Hôm nay,  

Tranh Cử và Lãnh Đạo

10/27/201200:00:00(View: 8360)
Phải Tranh Luận Cho Vui – Chứ Lãnh Đạo Là Chuyện Khác...

Sau bốn cuộc tranh luận giữa hai liên danh tranh cử tổng thống, dư luận mau mắn thăm dò xem ai được ai thua. Chuyện phù du nhuốm mùi phù phiếm.

Về lý thuyết, trong một cuộc tranh cử chức vụ lãnh đạo Hoa Kỳ, cử tri chờ đợi hai liên danh đề nghị hai chương trình hành động cụ thể, dựa trên 1) triết lý chính trị và 2) chính sách sẽ áp dụng nếu đắc cử. Triết lý chính trị đó có thể là thiên tả hay hữu khuynh, hướng về công bằng hay phát triển, can thiệp hay tự do. Chính sách ấy có thể là tăng chi hay giảm thuế, khoảng bao nhiêu thì vừa, hoặc hòa hoãn hay cứng rắn về đối ngoại. Lồng trong hai chủ trương khác biệt là nghệ thuật thuyết phục hay tuyên truyền về giá trị của các giải pháp đề nghị so sánh với phương án của đối thủ.

Nói cho gọn và lịch sự, thì đôi bên đều trình bày phần xây dựng tích cực của mình và những giới hạn tiêu cực của đối phương để cử tri chọn lựa. Sự thật lại không được lý tưởng như vậy vì nhiều lý do thực tế.

Xin hãy nói về các lý do đó.

Trước hết, từ chủ đích quái ác của các bậc quốc phụ thời lập quốc, Tổng thống Hoa Kỳ không có toàn quyền lãnh đạo. Họ không muốn có một Hành pháp quá mạnh để thu hẹp tự do của công dân và các tiểu bang.

Về nội chính và loại vấn đề áo cơm của người dân, lãnh đạo Hành pháp phải bó tay trước các định chế có ảnh hưởng hơn: lưỡng viện Quốc hội, Tối cao Pháp viện và cả quyền hành của tiểu bang do các thống đốc đảm nhiệm và cũng được dân bầu lên. Trong thế kỷ 20, khi Hoa Kỳ phát triển mạnh nhờ chủ nghĩa tư bản và kinh tế tự do, có hai định chế khác đã có thẩm quyền quyết định với hậu quả là thu hẹp khả năng hành động hay ứng phó của Hành pháp. Đó là Ngân hàng Trung ương, một định chế độc lập, và là thị trường. Thị trường tổng hợp hàng triệu tác nhân kinh tế trong và ngoài Hoa Kỳ, hàng ngày hàng giờ làm thay đổi nền tảng tính toán kinh doanh và kinh tế, cụ thể như lãi suất, phân lời của trái phiếu (yield) hay mức thất nghiệp.

Về đối ngoại và các vấn đề như ngoại giao hay an ninh, lãnh đạo Hoa Kỳ phải ứng xử - đối phó – với những thách đố của thực tế mà họ có thể chưa thấy hết khi còn là ứng cử viên.

Những thách đố ấy có thể là quyền lợi trường cửu của nước Mỹ và đối sách của nước khác, trong đó phải kể đến những cường quốc đối thủ hay đồng mình có điều kiện. Bộ máy an ninh và đối ngoại hàng ngày thu thập dữ kiện và vận hành trong môi trường thường xuyên thay đổi như vậy đã có những thông tin và cả trăm giải pháp đối phó mà ứng cử viên chỉ biết được khi đã đắc cử. Và phải chọn lựa, phải quyết định.

Đã vậy, ngồi vào ghế Tổng thống, lãnh đạo Hoa Kỳ còn lãnh di sản bất ngờ hoặc hậu quả bất lường từ đối sách trước đó của các chính quyền tiền nhiệm. Mà loại di sản ấy tác động theo thế tương hằng hay biện chứng: vì năm mười năm trước, nước Mỹ đã quyết định thế này, cho nên các nước đã phản ứng thế nọ, đâm ra ngày nay Hoa Kỳ mới gặp loại vấn đề mới.

