Thơ song ngữ từ trong tù

1/4/201607:47:00(View: 6775)

Thơ song ngữ từ trong tù


Bài của Đòan Thanh Liêm


Tôi chẳng bao giờ là người chuyên môn làm thơ. Nhưng ở trong tù lâu ngày, thì cũng lai rai làm được một số bài ngăn ngắn cho dễ nhớ, và cũng giúp làm khuây khỏa nhẹ vơi đi nỗi buồn chán cô đơn. Vì không thể viết ra giấy và gửi cho bà con bạn bè ở ngoài trại giam, nên chỉ có thể đọc cho một vài người bạn tù thật là thân thịết nghe mà thôi. Tính ra trong 6 năm ở tù, tôi cũng làm được đến 30-40 bài, nhưng hiện chỉ còn có thể viết lại được chừng 25 bài mà thôi.


Đặc biệt trong mấy năm phải đi lao động tại trại giam ở Hàm Tân, PhanThiết, tôi có làm được vài bài thơ song ngữ tiếng Việt và tiếng Anh. Nay xin ghi lại để quý bạn đọc cho vui vào dịp Đầu Xuân Kỷ sửu 2009 vậy nhé.


Đầu tiên là bài “Vùng lên, Các bạn ơi!”, “Friends, stand up!”. Bài này được làm vào hồi Tháng 8 năm 1994. Và người đầu tiên tôi đọc cho nghe là Bác Lý Trường Trân, cựu Dân biểu thời Đệ nhị Công hòa. Bác Trân bị tù lần thứ hai từ năm 1987 đến cuối năm 1994 mới được trả tự do.


Bài thứ hai là bài “Nói với các bạn trẻ”, “A Message to Youth”. Bài này được làm vào Mùa Xuân năm 1995 và được đọc lần đầu tiên cho anh Lê Thái Chân. Anh Chân trước kia là sĩ quan Pháo binh của Lữ đòan Dù, và là người tù lâu nhất trong số các sĩ quan “phải đi học tập cải tạo”, tổng cộng đến 20 năm, suốt từ 1975 đến 1995 mơí được thả về. Bài này đã được nhạc sĩ Phạm Đức Huyến ở San Jose phổ nhạc phần tiếng Anh vào năm 2000. Và nhạc sĩ Xuân Điềm ở Little Saigon phổ nhạc phần tiếng Việt vào năm 2002.


Cả hai bài thơ này, phần tiếng Anh thì đã được các sinh viên người Mỹ, cũng như người các nước khác đọc nhiều lần tại những buổi sinh họat văn nghệ, nhân dịp Hội thảo quốc tế về Xây dựng Hòa bình (Peacebuilding seminars) tại các tiểu bang Virginia và Tennessee.


Và riêng bài “Friends, Stand up!”, thì lại còn được chị Colleen Malone ở Canada phỏng vấn tôi tại Đại học Eastern Mennonite University (EMU) Virginia và lấy đăng trên website Peacevox.com (Tiếng nói Hòa bình) vào năm 2002, cùng với một bài khác nừa là bài “Reflections on My Days in Jail” (Suy nghĩ về Những Ngày Trong Tù), cũng do tôi viết trực tiếp bằng tiếng Anh hồi còn ở tại trại Hàm Tân vào Tháng Mười 1995, tức là sau 66 tháng ở trong nhà tù cộng sản.


Lại nữa, cả bản nhạc do nhạc sĩ Phạm Đức Huyến phổ thơ nói trên do ca sĩ người Mỹ hát và ghi âm trong môt CD, thì cũng được trình bày vào những dịp này.


Hai bài thơ này nguyên văn như sau:


I - Vùng lên, Các bạn ơi!  

 

1. Các bạn ơi! Hãy sẵn sàng:

Đã đến lúc                                                                   

Ta phải công khai trực diện                                        

Lăn xả vào cuộc chiến.                                                         

Chúng ta đòi hỏi                                                                  

Không phải chỉ cơm no, áo ấm                                           

Mà còn cả nhân phẩm, tình thương.                                   

Để chống lại bạo quyền độc ác                                           

Ta phải được trang bị bằng                                         

Lòng kiên cường can đảm                                                   

Sự nhẫn nại hy sinh                                                             

Và tinh thần bất bạo động.                                                  

 

2. Các bạn ơi!                                                              

Hãy đồng lọat lên tiếng

Nói rằng:                                                                           

Chúng ta không còn khiếp sợ                                          

Trước bạo lực trấn áp                                               

Với tù ngục đọa đầy                                                  

Và tra tấn khủng bố                                                  

Bởi vì chúng ta đã trưởng thành chững chạc                   

Trong biệt giam tối tăm                                           

Với đói khát dầy vò                                                 

Và khổ sai cưỡng bức                                              

Và cũng bởi vì chúng ta luôn noi theo                                     

Lời giáo huấn từ ngàn đời                                         

Của cha ông                                                              

Đó là: “Uy vũ bất năng khuất!”     

