THÀNH PHỐ HÀ NỘI (tiếp theo)
Các dòng sông chảy qua Hà Nội:
Trong thành phố Hà Nội, Sông Hồng là con sông chính của thành phố, đoạn chảy qua thành phố Hà Nội có chiều dài 163 km, chiếm khoảng một phần ba chiều dài của con sông này trên đất Việt Nam. Sông Hồng bắt đầu chảy vào thành phố ở huyện Ba Vì và chảy ra khỏi thành phố tại huyện Phú Xuyên tiếp cận đến tỉnh Hưng Yên. Sông Đà chia ranh giới giữa thành phố Hà Nội và tỉnh Phú Thọ. Trong thành phố Hà Nội còn nhiều sông khác: sông Đáy, sông Đuống, sông Cà Lô, sông Cầu, sông Nhuệ. Những sông nhỏ: sông Ngưu và sông Tô Lịch, là sông đẹp, khi xưa được ca tụng nhiều trong thi ca; nhưng ngày nay sông Ngưu, sông Tô Lịch được xem như những đường thoát nước thải của thành phố.
Các Hồ ở Hà Nội: Hà Nội là thành phố có nhiều hồ đầm, do các bùng binh những dòng sông cổ còn lại, có khoảng 30 hồ đầm lớn nhỏ, những hồ đầm, thường được nhắc nhở:
- Hồ Tây là một hồ lớn trong thành phố, có diện tích khoảng 500 ha, hồ rộng mênh mông, không khí xung quanh hồ luôn trong lành, ngày nay xung quanh hồ được xây cất nhiều khách sạn, biệt thự nguy nga.
- Hồ Hoàn Kiếm còn gọi là Hồ Gươm, nằm ở trung tâm của thành phố, là khu vực sầm uất nhất. Tương truyền khi xưa Lê Lợi được gươm “Thuận Thiên”. Sau khi đánh đuổi quân Minh xâm lược. Ngài làm vua, du thuyền trên hồ, bị rùa thần đớp lấy gươm, rồi lặn xuống nước, nên đặt tên là hồ Hoàn Kiếm. Giữa hồ Gươm có hai hòn đảo, phía bắc của hồ có đảo Ngọc Sơn. Phía nam của hồ có đảo Tháp Rùa, trên đảo có đền thờ, cây cầu bắt từ bờ vào đảo gọi là cầu Thê Húc.
Trong khu vực nội ô thành phố Hà Nội, còn các hồ nổi tiếng như: Hồ Trúc Bạch, Bảy Mẫu, Thủ Lệ, Võ Giản, Thiền Quang... và nhiều đầm hồ lớn khác, nằm trong thành phố Hà Nội như: Xuân Khanh, Suối Hai, Kim Liên, Liên Đàm, Ngải Sơn-Đồng Mô, Mèo Gù, Tuy Lai, Quan Sơn...
Do sự đô thị hóa phát triển, kể từ năm 1990 đến nay, phần lớn các sông hồ Hà Nội đều rơi vào tình trạng ô nhiễm trầm trọng. Sông Tô Lịch, trung bình mỗi ngày phải tiếp nhận khoảng 150.000 mét khối nước thải của thành phố. Sông Kim Ngưu trung bình mỗi ngày tiếp nhận khoảng 125.000 mét khối nước thải của thành phố... Lượng nước thải do sự tiêu dùng nước của dân chúng và hãng xưởng; trong nước thải có nhiều hàm lượng hóa chất độc hại. Các sông hồ đầm ở nội và ngoại thành, ngoài vai trò dùng thoát nước còn phải nhận thêm một phần rác rưới phế thải của người dân và các hãng xưởng công nghiệp, đã gây nên tình trạng ô nhiễm rất đáng ngại!.
Giao thông:
- Đường hàng không: Sân bay quốc tế Nội Bài.
- Đường thủy: Bến phà Đen đi Thái Bình, Nam Định, Hưng Yên, Việt Trì. Bến Hàm Tử Quan đi Phả Lại.
- Đường sắt: Hà Nội đi Lạng Sơn, Hải Phòng, Sài Gòn.
- Đường bộ: Quốc lộ 1A, 2, 3, 5, 6 đi khắp nơi trong nước.
Lễ hội và di tích ở Hà Nội:
- Lễ đền Cổ Loa được tổ chức từ ngày 6 đến 16 tháng giêng (ÂL), tưởng nhớ An Dương Vương.
- Lễ Đồng Nhân, tưởng nhớ hai Bà Trưng, tổ chức ngày 5 tháng hai âm lịch (Hai bà Trưng hy sinh mùng 6 tháng 2).
- Lễ Đống Đa mùng 5 tháng giêng (ÂL) mừng chiến công lẫy lừng vua Quang Trung đại phá quân Thanh.
