Hôm nay,  

Trang Sử Việt: Phạm Phú Thứ

14/06/201600:01:00(Xem: 5158)
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của mỗi nhân vật. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang Sử Việt luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt. Trang Sử Việt đăng trên Vietbao Online thứ Ba và thứ Sáu hằng tuần).
________________ 
PHẠM PHÚ THỨ 
(1821 - 1882) 
.
     Phạm Phú Thứ tên cũ là Phạm Hào (vua Thiệu Trị đổi tên là Phú Thứ), quê huyện Diên Phước, Quảng Nam, hiệu Trúc Đường, biệt hiệu Giá Viên. Xuất thân trong một gia đình Nho giáo. Năm 1842, đỗ Giải nguyên. Năm 1843, thi Hội đỗ Hội nguyên, Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ, được bổ làm Tri phủ Lạng Sơn, sau đấy làm Tổng đốc Hải An (gồm 4 tỉnh Hải Dương, Hưng Yên, Hải Phòng, Quảng Yên). Khi về kinh, được phong chức Thương chính đại thần, Tham tri bộ Binh. 
.
     Năm 1850, ông đã thẳng thắn dâng sớ can vua Tự Đức không nên ham chơi dật lạc nên bị cách chức, đi làm lính ở Thừa Lưu (Thừa Thiên), một thời gian sau được phục chức cũ. Năm 1854, vua cử ông làm Tri phủ Tư Nghĩa thuộc Quảng Ngãi. Tại đây, ông tổ chức và vận động dân chúng lập được hơn 50 kho nghĩa thương để phòng khi chẩn tế cho dân. Năm 1858, ông được về làm việc ở Nội các tại triều đình Huế. 
.
     Năm 1859, ông dâng sớ xin đắp đê Cu Nhí, đào sông Ái Nghĩa ở Quảng Nam. Năm 1863, ông làm phó sứ trong phái bộ Phan Thanh Giản, sang Pháp chuộc 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ. Nhân đó, ông đi thăm các nước Châu Âu: Anh, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha. Đầu năm 1864, sứ bộ về đến Huế, ông dâng sớ lên vua Tự Đức, xin đề nghị: “cải cách việc học hành và phát triển công nghiệp”, Ông còn dâng lên vua một số sách giáo khoa khi công cán mà ông đã ghi nhận: Tây hành nhật ký (nhật ký đi Pháp); Tây phù thi thảo (bản thảo thơ, trong thời gian đi Tây); Bác vật tân biên (sách nói về khoa học); Khai môi yếu pháp (phương pháp khai mỏ); Hàng hải kim châm (cách đi biển); Vạn quốc công pháp (cách thức giao thiệp quốc tế). Tiếc thay, những đề nghị thiết thực của ông, vua Tự Đức và các quan bảo thủ tại triều không cho thực thi sốt sắng. 
.
     Năm 1876, triều đình bổ Phạm Phú Thứ giữ chức Tổng đốc Hải An. Năm 1878, thăng ông làm Thự Hiệp biện Đại học sĩ, song vẫn lĩnh chức vụ cũ. Năm 1880, nhân có bệnh, ông về trí sĩ tại quê nhà và soạn bộ “Giá Viên thi tập”.
.
     Năm 1882, ông qua đời tại quê nhà, hưởng thọ 61 tuổi. Vua Tự Đức thương tiếc, dụ rằng: “Phú Thứ kinh lịch nhiều, đi đông sang Tây, dẫu khó khăn cũng vâng mệnh không dám từ chối. Về việc trông coi Thương chính ở Hải Dương, khi tới nơi công việc đều ổn định, sau này nên lấy đó noi theo. Những lưu dân, gian phỉ ở Quảng Yên, Thứ tới kinh lý cũng được yên. Rồi Thứ mở đồn điền ở Nam Sách, thực là lo xa chu đáo, đó là công cán ngày thường rực rỡ đáng nêu. Gia ơn cho truy phục nguyên hàm Thự Hiệp biện Đại học sĩ và chuẩn cho thực thụ, cũng sắc cho địa phương tới tế một tuần”. 
