Nhiều dân Tiệp tránh các tổ chức tôn giáo. Mối giao tình giữa người cộng sản với giáo hội đã bị rạn nứt trong quá khứ, lòng tin trong tương lai thấy có cái gì bất chắc. Những cái lòe loẹt của chủ nghĩa tư bản đang biến thái làm cho con người trở thành ích kỷ, không tin vào bất cứ cái gì, cái nào cũng phải có ‘tôi’ trong đó.
PRAGUE, Cộng hòa Tiệp Khắc (KL) – Thấy các thánh hé nhín từ trong các hẻm hốc, thấy thiên thần lốm đốm trên nền trời. Trên những tảng đá lạnh như tiền, những bí ẩn về Chúa với bộ mặt giận dữ xám đen trụ trong cái kiến trúc dị hợm của thủ đô này (Prague). Đi tìm hình Chúa trong tâm linh của dân Tiệp Khắc khiến người ta có cái gì để nghi ngờ.
“Dân chúng nơi đây không còn biết tới Chúa nữa,” theo lời của Olga-Kopecka-Valeska, một nhà văn và là người đọc tin trên đài phát thanh tôn giáo.
“Họ không biết gì về ngày lễ Giáng sinh. Họ chỉ nhìn thấy Chúa, khi họ lẩn mình vào các phòng tranh triển lãm về mỹ thuật.
Củng theo lời của nhà viết văn này, “ Một cô gái nhìn vào một bức tranh ‘Chúa bị đóng đinh trên thập tự giá’ và cô ta đã hỏi : ‘Ai đã đóng đinh ông này như thế " Bạn cô đã trả lời : ‘Những người cộng sản’.
Dù có ngoan cố và nghi ngờ đi mấy chăng nữa, dân Tiệp Khắc ngày nay hoàn toàn vô thần. Họ chẳng đếm xỉa gì tới các tổ chức tôn giáo.
Không giống như nước Ba lan, tinh thần Công giáo La mã với tinh thần quốc gia không tách rời, Cộng hòa Tiệp khắc chưa từng bao giờ hun đúc hình ảnh quốc gia của họ vào một giáo hội nào đó.
Người Tiệp Khắc vẫn còn lênh đênh khi đề cập tới thần linh và tinh thần theo các quan điểm của Công giáo. Công giáo là một tôn giáo chiếm ưu thế, một tôn giáo từng đóng vai áp bức dân chúng trong những thế kỷ ngày xưa từng tạo ra các vụ đổ máu, tôn giáo này đã bị cộng sản bóp nghẹt và sau này đang mất đi trước những cái lòe loẹt của tinh thần tư bản.
Đi vào chủ nghĩa siêu thực chống lại giới có quyền của tiểu thuyết gia Franz Kafka. Thêm vào một chút suy tư của nhà viết kịch về các chuyện vô lý, tức là nhà cựu chủ tịch Vaclav Havel của Tiệp Khắc. Tin vào những người theo đạo Phật đang nẩy sinh tại công trường Wenceslas Square, hay đi tham quan những người sùng bái thần mặt trời tại Bohemia. Người ta hình dung thêm được cái quang cảnh tâm linh của cái quốc gia có thành quách này với 10,2 triệu dân không còn tin vào những hình ảnh thiêng liêng được làm trên các kính mầu (stainted glass) tại các nhà thờ.
Lawrence Cada là một thầy theo dòng tu Maria tại Cleveland, thầy dòng này mang sứ mạng để xác định xem dòng tu của Công giáo có thể bành trướng tại Tiệp Khắc được hay không.
Theo lời thầy này “Nơi đây có những thù nghịch mà tôn giáo đã làm ra đối với họ thuở xưa. Dân Tiệp khắc cho biết họ là một quốc gia vô thần tại Âu châu và họ cũng hãnh diện về chuyện vô thần. Đây là quan niệm văn minh Tây phương được nhìn thấy trong nửa thế kỷ nay, vì dân chúng nơi đây cho rằng họ sống suốt đời không cần phải có bất cứ thứ tôn giáo nào.”
