Giải Nobel: Giải Sầu

Giải Nobel: Giải Sầu

Nguyễn Xuân Nghĩa

Những Phiền Muộn Sau Giải Nobel...
Tổng thống Barack Obama được trao giải Nobel Hoà bình năm 2009. Tin đó loan ra đêm Thứ Năm (giờ Hoa Kỳ) làm nhiều người kinh ngạc, vì ông đã làm những gì" Ông Obama mới nhậm chức tổng thống có 11 ngày trước khi ủy ban sơ tuyển lọc ra 205 nhân vật hay tổ chức có thể để cử cho giải thưởng, một thời gian quá ngắn để thẩm định thành tích đấu tranh cho hoà bình của một người, dù là Tổng thống Hoa Kỳ, hay tổng thống đầu tiên gốc đa đen của nước Mỹ.
Nhưng, Ủy ban Na Uy có lý do của họ, vì những hứa hẹn hoà bình ông Obama có thể đem lại sau này... Một giải tuyên dương những thành tích vị lai, chưa tới.
Thật ra, với tiêu chuẩn kỳ lạ của Ủy ban Nobel, ông Barack Obama đã có thể trúng giải Nobel Văn chương vì có hai cuốn hồi ký bán chạy. Ông cũng có thể phải trúng giải Nobel về Y khoa vì những hứa hẹn cải tổ chế độ y tế Mỹ, nhờ đó có thể giúp cho vài chục triệu người sau này sẽ có bảo hiểm sức khỏe. Cả hai giải Hoá học và Vật lý cũng vậy, đáng vào tay ông vì kế hoạch phát triển năng lượng xanh và kiểm soát khí thải hầu ngăn chặn hiện tượng nhiệt hoá địa cầu, dù nhiều nhà khoa học vẫn chưa tin vào hiện tượng đó. Tương lai sẽ thấy là ông Obama có lý, trong ngàn năm nữa, may ra.
Thật ra, ông Obama còn xứng đáng được cả giải Nobel Kinh tế vì đưa ra một kế hoạch kích thích kinh tế trị giá kỷ lục là 787 tỷ Mỹ kim, nhồi theo những khoản tăng chi vô địch giữa một trận suy thoái kinh tế nặng nhất từ mấy chục năm nay. Sự sáng tạo của ông trong lãnh vực kinh tế đáng được ghi vào bộ môn kinh tế sử cho hậu thế!
Khi trao giải, mục tiêu chính của Ủy ban Nobel là nhấn mạnh đến việc ông Obama vận động các nước cùng tự nguyện giải trừ võ khí nguyên tử. Một thế giới không còn võ khí tàn sát tuyệt đối ấy tất nhiên là sẽ dễ thở hơn. Nhưng thật ra khó sống hơn vì chiến tranh càng dễ xảy ra, với nhiều phương tiện tàn sát khác. Vả lại, chuyện tự nguyện là thiện chí của từng nước, trong khi nhiều quốc gia vẫn coi thường lời yêu cầu này mà xúc tiến kế hoạch nguyên tử của họ, Bắc Hàn Cộng sản và Ba Tư Hồi giáo là hai trường hợp cực nóng hiện nay. Giải Nobel cho Obama sẽ làm lãnh đạo mấy xứ này cười muốn bay rốn.
Tháng trước, khi Tổng thống Mỹ kêu gọi giải trừ võ khí nguyên tử, Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy không nhịn được mà buông ra lời mỉa mai về một lãnh tụ non yếu, ngây thơ và khờ khạo. Bây giờ, ông Sarkozy phải nghĩ đến hài kịch Nobel... và đành phải có vài lời chúc mừng rất nhạt.
Sau khi bước ra tuyên bố mấy câu khiêm nhường và dăm điều ước nguyện, ông Obama loan báo sẽ đi nhận giải và nhờ đó vận động tiếp cho hoà bình thế giới. Sau đó ông vào chủ tọa một hội nghị về chiến tranh tại A Phú Hãn! Ủy ban Nobel không thiếu tinh thần hài hước.
Từ năm 2005, đảng Dân Chủ tại Hoa Kỳ đã tìm mọi cách đả kích Chính quyền George W. Bush về cuộc chiến tại Iraq - mà đa số của họ trong Quốc hội đã bỏ phiếu ủng hộ và cho phép vào năm 2003. Lý do là năm sau, 2006, có cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ và đảng này thấy dư luận Mỹ đã xoay chiều về chuyện Iraq. Nhưng, vì sợ bị mang tiếng phản chiến và tháo chạy sau vụ Việt Nam, họ bèn lách từ chuyện Iraq qua A Phú Hãn: chiến trường Iraq là sai, đáng triệt thoái, chiến trường A Phú Hãn mới là phải đạo.
Nghĩa là cũng đầy dũng cảm trong thời chiến. Một sự dũng cảm của các chính khách.
Nghị sĩ Barack Obama cũng tranh cử trên chiến lược chính trị kiểu đó: đả kích hồ sơ Iraq là một thất bại lớn và đề cao giải pháp quyết liệt cho A Phú Hãn, là điều ông sẽ thực hiện nếu đắc cử. Quần chúng Mỹ tin tưởng - y như Ủy ban Nobel ngày nay - và dồn phiếu cho ông.
Nói là làm, nhậm chức ngày 20 tháng Giêng, Tổng thống Barack Obama quy tụ dàn cố vấn để tham khảo, nghiên cứu tận trước khi dõng dạc tuyên bố một "chiến lược mới" tại A Phú Hãn vào ngày 27 tháng Ba. Hôm đó, đứng giữa Ngoại trưởng Hillary Clinton và Tổng trưởng Quốc phòng Robert Gates, ông Obama tuyên bố là sau khi cân nhắc kỹ lưỡng với mọi cấp quân chính, các đồng minh và lãnh tụ Quốc hội, ông áp dụng một chiến lược mới cho cả A Phú Hãn và Pakistan. Ông nhấn mạnh tới chiến dịch chống nổi dậy, có sự phối hợp quân sự với dân sự để tiêu diệt lực lượng Taliban tại A Phú Hãn.
Sau đó, ông cách chức viên Tư lệnh chiến trường và bổ nhiệm Đại tướng Stanley McChrystal vào trọng trách đó vì McChrystal có dầy kinh nghiệm về hình thái chiến tranh chống khủng bố và đã lập thành tích rất lớn trên chiến trường Iraq. Rồi Obama đi lo chuyện khác.