Vài thí dụ ư?

Hoa Kỳ thời Jimmy Carter yểm trợ phong trào Thánh Chiến tại A Phú Hãn để giảm thiểu thế lực của Liên bang Xô viết nên Chính quyền thời Ronald Reagan dễ mở cuộc đua khiến Liên Xô hụt hơi mà tiêu vong. Chiến Tranh Lạnh kết thúc nên Chính quyền Bill Clinton được hưởng cổ tức hoà bình, giảm chi về quốc phòng và phát triển kinh tế. Nhưng cũng từ đó, phong trào Thánh Chiến thừa thắng mà chuyển hướng, từ chống Liên Xô qua chủ trương hình thành một Đế quốc Hồi giáo toàn cầu, và lực lượng khủng bố al-Qaeda đã tung hoành dưới thời Bill Clinton để đòi lãnh đạo thế giới Hồi giáo chống lại Tây phương.

Họ cần biểu dương khả năng và ngoạn mục hoàn thành vụ khủng bố 9-11 khiến Chính quyền George W. Bush vừa nhậm chức tám tháng trước bèn buông hết ưu tiên về nội chính cùng chủ trương khiêm cung và bất can thiệp do ông Bush đề ra trong cuộc tranh cử năm 2000. Hậu quả bất lường là Hoa Kỳ lâm chiến toàn cầu và di sản Iraq và A Phú Hãn trở thành gánh nặng cho các chính quyền về sau.... Hậu quả là Mỹ đã để khoảng trống tại Đông Á đang được Hải quân Trung Quốc bơi vào khai thác khiến các ứng cử viên ngày nay lại cãi cọ lung tung về số chiến hạm cần thiết cho an ninh Hoa Kỳ.

Ngoài các thí dụ ấy, một sự thể khách quan khác cũng chi phối đối sách của Tổng thống Mỹ mà dân Mỹ ít nhìn ra: không quốc gia nào trên thế giới lại muốn Hoa Kỳ duy trì thế siêu cường độc bá. Đồng minh Âu Nhật đòi thu hẹp ảnh hưởng đó, hoặc ít ra thương thuyết lại việc chia chác quyền lợi. Đối thủ thì châm lửa cho nhiều đám cháy để nước Mỹ đội mũ cứu hoả toàn cầu.

Và lãnh tội "Sen đầm Quốc tế". Hết Ai Cập lại tới Libya, hay Syria, Iran, v.v.... lỗi tại Mỹ cả! Bảo rằng đó là lỗi tại Bush thì chỉ là thủ thuật Obama.

Vì vậy, mọi chương trình tranh cử chỉ là "kịch bản lý thuyết" của một tác phẩm điện ảnh do "chuẩn đạo diễn" – ứng cử viên – rao bán cho các nhà sản xuất là cử tri. Chứ khi thực hiện thì lãnh tụ đạo diễn – hay lãnh đạo – lại làm chuyện khác. Coi vậy mà không phải vậy là một kết luận. Treo đầu dê bán thịt chó là một kết luận khác.

Mà đều là kết luận... sai!

Huống hồ, ta trở về chuyện tranh cử trên màn ảnh, các cuộc tranh luận đều là hài kịch về diễn xuất.

Từ 50 năm nay, chính thức từ cuộc tranh luận 1960 giữa hai ứng cử viên John Kennedy và Richard Nixon, hình thái đấu tranh dân chủ tại Mỹ đã có khẩu vị của một tô mì ăn liền. Sự xuất hiện của truyền hình rồi phương tiện truyền thông ngày càng hiện đại hơn khiến cử tri có cơ hội trực tiếp nhìn và nghe thấy ứng cử viên trong vài ba phút đốp chát – sound bites – và quyết định bỏ phiếu theo những tiêu chuẩn trước đây không hề có.