Một cuộc thăm dò do tổ chức European Value Study tại Hòa Lan thực hiện để theo rõi thái độ tôn giáo và đạo đức, tổ chức này đã thấy một số người nói làø họ không có lòng tin đối với các tổ chức tôn giáo tại Tiệp Khắc còn ít hơn bất cứ dân nào khác tại Âu châu,ngoại trừ dân Estonia vẫn còn đang vẫy vùng để thoát ra cái hoàn cảnh dưới Sô viết ngày xưa. Chỉ có 33,6 phần trăm dân Tiệp thuộc họ đạo, nhưng chỉ có 11,7 trăm trong số dân này đi lễ nhà thờ một hay đôi lần mỗi tháng.
Giáo hội Công giáo La mã tại Tiệp có khoảng ba triệu người, còn đạo kế tiếp lớn nhất là giáo hội Phúc âm hay Tin lành có khoảng chừng hai trăm ngàn người.
Các quốc gia bao quanh Cộng hòa Tiệp Khắc lại chú ý tới thần linhï nhiều hơn.
Ba Lan có gần 96% dân chúng theo đạo, với khoảng 78% chịu đi lễ nhà thờ thường xuyên. Con số tại Đức quốc là 77% với 30%, tại Áo quốc là 88% với 42,5%. Còn tại Slovia từng là xứ nằm chung với Tiệp trong quốc gia có tên là Czechoslovakia, theo thống kê thì có 76,8% dân chúng theo đạo với số người đi lễ nhà thờ vào khoảng lập lờ 50%.
“Tôi không có đức tin đối với nhà thờ hay giáo hội, Nhà thờ hay giáo hội có thể làm được những gì cho tôi "” theo lời của Daniel Petrzilla, thảo chương viên bận chiếc áo T shirt có hàng chữ in “Đội quân một người”.
Người này cho biết thêm : “Tôi không cần lập nhà thờ cho Chúa. Tôi có một chút ít lòng tin vào các loại tôn giáo. Tôi tin vào việc tái sinh hay đầu thai lại, vào Giáng sinh và Tạo hóa. Như thế con người tôi được giải phóng nhiều hơn.”
Giáo hội công giáo chưa có tới hàng trăm ngàn thanh niên như Petrzilla, tuổi trung bình của các nhà giảng đạo là 67, nhưng chỉ có 50% giáo khu là có giáo sĩ cư ngụ tại chỗ. Cuối tuần, một mục sư thường phải đi tới chín nhà thờ khác nhau để làm Thánh lễ. Sự hấp dẫn của Đức Giào hoàng John Paul II cũng đã bớt đi nhiều : Năm 1990, có 300 ngàn dân Tiệp tới tham dự Thánh lễ do Đức giáo hoàng làm, nhưng bẩy năm sau số người dự Tháng lễ đã ít đi, có khoảng chưa đầy 100 ngàn người.
Ngài Daniel Herman, phát ngôn viên của Hội Giám mục Công giáo của Tiệp, cho biết:
“Các giáo hội không biết cách tiếp cận các cuộc sống hàng ngày của dân chúng. Sau một thời gian dài bị tách xa với công chúng, giáo hội trở thành xóm của những người nghèo. Sau khi bị cộng sản ngược đãi và cho đi tẩy não, các giáo hội sinh ra một cuộc sống lè phè (Horizontal life). Mất hẳn chiều cao của tâm linh.
Giáo hội Công giáo tại Tiệp Khắc vẫn bị chia hai như thời cộng sản: một phe chống người Cộng sản để cho họ suy yếu dần đi, một phe chiều theo các lãnh tụ cộng sản.
Jirina Siklova là một nhà xã hội học cũng là người từng chống đối cộng sản ngày xưa, ông cho biết : Sau những chuyện lịch sử từng đổ máu, dân Tiệp ngày nay chỉ còn sót lại cái tâm linh và đạo đức nửa vời, như tin cuộc sống cũng thế, không tin cuộc sống cũng vẫn như thế.”