 

3.-  Các bạn ơi! Hãy tiếp tục: 

Cuộc tranh đấu cam go 

Nhất quyết không hề khoan nhượng

Phải đòi cho bằng được

Để mọi người

Được sống cho ra con người

Với danh dự phẩm giá

Trong công lý an toàn

Và tự do dân chủ.

Phải diệt trừ tận gốc

Nạn độc quyền ngang ngược

Nạn bè phái nghinh ngang

Nạn giáo điều bệnh hoạn

Nạn tồi dở tầm thường                                    

nhàm chán đến nôn mửa!

 

4.-  Các bạn ơi!

Hãy vui mừng

Trước trang sử mới

Của Đất nước thân yêu

Của Dân tộc bất khuất

Đang vùng dậy

Sừng sững oai nghiêm

Như Phù Đổng, Quang Trung

Như Hưng Đạo, Nguyễn Trãi

Các Anh Hùng Bất Tử.

Bởi vì: Nhất định ta phải thắng

Cương quyết ta sẽ thắng

Và cũng bởi vì:

Nhân nghĩa thắng hung tàn

Tình thương xóa thù hận./

                                                                                                             

I. Friends, Stand  up!  

 

1. Friends of mine, be ready:                             

It’s now time for us                                                        

To openly and directly                                                    

Launch ourselves into the battle                              

We ask for

Not only food and clothes                                       

But also Dignity and Love.                                              

Against the Brutal Tyranny                                              

We fight, equipped with                                                    

Undaunted Courage                                                 

Perseverance, Sacrifice                                                     

And Non-Violence.  
                                                          

2. Friends of mine, let’s raise our voice              

Saying that

Not any longer we fear                                                    

Violence, Oppression                                             

Jail, Torture                                                            

And Terror.                                                             

For we’ve grown much mature                                          

In dark cells                                                             

In ravaging hunger and thirst                                  

And in forced labor.                                                

And also for we follow                                                       

The perennial teaching of our Fathers                                

That’s:  Never to power be subdued!    

 

3.- Friends of mine, let’s continue:

The arduous combat

Without any concession whatever                          

Resolutely we claim for everyone else

The right to live as An Human Being

With Dignity and Honor

Justice and Security

In Freedom and Democracy

Determined we are to root out

That arrogant monopoly

Unscrupulous sectarianism

Insane dogmatism

And nauseating mediocrity.

 

4.- Friends of mine, let’s rejoice

At the new chapter

Of  our beloved Fatherland

And our Indomitable People 

That’s rising up

Proud and fierce

Like Phù Đổng, Quang Trung

Hưng Đạo, Nguyễn Trãi

Our Immortal Heroes

For surely we shall overcome,

Certainly we shall overcome

And also for all the times 

The Humanitarian Cause  

Wins over Brutality 

And Love wipes away

Hatred ./        

          

  

II- Nói với các bạn trẻ                             

 

1.-  Các bạn trẻ của tôi ơi!                                            

Hãy suy nghĩ chính xác                                                   

Để khám phá được những Diệu kỳ                                 

Trong thiên nhiên và xã hội loài người.                          

Hãy có lòng nhân hậu                                                      

Để yêu thương tất cả mọi người                                       

Kể cả kẻ thù.                                                                    

 

2.- Các bạn trẻ của tôi ơi!                                            

Hãy nâng tâm trí lên cao                                                 

Để tạo cho cuộc sống thêm ý nghĩa.                               

Hãy chịu trả đắt giá                                                         

Để có được sự cao cả nơi tâm hồn.                                 

 

3.- Các bạn trẻ của tôi ơi!                                              

Hãy chia sẻ những phúc lộc                                               

Với tất cả anh chị em mình.                                               

Hãy đích thực là mình                                                        

Với phong cách tốt đẹp xưa nay                                        

Giữa lòng cái thế giới hỗn độn này.                                  

