồng quân Liên Xô xâm chiếm đất nước của họ và cũng có người tị nạn vì bị chính quyền Taliban đàn áp.
Người Afghan là nạn nhân của hai chế độ khác nhau trên quê hương, chế độ cộng sản và chế độ Hồi giáo cực đoan.
Bà Merkel là một người đàn bà giản dị và khiêm tốn, nhưng nhiều đối thủ chính trị lại rất nể trọng bà, họ đã truyền cho nhau một kinh nghiệm quý báu là “Không bao giờ được đánh giá thấp bà Merkel”.
Hai cụm từ trọng cung (supply-side) và trọng cầu (demand-side) thường dùng cho chính sách kinh tế trong nước Mỹ (đảng Cộng Hòa trọng cung, Dân Chủ trọng cầu) nhưng đồng thời cũng thể hiện hai mô hình phát triển của Hoa Kỳ (trọng cầu) và Trung Quốc (trọng cung). Bài viết này sẽ tìm hiểu cả hai trường hợp.
Trọng cung là chủ trương kinh tế của đảng Cộng Hoà từ thời Tổng Thống Ronald Reagan nhằm cắt giảm thuế má để khuyến khích người có tiền tăng gia đầu tư sản xuất. Mức cung tăng (sản xuất tăng) vừa hạ thấp giá cả hàng hóa và dịch vụ lại tạo thêm công ăn việc làm mới. Nhờ vậy mức cầu theo đó cũng tăng giúp cho kinh tế phát triển để mang lại lợi ích cho mọi thành phần trong xã hội. Giảm thuế lại thêm đồng nghĩa với hạn chế vai trò của nhà nước, tức là thu nhỏ khu vực công mà phát huy khu vực tư.
Gần đây, chỉ một tấm ảnh của nữ trung sĩ TQLC Hoa Kỳ – Nicole Gee – ôm em bé người Afghan với thái độ đầy thương cảm thì nhiều cơ quan truyền thông quốc tế đều phổ biến và ca ngợi!
Nhân loại chỉ tôn trọng sự thật, trân quý những tâm hồn cao thượng và những trái tim biết rung động vì tình người – như nữ trung sĩ TQLC Hoa Kỳ, Nicole Gee – chứ nhân loại không bao giờ thán phục hoặc ca ngợi sự tàn ác, dã man, như những gì người csVN đã và đang áp đặt lên thân phận người Việt Nam!
Tôi vừa mới nghe ông Trần Văn Chánh phàn nàn: “Cũng như các hội nghề nghiệp khác, chưa từng thấy Hội nhà giáo Việt Nam, giới giáo chức đại học có một lời tuyên bố hay kiến nghị tập thể gì liên quan những vấn đề quốc kế dân sinh hệ trọng; thậm chí nhiều lần Trung Quốc lấn hiếp Việt Nam ở Biển Đông trong khoảng chục năm gần đây cũng thấy họ im phăng phắc, thủ khẩu như bình…”
Thế giới chưa an toàn và sẽ không an toàn chừng nào các lực lượng khủng bố trên thế giới vẫn còn tồn tại, một nhà báo, cựu phóng viên đài VOA từ Washington D.C. nói với BBC News Tiếng Việt hôm thứ Năm.
Sự kiện nước Mỹ bị tấn công vào ngày 11 tháng 09 năm 2001 đã thức tỉnh thế giới về một chủ nghĩa khủng bố Hồi giáo cực đoan đang tồn tại trong lòng các nước Trung Đông.
Giờ đây, sau 20 năm, liệu người Mỹ có cảm thấy an toàn hơn hay họ vẫn lo sợ về một cuộc tấn công khủng bố khác trên đất nước Hoa Kỳ hay nhằm vào công dân Mỹ ở nước ngoài.
Copyright © 2021 vietbao.com All rights reserved 
Lần tranh luận sau củng, có lẽ vì thấy dư luận chê ông Ryan quá cứng và theo gương TT Bush khi phê bình TT Obama về Syria, nên ông Romney quay qua nói xuôi về chính sách ngoại giao đối với Trung Đông.
Ngày bầu cử gần kề rồi, chuyện Sept 11 năm nay là thời cơ cho đảng CH. Vụ Lãnh sự quán Mỹ ở Lybia bị khủng bố đem so với WTC Sep 11 thời TT Bush cũng có nhiều điểm khá tương đồng. Có điều khác là lần này đảng DC đương giữ chức TT Mỹ.
Nói tài lãnh đạo thể hiện qua tranh luận. Lần trước năm 2008 tranh luận tranh cử đâu có mang màu sắc theo kiểu "mì ăn liền" thế này. Có thoả đáng lắm không khi lấy tấn công/đáp trả của "tranh cử tranh luận mì ăn liền" làm chuẩn đánh giá tài lãnh đạo.
Lý Lẽ đồng ý là tranh luận vài lần giữa ứng cứ viên rồi căn cứ vào đó mà quyết định bầu ai thì quá hời hợt. Cử tri Mỹ không hời hợt đến độ ấy đâu, bằng cớ là bà Palin không giúp gì được cho ông McCain. Bằng cớ là tuy không được tranh luận công khai, yếu tố pre-judice với TT Obama đã thấy công khai trong ngay QH Mỹ lúc ông mới nhậm chức (bị 1 vị chửi Liar lúc ông đọc diển văn), đến nay vẫn bàng bạc trong suy nghĩ của chính trí gia CH. Mới đây, con trai của 1 chính trị gia miền Trung Mỹ còn mỉa mai đòi gửi TT Obama về quê cha bên châu Phi!
Suy nghĩ tự tôn giòng giống thế kia là tự xa rời tinh thần dân chủ của dất nước này lắm. Đảng CH nếu thua thì vì họ có lối suy nghĩ tự tôn này. Lý Lẽ thấy sao nói vậy mà thôi. Lý Lẽ thấy khó mà đồng cảm lối bảo thủ cực đoan đó.