Sau khi nhận sự vụ lệnh bước ra chiến trường vào tháng Năm và trong nhiều tháng liền, Tướng McChrystal chỉ được gặp vị Tư lệnh tối cao Obama chỉ có một lần. Ông nghiên cứu tình hình tại chỗ, tham khảo ý kiến ba quân và hai thượng cấp trực tiếp là Đại tướng David Petreaus và Đô đốc Michael Mullen để trình lên một báo cáo và nhiều đề nghị. Trên đại thể là cần xác định lại mục tiêu chiến lược, chống khủng hay chống nổi dậy (counter terrorism hay counter insurgency) và phương tiện được giao phó, ít ra phải có thêm từ bốn đến sáu vạn quân... Tướng Petreaus từng là Tư lệnh chiến trường Iraq và áp dụng thành công những kinh nghiệm ông học hỏi từ chiến tranh Việt Nam. Nay ông đang là Tư lệnh Quân khu Trung ương CENTCOM bao trùm lên 27 quốc gia và cả hai chiến trường Iraq và A Phú Hãn. Đô đốc Mullen là Chủ tịch Hội đồng Tham mưu Liên quân, tức là Tổng tư lệnh Quân lực Mỹ.
Tướng McChrystal đệ nạp bản tường trình từ cuối tháng Tám mà không có hồi âm và chẳng được chỉ thị gì. Trong khi đó, từ phủ Tổng thống đã có những tiết lộ về một chiến lược mới nhằm giảm bớt quân số và tận dụng lực lượng đặc biệt cùng các phương tiện hiện đại như máy bay tự động loại Predator để diệt trừ khủng bố. Phó Tổng thống Joe Biden có thể là... tác giả của chiến lược đó vì cảm thấy áp lực rất mạnh của cánh tả và phe phản chiến trong đảng Dân Chủ.
Lồng bên dưới câu chuyện này là sự do dự giữa hai mục tiêu tại A Phú Hãn: truy lùng khủng bố al-Qaeda hay lực lượng phiến loạn Taliban"
Đầu não al-Qaeda thì nay đã chạy qua Pakistan, tấn công họ ở đó là vấn đề nan giải, nhất là về ngoại giao và chính trị, với xứ láng giềng này. Thượng viện Mỹ vừa ra đạo luật Kerry-Lugar nhằm viện trợ cho Pakistan với điều kiện xứ này phải... thực thi dân chủ và quân đội phải phục tòng một chính quyền dân sự rất nhu nhược yếu ớt. Quân đội Pakistan - xương sống về an ninh cho xứ này - mà bị ép thì nhiều tướng lãnh sẽ... kín đáo ủng hộ các nhóm Hồi giáo cực đoan, là chuyện đã từng xảy ra trong tổ chức tình báo ISI của họ.
Lực lượng Taliban thì vẫn có nhiều hậu cứ và sống trà trộn trong dân tại A Phú Hãn, muốn giải trừ thì phải tăng quân để bảo vệ và tranh thủ lòng dân A Phú Hãn hầu có được thông tin về tình báo. Và phải có đủ quân số để chặn đứng và diệt sạch các đợt tấn công kiểu du kích chiến của Taliban. Khi lãnh đạo Hoa Kỳ tại thủ đô lại bối rối và nhập nhằng về hai mục tiêu, các đơn vị ngoài chiến tuyến không biết là phải ứng xử ra sao thì đúng chiến lược... và hợp pháp" Lạng  quạng thì có khi bị truy tố về tội nặng tay tra tấn quân khủng bố!