Ứng cử viên có đẹp trai và ăn nói lưu loát không trở thành tiêu chuẩn lấn át nội dung của "kịch bản lý thuyết". Chuẩn đạo diễn phải thủ vai tài tử điện ảnh và nên có tài tử thật làm vật trang trí ở chung quanh. Nếu chỉ nghe và đọc lại nội dung tranh luận Kennedy-Nixon thì Nixon thắng lớn. Nhưng ông thua chừng vạn phiếu vì xí giai và ít ăn ảnh hơn Cậu ấm Kennedy với hình ảnh của dàn tài tử Hollywood lấp lánh chung quanh một lãnh tụ trí thức, có hậu thuẫn của nghệ sĩ....

Các tay trí thức khoa bảng có lý luận mạch lạc và tư tưởng lương thiện như hai tiến sĩ Woodrow Wilson hay George McGovern đều có thể rớt đài vì cần nửa tiếng giải thích ngọn nguồn của hồ sơ và lẽ hơn thiệt của từng giải pháp đề nghị. Truyền hình và người điều hợp lẫn khán giả không thể kiên nhẫn nên sẽ ngắt lời hoặc tắt máy đổi đài và ứng cử viên tử tế kia thất cử vì ăn nói dài dòng vớ vẩn! Jimmy Carter còn thua đậm vì vẻ mặt thiểu não và nụ cười ngớ ngẩn....

Vì vậy, mục tiêu tranh luận không thể là sự đối chiếu giữa hai chương trình hành động như hai võ sĩ lần lượt múa quyền hay đi bài thiệu trên sân khấu.

Đó là một vụ cận chiến với mọi loại ám khí ém trong tụ áo và các đòn lên gối hay giật cùi chỏ hoàn toàn không có tinh thần mã thượng. Luật chơi là như vậy vì mục đích yêu cầu là cho thấy sự bình tĩnh và bản lãnh của ứng cử viên. Khi bất ngờ bị móc lò thì biết đá giò lái.

Sau đấy mới là lúc truyền thông kiểm lại sự đúng sai thật giả của từng lập luận được đưa ra trong 90 phút trên màn ảnh. Nhưng cử tri đã nhìn qua chuyện khác và đa số thì tin vào kết luận về sự thắng bại của truyền thông, một định chế có mức độ khả tín rất thấp trong xã hội Mỹ, chỉ hơn Quốc hội và người bán xe cũ! Thực chất của vấn đề vì vậy không nằm trong nội dung các cuộc tranh luận mà nằm trong ấn tượng tiên thiên, có sẵn, của cử tri.

Ấn tượng đó mới là đối tượng vận động của ban tranh cử, phản ảnh nhận thức nông cạn và phiến diện của cử tri Hoa Kỳ.

Gần phân nửa nước Mỹ tin rằng Thống đốc Mitt Romney là tài phiệt gian ác chỉ muốn bóc lột người già, con trẻ, dân nghèo và người thiểu số để làm giàu cho các tỷ phú giấu mặt ở đằng sau. Ở bên kia "chiến tuyến", gần phân nửa dân Mỹ tin rằng Tổng thống Barack Obama là con cờ của các thế lực nghiệp đoàn lẫn tài phiệt ngân hàng và muốn thu hẹp khả năng lãnh đạo của nước Mỹ trên thế giới. Lối kết luận đơn giản đó được cả hai phe dồn dập tung ra qua những mẩu quảng cáo trên màn ảnh truyền hình, được các thầy bàn pundits xào nấu nêm nếm lại.

Các tô mì ăn liền này trở thành thực đơn hàng ngày trong mùa tranh cử.

Chẳng những vậy, cử tri còn khó nhìn ra phần tích cực của chương trình hành động mà chỉ được thấy phần tiêu cực được bên này gán cho phía bên kia. Gán cho với nội dung xuyên tạc. Và vì đa số truyền thông đều thiên tả, là loại "trí thức" có thiện cảm tiên thiên với đảng Dân Chủ và liên danh Obama-Biden, xác suất xuyên tạc thường cao hơn ở cánh tả. Nhưng chẳng phải là không có từ cánh hữu.

Như vậy, chẳng hóa ra nền dân chủ Hoa Kỳ chỉ kết tinh sự nông cạn hời hợt của cử tri bị một thiểu số có tiền hoặc có hiểu biết ngào như bột nổi hay sao? Không hẳn như vậy.