 

4.- Các bạn trẻ của tôi ơi!                                             

Hãy có hành động thích đáng                                              

Trong giờ phút đầy thử thách                                              

Của Lịch sử vinh quang chúng ta.                                        

Hãy sống thật sung mãn                                                       

Bằng yêu thương trọn vẹn                                                   

Và biết tận hưởng sự An bình ngây ngất                            

Trong sâu thẳm nội tâm chúng ta./         

 

II-  A Message to Youth 

 

1.-   Young friends of mine:

Let’s have the Right Thinking

To discover the wonders

In the Nature & Human Society

Let’s have the Nice Feeling

To love everybody

Even our enemy.

 

2.- Young friends of mine:

Let’s raise our heart

To make life more meaningful

Let’s pay the high price

To get the greatness for our soul.

 

3.-  Young friends of mine:

Let’s share the blessings

With all our brothers & sisters

Let’s be ourselves

With our usual good manners

Among this confusing world.

 

4.-  Young friends of mine:

Let’s act accordingly

In this challenging moment                         

Of our glorious history

Let’s live fully

By loving totally

And enjoying Peace&Ectasy

Deep in our innerselves./

 

Làm tại Hàm Tân Phan Thiết 1994-95

Trại Z30D, Khu K2.

Sao lục lại tại California USA

Tháng 11 Năm 2008

 

Đoàn Thanh Liêm


.
.







         

 

.
.

