Câu Chuyện Y Sinh Học: tế bào gốc thần kinh gây u bướu trong não
Bác sĩ Trần mạnh Ngô
Tế Bào Não Thần Kinh Trị Liệu Gây U Bướu Não" Tế bào gốc trị liệu não gây phát triển u bướu trong não. Đây là một tin bất ngờ vừa phổ biến trong Plos Medicine ngày 17 tháng hai, 2009. Bs Ninette Amariglio cùng các cộng sự viên cho biết một bé trai bị bệnh mạch máu nhỏ trong não bị dãn bất thưòng (ataxia telangiectasis) được điều trị bằng cách chích tế bào gốc thần kinh vào não lấy từ phôi người. Bốn (4) năm sau khám phá thấy não có u bướu. Thử nghiệm sinh thiết cho thấy bệnh nhân bị u bướu não thần kinh mô đệm (glioneuronal neoplasm). Thử nghiệm phân tử học và tế bào học khởi đóan bệnh nhân bị u bướu não phát xuất từ tế bào gốc thần kinh chỗ chích cho em bé. Có thể nói đây là lần đầu tiên phát hiện u bướu não có thể do tế bào gốc thần kinh trị liệu. U bướu phát triển chậm có vẻ lành tính (benign). U bướu phát triển trong trường hợp đặc biệt bệnh nhân có bệnh mạch máu nhỏ trong não bị dãn bất bình thường (ataxia atelectosis) có thể liên hệ hệ thống miễn dịch phát triển bất bình thường. Đây là lần đầu tiên thấy có hiện tượng thành lập u bướu não sau khi chích tế bào thần kinh phôi não. Cần nhiều thời gian để tìm hiểu thêm hiện tượng đặc biệt này. Ngoài ra, bệnh nhân này cũng cần được theo dõi lâu năm để tìm hiểu diễn biến bệnh sẽ ra sao.
Não và thần kinh tủy sống gồm có 2 loại tế bào thần kinh: một loại dẫn truyền thần kinh tên là neuron và một loại tế bào thần kinh bảo vệ tế bào thần kinh dẫn truyền tên là tế bào đệm (glial cells). Khi tế bào thần kinh bị hư hại thì không có cách nào thay thế cho nên cần phải nghĩ ra phương pháp dùng tế bào gốc thần kinh trị liệu trong việc điều trị bệnh Parkinson, hoặc do hậu tai biến mạch máu não hay hậu chấn thương. Tin tức đăng trong báo SRM (The future of Embryonic Stem Cell Research, đăng trong Sexual, Reproduction & Menopause, tháng February, 2009), cho biết cơ quan FDA vừa nhận được một dự án xin phép dùng tế bào gốc thần kinh của con người tên là tế bào thần kinh đệm ít gai (oligodendrocytes) để chữa bệnh nhân bị thương tích thần kinh tủy xương sống. Mô hình dựa theo kết quả nghiên cứu cho chuột sau khi được chích tế bào thần kinh đệm ít gai cho chuôt bị hậu chấn thương thần kinh cột sống. Mặc dù trong thực tế bệnh nhân bị thương tích thần tủy ở nơi cổ nhiều hơn ở cột sống lưng, nhưng vì lý do an toàn, FDA chỉ cho phép thử nghiệm chấn thương thần kinh cột sống lưng lưng (chưa cho phép thử nghiệm chấn thương thần kinh cổ cho người). Tham khảo: 1) The Scientist, February 2009, 2) PloS Medicine, February 17, 2009, 3) SRM, 7: 26, 2009.
Quay Phim Theo Dõi Tế Bào Máu Sinh Sản. Trong nhiều cuộc nghiên cứu dài bàn cãi cả hàng chục năm nay, khoa học chưa giải thích thoả đáng khởi thủy sinh sản tế bào máu từ phôi thai như thế nào. Trong bài khảo cứu của Hanna M. Eilen và các cộng sự viên xuất bản trong báo Nature, vừa trình bày một kỹ thuật mới có thể quay phim chụp hình ảnh theo dõi liên tục một đơn bào phôi nẩy nở sinh sản tế bào máu. Theo dõi lâu dài cho thấy tế bào nội mô máu sinh ra tế bào máu. Các khoa học gia đã phân biệt tế bào nội mô phôi và tế bào máu bằng những khác biệt hình thái học, những dấu ấn phân tử và những chức năng khác nhau.
Tuy nhiên cần thêm nghiên cứu xác định nguồn gốc tế bào máu xuất phát từ tế bao nội mô phôi. Chẳng hạn phương pháp của nhóm Luisa Irula-Arise thuộc Đại Học California, Los Angeles theo dõi di thể từ tế bào nôi mô trong khi phương pháp do nhiều nhóm nghiên cứu khác thực hiện chăm chú theo dõi yếu tố phiên mã (transcription) thành lập tế bào nội mô máu.
Cần nói thêm là nguồn gốc tế bào máu chưa được biết rõ. Đã có rất nhiều nghiên cứu tìm hiểu nguồn gốc tế bào máu từ tế bào trung bì (mesoderm), hay từ trung phôi bào (mesenchyma), hoặc từ hai tiềm lực nguồn (bipotent endothelial-haematopoietic precursors) giữa nội mô và máu. Tham Khảo: 1) Nature 475: 896, 2009, 2) The Scientist (February 11, 2009).
Bác Sĩ Trần mạnh Ngô; E-mai: nmtran@hotmail.com; Xin mời ghé thăm Y Dược Ngày Nay, www.yduocngaynay.com, một Trang Web Y Khoa của người Việt viết cho người Việt.