Nền dân chủ này có ưu điểm là tầm thường hóa chứ không sùng bái lãnh tụ. Nó còn cho người dân khả năng đổi ý, trả lại đồ giả, khi thiểu số trung dung ở giữa đo đếm kết quả thực tế trong cuộc sống của họ. Nhất là cho phép cử tri chọn được người trí chí kiên định để vượt qua chặng đường khổ ải, nhục hơn vinh, của tiến trình tranh cử.

Lối tuyển chọn ấy đem lại hy vọng thắng cử cho người có đởm lược và sự quả quyết. Các cuộc tranh luận phù du chính là cơ hội bày tỏ cá tánh khi bị tấn công với lập luận giả hiệu và phản đòn rất nhanh cũng với lý luận giả hiệu. Trong ý nghĩa đó, cuộc tranh luận đầu tiên giữa hai ông Obama và Romney tại Denver hôm mùng ba Tháng 10 có tầm quan trọng nhất. Không do nội dung cãi vã mà từ phong cách của hai người. Nó phần nào cho thấy cá tánh thật của hai ứng cử viên.

Kết cuộc thì đấy mới là tiêu chuẩn quan trọng để tìm ra người có khả năng ứng phó với loại vấn đề bất ngờ trong một vụ khủng hoảng trời giáng. Như khi chuông điện thoại reo vang vào lúc ba giờ sáng – lối ví von của Nghị sĩ Hillary Clinton khi tranh cử với Nghị sĩ Obama ở vòng loại vào năm 2008.

Một vụ khủng bố tại Benghazi của Libya, một vụ khủng hoảng tài chánh tại Âu Châu, hay khủng hoảng chính trị tại Bắc Hàn với phản ứng dội ngược vào Bắc Kinh, v.v... là loại biến cố bất ngờ mà các ứng cử viên không thể tính trước trong chương trình tranh cử.

Nhưng đó lại là thực tế đang chờ đợi người sẽ lãnh đạo nước Mỹ.

Reader's Comment
10/27/201221:14:39
Guest
Ông Romney flip-flop nhiều làm cử tri không mấy tin tưởng khả năng phán đoán của ông ấy. Ví dụ obamacare ông ấy lúc trước nhất quyết bảo sẽ kill, lúc sau lại bảo sẽ giữ lại một phần.

Lần tranh luận sau củng, có lẽ vì thấy dư luận chê ông Ryan quá cứng và theo gương TT Bush khi phê bình TT Obama về Syria, nên ông Romney quay qua nói xuôi về chính sách ngoại giao đối với Trung Đông.

Ngày bầu cử gần kề rồi, chuyện Sept 11 năm nay là thời cơ cho đảng CH. Vụ Lãnh sự quán Mỹ ở Lybia bị khủng bố đem so với WTC Sep 11 thời TT Bush cũng có nhiều điểm khá tương đồng. Có điều khác là lần này đảng DC đương giữ chức TT Mỹ.

Nói tài lãnh đạo thể hiện qua tranh luận. Lần trước năm 2008 tranh luận tranh cử đâu có mang màu sắc theo kiểu "mì ăn liền" thế này. Có thoả đáng lắm không khi lấy tấn công/đáp trả của "tranh cử tranh luận mì ăn liền" làm chuẩn đánh giá tài lãnh đạo.

Lý Lẽ đồng ý là tranh luận vài lần giữa ứng cứ viên rồi căn cứ vào đó mà quyết định bầu ai thì quá hời hợt. Cử tri Mỹ không hời hợt đến độ ấy đâu, bằng cớ là bà Palin không giúp gì được cho ông McCain. Bằng cớ là tuy không được tranh luận công khai, yếu tố pre-judice với TT Obama đã thấy công khai trong ngay QH Mỹ lúc ông mới nhậm chức (bị 1 vị chửi Liar lúc ông đọc diển văn), đến nay vẫn bàng bạc trong suy nghĩ của chính trí gia CH. Mới đây, con trai của 1 chính trị gia miền Trung Mỹ còn mỉa mai đòi gửi TT Obama về quê cha bên châu Phi!

