Phải Chăng Một Số Người Có Sự Bảo Vệ Chống Lại Coronavirus?

Chúng ta đã trải qua hơn 7 tháng đại dịch vi khuẩn corona mà đã làm đảo lộn cuộc sống của hầu hết người cư ngụ trên Trái Đất. Và trong khi sự thật rằng cộng đồng khoa học đã học được nhiều điều về vi khuẩn SARS-CoV-2 bệnh tật mà nó gây ra, Covid-19, cũng còn có nhiều điều mà chúng ta không biết.

Một bí mật lớn là tại sao có một số người bị bệnh và chết vì chứng bệnh của họ, trong khi có người khác tương tự mà không thấy các triệu chứng và có thể không nhận thấy họ đã bị truyền nhiễm gì cả?

Chúng ta biết một số yếu tố lớn đặt con người vào nguy cơ cao hơn của việc bị bệnh trầm trọng, ngay cả chết: trên 60 tuổi; quá cân lượng hay béo phì; có một hay nhiều bệnh kinh niên như tiểu đường, bệnh tim mạch, thận hay phổi, và ung thư; là người da màu – người Mỹ gốc Phi Châu, gốc La Tinh hay người Mỹ bản địa.

Nhưng điều ngược lại cũng có thể là thật: Có phải một số người thực sự có một số loại bảo vệ?

Một bài tóm lược được đăng gần đây trong tạp chí Nature Reviews Immunology đưa ra một khả năng lôi cuốn: Phần trăm lớn của dân số có vẻ có các tế bào miễn nhiễm mà có thể nhận ra các phần của vi khuẩn SARS-CoV-2, và có thể giúp cho họ bắt đầu chống lại việc truyền nhiễm. Nói cách khác, một số người có thể có mức độ khó biết nào đó của sự bảo vệ.

“Điều mà chúng tôi phát hiện ra là những người chưa bao giờ bị nhiễm SARS Cov2 … khoảng một nửa những người đó đã có một số phản ứng tế bào T,” theo đồng tác giả của bài báo nói trên là Alessandro Sette từ Trung Tâm Nghiên Cứu Bệnh Truyền Nhiễm và Thuốc Chích Ngừa tại Viện Miễn Dịch Học La Jolla,  nói với CNN.

 

 

Để hiểu tại sao điều đó quan trọng, đây là một khóa học nhanh về miễn dịch học. Hệ thống miễn nhiễm của con người, có nhiệm vụ giữ cho bạn khỏe mạnh trong khi đối diện với vi trùng, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng, và những loại xâm nhập khác, có 2 thành phần chính: hệ thống miễn nhiễm bẩm sinh và hệ thống miễn nhiễm thích nghi.

Hệ thống miễn nhiễm bẩm sinh là phòng tuyến đầu tiên hết của sự phòng vệ. Các bộ phận của nó gồm các rào cản vật lý như da và các màn nhầy [niêm mạc], có nhiệm vụ ngăn chận về mặt vật lý các loại xâm nhập. Nó cũng gồm một số tế bào, proteins, hóa chất làm các việc như tạo ra sự viêm và tiêu diệt các tế bào xâm chiếm.

Trong khi hệ thống miễn nhiễm bẩm sinh là tức thì và không cụ thể (nó cố ngăn chận bất cứ thứ gì vào cơ thể), hệ thống miễn nhiễm thích nghi thì nhắm đích kẻ xâm chiếm cụ thể và được nhận ra trước. Điều này cần thời gian lâu hơn để đánh vào đối tượng.

Hệ thống miễn nhiễm thích nghi gồm một loại bạch huyết cầu, gọi là tế bào B, kiểm soát cơ thể tìm ra những tay xấu. Mỗi tế bào B có một kháng thể độc đáo ngồi trên mặt của nó và có thể liên kết với một kháng nguyên độc đáo (tên kỹ thuật đặt cho kẻ ngoại bang xâm lược) và chận đứng nó không cho vào tế bào chủ. Khi nó phát hiện và liên kết với một tên xấu, tế bào B bắt đầu hoạt động: nó tự sao chép và tạo ra nhiều kháng thể, cuối cùng tạo ra một đội quân vô hiệu hóa kẻ xâm lược cụ thể đó.