Pavel R. Rican là giáo sư chuyên về tôn giáo của trường đại học Charles University tại Prague, ông cho rằng sự uể oải về thần linh đang thâm nhập vào toàn thể Âu châu.
Giáo sư này cho biết: “Chính mắt tôi đã nhìn thấty có những nhà thờ không người tại Đức. Hiện nay là chiều huớng của người Âu châu mà sau đó đã làm tôi chú ý tới. Triết gia Voltaire của Pháp đã từng đi tìm kiếm cái linh thiêng mới. ‘Cái linh thiêng cố hữu’ đã biến mất rồi.”
Trên ngọn đồi bên kia sông Vlata, mục sư Tin lành Milos Rejchrt chiều nào cũng nhân nhi chén rượu chát. Mục sư đầu hói này có khuôn mặt tròn như mặt trăng vào ngày rầm tối ngày tìm ra những câu hỏi hắc búa về thần học. Đôi lúc mục sư này cảm thấy tâm linh của dân Tiệp Khắc được trẻ lại. Có những lúc, mục sư nhìn thấy sự suy sụp của chính trị và sự hiểu biết mơ hồ của một xã hội đang suy thoái về kỷ cương đạo đức, Cũng như các người chống đối xưa kia, mục sư lấy làm lạ những việc này đã xẩy ra trên 13 năm qua sau khi chủ thuyết cộng sản bị đánh đổ.
Mục sư cho biết “Tín ngưỡng lăng nhăng chạy theo nghĩa rộng lớn. Người ta có ngày đi theo công giáo, có ngày khác chạy theo Tin lành và sau đó lại chạy đến cửa Phật. Truyền thống không còn nữa. Tín ngưỡng hiện nay đang sống trông nhờ vào những gì còn lại của quá khứ, Chúng ta có đối kháng tính. Khi lòng tin đã tách ra khỏi các tôn giáo, lòng tin này trở nên khô cạn, Nhưng cái gì xẩy ra vào ngày phán quyết, khi nhu cầu cần thiết cho việc phán quyết chung cuộc biết tin vào nơi nào đây"”
Mục sư Rejchrt không có đáp án cho câu hỏi này.
PRAGUE, Cộng hòa Tiệp Khắc (KL) – Thấy các thánh hé nhín từ trong các hẻm hốc, thấy thiên thần lốm đốm trên nền trời. Trên những tảng đá lạnh như tiền, những bí ẩn về Chúa với bộ mặt giận dữ xám đen trụ trong cái kiến trúc dị hợm của thủ đô này (Prague). Đi tìm hình Chúa trong tâm linh của dân Tiệp Khắc khiến người ta có cái gì để nghi ngờ.
“Dân chúng nơi đây không còn biết tới Chúa nữa,” theo lời của Olga-Kopecka-Valeska, một nhà văn và là người đọc tin trên đài phát thanh tôn giáo.
“Họ không biết gì về ngày lễ Giáng sinh. Họ chỉ nhìn thấy Chúa, khi họ lẩn mình vào các phòng tranh triển lãm về mỹ thuật.
Củng theo lời của nhà viết văn này, “ Một cô gái nhìn vào một bức tranh ‘Chúa bị đóng đinh trên thập tự giá’ và cô ta đã hỏi : ‘Ai đã đóng đinh ông này như thế " Bạn cô đã trả lời : ‘Những người cộng sản’.
Dù có ngoan cố và nghi ngờ đi mấy chăng nữa, dân Tiệp Khắc ngày nay hoàn toàn vô thần. Họ chẳng đếm xỉa gì tới các tổ chức tôn giáo.
Không giống như nước Ba lan, tinh thần Công giáo La mã với tinh thần quốc gia không tách rời, Cộng hòa Tiệp khắc chưa từng bao giờ hun đúc hình ảnh quốc gia của họ vào một giáo hội nào đó.
