Tìm hiểu chiến lược quốc gia của Trung Quốc

Lời người dịch: Hôm 19 tháng Mười năm 2023 vừa qua, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đã đệ trình lên Quốc hội bản báo cáo về chiến lược quốc gia của Trung Quốc vốn nằm trong khuôn khổ hiện đại hóa toàn diện hầu trở thành bá chủ thế giới, trễ nhất là vào năm 2049. Số phận đất nước Việt Nam nằm trong quy trình đó, như mọi người đều rõ, và bởi thế bản báo cáo rất đáng cho chúng ta tìm đọc. Dưới đây chỉ là phần tóm lược, xin truy cập vào đường dẫn ở cuối bài để đọc toàn bộ bản báo cáo bằng tiếng Anh.

 

***

 

Chiến lược quốc gia của Cộng Hòa Nhân Dân Trung Quốc (CHNDTQ) là đạt được “sự phục hưng vĩ đại của dân tộc Trung Hoa” vào năm 2049. Chiến lược này là quyết tâm theo đuổi hiện đại hóa chính trị, xã hội và quân sự để mở rộng sức mạnh quốc gia, hoàn thiện quản trị và điều chỉnh trật tự quốc tế trong hỗ trợ hệ thống quản lý và lợi ích quốc gia. CHNDTQ xem Hoa Kỳ là trở ngại đáng kể và nguy hiểm nhất cho sách lược của họ vì Hoa Kỳ đã và đang triển khai nỗ lực toàn phần nhằm ngăn chặn sự trỗi dậy của CHNDTQ.

    CHNDTQ mô tả quan điểm của mình về cạnh tranh chiến lược dưới góc độ cạnh tranh giữa các quốc gia hùng mạnh, cũng như sự xung đột giữa các hệ tư tưởng đối lập. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc (TQ) tin rằng những thay đổi về cấu trúc trong hệ thống quốc tế và sự đối đầu của Hoa Kỳ là nguyên nhân sâu xa khiến cạnh tranh chiến lược giữa TQ và Hoa Kỳ ngày càng gia tăng. Hôm tháng 3 năm 2023, Tập Cận Bình tuyên bố với các đại biểu tham dự Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc rằng “Các nước phương Tây, do Hoa Kỳ dẫn đầu, đã thực hiện ngăn chặn, bao vây và đàn áp toàn diện chống lại chúng ta, mang đến những thách thức nghiêm trọng chưa từng có đối với sự phát triển của đất nước ta”.

    Chiến lược của CHNDTQ đòi hỏi những nỗ lực có chủ ý và quyết tâm nhằm tích lũy, cải thiện và khai thác các yếu tố bên trong cũng như bên ngoài của sức mạnh quốc gia để đưa TQ lên “vị trí hàng đầu” trong cuộc cạnh tranh lâu dài giữa các hệ thống.

    Trong Báo cáo Công tác Chính trị của Đại hội Đảng lần thứ XX, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã phát tán lời kêu gọi chuẩn bị cho một khí hậu chính trị quốc tế ngày càng hỗn loạn, đồng thời báo cáo rằng họ đã “tăng cường” an ninh của CHNDTQ trên mọi mặt trận nhằm “đối phó với các nguy cơ và thử thách về chính trị, kinh tế, ý thức hệ, thậm chí cả thiên nhiên”.

 

CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI

 

Chính sách đối ngoại của CHNDTQ, cơ bản là tìm cách xây dựng một “cộng đồng có vận mệnh chung” nhằm hỗ trợ chiến lược hiện thực hóa “sự phục hưng vĩ đại của dân tộc Trung Hoa”. Tham vọng của chính sách này là định hình lại trật tự quốc tế xuất phát từ các mục tiêu của chiến lược quốc gia và hệ thống chính trị, quản lý của Đảng.

    Bắt đầu từ cuối năm 2022, Bắc Kinh phát động “cuộc tấn công lấy lòng” ngoại giao nhắm vào các nước châu Âu trong  nỗ lực nhằm cải thiện nhận thức về Bắc Kinh sau nhiều năm áp dụng chính sách ngoại giao “chiến binh sói” và bị cô lập do dịch bệnh.

    Vào tháng 4 năm 2022, Tập Cận Bình công bố Sáng kiến An ninh Toàn cầu (Global Security Initiative/ GSI). Lặp lại việc triển khai Sáng kiến Phát triển Toàn cầu (Global Development Initiative/ GDI) vào năm trước, Bắc Kinh đã quảng bá rộng rãi GSI và cố gắng đưa ngôn ngữ của GSI vào các diễn đàn và tài liệu đa phương.

    Cuộc chiến của Nga với Ukraine vào tháng 2 năm 2022 là một thách thức lớn bất ngờ đối với TQ khi TQ tìm cách ứng phó trước cuộc xung đột quân sự lớn nhất ở châu Âu kể từ khi Thế chiến thứ hai kết thúc. Bắc Kinh đã cân nhắc quy mô và phạm vi các cam kết về trang thiết bị cho cuộc chiến của Nga với Ukraine, điều này cho thấy họ tìm cách cân bằng quan hệ đối tác chiến lược với Nga trong khi tránh những tổn thất về ngoại giao hoặc kinh tế có thể phát sinh từ thái độ đứng về phe kẻ xâm lược.