Đó là nơi các kháng thể được tạo ra bởi hệ thống miễn nhiễm của con người là người đã có Covid-19 xâm nhập. Không may, một vài nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng các kháng thể đối với các vi khuẩn corona đặc biệt này có thể biến chất rất nhanh đặc biệt trong con người là những người đã có các trường hợp Civid-19 nhẹ. Điều này gây lo ngại cho nhiều nhà nghiên cứu: bởi vì sự phản ứng của kháng thể có vẻ mờ đi nhanh chóng, cộng đồng khoa học không chắc bao lâu một người đã bị truyền nhiễm với vi khuẩn này sẽ giữ được sự bảo vệ với sự truyền nhiễm mới. Điều này cũng gây lo ngại bởi vì khi chúng ta dựa vào các thuốc chích ngừa để kích thích sự phản ứng của kháng thể để giúp bảo vệ chúng ta, và chúng ta muốn rằng sự bảo vệ kéo dài.

May mắn, các kháng thể không chỉ là vũ khí mà hệ thống miễn nhiễm thích nghi của chúng ta sử dụng để ngăn chận sự truyền nhiễm. Vào tế bào T. Các tế bào T, đến trong 3 loại, được tạo ra bởi cơ thể sau khi bị truyền nhiễm để giúp chống lại truyền nhiễm tương lai từ cùng một kẻ xâm lược. Một trong những tế bào T giúp cơ thể nhớ kẻ xâm lược đó trong trường hợp nó đến lần nữa, tế bào khác săn tìm và tiêu diệt các tế bào chỉ bị nhiễm bệnh và cái thứ ba giúp giải quyết trong những cách khác.

 

 

Nó là những tế bào T như những cái đó, phản ứng với vi khuẩn SARS-CoV-2, mà Sette và đồng tác giả của ông là Shane Crotty đã khám phá – hoàn toàn tình cờ -- trong máu của người được thu thập nhiều năm trước khi đại dịch lần này bắt đầu.

Lúc đó họ đang thực hiện một thử nghiệm với máu của người mới khỏi bệnh Covid-19. Bởi vì họ cần “sự kiểm tra âm tính” để so sánh máu của người mới khỏi bệnh, họ lấy các mẫu máu từ người khỏe mạnh được thu thập tại San Diego từ năm 2015 tới 2018.

“Không có cách nào mà những người này đã bị nhiễm SARS-CoV2. Và khi chúng tôi thực hiện thử nghiệm… hóa ra sự kiểm tra âm tính lại không quá tiêu cực: khoảng một nửa số người đã có phản ứng,” theo Sette giải thích.

“Shane và tôi đã lướt qua các dữ liệu; chúng tôi đã tìm ra nó từ bên phải, từ bên trái, từ trên đầu, từ dưới chân – và nó thực sự là ‘thật’; sự phản ứng này là thật. Như thế, điều này cho thấy rằng những người chưa bao giờ thấy vi khuẩn này đã có một số phản ứng tế bào T chống lại vi khuẩn.”

Bản phúc trì đó đã được đăng vào cuối tháng 6 trong tạp chí Cell.

Sette và Crotty viết trong bài tóm lược gần đây của họ rằng họ không phải là những người duy nhất thấy điều này.

“Điều đó hiện đã được xác nhận tại nhiều lục địa khác nhau, nhiều thí nghiệm khác nhau, với các kỹ thuật khác nhau, mà là một trong những dấu ấn về việc khi bạn bắt đầu thực sự tin rằng một điều gì đó được tạo dựng tốt một cách khoa học bởi vì nó được khám phá một cách độc lập bởi những nghiên cứu khác nhau và các thí nghiệm khác nhau,” theo Sette cho hay.

Họ suy đoán rằng sự nhận ra tế bào T này của các phần của vi khuẩn SARS-CoV-2 có thể đến một phần từ sự bị nhiễm một trong 4 vi khuẩn corona đang hoành hành đã biết gây ra bệnh cảm thông thường trong hàng triệu người mỗi năm.

“Sự khẳng quyết là điều đó thực sự đến từ các vi khuẩn corona gây bệnh cảm thông thường mà những người đã bị trước đó, và bên Alex đang làm việc vất vả để phát họa ra nó thực sự, bởi vì điều đó vẫn là một tranh cãi lớn về khoa học,” theo Crotty phát biểu.

