Nhớ một thời xưa, khi mình còn ở tuổi thật là thơ ấu, đôi khi gặp ở bến xe lửa, bến xe đòi, những nghệ nhân ôm đàn hát giọng rất là Bắc Kỳ... và ông già mới nói đó là hát xẩm.
Điệu nhạc trong trí nhớ tuổi thơ của mình không thể nhớ kỹ nổi, chỉ mang máng biết đó là những gì rất quê hương, rất dân tộc... tuy rằng giọng mình lớn lên chẳng có gì là Bắc Kỳ, mà vẫn thương cảm cho làn điệu xa xưa trong ký ức dân tộc.
Có những lúc mình hình dung nhầm như nghe hát bội, có lúc nghe như chèo cổ... nhưng rồi tới khi nghe được bài Xẩm Thập Ân (tức là bài Mười Ơn Ba Mẹ)... mới nhận rõ rằng hát xẩm là cái gì rất mực độc đáo, và rất quê hương. Riêng bài Xẩm Thập Ân, mình nghĩ chỉ có điệu hát xẩm mới nói lên được ơn ba mẹ, phần nào. Mình nghe đươc mấy dòng như:
Một ân mẹ mới có thai, con ơi
Âm dương nhị khí nào ai biết gì
Nơi trong lòng mẹ chịu sầu bi
Chẳng mấy lòng, miệng thời cay đắng, mẹ dạ thời héo hon
Bữa ăn không biết miếng ngon
Lòng mẹ chua xót vì con đêm ngày
Hai, mấy ân nghĩa mẹ bao tày
Mẹ mang con chín tháng có thai nặng nề
Thương con đi sớm về trưa, con ơi
Của ngon vật lạ mẹ chẳng hề ước ao...
Từ trước 1975 cả chục năm, không còn thấy bác hát xẩm nào ở các bến xe lửa, xe đò nữa. Mà cũng chẳng thấy hát xẩm ở radio nào nữa.
Lòng mình bùi ngùi, nghĩ hẳn là trôi hẳn vào ngàn năm rồi. Sau mới nghe nói có cụ Hà Thị Cầu là truyền nhân cuối cùng của nghệ thuật Hát Xẩm, mới biết là còn.
Bản tin VOV vừa cho biết lại vừa có lễ giỗ Tổ nghề hát Xẩm hôm 22 tháng Hai âm lịch (tức ngày 2 tháng 4, 2013 Dương lịch) tại Hà Nội, mới biết thêm:
“Trải qua hàng trăm năm tồn tại, hát Xẩm đã trở thành một loại hình dân ca của miền Bắc Việt Nam, phổ biến ở đồng bằng và trung du Bắc bộ. Theo Nghệ sĩ ưu tú Văn Ty, hát Xẩm gắn với không gian văn hóa là bến tàu, bến xe, chợ… nên bắt rễ nhanh trong đời sống thường ngày với nhiều làn điệu khác nhau.
“Ông Tổ Xẩm - theo truyền thuyết là ông Trần Long Đĩnh - thời Trần. Hát Xẩm là một loại hình nghệ thuật được truyền bá rộng rãi trong dân gian, đi vào đời sống nhân dân, đi vào hang cùng ngõ hẻm, đi vào tâm tư tình cảm của từng người. Theo không gian, theo khu vực, có những điệu rất sang trọng như dạng Ba Bậc; để dạy con như Xẩm thập ân; có nhưng điệu hát vui phải gõ nhiều như Xẩm chợ; ngâm vịnh như Xẩm anh Khóa; hài hước như “Sướng khổ vì chồng”…Thể loại của Xẩm rất phong phú” – NSƯT Văn Ty cho biết.
Sau phần nghi lễ, học viên của Trung tâm phát triển nghệ thuật âm nhạc Việt Nam và các câu lạc bộ Xẩm của Hà Nội đã thể hiện những bài hát Xẩm quen thuộc như “Xẩm thập ân”, “Vợ chồng nhà Xẩm”, “Lửng lơ con cá vàng”…”
Như thế, hát xẩm còn sống. Chưa chết. Cũng mừng. Nhưng ngay như cải lương thịnh hành ở Sài Gòn và Miền Tây mà cũng không nuôi nổi bao nhiêu người nghệ sĩ, nếu làm sao cho hát xẩm không bị thất truyền cũng là điều gian nan vậy.
Dòng sống dân tộc chuyển biến từng ngày, nhưng xin chớ để những điệu nhạc độc đáo của hồn dân tộc mất đi.
Điệu nhạc trong trí nhớ tuổi thơ của mình không thể nhớ kỹ nổi, chỉ mang máng biết đó là những gì rất quê hương, rất dân tộc... tuy rằng giọng mình lớn lên chẳng có gì là Bắc Kỳ, mà vẫn thương cảm cho làn điệu xa xưa trong ký ức dân tộc.
Có những lúc mình hình dung nhầm như nghe hát bội, có lúc nghe như chèo cổ... nhưng rồi tới khi nghe được bài Xẩm Thập Ân (tức là bài Mười Ơn Ba Mẹ)... mới nhận rõ rằng hát xẩm là cái gì rất mực độc đáo, và rất quê hương. Riêng bài Xẩm Thập Ân, mình nghĩ chỉ có điệu hát xẩm mới nói lên được ơn ba mẹ, phần nào. Mình nghe đươc mấy dòng như:
Một ân mẹ mới có thai, con ơi
Âm dương nhị khí nào ai biết gì
Nơi trong lòng mẹ chịu sầu bi
Chẳng mấy lòng, miệng thời cay đắng, mẹ dạ thời héo hon
Bữa ăn không biết miếng ngon
Lòng mẹ chua xót vì con đêm ngày
Hai, mấy ân nghĩa mẹ bao tày
Mẹ mang con chín tháng có thai nặng nề
Thương con đi sớm về trưa, con ơi
Của ngon vật lạ mẹ chẳng hề ước ao...