- Lễ Thánh Gióng Phù Đổng, tổ chức ở đền Sóc tới hai nơi là Chi Nam (Gia Lâm) và Xuân Đỉnh (Từ Liêm) vào ngày 9 tháng 4 (ÂL) hàng năm.
Đền chùa và nhà thờ ở Hà Nội:
- Chùa Trấn Quốc là ngôi chùa cổ nhất Việt Nam, xây dựng vào thời Lý Nam Đế (544-548). Được cất trên một đảo ở Hồ Tây. Trong chùa có pho tượng Phật Thích Ca. Trong khuôn viên chùa, có cây bồ đề cành lá sum sê, do Tổng thống Ấn Độ tặng năm 1959, khi ông viếng thăm Việt Nam. Đền Ngọc Sơn xây dựng vào thế kỷ 19, trong hồ Hoàn Kiếm, có đền thờ Văn Xương là ngôi sao chủ về Văn chương thi cử và thờ Trần Hưng Đạo.
- Chùa Một Cột do vua Lý Thái Tổ xây năm 1049, tương truyền vua cầu tự, khi ngủ, chiêm bao thấy bà Quan Thế Âm hiện trên đài hoa sen ở giữa hồ nước, tay bồng đứa con trai tặng vua, ít lâu sau Hoàng hậu có thai và sinh Hoàng tử, vua ghi dáng dấp ấy mà cho xây chùa Một Cột.
- Đền Voi Phục xây dựng vào đời Lý Thái Tông (1028-1054), ở góc phía tây nam thành Thăng Long. Tương truyền Linh Lang là Hoàng tử Hoằng Châu con vua Lý Thái Tông, Hoàng tử đem quân đánh thắng giặc, được vua cha truyền ngôi, nhưng Hoàng tử không nhận, về ở nơi mà lập đền ngày nay. Một hôm ông hóa thành rồng, bay xuống Hồ Tây biến mất. Nhà vua cho lập đền. Trước đền có tạc hình hai con voi quỳ, nên gọi là đền Voi Phục.
- Chùa Kim Liên: Vào thế kỷ 12, Công chúa Từ Hoa, con gái Lý Thần Tông, cùng một số cung nữ đến Hồ Tây lập trại trồng dâu, chăn tằm. Để tưởng niệm Công chúa, vào năm 1631 lập chùa, đặt tên là chùa Kim Liên.
- Chùa Hoè Nhai, xây khoảng thời nhà Lý, trong chùa có tấm bia ghi vị trí chiến thắng Đông Bộ Đầu chống quân Nguyên năm 1258. Chùa có 68 pho tượng sơn son thiếp vàng và có quả chuông với khánh đồng đúc từ thời vua Tự Đức năm 1864.
- Đền Quán Thánh là một trong Thăng Long bát cổ. Thánh Trấn Vũ theo huyền sử đã giúp An Dương Vương, trừ ma diệt yêu và giúp vua xây thành Cổ Loa. Đền được xây vào thời Lý Thái Tổ, pho tượng Thánh Vũ làm bằng đồng đen, đúc năm 1677, nặng 3.600 kg, cao gần 4m và chu vi 3,48m.
- Chùa Bà Đá, xây vào thời Lê Thánh Tông, tương truyền khi đào đất bên thành Thăng Long, thì gặp một pho tượng bằng Đá hình phụ nữ, lập đền nơi đây để thờ, sau này đền lại thờ Phật nên gọi là chùa Bà Đá.
- Chùa Hương ở khu di tích thắng cảnh Hương Sơn. Phong cảnh chùa Hương rất hấp dẫn: Núi cao chất ngất, rừng thênh thang, suối khe khúc khuỷu. Chùa cổ kính, thiêng liêng, có động Hương Tích, nhũ đá long lanh. Vào thế kỷ 17, chúa Trịnh Sâm đề nơi cửa động "Nam thiên đệ nhất động" (động đẹp nhất trời Nam).
- Chùa Liên Phái, xây năm 1726, tên chùa là Liên Hoa, đến năm 1840 đổi tên là Liên Phái, trước cổng chùa có tháp Diệu Quang cao 10 tầng, uy nghi cổ kính.
- Nhà thờ Lớn khánh thành đêm 24-12-1887, từ đấy hàng năm, rất đông đảo tín đồ Công giáo về tham dự các lễ lớn.
- Quốc Tử Giám xây năm 1076. Lúc đầu dạy chữ cho các Hoàng tử, sau đấy mở rộng dạy những học trò xuất sắc trong nước. Năm 1253, đổi tên Quốc Học Viện, năm 1483 đổi thành Thái Học Viện. đến thời vua Gia Long, Quốc Tử Giám dời vào Huế, nơi đây lại đổi thành “Điện Khải Thánh”.