 

 

Những vẫn còn nhiều nghi vấn – gồm sự nhận thức ra này đối với các phần của SARS-VoV-2 bởi các tế bào T là hữu ích hay gây hại.

“Phải chăng các tế bào T ghi nhớ này là hữu ích đối với việc bảo vệ bạn chống lại bệnh Covid-19, đó là câu hỏi lớn nhất,” theo Crotty. “Chúng tôi không biết có phải [những tế bào T] là giúp ích hay không, nhưng chúng tôi nghĩ là hợp lý để suy luận rằng chúng có thể hữu ích. Không phải rằng chúng tôi nghĩ chúng hoàn toàn bảo vệ chống lại bất cứ sự truyền nhiễm nào cả, nhưng nếu bạn đã có một số tế bào chung quanh, chúng có thể chống lại vi khuẩn nhanh hơn và vì thế nó hợp lý thay vì cuối cùng phải vào phòng chăm sóc đặc biệt, bạn không. Và thay vì cuối cùng vào bệnh viện, bạn chỉ bị cảm nặng thôi.”

Nhiều nhà nghiên cứu khác cũng bị hấp dẫn bởi những khả năng được đưa ra bởi khám phá này. Bác Sĩ Arturo Casadevall nói với CNN về suy nghĩ đầu tiên của ông là “Không ngạc nhiên, quan trọng, tốt để biết.” Casadevall là trưởng khoa về vi sinh phân tử và miễn dịch học tại Trường Y Tế Công Cộng của Đại Học Johns Hopkins.

“Bởi vì những vi khuẩn corona này liên hệ tất cả, cho nên mỗi năm chúng ta bị một trong chúng, không ngạc nhiên rằng chúng ta có các tế bào T phản ứng với chúng,” theo ông nói. Nhưng cũng như Sette và Crotty, ông đặt câu hỏi sự phản ứng này là điều tốt hay điều xấu.

Vài tháng trước, Casadevall đưa ra ý tưởng tại sao một số người bị bệnh và một số người thì không trong quan điểm mà ông đồng tác giả cho báo Bloomberg.com. “Một trong những thay đổi là điều mà chúng tôi gọi là lịch sử miễn nhiễm. Tất cả mọi thứ mà bạn hoạt động trong cuộc đời, tất cả thuốc chích ngừa, bệnh cảm, tất cả triệu chứng khó chịu GI, đã tạo ra kiến thức cơ bản mà có thể giúp bạn hay làm hại bạn,” theo Casadevall giải thích.

“Một trong những điều chúng ta biết về chứng bệnh này mà là điều giết chết bạn là sự phản ứng miễn nhiễm quá độ, trong phổi… Vì thế, khi bạn nói, ‘Chúng có phản ứng tế bào T’, vâng điểu đó có thể giúp một số người, nó cũng có thể hại một số người khác,” theo ông cho biết.

Casadevall tiên đoán rằng một số người không có triệu chứng có thể nhanh chóng loại bỏ vi khuẩn nhờ phản ứng của tế bào T này. “Cùng lúc, một số người bệnh rất nặng có lịch sử miễn nhiễm mà thay vì giúp họ, lại làm cho hệ thống miễn nhiễm tống xuất mọi thứ, và kết quả là bạn gặp sự phản ứng quá độ này,” theo ông nói, dẫn chứng bão cytokine (các phân tử protein được tiết ra từ tế bào của hệ thống miễn dịch) mà một số người bệnh nặng với kinh nghiệm Covid-19.

Sette và Crotty đang nghiên cứu khả năng đó. Nhưng họ nói rằng sự phản ứng quá độ của hệ thống miễn nhiễm bẩm sinh, không phải tế bào T phản ứng thái quá, có vẻ gây ra cơn bão cytokine. “Tài liệu vẫn còn sơ bộ, nhưng tôi nghĩ nó đi về hướng đó. Chắc chắn, chúng ta đã không thấy phản ứng miễn nhiễm liên quan đến tế bào T trong những trường hợp rất nặng,” theo Sette cho biết.

 

 

Như thế, việc cho rằng phần lớn dân số có một loại phản ứng tế bào T đối với vi khuẩn SARS-CoV-2, điều đó có nghĩa là gì đối với các nỗ lực chế biến thuốc chích ngừa?