 

CHÍNH SÁCH KINH TẾ

 

Vào cuối năm 2022, TQ đột ngột đảo ngược chính sách zero-COVID. Quyết định thực hiện việc mở cửa trở lại của TQ gây ra nhiều bất ngờ, và nguyên do có thể là các cuộc biểu tình trên toàn quốc chống lại chính sách zero-COVID, chưa kể áp lực kinh tế và khó khăn tài chính tại chính quyền địa phương.

    Đại hội Đảng lần thứ XX nhấn mạnh tầm quan trọng của tăng trưởng chất lượng hơn là tốc độ tăng trưởng. Tổng Bí thư Tập Cận Bình cũng nhấn mạnh “sự thịnh vượng chung”, khả năng tiếp cận công bằng hơn với các dịch vụ công cộng cơ bản, hệ thống an sinh xã hội đa tầng tốt hơn, phát triển văn hóa, duy trì môi trường xanh, như là một số những sáng kiến kinh tế.

    Các mục tiêu hiện đại hóa quân sự đang diễn ra của TQ tương xứng với, và là một phần, của tham vọng phát triển quốc gia toàn diện.

 

SÁNG KIẾN NHẤT ĐỚI-NHẤT LỘ (BELT AND ROAD INITIATIVE/ BRI)

 

CHNDTQ sử dụng BRI để hỗ trợ chiến lược phục hưng quốc gia bằng cách mở rộng các liên kết thương mại và vận tải toàn cầu để hỗ trợ sự phát triển và tăng cường hội nhập kinh tế với các quốc gia dọc theo vùng ngoại vi và xa hơn.

    Vào năm 2022, các dự án BRI chứng kiến những kết quả kinh tế khác nhau, có cả tăng trưởng lẫn suy thoái. Tuy nhiên, tổng chi tiêu cho các dự án BRI vẫn ổn định so với năm trước và Bắc Kinh tiếp tục dành ưu tiên cho y tế công cộng, kỹ thuật số cơ sở hạ tầng và sản xuất năng lượng xanh.

    Các lợi ích an ninh và phát triển ở nước ngoài, nhờ BRI, sẽ thúc đẩy TQ hướng tới mở rộng các mối quan hệ và sự hiện diện của mình ở nước ngoài để bảo vệ những lợi ích đó.

 

CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN HỢP-NHẤT-QUÂN-DÂN-SỰ (MILITARY-CIVIL-FUSION/ MCF)

 

CHNDTQ theo đuổi Chiến lược phát triển kết hợp quân-sự-dân-sự (Military-Civil-Fusion/ MCF) (军 民 融 合 / Quân dân dung hợp) để “kết hợp” các chiến lược an ninh và phát triển của mình vào Hệ thống và Năng lực Chiến lược Quốc gia Tích hợp nhằm hỗ trợ các mục tiêu phục hưng quốc gia.

    Chiến lược MCF bao gồm các mục tiêu phát triển và tiếp thu công nghệ lưỡng dụng tiên tiến cho mục đích quân sự và cải cách sâu rộng các ngành khoa học và công nghệ quốc phòng, đồng thời phục vụ mục đích rộng hơn là củng cố tất cả các công cụ quyền lực quốc gia.

    Kể từ đầu năm 2022, ĐCSTQ dường như không còn nhấn mạnh đến “sự kết hợp dân-sự-quân-sự” trước công chúng mà thay vào đó là “các hệ thống và năng lực chiến lược quốc gia tổng hợp”.

 

CHÍNH SÁCH QUỐC PHÒNG

 

Vào năm 2022, chính sách quốc phòng của CHNDTQ vẫn hướng tới việc bảo vệ chủ quyền, an ninh và các lợi ích phát triển, đồng thời nhấn mạnh vai trò toàn cầu lớn hơn của mình. Chiến lược quân sự của Trung Quốc vẫn dựa trên khái niệm “phòng thủ tích cực” (积 极 防 御 / Tích cực phòng ngự).

    Các nhà lãnh đạo TQ nhấn mạnh sự cấp thiết của việc củng cố Quân đội Giải phóng Nhân dân (People’s Liberation Army/ PLA) thành một quân đội “đẳng cấp thế giới” vào cuối năm 2049 như một yếu tố thiết yếu trong chiến lược nhằm phục hưng TQ thành một “quốc gia xã hội chủ nghĩa hiện đại vĩ đại”.

    Vào tháng 10 năm 2022, Tập Cận Bình nắm chắc nhiệm kỳ thứ ba với tư cách là Tổng Bí thư ĐCSTQ tại Đại hội Đảng. Việc ông bổ nhiệm những người trung thành vào các vị trí then chốt hàng đầu trong guồng máy cai trị có thể sẽ giúp Tập mở rộng các mục tiêu hoạt động và hiện đại hóa quân đội trong nhiệm kỳ 5 năm tới.

    Trong bài phát biểu vào tháng 10 năm 2022 tại lễ khai mạc Đại hội Đảng lần thứ XX, Tập đã tái khẳng định cam kết của mình đối với cột mốc hiện đại hóa năm 2027 của PLA với mục tiêu đẩy nhanh sự phát triển tích hợp công cuộc cơ giới hóa, tin học hóa và thông minh hóa các lực lượng vũ trang của TQ. Nếu thành hiện thực, cột mốc năng lực này có thể mang lại cho PLA khả năng trở thành một công cụ quân sự đáng tin cậy hơn cho các nỗ lực thống nhất Đài Loan của ĐCSTQ.