Suy nghĩ tự tôn giòng giống thế kia là tự xa rời tinh thần dân chủ của dất nước này lắm. Đảng CH nếu thua thì vì họ có lối suy nghĩ tự tôn này. Lý Lẽ thấy sao nói vậy mà thôi. Lý Lẽ thấy khó mà đồng cảm lối bảo thủ cực đoan đó.
Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Ngài tự nhận trọn đời ngài chỉ là một nhà sư đơn giản, nhưng sóng gió tiền định đã đưa ngài vào ngôi vị Đức Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 14 để gánh vác chức lãnh đạo cả đạo và đời cho dân tộc Tây Tạng từ khi ngài còn thơ ấu. Ngài từ những ngày mới lớn, miệt mài tu học theo lời Đức Phật dạy về hạnh từ bi và trí tuệ, nhưng từ khi chưa đủ tuổi thành niên đã chứng kiến khắp trời khói lửa chinh chiến để tới lúc phải đào thoát, vượt nhiều rặng núi Hy Mã Lạp Sơn để xin tỵ nạn tại Ấn Độ.
Zohran Mamdani tuyên bố tranh cử thị trưởng New York vào tháng 10/2024. Khi đó, phần lớn New York vẫn không biết đến vị lập pháp tiểu bang 33 tuổi này là ai. Ngày 1/7/2025, Zohran Mamdani chính thức đánh bại cựu Thống đốc Andrew Cuomo, chiến thắng vòng bầu cử sơ bộ cuộc tranh cử thị trưởng New York vào tháng 11/2025.
Tồn tại qua hơn hai thế kỷ, Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ chưa bao giờ là một cánh cửa vô tri. Mỗi nhiệm kỳ Tòa để lại một dấu ấn ảnh hưởng đến đời sống người dân. Có nhiệm kỳ, Roe v. Wade1 mất hiệu lực, tòa cắt quyền phá thai khỏi tay người phụ nữ, coi như món nợ trả về từng tiểu bang, tự lo tự liệu. Có nhiệm kỳ, cánh cửa Affirmative Action2 sập lại, đám trẻ da màu nghèo khỏi cơ hội cầu tiến. Có nhiệm kỳ, Tòa thả lỏng súng đạn, cãi vã sân trường cũng đủ gây đổ máu3. Nhưng cũng đã có những nhiệm kỳ Tòa đứng thẳng lưng, bảo vệ người dân buộc Bạch Ốc Nixon phơi ra hồ sơ mật với Pentagon Papers
Nelson Mandela (1918-2013), quán quân Giải Nobel Hòa Bình năm 1993, nhà hoạt động chống chế độ phân biệt chủng tộc bị tù 27 năm, và là vị tổng thống người da đen đầu tiên được bầu trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của nước Nam Phi vào năm 1994, đã từng nói rằng, “Giáo dục là vũ khí có sức mạnh nhất mà bạn có thể sử dụng để thay đổi thế giới.” Hơn ai hết, Nelson Mandela là người không những hiểu rõ giá trị thực sự của nền giáo dục mà còn áp dụng kiến thức đó trong việc làm thay đổi đất nước và dân tộc Nam Phi của ông. Ông đã dẫn dắt Nam Phi từ một quốc gia ngập chìm trong bóng tối của thù hận, phân hóa và lạc hậu để vươn mình lên trong ánh sáng của đoàn kết, hòa bình và phát triển.
Hoa Kỳ đã tấn công Iran. Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý rằng có thể trì hoãn bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ trong nhiều tuần, ông tuyên bố vào ngày 21/6 rằng máy bay Mỹ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân của Iran, bao gồm cả cơ sở bị chôn sâu ở Fordow. Các quan chức Iran xác nhận rằng các cuộc không kích đã diễn ra. Mặc dù ông Trump khẳng định rằng các địa điểm này đã bị "xóa sổ", nhưng vẫn chưa rõ các cuộc tấn công đã gây ra thiệt hại gì.