Có nhiều ý nghĩa.

Đối với Bác Sĩ Bruce Walker, khoa học gia bác sĩ về bệnh truyền nhiễm người đã bỏ ra hầu hết cuộc đời để làm nghiên cứu về sự miễn nhiễm trong con người, nó mở ra cánh cửa cho loại thuốc chích ngừa khác, tương tự các loại thuốc chích ngừa đang được dùng chống lại một số ung thư, như khối u ác tính.

“Điều chúng ta biết là hầu hết các thuốc chích ngừa đã được chế biến tới nay đã dựa vào việc tạo ra các kháng thể. Bây giờ, các kháng thể theo lý thuyết có thể ngăn ngừa bất cứ tế bào nào khỏi bị nhiễm trùng – nếu bạn có đủ kháng thể chung quanh và bất cứ vi khuẩn nào xâm nhập, trước khi nó có cơ hội để nhiễm bệnh một tế bào, có thể theo lý thuyết bị vô hiệu hóa bởi đúng loại kháng thể,” theo Walker, là giám đốc sáng lập của Viện Ragon của Bệnh Viện Massachusetts General Hospital, MIT và Harvard, cho biết.

“Mặt khác, nếu một số vi khuẩn lẻn vào và truyền nhiễm bệnh một tế bào; thì cơ thể nhờ các tế bào T để loại bỏ các vi khuẩn đó,” theo ông nói. “Và đó là cơ hội để chúng ta suy nghĩ lại về việc chúng ta đang làm trong lãnh vực thuốc chích ngừa – bởi vì các tế bào T đó, ít nhất theo lý thuyết, có thể có khả năng cao và có thể làm giảm bệnh. Nói cách khác, chúng sẽ không bảo vệ chống lại truyền nhiễm, nhưng chúng có thể làm cho việc truyền nhiễm mà không có triệu chứng mà chính bạn không thấy và, trên thực tế, bạn không bao giờ có đủ vi khuẩn trong cơ thể để truyền nhiễm nó đến người khác. Đó là giả thuyết.”

Một ý nghĩa khác là các kết quả của một thử nghiệm thuốc chích ngừa Giai Đoạn 1 có thể bị giải thích sai trong cách này hay cách khác nếu tình trạng phản ứng của tế bào T của những người tham gia thử nghiệm không được tính. “Thí dụ, nếu các đối tượng với sự phản ứng có trước bị phân loại không đồng đều trong các nhóm liều thuốc chích ngừa khác nhau, điều này có thể dẫn tới các kết luận sai lầm,” theo Sette và Crotty viết trong bài báo.

Hơn nữa, Sette nói rằng các thử nghiệm thuốc chích ngừa sắp tới có thể giúp khám phá ảnh hưởng của sự phản ứng của tế bào T rẻ và dễ dàng hơn việc thực hiện các thử nghiệm khác. “Điều có thể hiểu được là nếu bạn có 10 người có sự phản ứng và 10 không có sự phản ứng trước và bạn chích ngừa họ với thuốc chích ngừa SARS CoV-2, thì những người có miễn nhiễm trước sẽ phản ứng nhanh hơn và tốt hơn với thuốc chích ngừa. Điều hay của cái đó là nó là một nghiên cứu tương đối nhanh với một số nhỏ [người] … Vì thế, chúng tôi đã và đang đề nghị với bất cứ người nào đang thử nghiệm thuốc chích ngừa cũng đo lường phản hứng của tế bào T,” theo Sette cho biết.

 

 

Cũng có các ý nghĩa đối với khi chúng ta có thể đạt được “sự miễn nhiễm đám đông” – có nghĩa là đủ đám đông miễn nhiễm với SARS-CoV-2, do nhiễm trùng hoặc thuốc chích ngừa, và vi khuẩn có thể không còn được truyền nhiễm dễ dàng nữa.