Send comment
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu.Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Your Name
Your email address
)
Bạn đang nghe thấy gì trong khí hậu tháng Tư? / Tiếng kêu từ đáy huyệt cuối trời. / Tiếng gió xoáy những cột cờ tử thương tuẫn tiết. / Tiếng phố vỡ triệu mảnh thủy tinh cắt lồng ngực tháng tư rỉ máu mãi chưa khô. / Tiếng sóng hôi dao mùi hải tặc từ oan nghiệt một thời biển huyết. / Tiếng oan hồn dật dờ tìm về cố quận, đáy vực kia bầy cá hoang tảo mộ. / Tiếng hậu chấn từ tâm hồn con dân tháng Tư choàng lên thảng thốt. Dấu chàm xanh lưu xứ để nhận ra nhau. / Tiếng con bướm gáy trong giấc ngủ đôi bờ chiến tuyến. / Tiếng vô vọng của dòng thơ đớn đau, sỉ nhục trải dài trên đất đai tổ quốc. /Tiếng mong mỏi trên những dòng thơ đang vuốt mắt lịch sử, xin hãy chết yên, chết quên, và mở lòng ra ôm những vết thương, trồng lại bóng Quê Nhà…
“Chìm trong biển chết trôi tim người / Còn gì đâu tiếc thương xa xôi …” Chiếc tàu nhỏ rời bến Constantine, Algeria, chở Enrico Macias đến một nơi xa lạ, người lưu vong không bao giờ được phép trở về. Làm sao cánh chim di có thể quên lối cũ? Chiến tranh xua đuổi ông ra khỏi quê nhà. Tàu khởi hành không một người đưa tiễn. “Người tình ơi, ta xa nhau. Mượn đôi mắt em lên đường.” Với cây guitar làm hành trang, ông ghi lại, “J'ai quitté mon pays …”
Hãy tạm để những chuyện buồn nằm im dưới mâm cỗ ngày Tết, để ta chỉ được thấy màu xanh lá bánh chưng, màu đỏ ối ruột dưa hấu, màu vàng đỏ tung xòe trong những bao lì xì nhỏ, màu nắng chín nhấp nháy trên những trái quất… bây nhiêu đó có đủ để bạn đón hơi thở mới của đất trời? Hy vọng vậy để chúng ta được mọc lên như cỏ non trên khung rêu ngày tháng cũ. Bài thơ của Nguyễn Hồng Kiên tôi đọc được từ trang của trường Mầm Non Cự Khối, bài thơ được dạy cho các em lứa 4 tuổi, như một lời chúc tết hồn nhiên.
Cho nhân dân tôi, thức dậy trong bóng tối, những người hát bài ca im lặng, những người than thở trong im lặng, những người nổi giận trong im lặng, những người yêu nhau trong im lặng, lời cầu Nguyện cho nhân dân tôi, những người đi trên đường, chạy tất bật từ sáng đến tối, cho bữa ăn của người nghèo đói, hít thở khói và bụi, những người già trước tuổi, những người không bao giờ biết hát, những người không bao giờ biết cười, những người không bao giờ biết nói dối
Houston mùa hè nóng có thể nướng thịt trên mui xe hơi./ Họa sĩ bò dưới đất vẽ chân dung kiếm tiền đổi rượu./Nàng mẫu ngồi khép hở y phục lả lơi./ Đường nét sắc màu bỗng dưng tơi bời khung bố, trời đất sẽ vô cùng phẫn nộ, nếu đàn ông không thích đàn bà, nếu bàn tay cứ chăm chú vẽ./ Tao không kể hết chuyện để người đọc tự đoán. Xe cứu thương chuẩn bị hụ còi. Bác sĩ xuất hiện. Mày ôm bức tranh nằm thoi thóp . /Tao thấy hết từ đầu qua khe cửa phía sau.
Những bài thơ xuất sắc của Giáng Vân nằm ở biên giới giữa điều có thể nói và điều không thể nói ra. Thơ chị có nhiều đề tài, tình yêu, suy tư lịch sử, những xúc động mới về thế giới hiện nay. Đó là một loại thơ sâu kín, cắm rễ trong vùng tối đen của tiềm thức, nhưng hướng về phía ánh sáng. Giáng Vân không ngần ngại nói về sự bế tắc, sự cùng đường của xã hội, cái chết và sự diệt vong của con người. Trong tập thơ gồm 36 bài, những mảng tối được thấy rõ, sự buồn rầu, lo lắng, cảm giác phẫn nộ, nhưng chị nói nhiều hơn đến sự vượt qua. Chị tin vào tâm hồn. Thơ chị có hai nguồn mạch: những câu chuyện riêng tư và những nỗi lo âu của thời đại mình. Chị có những bài thơ đi tới chỗ tận cùng, nơi giao điểm của hai niềm cảm hứng, đó là một kiểu thơ trữ tình thời sự hiếm gặp hôm nay.
Nhà thơ Vũ Trọng Quang bảo mũi tên ấy bay hoài bay không tới. Làm sao bay kịp thời gian. Hoặc giả như vầy. Nơi tôi ngồi cố định, và. thời gian đi qua đi qua. Khi lời thơ vừa thốt lên là lúc tôi rơi mất thời gian. Không gian nào giữ những lời đi. Ở những bài thơ sau đây bạn có thể thấy được nơi thời gian và không gian gặp nhau trong nhịp lẫy tình cờ. đã ra đi là muôn đời ở lại…Bây giờ là bao giờ??? Bao giờ là bây giờ!!!, chiếc kim đồng hồ lẩn thẩn/ như con kiến già bò trên miệng chén… …Bạn cùng tôi như ai kia thập tự vác mình qua đông gió, cứu chuộc nỗi tàn phai của Màu thân thể ngó chừng cũng cũ cùng sự lãng quên muôn đời, để có thể trong thế giới siêu hình yên tĩnh của ta được an ủi Mưa trầm trầm dương thế/ Ngấm sâu miền âm gian… , dù mưa không dội sạch được những linh hồn run rẩy, và dẫu Đó là cánh cửa bí mật/ từng khép cửa linh hồn…
Nhịp lá rơi đang xô chèo dòng thu cập bến. Những con thuyền năm tháng sẽ tiếp tục dong buồm. Nơi chốn nào gọi là đáy đĩa mùa đi ơi Nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh? Có phải là nơi Bình tàn thu vai phấn nghiêng rơi của thi nhân 80 năm trước? Hay trong cơn khát của mùa thu của Trang Thanh? Hay nơi dấu chân em lối vàng xưa của Lê Hoàng Anh? Hay nơi mùa trăng hóa quỳ vàng của Lê Vĩnh Tài? Hay nơi mặt đất dâng lên nuốt ánh mặt trời của Duyên? Hay nơi tiếng chạm của những viên đá tím của Nguyễn Thị Khánh Minh? Hay nơi rực rỡ hoàng hôn rực rỡ Đêm tháng 11 cuối cùng của Lê Chiều Giang?
Bài thơ này đăng trên Việt Báo vào ngày 10 tháng 8 2024. Người dịch nói rằng “…Bài này hợp với tinh thần Phật Giáo…” Tác giả Henry Wadsworth Longfellow là một nhà thơ nổi tiếng vào bậc nhất ở Mỹ trong thế kỷ 19. Trong tiểu sử không thấy nhắc ông có nghiên cứu về Phật Giáo. Có thể giải thích rằng những gì thuộc về chân lý, sự thật thì sẽ mãi mãi tồn tại, bất kể Đức Phật có thuyết giảng hay không.
Em nhan sắc đồi câm / Tôi ù lì bến chải / Máu những giọt rất thầm / Tới khấc tình bãi nại / Cứu rỗi một nhành cây / Buồn lên thập tự giá / Hồn ma xưa hiện ngày / Xuống vũng đêm đày đọa
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.