Bệnh cao mỡ, cao cholesterol trong máu rất thông thường ở Hoa Kỳ. Cao cholesterol dễ sinh ra bệnh vữa xơ, trai cứng động mạch (atherosclerosis) và nhiều biến chứng như: bệnh tim mạch (coronary heart diseases), tai biến mạch máu não (stroke), bệnh mạch máu ngoại biên (peripheral arterial disease), và bệnh nhồi máu cơ tim (myocardial infarction disease). Biến chứng bệnh tim mạch, cứng mạch máu, gây tử vong cao nhất tại Hoa Kỳ (American Heart Association, 1998 and 1999).
. giai đoạn hai: Nếu bệnh nhân bị bệnh tim mạch hoặc cao cholesterol mà không thuyên giảm sau giai đoạn một, thì sẽ bước sang giai đoạn hai. Bệnh nhân sẽ giảm thêm 7 phần trăm saturated fat, và gìới hạn ăn cholesterol dưới 200 mg mỗi ngày. Giai đoạn hai giúp giảm thêm 3 tới 7 phần trăm cholesterol.
Cholesterol là gì"
Cholesterol là phân tử mỡ, cần cho cơ thể để hoạt động bình thường. Cholesterol giữ một phần cấu tạo màng tế bào, là chất cần thiết để sản xuất kích thích tố cho nang thượng thận hay tuyến sinh dục (adrenal and gonadal steroids), cũng là chất cần thiết sinh ra acids mật (hepatic bile acids).
Cholesterol hợp với bạch đản (proteins) sinh ra hợp chất lipoproteins. Có 3 loại lipoproteins: trọng lượng thấp, LDL, low-density lipoproteins; trọng lượng cao, HDL, high-density lipoproteins; và trọng lượng rất thấp, VLDL, very low-density lipoproteins (chất mỡ TG, triglycerides). LDL lên cao trong máu sinh ra bệnh cứng mạch máu, atherosclerosis, và bệnh tim mạch.
Khoảng bao nhiêu cholesterol trong máu thì tốt" Và liên hệ tới những nguy cơ gì"
Lượng cholesterol tổng quát nên dưới 200 mg/dl, tuy nhiên còn tùy thuộc vào HDL, TG, và LDL. Lượng cholesterol LDL cao có thể nguy hiểm hơn, tùy thuộc nhiều yếu tố khác như nếu có bệnh tim mạch, bệnh tiểu đường, đàn ông trên 45 tuổi, đàn bà trên 55 tuổi, phụ nữ không dùng kích thích tố khi mãn kinh, di truyền bệnh tim mạch, hút thuốc lá, cao huyết áp, lượng cholesterol HDL thấp, và bệnh tiểu đường.
Làm cách nào để giảm nguy cơ"
Không những phải giảm cholesterol, chúng ta phải giảm nguy cơ bệnh tim mạch:
. bệnh nhân cao máu phải luôn luôn giữ mạch máu ít ra khoảng 130/80.
. bệnh nhân tiểu đường phải kiểm soát mức đường thật chặt chẽ, gần mức trung bình, tốt nhất mức đường trong máu dưới 100 mg/dl.
. bệnh mập phải tìm cách giảm cân lượng. Tập thể dục ít ra là 30 phút mỗi ngày, ít ra là 3-4 lần mỗi tuần. Tập thể dục vừa giảm cân, vừa làm tăng cholesterol tốt trong máu.
. Bỏ hút thuốc lá: vừa giúp nâng cao cholesterol tốt, vừa giảm nguy cơ bệnh tim mạch.