“Đối với việc miễn nhiễm đám đông, nếu thực sự chúng ta có tỉ lệ rất lớn của dân số đã miễn nhiễm bằng cách này hay cách khác, qua những phản ứng của tế bào này, chúng có thể tính tới đám đông mà bạn cần để thiết lập miễn nhiễm đám đông. Nếu bạn có 50% miễn nhiễm, bởi vì những phản ứng miễn nhiễm đang có sẵn này, thì bạn không cần từ 60% tới 80%, bạn chỉ cần từ 10% tới 30% -- bạn đã khám phá 50% rồi. Ý nghĩa của việc có sẵn sự miễn nhiễm trước cho thấy rằng có thể bạn cần một tỉ lệ nhỏ của dân số bị ảnh hưởng trước khi làn sóng đại dịch chìm xuống,” theo Bác Sĩ John Ioannidis, giáo sư y khoa và dịch học và sức khỏe dân chúng tại Đại Học Stanford, cho biết.

Nói cách khác, nếu có một mức độ miễn nhiễm đám đông, điều đó thay đổi nhanh chóng ra sao sự lây lan vi khuẩn qua các cộng đồng và dân số khác nhau.

Thực tế, Sette và Crotty đã viết trong nghiên cứu của họ rằng, “Nên lưu ý rằng nếu một mức độ nào đó của sự miễn nhiễm có sẵn chống lại SARS-CoV-2 xuất hiện trong dân chúng nói chung, điều này cũng có thể ảnh hưởng đến việc tạo mô hình dịch bệnh…”

Crotty chỉ ra một bài báo dịch học SARS-CoV-2 xuất hiện trên tạp chí Science vào cuối tháng 5 đã cố gắng mô hình hóa việc truyền nhiễm của vi khuẩn đang diễn tiến. “Chúng tôi nghĩ rằng điều thực sự ấn tượng là một số khác biệt lớn trong các mô hình của họ thực sự bắt nguồn từ khả năng miễn dịch, bằng cách này hay cách khác,” theo ông nói.

Thí dụ, Crotty cho biết khi các tác giả thêm 30% miễn dịch giả thuyết vào mô hình dịch học của họ về việc sẽ có bao nhiêu trường hợp trên thế giới trong vài năm tới, vi khuẩn sẽ biến mất trong tương lai gần trước khi quay trở lại trong ba hoặc bốn năm.

 

 

Và điều đó mang chúng ta đến một câu hỏi khác được nêu ra bởi bài báo  của Sette và Crotty: bởi vì vi khuẩn corona đang hoành hành bình thường (CCC) xuất hiện tại nhiều nơi khác nhau, ở những thời điểm khác nhau, có thể một số quốc gia, thành phố hay địa phương bị ảnh hưởng không đồng đều bởi vì dân số ít bị lây với vi khuẩn corona, như thế tạo ra cơ hội ít hơn để phát triển sự phản ứng rộng khắp?

“Nếu miễn nhiễm tế bào T có sẵn liên hệ với việc bị lây vi khuẩn corona, thì nó sẽ trở nên quan trọng để hiểu biết tốt hơn các mô hình của sự lây truyền vi khuẩn corona trong không gian và thời gian. Nó được thiết lập tốt mà 4 loại vi khuẩn corona chính là đang tuần hoàn trong mức thịnh hành của chúng, theo sau các chu kỳ nhiều năm, mà có thể khác biệt với những khu vực địa lý. Điều này dẫn tới gỉa thuyết suy đoán rằng những khác biệt trong phân bổ địa lý của vi khuẩn corona đang hoành hành có thể liên quan với gánh nặng của sự nghiêm trọng của dịch bệnh Covid-19,” theo Sette và Crotty viết.

Như thế, cuối cùng có thể cho rằng một số người nào đó ít nhất có một phần bảo vệ tự nhiên từ SARS-CoV-2, vi khuẩn corona mới, nếu họ có sự phản ứng rộng khắp tế bào T?

“Vấn đề lớn nhất là mọi người muốn một câu trả lời đơn giản,” theo Casadevall của Đại Học Johns Hopkins. “Điều mà mọi người muốn nghe là điều đó không thể tiên đoán, bởi vì nhiều thay đổi cùng nhau trong nhiều cách mà bạn không thể gộp chung chúng lại với nhau: bệnh sử của bạn, dinh dưỡng của bạn, cách bạn bị truyền nhiễm, bao nhiêu vi khuẩn bạn có – ngay cả lúc nào trong ngày bạn bị lây bệnh. Và tất cả những thay đổi này kết hợp trong những cách không thể tiên liệu.”