    Vào năm 2022, PLA tiếp tục thảo luận về một “khái niệm hoạt động cốt lõi” mới, được mệnh danh là “Chiến tranh chính xác đa miền (多 域 精 确 战 / Đa thành tinh xác chiến)” (Multi-Domain Precision Warfare/ MDPW). MDPW dự định tận dụng mạng C4ISR [1] kết hợp những tiến bộ về dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo để nhanh chóng xác định các lỗ hổng chính trong hệ điều hành của Hoa Kỳ, sau đó kết hợp các lực lượng miền để tiến hành các cuộc tấn công chính xác nhằm vào các lỗ hổng đó.

    Những diễn biến quân sự và an ninh liên quan đến các biện pháp giảm thiểu dịch bệnh COVID-19 và nhiều đợt bùng phát của TQ trong suốt năm 2022 có lẽ không ảnh hưởng đáng kể đến khả năng sẵn sàng chiến đấu của PLA.

 

LỰC LƯỢNG, NĂNG LỰC VÀ DỰ KIẾN SỨC MẠNH

 

PLA đã và đang tìm cách hiện đại hóa khả năng của mình và nâng cao trình độ trên tất cả các lĩnh vực chiến tranh để, với tư cách là một lực lượng tổng hợp, có thể tiến hành đầy đủ trong mọi phạm vi trên bộ, trên không và trên biển, cũng như chiến tranh hạt nhân, chiến tranh không gian, phản công không gian, chiến tranh điện tử / electronic warfare, và các hoạt động trên không gian mạng / cyberspace.

    Các khả năng và khái niệm đang phát triển của PLA tiếp tục củng cố khả năng của CHNDTQ trong việc “chiến đấu và giành chiến thắng” chống lại “kẻ thù mạnh” (ám chỉ Hoa Kỳ), chống lại sự can thiệp của phe thứ ba trong một cuộc xung đột dọc theo ngoại vi của TQ, và thể hiện sức mạnh trên toàn cầu.

 

 

PLAA tiếp tục hiện đại hóa trang bị, tập trung vào vũ khí tổng hợp và huấn luyện chung nhằm nỗ lực đáp ứng mục tiêu trở thành quân đội đẳng cấp thế giới. PLAA đã phô diễn khả năng hỏa lực tầm xa mới trong lần bày tỏ phản ứng trước chuyến viếng thăm của Phái đoàn Quốc hội Hoa Kỳ tới Đài Loan vào tháng 8 năm 2022. PLAA tiếp tục tuyển quân hai lần một năm. Tác động lâu dài của chính sách này là không rõ ràng.

 

 

TQ có lực lượng hải quân lớn nhất thế giới về số lượng với lực lượng chiến đấu tổng thể gồm hơn 370 tàu và tàu ngầm, trong đó có hơn 140 tàu chiến mặt nước chủ lực. PLAN chủ yếu bao gồm các tàu và tàu ngầm đa nhiệm hiện đại. Năm 2022, PLAN hạ thủy tàu sân bay thứ ba, chiếc CV-18 Phúc Kiến. Họ cũng đã cho vận hành chiếc tàu tấn công đổ bộ lớp YUSHEN thứ ba và có thể đã bắt đầu đóng chiếc thứ tư vào đầu năm 2023. Trong thời gian ngắn, PLAN sẽ có khả năng tiến hành các cuộc tấn công chính xác tầm xa nhằm vào các mục tiêu trên bộ từ tàu ngầm và tàu chiến mặt nước sử dụng tên lửa hành trình tấn công mặt đất. Với khả năng này, sức mạnh của TQ gia tăng đáng kể.

    CHNDTQ tiếp tục thách thức các hoạt động quân sự nước ngoài trong vùng đặc quyền kinh tế (exclusive economic zone/ EEZ) của mình theo đường lối của riêng họ, không phù hợp với các quy tắc của luật quốc tế thông thường như được phản ánh trong Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển. Đồng thời, PLAN tiến hành các hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế của các quốc gia khác, bao gồm Hoa Kỳ, Úc, Philippines, Việt Nam và Malaysia.

 

 

PLAAF và PLAN cả hai tạo thành một không lực lớn nhất ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. PLAAF đang nhanh chóng bắt kịp các lực lượng không quân phương Tây. PLAAF tiếp tục hiện đại hóa với việc cung cấp các máy bay được sản xuất trong nước và nhiều loại UAS [2]. Vào tháng 10 năm 2019, PLAAF đã báo hiệu sự trở lại của diện trên không trong hệ thống hạt nhân ba thành phần sau khi công khai tiết lộ H-6N là máy bay ném bom tiếp nhiên liệu trên không mang vũ khí hạt nhân đầu tiên.

 

TQ đang thúc đẩy các kế hoạch hiện đại hóa dài hạn nhằm tăng cường khả năng “răn đe chiến lược”. CHNDTQ đang phát triển các tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) loại mới nhằm cải thiện đáng kể lực lượng tên lửa có khả năng mang đầu đạn hạt nhân và sẽ yêu cầu gia tăng sản xuất đầu đạn hạt nhân, một phần do việc bắt đầu vận hành hệ thống tên lửa MIRV [3].