Jena, Louisiana – một thị trấn 4.000 dân lọt thỏm giữa rừng thông – nơi bảng hiệu đầu làng ca ngợi đội bóng nữ vô địch của bang, nhưng cách đó chỉ ba dặm, sau hàng rào kẽm gai và lời Kinh Thánh treo lủng lẳng, là Trại Giam ICE đồ sộ - do GEO Group điều hành. Nơi đây hiện giam giữ hơn 1000 người – phần lớn chưa từng bị kết tội hình sự, nhiều người chỉ là dân đang xin tị nạn hợp pháp, số còn lại chưa kịp hiểu vì sao mình bị bắt...
Tại sao Trump lại vội vàng ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và chính sách mới như vậy?AI: Có hai lý do.Đầu tiên, tổng thống vội vàng vì nếu có bất kỳ điều gì sai trái xảy ra vào đầu nhiệm kỳ, ông có thể đổ lỗi cho chính quyền trước và nhà nước (những người làm việc cho ông). Nếu để lâu, những điều sai trái sẽ là trách nhiệm của ông, và Trump không thích chịu trách nhiệm.Thứ hai, ông biết trong hai năm nữa, đảng Cộng hòa sẽ mất quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử quốc hội và ông sẽ trở thành què quặt. Ông cần phải hoàn thành mọi việc ngay bây giờ. Ông muốn tập trung vào các doanh nghiệp của mình trong hai năm cuối nhiệm kỳ tổng thống,
Bao dung – một từ nghe thật thanh thoát. Âm tiết của nó cũng thật bình dị, thốt ra từ thanh quản nhẹ nhàng không cần uốn nắn, như cỏ mọc từ đất, như mưa từ trời. Vậy mà ngày nay, trong một xã hội đứng đầu thế giới về tự do, về quyền con người, hai từ “bao dung” bỗng dưng khó tìm. Chính trong tháng Sáu này, tháng gọi là Pride Month, những câu chuyện thương tâm về cộng đồng LGBTQ+ bị chìm trong bóng tối. Có lẽ trong sáu tháng qua, nước Mỹ có quá nhiều những phát ngôn, biến cố, thay đổi mà đối với truyền thông, đó là điều cần phải nói, và nói mỗi ngày. Hoặc cũng có lẽ, trong một chính quyền đang nỗ lực bác bỏ DEI, đóng chặt cửa với di dân, thì truyền thông cũng không dám đào sâu về những gì thuộc về cộng đồng yếu thế. Cho dù, đó là một án mạng lấy đi cuộc sống một con người, hoặc chấm dứt những nguyên tắc vốn đã được nhìn nhận hàng thập kỷ.
“Nơi nào người ta bắt đầu đốt sách, nơi đó người ta rồi cũng sẽ thiêu người.”— Heinrich Heine. Câu nói nổi tiếng từ thế kỷ XIX của thi sĩ Heinrich Heine, tưởng chỉ là tiếng vọng u ám của bóng ma lịch sử nhưng hôm nay, giữa thế kỷ XXI, lời cảnh báo ấy lại trở nên rúng động – ngay trên đất nước từng được xem là ngọn hải đăng của tự do học thuật. Oái oăm thay, những dấu hiệu đầu tiên của bóng tối không phát xuất từ một chế độ độc tài phương Đông, mà từ chính nước Mỹ – xứ sở từng được xem là ngọn hải đăng của giáo dục tự do.
Donald Trump không đội vương miện, nhưng ông đã luyện được cách bắt cả một đảng chính trị quỳ gối. Và cũng như các ông vua cổ đại, ông không cần luật – ông chính là luật. Nếu Toà Tối cao chống đối, ông sẽ gọi đó là “phản quốc.” Nếu truyền thông phản biện, ông gọi đó là “tin giả.” Nếu có cuộc bầu cử mà ông thua, ông sẽ bảo đó là “gian lận.” Và nếu có ai dám nói điều gì khác, ông sẽ gửi quân đội tới – như ông đã làm ở Los Angeles, để dạy cho đám biểu tình “hỗn xược” ấy một bài học về dân chủ... bằng đạn cao su và lựu đạn cay.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.