Từ trước 1975 cả chục năm, không còn thấy bác hát xẩm nào ở các bến xe lửa, xe đò nữa. Mà cũng chẳng thấy hát xẩm ở radio nào nữa.
Lòng mình bùi ngùi, nghĩ hẳn là trôi hẳn vào ngàn năm rồi. Sau mới nghe nói có cụ Hà Thị Cầu là truyền nhân cuối cùng của nghệ thuật Hát Xẩm, mới biết là còn.
Bản tin VOV vừa cho biết lại vừa có lễ giỗ Tổ nghề hát Xẩm hôm 22 tháng Hai âm lịch (tức ngày 2 tháng 4, 2013 Dương lịch) tại Hà Nội, mới biết thêm:
“Trải qua hàng trăm năm tồn tại, hát Xẩm đã trở thành một loại hình dân ca của miền Bắc Việt Nam, phổ biến ở đồng bằng và trung du Bắc bộ. Theo Nghệ sĩ ưu tú Văn Ty, hát Xẩm gắn với không gian văn hóa là bến tàu, bến xe, chợ… nên bắt rễ nhanh trong đời sống thường ngày với nhiều làn điệu khác nhau.
“Ông Tổ Xẩm - theo truyền thuyết là ông Trần Long Đĩnh - thời Trần. Hát Xẩm là một loại hình nghệ thuật được truyền bá rộng rãi trong dân gian, đi vào đời sống nhân dân, đi vào hang cùng ngõ hẻm, đi vào tâm tư tình cảm của từng người. Theo không gian, theo khu vực, có những điệu rất sang trọng như dạng Ba Bậc; để dạy con như Xẩm thập ân; có nhưng điệu hát vui phải gõ nhiều như Xẩm chợ; ngâm vịnh như Xẩm anh Khóa; hài hước như “Sướng khổ vì chồng”…Thể loại của Xẩm rất phong phú” – NSƯT Văn Ty cho biết.
Sau phần nghi lễ, học viên của Trung tâm phát triển nghệ thuật âm nhạc Việt Nam và các câu lạc bộ Xẩm của Hà Nội đã thể hiện những bài hát Xẩm quen thuộc như “Xẩm thập ân”, “Vợ chồng nhà Xẩm”, “Lửng lơ con cá vàng”…”
Như thế, hát xẩm còn sống. Chưa chết. Cũng mừng. Nhưng ngay như cải lương thịnh hành ở Sài Gòn và Miền Tây mà cũng không nuôi nổi bao nhiêu người nghệ sĩ, nếu làm sao cho hát xẩm không bị thất truyền cũng là điều gian nan vậy.
Dòng sống dân tộc chuyển biến từng ngày, nhưng xin chớ để những điệu nhạc độc đáo của hồn dân tộc mất đi.
Gửi ý kiến của bạn
Lời Tòa Soạn: Họa sĩ Duy Thanh vừa từ trần vào giờ 9:30 PM, đêm Chủ Nhật 24/11/2019 tại bệnh viện General Hospital San Francisco, tại thành phố San Francisco, California.
Cuộc chiến thương mại vẫn xảy ra chung quanh hàng Việt Nam xuất cảng…Báo Diễn Đàn Doanh Nghiệp ghi nhận: Sau khi áp thuế chống trợ cấp 12% với ống thép không gỉ từ Việt Nam, Ấn Độ lại tiếp tục điều tra chống trợ cấp đối với ván sợi bằng gỗ.
Trộm kỹ thuật của Hoa Kỳ, Nhật Bản, Anh quốc, Pháp quốc… Lấn chiếm Biển Đông của VN, Philippines… Bây giờ TQ cũng chôm cả văn hóa VN, nói rằng áo dài VN là truyền thống thời trang Trung Hoa…
Xây cầu, rủ nhau xây cầu… Nhà nước xây không nổi, cạn tiền, nên vay tiền quốc tế để xây cầu…
Thiếu thịt heo, đặc biệt là dịp Tết sắp tới… Báo Vietnam Finance ghi nhận: Từ đây đến Tết, mỗi tháng sẽ thiếu khoảng 70.000 tấn thịt heo.
Vậy là huề… Trận bóng đá mọi người hồi hộp chờ, vậy là huề. Bản in TTXVN kể: Tuyển Việt Nam và tuyển Thái Lan đã cầm hòa nhau 0 - 0 ở lượt trận thứ 5 bảng G vòng loại World Cup 2022 diễn ra trên sân Mỹ Đình tối 19/11.
Nhức nhối vẫn là chuyện mua hàng ngoại về rồi dán thương hiệu hàng Việt… Infonet ghi lời một quan chức về tình hình “Nhập hàng nước ngoài về cắt mác dán nhãn Made in VN: Chúng ta đang tự giết chúng ta!”
Có nên hợp pháp hóa mại dâm để câu du khách? Các quan chức Hà Nội đã “bức xúc” nêu câu hỏi như thế.
Tình hình ung thư của dân mình có những con số đáng ngại: 70% biết có bệnh ung thư khi đã vào giai đoạn cuối… nghĩa là tới lúc khó chữa trị.
Bán nước với giá cắt cổ, hay giá rẻ mạt? Đó là chuyện Hà Nội mua “hớ” có phải không? Báo Tiền Phong kể chuyện nước sông Đuống bán giá khủng: Hà Nội 'hớ' khi chọn nhà đầu tư?
Copyright © 2023 vietbao.com All rights reserved 
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D622669836.-%3B)