    TQ có thể đang khám phá việc phát triển các hệ thống tên lửa xuyên lục địa được trang bị vũ khí quy ước. Nếu được phát triển và triển khai, những khả năng như vậy sẽ cho phép TQ đe dọa tấn công dùng vũ khí quy ước nhằm vào các mục tiêu ở lục địa Hoa Kỳ, Hawaii và Alaska.

 

 

SSF là một tổ chức cấp chỉ huy chiến trường được thành lập để tập trung các nhiệm vụ và khả năng không gian chiến lược, không gian mạng, điện tử, thông tin, liên lạc và chiến tranh tâm lý của PLA. Cục Hệ thống Mạng (Network Systems Department/ NSD) của SSF, đôi khi được gọi là Lực lượng Không gian Mạng (Cyberspace Force/ CSF / 网 络 空 间 部 队 / Võng lạc không gian bộ đội), chịu trách nhiệm về chiến tranh thông tin với một bộ nhiệm vụ tích hợp bao gồm chiến tranh không gian mạng, trinh sát kỹ thuật, chiến tranh điện tử và chiến tranh tâm lý. Cục Hệ thống Không gian (Space Systems Department/ SSD) của PLA SSF, đôi khi được gọi là Lực lượng Hàng không (Aerospace Force/ ASF / 航 天 部 队 / Hàng thiên bộ đội), chịu trách nhiệm về các hoạt động quân sự trong không gian. CHNDTQ tiếp tục phát triển các năng lực đối phó không gian – bao gồm tên lửa chống vệ tinh bay thẳng, vệ tinh đồng quỹ đạo, tác chiến điện tử và hệ thống năng lượng định hướng – có thể ngăn ngừa hoặc cấm cản quyền truy cập và hoạt động của đối thủ trong lĩnh vực không gian.

   

 

JLSF đang tập trung nỗ lực vào việc cải thiện hiệu quả hậu cần liên hợp ở cấp độ chiến lược và chiến dịch thông qua đào tạo và tích hợp các sản phẩm và dịch vụ dân sự. JLSF hỗ trợ các phương thức vận chuyển đa phương thức để tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển của lực lượng và thiết bị PLA để huấn luyện.

 

 

Mặc dù được huấn luyện trong cả hai diện đơn phương lẫn đa phương, tất cả các đơn vị SOF của Trung Quốc đều thiếu kinh nghiệm chiến đấu trong thế giới thực. SOF của Trung Quốc không có bộ chỉ huy hoạt động đặc biệt cấp quốc gia để giám sát tất cả các hoạt động. Mặc dù nhấn mạnh đến việc tiến hành huấn luyện liên quân, nhưng các chỉ huy chiến trường không có thẩm quyền đối với các đơn vị PAP, gây khó khăn cho việc kết hợp PAP SOF vào các thao diễn huấn luyện của PLA.

 

NĂNG LỰC LIÊN HỢP PHÁT TRIỂN

 

PLA đang tích cực phát triển năng lực nhằm cung cấp các phương án để TQ ngăn ngừa, ngăn chặn hoặc, nếu được lệnh, đánh bại sự can thiệp của phe thứ ba vào khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, và tiến hành các hoạt động quân sự sâu hơn vào khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và cả trên toàn cầu.

    PLA đã thực hiện những cải cách cơ cấu quan trọng và đề xuất học thuyết quân sự mới để tăng cường các hoạt động liên quân và đang thử nghiệm khả năng liên quân trong và ngoài Chuỗi đảo thứ nhất (First Island Chain/ FIC).

 

NĂNG LỰC LIÊN HỢP CHỐNG CAN THIỆP

 

Chiến lược chống can thiệp của CHNDTQ nhằm mục đích hạn chế sự hiện diện của Hoa Kỳ ở các khu vực Biển Hoa Đông và Biển Đông – bên trong Chuỗi đảo thứ nhất/ FIC – và gia tăng áp lực tạo khó khăn cho Hoa Kỳ khi tiếp cận khu vực rộng lớn hơn trong vùng Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

 

 

Các văn bản của PLA nêu rõ rằng tấn công chính xác trong tất cả các lĩnh vực chiến tranh là rất quan trọng trong chiến tranh hiện đại. Các bài viết của PLA nêu rõ rằng vũ khí chính xác không chỉ giúp tăng sức mạnh mà còn là phương tiện “kiểm soát chiến tranh” để ngăn chặn leo thang.

 

 

CHNDTQ có một hệ thống IADS mạnh mẽ và dự phòng trên các khu vực đất liền và trong phạm vi 300 hải lý (556 km) tính từ bờ biển dựa vào mạng lưới ra-đa cảnh báo sớm, máy bay chiến đấu và nhiều hệ thống SAM khác nhau. CHNDTQ cũng đặt ra-đa và vũ khí phòng không tại các tiền đồn ở Biển Đông, tiếp tục mở rộng phạm vi hoạt động của IADS.

 

 

Việc TQ triển khai MRBM trang bị DF-17 HGV sẽ tiếp tục cải tiến lực lượng tên lửa của PLA. Theo một chuyên gia quân sự ở TQ, có thể hệ thống này nhằm thay thế một số đơn vị SRBM cũ và nhằm tấn công các căn cứ quân sự và hạm đội nước ngoài trong khu vực Tây Thái Bình Dương.