      Tương truyền, kiểu xe nước ngày nay còn ở Quảng Nam, Quảng Ngãi... là kiểu xe mà ông đã vẽ kiểu ở Ai Cập vào các thế kỷ trước rồi đem về áp dụng vào thời ấy.
.
     Phạm Phú Thứ để lại nhiều tác phẩm có giá trị: Lịch triều thống hệ niên phả toát yếu. Tây phù thi thảo. Trúc Đường thi văn tập. Giá Viên toàn tập (gồm có 26 quyển: 13 quyển thơ, 13 quyển văn; gồm đủ thể loại thơ, phú, văn tế, ký)...
 .
 *- Thiết nghĩ: Phạm Phú Thứ là vị quan không thủ cựu không cố chấp, ông biết sàng lọc lấy cái hay, cái mới của Tây phương, rồi mạnh dạn đề xuất những phương sách canh tân đất nước trong lúc khó khăn và lạc hậu, mong đủ sức chống lại giặc Pháp đang xâm lăng. Ngoài ra, ông là người cương trực dám nói thẳng thắn quan điểm của mình, dám phê bình cả nhà vua khi thấy sai mà không sợ sệt, đến khi bị vua giáng chức mấy lần, vẫn không nản chí lại còn kiên trì bày tỏ ý kiến vì dân vì nước của mình, dù bị vua quở phạt trước đấy. Đức tính cao đẹp đó của ông mấy ai sánh bằng?!
     Nhìn chung, Phạm Phú Thứ là một nhà nho lại có hoài bão canh tân đất nước, một học giả phong phú, một nhà thơ sâu sắc. Nhưng đáng tiếc, những dự án của ông cũng như của Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Lộ Trạch... đã đề ra, bị triều đình Huế vì thủ cựu đã bỏ lỡ cơ hội không đem ra sử dụng nên mất cơ hội cho dân giàu nước mạnh vào thời ấy. 
    .
Cảm mộ: Ông Phạm Phú Thứ
 .
Phạm Phú Thứ, lo toan nước nhà!
Trông mong cải tiến khắp gần xa
Can vua, thẳng thắn lời trung trực
Gìn giữ quê hương, luôn thiết tha!
.
Nguyễn Lộc Yên  

.
.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Câu nói của cố thủ tướng Việt Cộng là Võ Văn Kiệt rằng ngày 30-4 có một triệu người vui và một triệu người buồn...
“Ý thức xã hội mới Việt Nam “là toàn bộ những tư tưởng, quan điểm, những tình cảm, tâm trạng, truyền thống tốt đẹp, v.v. của cộng đồng dân tộc Việt Nam, mà hạt nhân là chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phản ánh lợi ích căn bản của nhân dân nhằm phục vụ sự nghiệp xây dựng, bảo vệ xã hội mới”. Nói như thế là cuồng tín, vọng ngoại và phản bội ước vọng đi lên của dân tộc...
Nhiều sự việc thay đổi kể từ thập niên 1970 khi Richard Nixon và Mao Trạch Đông nghĩ ra công thức “một Trung Quốc” cho sự dị biệt của họ đối với quy chế Đài Loan. Nhưng nếu kết hợp với các biện pháp khác để tăng cường việc răn đe chống lại bất kỳ hành động xâm lược bất ngờ nào, chính sách này trong 50 năm qua vẫn có thể giúp cho việc gìn giữ hòa bình. Liệu Trung Quốc có thể cố tấn công Đài Loan vào năm 2027 không? Philip Davidson, Tư lệnh mãn nhiệm của Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ, nghĩ như vậy hồi năm 2021 và gần đây ông đã tái khẳng định việc đánh giá của mình. Nhưng liệu Hoa Kỳ và Trung Quốc có định sẵn cho cuộc chiến trên hòn đảo này không, đó là một vấn đề khác. Trong khi nguy hiểm là có thật, một kết quả như vậy không phải là không thể tránh khỏi.