Người Tiệp Khắc vẫn còn lênh đênh khi đề cập tới thần linh và tinh thần theo các quan điểm của Công giáo. Công giáo là một tôn giáo chiếm ưu thế, một tôn giáo từng đóng vai áp bức dân chúng trong những thế kỷ ngày xưa từng tạo ra các vụ đổ máu, tôn giáo này đã bị cộng sản bóp nghẹt và sau này đang mất đi trước những cái lòe loẹt của tinh thần tư bản.
Đi vào chủ nghĩa siêu thực chống lại giới có quyền của tiểu thuyết gia Franz Kafka. Thêm vào một chút suy tư của nhà viết kịch về các chuyện vô lý, tức là nhà cựu chủ tịch Vaclav Havel của Tiệp Khắc. Tin vào những người theo đạo Phật đang nẩy sinh tại công trường Wenceslas Square, hay đi tham quan những người sùng bái thần mặt trời tại Bohemia. Người ta hình dung thêm được cái quang cảnh tâm linh của cái quốc gia có thành quách này với 10,2 triệu dân không còn tin vào những hình ảnh thiêng liêng được làm trên các kính mầu (stainted glass) tại các nhà thờ.
Lawrence Cada là một thầy theo dòng tu Maria tại Cleveland, thầy dòng này mang sứ mạng để xác định xem dòng tu của Công giáo có thể bành trướng tại Tiệp Khắc được hay không.
Theo lời thầy này “Nơi đây có những thù nghịch mà tôn giáo đã làm ra đối với họ thuở xưa. Dân Tiệp khắc cho biết họ là một quốc gia vô thần tại Âu châu và họ cũng hãnh diện về chuyện vô thần. Đây là quan niệm văn minh Tây phương được nhìn thấy trong nửa thế kỷ nay, vì dân chúng nơi đây cho rằng họ sống suốt đời không cần phải có bất cứ thứ tôn giáo nào.”
Một cuộc thăm dò do tổ chức European Value Study tại Hòa Lan thực hiện để theo rõi thái độ tôn giáo và đạo đức, tổ chức này đã thấy một số người nói làø họ không có lòng tin đối với các tổ chức tôn giáo tại Tiệp Khắc còn ít hơn bất cứ dân nào khác tại Âu châu,ngoại trừ dân Estonia vẫn còn đang vẫy vùng để thoát ra cái hoàn cảnh dưới Sô viết ngày xưa. Chỉ có 33,6 phần trăm dân Tiệp thuộc họ đạo, nhưng chỉ có 11,7 trăm trong số dân này đi lễ nhà thờ một hay đôi lần mỗi tháng.
Giáo hội Công giáo La mã tại Tiệp có khoảng ba triệu người, còn đạo kế tiếp lớn nhất là giáo hội Phúc âm hay Tin lành có khoảng chừng hai trăm ngàn người.
Các quốc gia bao quanh Cộng hòa Tiệp Khắc lại chú ý tới thần linhï nhiều hơn.
Ba Lan có gần 96% dân chúng theo đạo, với khoảng 78% chịu đi lễ nhà thờ thường xuyên. Con số tại Đức quốc là 77% với 30%, tại Áo quốc là 88% với 42,5%. Còn tại Slovia từng là xứ nằm chung với Tiệp trong quốc gia có tên là Czechoslovakia, theo thống kê thì có 76,8% dân chúng theo đạo với số người đi lễ nhà thờ vào khoảng lập lờ 50%.
“Tôi không có đức tin đối với nhà thờ hay giáo hội, Nhà thờ hay giáo hội có thể làm được những gì cho tôi "” theo lời của Daniel Petrzilla, thảo chương viên bận chiếc áo T shirt có hàng chữ in “Đội quân một người”.
Người này cho biết thêm : “Tôi không cần lập nhà thờ cho Chúa. Tôi có một chút ít lòng tin vào các loại tôn giáo. Tôi tin vào việc tái sinh hay đầu thai lại, vào Giáng sinh và Tạo hóa. Như thế con người tôi được giải phóng nhiều hơn.”