 

TIẾN TỚI MỘT QUÂN ĐỘI THÔNG TIN

 

PLA xem các hoạt động thông tin (information operations/ IO) là một phương tiện để sớm đạt được ưu thế về thông tin trong một cuộc xung đột và tiếp tục mở rộng phạm vi cũng như tần suất của IO trong các cuộc tập trận quân sự.

    PLA đang theo đuổi triển khai khả năng chiến đấu của thế hệ tiếp theo dựa trên tầm nhìn về xung đột trong tương lai, cái mà họ gọi là “chiến tranh thông minh hóa”, được xác định bằng việc sử dụng rộng rãi trí tuệ nhân tạo/ AI và các công nghệ tiên tiến khác ở mọi cấp độ chiến tranh.

    CHNDTQ đang nâng cao khả năng tấn công không gian mạng và có thể tiến hành các cuộc tấn công không gian mạng – chẳng hạn như làm gián đoạn đường ống dẫn khí đốt tự nhiên trong nhiều ngày đến nhiều tuần – tại Hoa Kỳ.

 

CHIẾN TRANH KHÔNG GIAN

 

PLA xem ưu thế về không gian, tức là khả năng kiểm soát tầm thông tin trên thượng tầng khí quyển, ngăn chặn khả năng thu thập và liên lạc thông tin trên không gian của đối thủ, là những thành phần quan trọng để tiến hành “chiến tranh thông tin hóa” hiện đại.

    PLA tiếp tục đầu tư nâng cao năng lực của mình về tình báo, giám sát và trinh sát trên không gian (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance/ ISR), liên lạc vệ tinh, định vị vệ tinh và khí tượng học, cũng như các chuyến bay vào vũ trụ của con người và thám hiểm không gian bằng robot.

    PLA tiếp tục có được và phát triển một loạt năng lực đối phó không gian và các công nghệ liên quan, bao gồm tên lửa tiêu diệt bằng động năng, tia laser trên mặt đất và robot không gian quay quanh quỹ đạo, cũng như mở rộng khả năng giám sát không gian, có thể giám sát các vật thể trong không gian trong phạm vi tầm quan sát của họ và kích hoạt các hành động thích ứng.

 

NĂNG LỰC HẠT NHÂN

 

Trong thập kỷ tới, TQ sẽ tiếp tục nhanh chóng hiện đại hóa, đa dạng hóa và mở rộng lực lượng hạt nhân của mình. So với những nỗ lực hiện đại hóa hạt nhân của PLA cách đây một thập kỷ, những nỗ lực hiện tại lấn át những nỗ lực trước đây cả về quy mô lẫn mức độ phức tạp.

    CHNDTQ đang mở rộng số lượng căn cứ phân phối vũ khí hạt nhân trên đất liền, trên biển và trên không, đồng thời đầu tư và xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết để hỗ trợ việc mở rộng hơn nữa lực lượng hạt nhân của mình. Năm 2022, Bắc Kinh tiếp tục phát triển tiềm năng hạt nhân nhanh chóng và Bộ Quốc phòng [Hoa Kỳ] ước tính rằng Trung Quốc sở hữu hơn 500 đầu đạn hạt nhân đang hoạt động tính đến tháng 5 năm 2023 – trên đà vượt quá dự đoán trước đó.

    Văn phòng Bộ cũng ước tính rằng TQ có thể sẽ có hơn 1.000 đầu đạn hạt nhân hoạt động vào năm 2030, phần lớn trong số đó sẽ được triển khai ở mức sẵn sàng cao hơn và sẽ tiếp tục gia tăng lực lượng đến năm 2035 cho phù hợp với mục tiêu đảm bảo quá trình hiện đại hóa PLA “về cơ bản là hoàn tất” vào năm đó. Đây là cột mốc quan trọng trong tiến trình hướng tới mục tiêu của Tập Cận Bình là xây dựng một quân đội “đẳng cấp thế giới” vào năm 2049.

    CHNDTQ có thể sẽ sử dụng các lò nguyên tử loại phản ứng nhanh mới và các cơ sở tái chế để sản xuất chất plutonium cho chương trình vũ khí hạt nhân của mình, mặc dù trên mặt công khai họ luôn khẳng định những công nghệ này là nhằm mục đích hòa bình.

    Vào năm 2022, TQ có thể đã hoàn thành việc xây dựng ba bãi phóng tên lửa hạt nhân xuyên lục địa mới, bao gồm ít nhất 300 hầm chứa ICBM mới và đã nạp ít nhất một số ICBM vào các hầm chứa. Dự án này và việc mở rộng lực lượng hạt nhân nhiên liệu lỏng của TQ nhằm tăng cường khả năng sẵn sàng trong thời bình bằng cách chuyển sang trạng thái sẵn sàng phóng khi có cảnh báo.

    TQ đang triển khai tên lửa DF-5C, một ICBM chạy bằng nhiên liệu lỏng đặt trong hầm chứa được trang bị đầu đạn hạt nhân có sức công phá nhiều megaton. CHNDTQ đang trang bị các SLBM JL-3 tầm xa hơn, có khả năng tấn công lục địa Hoa Kỳ từ vùng biển duyên hải của CHNDTQ.