Trong lúc ấy, Barack Obama vẫn chưa thể quyết định được gì. Vì vậy, phúc trình của Tướng McChrystal mới bị tiết lộ cho báo chí - qua ký giả lừng danh Bob Woodward của tờ Washington Post - để đạt tối đa hiệu qua. Và... cả nước bèn tranh luận về chiến lược A Phú Hãn.
Trên đại thể, ba viên tướng cao cấp nhất (Đô đốc Mullen, hai Đại tướng Petreaus và McChrystal) thì chủ trương phải xác định mục tiêu chiến lược và dù mục tiêu là gì đi nữa thì cũng phải đôn thêm quân thay vì chỉ có gần bảy vạn quân như hiện nay. Nếu không thì sẽ thất bại. Chung quanh Tổng thống thì Tổng trưởng Quốc phòng Gates và Cố vấn An ninh Quốc gia James Jones cho là nên nghiên cứu thận trọng hơn, và theo lời ông Jones (một Đại tướng hồi hưu) thì tình hình tại chỗ dù sao cũng chưa đến nỗi tệ như vậy! Phó Tổng thống Biden, một chính khách kỳ cựu, thì cho rằng tình hình ở hậu phương mới tệ nên mới nhá ý kiến là nên giảm chứ không nên tăng quân!
Trên nguyên tắc, các tướng lãnh thì chỉ biết chuyện quân chính ở tại chỗ, trên bàn cờ từ Trung Đông qua Trung Á, chứ các chính khách ở nhà thì nhìn bàn cờ rộng lớn hơn, bao trùm lên toàn cầu, gồm Liên bang Nga, Trung Quốc, Iran và cả thủ đô Mỹ, với các cuộc khảo sát dân ý được thường xuyên công bố. Và theo hiến pháp Mỹ, thành phần này mới có thẩm quyền quyết định tối hậu.
Làm cho Tổng thống Obama tối tăm mặt mày. Ông đã từng hùng dũng tuyên bố, gần nhất là hôm 17 vừa qua, rằng chiến trường A Phú Hãn mới là cuộc chiến cần thiết - "a war of necessity". Bây giờ sẽ tính làm sao về một chiến lược cần thiết cho một chiến trường cần thiết"
Đảng Dân Chủ tưởng rằng đả kích chiến trường Iraq và đề cao chiến trường A Phú Hãn là trò bắt cá hai tay đầy khôn ngoan vì vừa hốt phiếu phản chiến vừa chứng tỏ sự dũng cảm của mình. Bây giờ, họ phải trả giá cho sự dũng cảm ấy ngay tại chiến trường A Phú Hãn. Đúng lúc đó, Obama lại lãnh giải Nobel Hoà bình. Chính giải thưởng ấy lại càng bó tay kẻ trúng giải khi phải quyết định về chuyện chiến hoà hay tháo chạy khỏi A Phú Hãn! Vì vậy mới gọi là Giải sầu và nhiều người dân A Phú Hãn có thể chết oan vì giải này chi phối quyết định của một tổng thống tay mơ.
Ủy ban Nobel xứng đáng lãnh giải lạc quan nhất trong năm. Trong nhiều năm. Chúng ta phải nể sợ tinh thần lạc quan của những người chấm giải. Nhưng không nên quên bi hài kịch Nobel cho Kissinger và Lê Đức Thọ.

• Chủ WikiLeaks Muốn Có Cam Kết Không Bị Dẫn Độ Cho Mỹ
• Thanh Hóa: Nhiều Tuyến Đê Bị Vết Nứt Lớn, Sụt Lún
• Bé Tí Xíu Mừng Halloween
• Thư Đe Dọa Bột Trắng Gửi Thống Đốc Florida