Giáo hội công giáo chưa có tới hàng trăm ngàn thanh niên như Petrzilla, tuổi trung bình của các nhà giảng đạo là 67, nhưng chỉ có 50% giáo khu là có giáo sĩ cư ngụ tại chỗ. Cuối tuần, một mục sư thường phải đi tới chín nhà thờ khác nhau để làm Thánh lễ. Sự hấp dẫn của Đức Giào hoàng John Paul II cũng đã bớt đi nhiều : Năm 1990, có 300 ngàn dân Tiệp tới tham dự Thánh lễ do Đức giáo hoàng làm, nhưng bẩy năm sau số người dự Tháng lễ đã ít đi, có khoảng chưa đầy 100 ngàn người.
Ngài Daniel Herman, phát ngôn viên của Hội Giám mục Công giáo của Tiệp, cho biết:
“Các giáo hội không biết cách tiếp cận các cuộc sống hàng ngày của dân chúng. Sau một thời gian dài bị tách xa với công chúng, giáo hội trở thành xóm của những người nghèo. Sau khi bị cộng sản ngược đãi và cho đi tẩy não, các giáo hội sinh ra một cuộc sống lè phè (Horizontal life). Mất hẳn chiều cao của tâm linh.
Giáo hội Công giáo tại Tiệp Khắc vẫn bị chia hai như thời cộng sản: một phe chống người Cộng sản để cho họ suy yếu dần đi, một phe chiều theo các lãnh tụ cộng sản.
Jirina Siklova là một nhà xã hội học cũng là người từng chống đối cộng sản ngày xưa, ông cho biết : Sau những chuyện lịch sử từng đổ máu, dân Tiệp ngày nay chỉ còn sót lại cái tâm linh và đạo đức nửa vời, như tin cuộc sống cũng thế, không tin cuộc sống cũng vẫn như thế.”
Pavel R. Rican là giáo sư chuyên về tôn giáo của trường đại học Charles University tại Prague, ông cho rằng sự uể oải về thần linh đang thâm nhập vào toàn thể Âu châu.
Giáo sư này cho biết: “Chính mắt tôi đã nhìn thấty có những nhà thờ không người tại Đức. Hiện nay là chiều huớng của người Âu châu mà sau đó đã làm tôi chú ý tới. Triết gia Voltaire của Pháp đã từng đi tìm kiếm cái linh thiêng mới. ‘Cái linh thiêng cố hữu’ đã biến mất rồi.”
Trên ngọn đồi bên kia sông Vlata, mục sư Tin lành Milos Rejchrt chiều nào cũng nhân nhi chén rượu chát. Mục sư đầu hói này có khuôn mặt tròn như mặt trăng vào ngày rầm tối ngày tìm ra những câu hỏi hắc búa về thần học. Đôi lúc mục sư này cảm thấy tâm linh của dân Tiệp Khắc được trẻ lại. Có những lúc, mục sư nhìn thấy sự suy sụp của chính trị và sự hiểu biết mơ hồ của một xã hội đang suy thoái về kỷ cương đạo đức, Cũng như các người chống đối xưa kia, mục sư lấy làm lạ những việc này đã xẩy ra trên 13 năm qua sau khi chủ thuyết cộng sản bị đánh đổ.
Mục sư cho biết “Tín ngưỡng lăng nhăng chạy theo nghĩa rộng lớn. Người ta có ngày đi theo công giáo, có ngày khác chạy theo Tin lành và sau đó lại chạy đến cửa Phật. Truyền thống không còn nữa. Tín ngưỡng hiện nay đang sống trông nhờ vào những gì còn lại của quá khứ, Chúng ta có đối kháng tính. Khi lòng tin đã tách ra khỏi các tôn giáo, lòng tin này trở nên khô cạn, Nhưng cái gì xẩy ra vào ngày phán quyết, khi nhu cầu cần thiết cho việc phán quyết chung cuộc biết tin vào nơi nào đây"”
Mục sư Rejchrt không có đáp án cho câu hỏi này.
Gửi ý kiến của bạn