 

NGHIÊN CỨU HÓA HỌC VÀ SINH HỌC

 

CHNDTQ tiếp tục các công trình nghiên cứu sinh học với các ứng dụng đôi, có thể sử dụng cho cả quân sự lẫn dân sự. Điều này làm tăng mối lo ngại về việc tuân thủ Công ước Vũ khí Sinh học (Biological Weapons Convention/ BWC). Những công trình này bao gồm các nghiên cứu tại các viện quân y của TQ về các loại độc dược mạnh với ứng dụng đôi.

    CHNDTQ có thể sở hữu các khả năng liên quan đến chiến tranh hóa học và sinh học, gây ra mối đe dọa cho các lực lượng của Hoa Kỳ, Đồng minh và đối tác, các hoạt động quân sự và dân thường.

    Hoa Kỳ không thể chứng nhận rằng TQ đáp ứng các nghĩa vụ của mình theo Công ước Vũ khí Hóa học (Chemical Weapons Convention/ CWC) do lo ngại các nghiên cứu của TQ về các chất có nguồn gốc dược phẩm và chất độc với tiềm năng ứng dụng đôi.

 

CƠ CẤU HOẠT ĐỘNG VÀ HOẠT ĐỘNG Ở NGOẠI VI TRUNG QUỐC

 

CHNDTQ tiếp tục hoàn thiện các cải cách quân sự gắn liền với việc thành lập các Bộ chỉ huy Chiến khu Đông, Tây, Nam, Bắc và Bộ Chỉ huy Chiến khu Trung ương (Central Theater Commands/ CMC), tất cả được tổ chức dựa trên nhận thức của CHNDTQ về các mối đe dọa ngoại vi.

    Dưới sự chỉ đạo của CMC, mỗi Bộ Tư lệnh Chiến khu có quyền điều hành đối với các lực lượng quy ước của PLA trong chiến khu của mình.

    Vào tháng 8 năm 2022, PLA đã tiến hành các cuộc tập trận quân sự liên quân quy mô lớn nhằm gây áp lực với Đài Loan. Các cuộc tập trận bao gồm bắn tên lửa đạn đạo trên đảo chính Đài Loan, hơn chục cuộc tuần tra hải quân và hàng trăm chuyến bay vào ADIZ của Đài Loan.

 

TÌNH HÌNH AN NINH Ở BIỂN ĐÔNG

 

CHNDTQ tuyên bố rằng sự hiện diện quân sự quốc tế ở Biển Đông là thách thức đối với chủ quyền của họ.

    Trong suốt năm 2022, CHNDTQ đã bố trí các tàu của PLAN, CCG và tàu dân sự để duy trì sự hiện diện trong các khu vực tranh chấp, chẳng hạn như gần bãi cạn Scarborough và đảo Thị Tứ, cũng như để đáp trả các hoạt động thăm dò dầu khí của các quốc gia tranh chấp trong phạm vi “đường lưỡi bò chín đoạn” theo tuyên bố của TQ.

    Trong năm 2022, CHNDTQ đã vi phạm nhiều hành động cưỡng chế chống lại Philippines ở Biển Đông, bao gồm cắt dây kéo tàu Hải quân Philippines, thực hiện các hoạt động diễn tập nguy hiểm ở gần các tàu Philippines; và có báo cáo là họ cưỡng chiếm một số biển đảo không người ở. Philippines đã phản đối hành vi này của TQ là vi phạm Tuyên bố Ứng xử ở Biển Đông, và Phán quyết Trọng tài năm 2016.

 

TÌNH HÌNH AN NINH Ở EO BIỂN ĐÀI LOAN

 

Vào năm 2022, CHNDTQ đã tăng cường áp lực ngoại giao, chính trị và quân sự đối với Đài Loan. Các hành động khiêu khích và gây bất ổn gia tăng của PLA trong và xung quanh eo biển Đài Loan bao gồm các chuyến bay tên lửa đạn đạo qua Đài Loan, tăng mạnh các chuyến bay vào vùng ADIZ của Đài Loan và một loạt các cuộc tập trận quân sự lớn gần Đài Loan.

    Tại Đại hội Đảng lần thứ XX năm 2022, Tập Cận Bình lặp lại quan điểm công khai từ lâu của ĐCSTQ rằng TQ tìm kiếm sự thống nhất hòa bình với Đài Loan nhưng sẽ không bao giờ từ bỏ việc sử dụng vũ lực.

    PLA đã tung ra đủ các hành động quân sự nhằm gây áp lực với Đài Loan trong cuộc tập trận quân sự quy mô lớn vào tháng 8 năm 2022, và một lần nữa vào tháng 4 năm 2023 để đáp trả việc Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn viếng thăm Hoa Kỳ.

 

HÀNH VI CƯỠNG CHẾ VÀ GÂY HẤN CỦA PLA

 

Từ mùa thu năm 2021 đến mùa thu năm 2023, Hoa Kỳ đã ghi nhận hơn 180 trường hợp PLA cưỡng chế và ngăn chặn máy bay Hoa Kỳ trong khu vực – nhiều hơn trong hai năm qua so với cả thập niên trước. Trong cùng thời gian đó, PLA đã tiến hành khoảng 100 trường hợp có hành vi cưỡng chế và mạo hiểm chống lại đồng minh và đối tác của Hoa Kỳ, trong nỗ lực ngăn cản cả Hoa Kỳ và các nước khác tiến hành các hoạt động hợp pháp trong khu vực.