Khi nhận xét về chính trị tại Việt Nam, không những các quan sát viên quốc tế mà ngay cả nhân dân đều băn khoăn trước câu hỏi: dưới chế độ CSVN, cả quân đội lẫn công an đều là những công cụ bảo vệ cho đảng và chế độ, nhưng tại sao thế lực của công an và đại tướng công an Tô Lâm lại hoàn toàn lấn át quân đội như thế?
Có nhiều chỉ dấu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã “lọt vào mắt xanh” Trung Quốc để giữ chức Tổng Bí thư đảng CSVN thay ông Nguyễn Phú Trọng nghỉ hưu. Những tín hiệu khích lệ đã vây quanh ông Huệ, 66 tuổi, sau khi ông hoàn tất chuyến thăm Trung Quốc từ 7 đến 12/04/2024.
“Hủ cộng”, tôi có thể hợm mình tuyên bố, với sự chứng thực của Google, là do tôi khai sinh trong khi mấy lời cảm thán tiếp nối là của Tố Hữu khi nhà thơ này, nhân chuyến thăm viếng Cuba, đã tiện lời mắng Mỹ: “Ô hay, bay vẫn ngu hoài vậy!” Gọi “khai sinh” cho hách chứ, kỳ thực, chỉ đơn thuần là học hỏi, kế thừa: sau “hủ nho”, “hủ tây” thì đến “hủ cộng”. “Hủ nho”, theo Việt Nam Tự Điển của Hội Khai Trí Tiến Đức, là “nhà nho gàn nát”, chỉ giới Nho học cố chấp, từng bị những thành phần duy tân, đặc biệt là nhóm Tự Lực Văn Đoàn, nhạo báng sâu cay vào thập niên 1930. Nếu “hủ nho” phổ biến cả thế kỷ nay rồi thì “hủ tây”, có lẽ, chỉ được mỗi mình cụ Hồ Tá Bang sử dụng trong vòng thân hữu, gia đình. Hồ Tá Bang là một trong những nhà Duy Tân nổi bật vào đầu thế kỷ 20, chủ trương cải cách theo Tây phương nhưng, có lẽ, do không ngửi được bọn mê tín Tây phương nên mới có giọng khinh thường: "Chúng nó trước hủ nho giờ lại hủ tây!" [1]
Mới đấy mà đã 20 năm kể từ khi đảng CSVN cho ra đời Nghị quyết 36 về “Công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài” (26/03/2004-26/03/2024). Nhưng đâu là nguyên nhân chưa có “đoàn kết trong-ngoài” để hòa giải, hòa hợp dân tộc?
Cả Hiến Pháp 2013 và Luật Công An Nhân Dân năm 2018 đều quy định công an nhân dân là lực lượng bảo đảm an toàn cho nhân dân và chống tội phạm. Tại sao trên thực tế nhân dân Việt lại sợ hãi công an CSVN hơn sợ cọp?
Càng gần các Hội nghị Trung ương bàn về vấn đề Nhân sự khóa đảng XIV 2026-2031, nội bộ đảng CSVN đã lộ ra vấn đề đảng viên tiếp tay tuyên truyền chống đảng. Ngoài ra còn có hiện tượng đảng viên, kể cả cấp lãnh đạo chủ chốt đã làm ngơ, quay mặt với những chống phá Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Cộng sản Hồ Chí Minh...
Hí viện Crocus City Hall, cách Kremlin 20 km, hôm 22 tháng O3/2024, đang có buổi trình diển nhạc rock, bị tấn công bằng súng và bom làm chết 143 người tham dự và nhiều người bị thương cho thấy hệ thống an ninh của Poutine bất lực. Trước khi khủng bố xảy ra, tình báo Mỹ đã thông báo nhưng Poutine không tin, trái lại, còn cho là Mỹ kiếm chuyện khiêu khích...
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.