Dinh dưỡng tốt sẽ giúp cho tim mạch lành mạnh:
Ăn uống kiêng khem, tập thể dục, hạ cân lương: tất cả đều rất quan trọng để giảm cholesterol. Hội Bác sĩ Tim Mạch( JAMA, 269: 3015, 1993) đề nghị vài giai đoạn:
. giai đoạn một: bất cứ bệnh nhân nào bị cao cholesterol, dù là chưa bị bệnh tim mạch đều phải giảm mỡ (total fat), dưới 30 phần trăm tổng số calories, giảm mỡ saturated fat, dưới 10 phần trăm tổng số calories, và có thể ăn dưới 300 mg cholesterol mỗi ngày. Giai đoạn một cho phép giảm cholesterol xuống thấp, 3 tới 14 phần trăm.
. giai đoạn hai: Nếu bệnh nhân bị bệnh tim mạch hoặc cao cholesterol mà không thuyên giảm sau giai đoạn một, thì sẽ bước sang giai đoạn hai. Bệnh nhân sẽ giảm thêm 7 phần trăm saturated fat, và gìới hạn ăn cholesterol dưới 200 mg mỗi ngày. Giai đoạn hai giúp giảm thêm 3 tới 7 phần trăm cholesterol.
Những đồ ăn được và những thức ăn nên tránh:
Đồ ăn bạch đản hay thịt: Nên tránh ăn tôm, gà vịt quay, thịt băm, ba sườn, xúc xích, bacon, lòng và gan. Đồ ăn tốt nhất là cá (nhất là cá salmon, sẽ giúp cho cơ thể có nhiều cholesterol tốt, đẩy cholesterol xấu đi), nên ăn thịt gà, thịt gà tây (tất nhiên là thịt nạc không có mỡ). Thịt bò dù nạc, không nên ăn nhiều. Còn thịt heo có nhiều cholesterol nhất. Nên ăn những đồ ăn bạch đản thực vật như đậu và nhất là đậu nành, đậu hũ (đậu nành được FDA chấp nhận là đồ ăn giảm được cholesterol, rất tốt).
Đồ ăn phó sản (cheese), bơ sữa, cà rem đều nên tránh. Không nên uống sữa tươi có 2 phần trăm mỡ. Chỉ nên uống sữa có 1 phần trăm mỡ, hay tốt hơn, sữa không có mỡ (non-fat). Nhưng tốt nhất uống sữa đậu nành (có thể uống sữa đậu nành không bỏ đường). Nếu ăn 25 grams bạch đản đậu nành mỗi ngày, có thể giảm khoảng 10 phần trăm cholesterol(Y học thường thức, www.vn1.net).
Đồ ăn bánh, ngũ cốc nên tránh như bánh donuts, croissants, cơm chiên, đồ ăn có chất mỡ hay có dừa. Ăn bánh mì, bánh bagels hay ăn cơm trắng tốt hơn.
Trái cây, rau luộc hay rau sống đều rất tốt. Không nên ăn những đồ như dừa, trái bơ, rau chiên dầu mỡ, cream sauce hay có phó sản (cheese).Dùng dầu như dầu olive, corn, peanut oil ... đều tốt, nhưng benecol (plant sterol, dưới hình thức benecol margarines) tốt nhất. Benecol được FDA chấp thuận, được coi là đồ ăn an toàn, giúp cho giảm cholesterol khoảng 10 phần trăm.
Có nhiều thuốc giảm cholesterol như :
. Bile acid sequestrants (Cholestyramine, Cholestipol).
. HMG-CoA reductases inhibitors (Atorvastin, Cerivastin, Fluvastatin, Lovastin, Pravastatin, Simvastatin).
. Nicotinic acid.
. Fibric acid derivatives (Clofibrate, Fenofibrate, Gemfibrozil)(Pharmacy Times,December 1999).
Thuốc uống phải có toa, có bác sĩ theo dõi. Nếu uống một trong những thuốc kể trên, cộng thêm dùng benecol để chiên xào và ăn uống đậu nành thường xuyên, là phương pháp tổng hợp giản dị, giúp cho cholesterol xuống thấp trong máu (Y Học thường thức, www.Vn1.net).
Bác Sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; E-mail: nmtran@hotmail.com; Fax (714) 547-4968; Điện thoại: (714) 547-3915.
Gửi ý kiến của bạn