    Các ví dụ về hành vi mang tính cưỡng chế và nguy hiểm của CHNDTQ đối với máy bay Mỹ và Đồng minh bao gồm việc bắn tia laser; có hành động khiêu khích liều lĩnh; xáp gần trên không hoặc trên biển; thả mảnh vụn hoặc pháo sáng ở phía trước hoặc gần máy bay; và các hành động khác.

    Hành vi của PLA trái với các giao thức bay an toàn và các quy tắc hàng hải quốc tế, đồng thời làm tăng nguy cơ xảy ra tai nạn, sự cố hoặc khủng hoảng lớn, bao gồm cả khả năng thiệt hại nhân mạng.

 

GIA TĂNG SỰ HIỆN DIỆN TOÀN CẦU CỦA PLA

 

Các nhà lãnh đạo ĐCSTQ đánh giá sự hiện diện toàn cầu ngày càng gia tăng của PLA là một phần thiết yếu trong các hoạt động quốc tế của CHNDTQ nhằm tạo ra một môi trường quốc tế có lợi cho sự phục hưng quốc gia.

    ĐCSTQ giao nhiệm vụ cho PLA phát triển khả năng triển khai sức mạnh bên ngoài biên giới và các khu vực ngoại vi trực tiếp để đảm bảo lợi ích ngày càng tăng ở nước ngoài và thúc đẩy các mục tiêu trong chính sách đối ngoại. Điều này khiến TQ sẵn sàng hơn trong việc sử dụng biện pháp cưỡng bức quân sự – và khuyến khích – để thúc đẩy các lợi ích phát triển và an ninh toàn cầu.

    Năm 2022, PLA tiếp tục duy trì sự hiện diện của mình ở nước ngoài thông qua việc tham gia các hoạt động bảo vệ hòa bình của Liên Hợp Quốc và hộ tống chống cướp biển ở Vịnh Aden và vùng biển ngoài khơi Somalia. PLA cũng đã khởi động lại các hoạt động ngoại giao quân sự vào năm 2022 vốn bị đình chỉ do dịch bệnh COVID-19.

 

CĂN CỨ VÀ HẠ TẦNG HẬU CẦN Ở NƯỚC NGOÀI

 

TQ đang tìm cách mở rộng cơ sở hạ tầng hậu cần và căn cứ ở nước ngoài để cho phép PLA triển khai và duy trì sức mạnh quân sự ở khoảng cách xa mẫu quốc. Nếu được hiện thực hóa, mạng lưới hậu cần quân sự toàn cầu của PLA có thể làm gián đoạn các hoạt động quân sự của Hoa Kỳ khi các mục tiêu quân sự toàn cầu của TQ phát triển.

    Ngoài căn cứ hỗ trợ của PLA ở Djibouti, CHNDTQ rất có thể đã xem xét và lên kế hoạch xây dựng các cơ sở hậu cần quân sự bổ sung để hỗ trợ việc triển khai lực lượng hải quân, không quân và lục quân.

    Vào tháng 6 năm 2022, một quan chức TQ xác nhận rằng PLA có quyền tiếp cận các khu vực của Căn cứ Hải quân Ream của Campuchia. CHNDTQ có lẽ cũng đã xem các quốc gia khác là địa điểm cho các cơ sở hậu cần quân sự, bao gồm Miến Điện, Thái Lan, Indonesia, Pakistan, Sri Lanka, các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Kenya, Guinea Xích đạo, Seychelles, Tanzania, Angola, Nigeria, Namibia, Mozambique, Bangladesh , Papua New Guinea, Quần đảo Solomon và Tajikistan.

    SSF vận hành các trạm theo dõi, đo từ xa và chỉ huy ở Namibia, Pakistan, Argentina và Kenya. SSF cũng có một số tàu hỗ trợ không gian Yuan-wang để theo dõi các vụ phóng vệ tinh và ICBM.

 

BÀI HỌC TỪ CUỘC CHIẾN CỦA NGA VỚI UKRAINE

 

Gần như chắc chắn là CHNDTQ đang học những bài học từ cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine của Nga để có thể áp dụng tốt nhất cho mục tiêu của CHNDTQ là tăng cường cách tiếp cận toàn phần của mình để chống lại chiến lược ngăn chặn được cho là do Mỹ dẫn đầu. Các biện pháp trừng phạt của phương Tây chống lại Nga gần như chắc chắn đã giúp TQ điều nghiên cách tăng cường nỗ lực nhằm tự chủ về quốc phòng, công nghệ và khả năng phục hồi tài chính.

 

NGUỒN LỰC VÀ CÔNG NGHỆ HIỆN ĐẠI HÓA LỰC LƯỢNG

 

Mục tiêu dài hạn của CHNDTQ là tạo ra một ngành công nghệ quốc phòng hoàn toàn tự lực – kết hợp với công nghệ dân sự mạnh mẽ – để có thể đáp ứng nhu cầu của PLA về năng lực quân sự hiện đại.