Bác sĩ Trần mạnh Ngô
Tế Bào Não Thần Kinh Trị Liệu Gây U Bướu Não" Tế bào gốc trị liệu não gây phát triển u bướu trong não. Đây là một tin bất ngờ vừa phổ biến trong Plos Medicine ngày 17 tháng hai, 2009. Bs Ninette Amariglio cùng các cộng sự viên cho biết một bé trai bị bệnh mạch máu nhỏ trong não bị dãn bất thưòng (ataxia telangiectasis) được điều trị bằng cách chích tế bào gốc thần kinh vào não lấy từ phôi người. Bốn (4) năm sau khám phá thấy não có u bướu. Thử nghiệm sinh thiết cho thấy bệnh nhân bị u bướu não thần kinh mô đệm (glioneuronal neoplasm). Thử nghiệm phân tử học và tế bào học khởi đóan bệnh nhân bị u bướu não phát xuất từ tế bào gốc thần kinh chỗ chích cho em bé. Có thể nói đây là lần đầu tiên phát hiện u bướu não có thể do tế bào gốc thần kinh trị liệu. U bướu phát triển chậm có vẻ lành tính (benign). U bướu phát triển trong trường hợp đặc biệt bệnh nhân có bệnh mạch máu nhỏ trong não bị dãn bất bình thường (ataxia atelectosis) có thể liên hệ hệ thống miễn dịch phát triển bất bình thường. Đây là lần đầu tiên thấy có hiện tượng thành lập u bướu não sau khi chích tế bào thần kinh phôi não. Cần nhiều thời gian để tìm hiểu thêm hiện tượng đặc biệt này. Ngoài ra, bệnh nhân này cũng cần được theo dõi lâu năm để tìm hiểu diễn biến bệnh sẽ ra sao.
Não và thần kinh tủy sống gồm có 2 loại tế bào thần kinh: một loại dẫn truyền thần kinh tên là neuron và một loại tế bào thần kinh bảo vệ tế bào thần kinh dẫn truyền tên là tế bào đệm (glial cells). Khi tế bào thần kinh bị hư hại thì không có cách nào thay thế cho nên cần phải nghĩ ra phương pháp dùng tế bào gốc thần kinh trị liệu trong việc điều trị bệnh Parkinson, hoặc do hậu tai biến mạch máu não hay hậu chấn thương. Tin tức đăng trong báo SRM (The future of Embryonic Stem Cell Research, đăng trong Sexual, Reproduction & Menopause, tháng February, 2009), cho biết cơ quan FDA vừa nhận được một dự án xin phép dùng tế bào gốc thần kinh của con người tên là tế bào thần kinh đệm ít gai (oligodendrocytes) để chữa bệnh nhân bị thương tích thần kinh tủy xương sống. Mô hình dựa theo kết quả nghiên cứu cho chuột sau khi được chích tế bào thần kinh đệm ít gai cho chuôt bị hậu chấn thương thần kinh cột sống. Mặc dù trong thực tế bệnh nhân bị thương tích thần tủy ở nơi cổ nhiều hơn ở cột sống lưng, nhưng vì lý do an toàn, FDA chỉ cho phép thử nghiệm chấn thương thần kinh cột sống lưng lưng (chưa cho phép thử nghiệm chấn thương thần kinh cổ cho người). Tham khảo: 1) The Scientist, February 2009, 2) PloS Medicine, February 17, 2009, 3) SRM, 7: 26, 2009.
Quay Phim Theo Dõi Tế Bào Máu Sinh Sản. Trong nhiều cuộc nghiên cứu dài bàn cãi cả hàng chục năm nay, khoa học chưa giải thích thoả đáng khởi thủy sinh sản tế bào máu từ phôi thai như thế nào. Trong bài khảo cứu của Hanna M. Eilen và các cộng sự viên xuất bản trong báo Nature, vừa trình bày một kỹ thuật mới có thể quay phim chụp hình ảnh theo dõi liên tục một đơn bào phôi nẩy nở sinh sản tế bào máu. Theo dõi lâu dài cho thấy tế bào nội mô máu sinh ra tế bào máu. Các khoa học gia đã phân biệt tế bào nội mô phôi và tế bào máu bằng những khác biệt hình thái học, những dấu ấn phân tử và những chức năng khác nhau.
Tuy nhiên cần thêm nghiên cứu xác định nguồn gốc tế bào máu xuất phát từ tế bao nội mô phôi. Chẳng hạn phương pháp của nhóm Luisa Irula-Arise thuộc Đại Học California, Los Angeles theo dõi di thể từ tế bào nôi mô trong khi phương pháp do nhiều nhóm nghiên cứu khác thực hiện chăm chú theo dõi yếu tố phiên mã (transcription) thành lập tế bào nội mô máu.
Cần nói thêm là nguồn gốc tế bào máu chưa được biết rõ. Đã có rất nhiều nghiên cứu tìm hiểu nguồn gốc tế bào máu từ tế bào trung bì (mesoderm), hay từ trung phôi bào (mesenchyma), hoặc từ hai tiềm lực nguồn (bipotent endothelial-haematopoietic precursors) giữa nội mô và máu. Tham Khảo: 1) Nature 475: 896, 2009, 2) The Scientist (February 11, 2009).
Bác Sĩ Trần mạnh Ngô; E-mai: nmtran@hotmail.com; Xin mời ghé thăm Y Dược Ngày Nay, www.yduocngaynay.com, một Trang Web Y Khoa của người Việt viết cho người Việt.
Gửi ý kiến của bạn