    CHNDTQ đã huy động các nguồn lực khổng lồ để hỗ trợ hiện đại hóa quốc phòng, bao gồm thông qua Chiến lược phát triển kết hợp quân sự-dân sự (MCF), cũng như các hoạt động gián điệp để có được các thiết bị bí mật, có công dụng đôi và ở cấp độ quân sự.

    Vào năm 2022, CHNDTQ tuyên bố ngân sách quân sự hằng năm chính thức của họ sẽ tăng 7,1%, tiếp nối hơn 20 năm gia tăng chi tiêu quốc phòng hằng năm và duy trì vị thế quốc gia chi tiêu quân sự lớn thứ hai trên thế giới.

 

PHÁT TRIỂN VÀ XU HƯỚNG TRONG NGÀNH CÔNG NGHỆ QUỐC PHÒNG

 

Công nghệ tên lửa siêu thanh của TQ đã tiến bộ vượt bậc trong 20 năm qua và nhiều chương trình tên lửa của TQ có thể so sánh với các hãng sản xuất quốc tế hàng đầu khác. TQ đang phát triển tên lửa không-đối-không ngoài tầm nhìn, có khả năng lựa chọn mục tiêu, và khả năng chống lại các biện pháp tiêu diệt của đối thủ.

    Vào năm 2022, TQ hạ thủy tàu sân bay đầu tiên được thiết kế và sản xuất trong nước, tàu được trang bị máy phóng điện từ và các thiết bị bắt giữ máy bay hạ cánh. Tàu có thể chứa tới 70 máy bay, bao gồm máy bay chiến đấu J-15 và trực thăng chống tàu ngầm Z-9C.

 

HOẠT ĐỘNG GIÁN ĐIỆP

 

CHNDTQ là mối đe dọa gián điệp phức tạp, dai dẳng được kích hoạt trên mạng nhằm vào các hệ thống cơ sở hạ tầng quan trọng và quân sự thông qua các nỗ lực phát triển, thu thập hoặc truy cập vào thông tin và công nghệ tiên tiến. Đã có nhiều cáo trạng hình sự của Hoa Kỳ kể từ năm 2015 liên quan đến hoạt động gián điệp của công dân TQ, công dân Mỹ gốc Trung hoặc người TQ thường trú ở Hoa Kỳ, cũng như công dân Hoa Kỳ, đã thu thập nhiều dữ liệu bất hợp pháp để thúc đẩy hiện đại hóa PLA.

 

LIÊN HỆ VÀ TRAO ĐỔI QUỐC PHÒNG NĂM 2022

 

Vào năm 2022, PLA phần lớn đã từ chối, hủy bỏ và phớt lờ các cam kết song phương định kỳ cũng như các yêu cầu liên lạc của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ. Việc PLA từ chối hợp tác với Bộ phần lớn vẫn tiếp tục kéo dài trong năm 2023.

    Việc PLA từ chối sự liên lạc giữa quân đội với quân đội với Hoa Kỳ, kết hợp với hành vi ngày càng mang tính cưỡng chế và khiêu khích nguy hiểm của PLA, làm tăng nguy cơ xảy ra sự cố trong hoạt động hoặc tính toán sai lầm dẫn đến khủng hoảng hoặc xung đột.

    Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cam kết mở lại đường dây liên lạc với TQ để đảm bảo sự cạnh tranh không chuyển sang xung đột. Mục tiêu của Bộ trong việc mở các đường dây liên lạc bao gồm đảm bảo các kênh liên lạc trong khủng hoảng, giảm thiểu rủi ro chiến lược và hoạt động, cũng như tránh những hiểu lầm.

 

– Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ (báo cáo)

Trịnh Khải Nguyên-Chương dịch

 

Bài gốc:

 

 

Chú thích của người dịch:

 

[1] C4ISR là từ viết tắt của Command (Chỉ huy), Control (Kiểm soát), Communications (Truyền thông), Computers (Máy tính), Intelligence (Tình báo), Surveillance (Giám sát), and Reconnaissance (Trinh sát). Là một tập hợp các khả năng và công nghệ được sử dụng trong bối cảnh quân sự và phòng thủ để tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý và thực hiện các hoạt động. Hệ thống C4ISR đóng một vai trò quan trọng trong các hoạt động quân sự hiện đại, giúp người chỉ huy đưa ra quyết định sáng suốt, điều phối lực lượng và ứng phó hiệu quả với các mối đe dọa và thách thức khác nhau. Các hệ thống này thường dựa vào công nghệ tiên tiến, bao gồm vệ tinh, máy bay không người lái, mạng liên lạc an toàn, phân tích dữ liệu và các công cụ phần mềm phức tạp để đạt được mục tiêu.

 

[2] UAS (Unmanned Aircraft System): Hệ thống máy bay không người lái, gồm có ba thành phần chính: máy bay không người lái, bộ điều khiển trên mặt đất và hệ thống liên lạc kết nối cả hai. UAS có thể được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, bao gồm giám sát, thu thập dữ liệu, chụp ảnh, giải trí và thậm chí cả giao hàng.

 

[3] MIRV là viết tắt của Multiple Independently Re-entry Vehicle. Đây là công nghệ được sử dụng trong tên lửa đạn đạo xuyên lục địa và một số tên lửa đạn đạo tầm xa, mang nhiều đầu đạn nhắm tới nhiều mục tiêu với chỉ một lần phóng.