(còn tiếp)
Nguyễn Lộc Yên
Các dòng sông chảy qua Hà Nội:
Trong thành phố Hà Nội, Sông Hồng là con sông chính của thành phố, đoạn chảy qua thành phố Hà Nội có chiều dài 163 km, chiếm khoảng một phần ba chiều dài của con sông này trên đất Việt Nam. Sông Hồng bắt đầu chảy vào thành phố ở huyện Ba Vì và chảy ra khỏi thành phố tại huyện Phú Xuyên tiếp cận đến tỉnh Hưng Yên. Sông Đà chia ranh giới giữa thành phố Hà Nội và tỉnh Phú Thọ. Trong thành phố Hà Nội còn nhiều sông khác: sông Đáy, sông Đuống, sông Cà Lô, sông Cầu, sông Nhuệ. Những sông nhỏ: sông Ngưu và sông Tô Lịch, là sông đẹp, khi xưa được ca tụng nhiều trong thi ca; nhưng ngày nay sông Ngưu, sông Tô Lịch được xem như những đường thoát nước thải của thành phố.
Các Hồ ở Hà Nội: Hà Nội là thành phố có nhiều hồ đầm, do các bùng binh những dòng sông cổ còn lại, có khoảng 30 hồ đầm lớn nhỏ, những hồ đầm, thường được nhắc nhở:
- Hồ Tây là một hồ lớn trong thành phố, có diện tích khoảng 500 ha, hồ rộng mênh mông, không khí xung quanh hồ luôn trong lành, ngày nay xung quanh hồ được xây cất nhiều khách sạn, biệt thự nguy nga.
- Hồ Hoàn Kiếm còn gọi là Hồ Gươm, nằm ở trung tâm của thành phố, là khu vực sầm uất nhất. Tương truyền khi xưa Lê Lợi được gươm “Thuận Thiên”. Sau khi đánh đuổi quân Minh xâm lược. Ngài làm vua, du thuyền trên hồ, bị rùa thần đớp lấy gươm, rồi lặn xuống nước, nên đặt tên là hồ Hoàn Kiếm. Giữa hồ Gươm có hai hòn đảo, phía bắc của hồ có đảo Ngọc Sơn. Phía nam của hồ có đảo Tháp Rùa, trên đảo có đền thờ, cây cầu bắt từ bờ vào đảo gọi là cầu Thê Húc.
Trong khu vực nội ô thành phố Hà Nội, còn các hồ nổi tiếng như: Hồ Trúc Bạch, Bảy Mẫu, Thủ Lệ, Võ Giản, Thiền Quang... và nhiều đầm hồ lớn khác, nằm trong thành phố Hà Nội như: Xuân Khanh, Suối Hai, Kim Liên, Liên Đàm, Ngải Sơn-Đồng Mô, Mèo Gù, Tuy Lai, Quan Sơn...
Do sự đô thị hóa phát triển, kể từ năm 1990 đến nay, phần lớn các sông hồ Hà Nội đều rơi vào tình trạng ô nhiễm trầm trọng. Sông Tô Lịch, trung bình mỗi ngày phải tiếp nhận khoảng 150.000 mét khối nước thải của thành phố. Sông Kim Ngưu trung bình mỗi ngày tiếp nhận khoảng 125.000 mét khối nước thải của thành phố... Lượng nước thải do sự tiêu dùng nước của dân chúng và hãng xưởng; trong nước thải có nhiều hàm lượng hóa chất độc hại. Các sông hồ đầm ở nội và ngoại thành, ngoài vai trò dùng thoát nước còn phải nhận thêm một phần rác rưới phế thải của người dân và các hãng xưởng công nghiệp, đã gây nên tình trạng ô nhiễm rất đáng ngại!.
Giao thông:
- Đường hàng không: Sân bay quốc tế Nội Bài.
- Đường thủy: Bến phà Đen đi Thái Bình, Nam Định, Hưng Yên, Việt Trì. Bến Hàm Tử Quan đi Phả Lại.
- Đường sắt: Hà Nội đi Lạng Sơn, Hải Phòng, Sài Gòn.
- Đường bộ: Quốc lộ 1A, 2, 3, 5, 6 đi khắp nơi trong nước.
Lễ hội và di tích ở Hà Nội:
- Lễ đền Cổ Loa được tổ chức từ ngày 6 đến 16 tháng giêng (ÂL), tưởng nhớ An Dương Vương.
- Lễ Đồng Nhân, tưởng nhớ hai Bà Trưng, tổ chức ngày 5 tháng hai âm lịch (Hai bà Trưng hy sinh mùng 6 tháng 2).
- Lễ Đống Đa mùng 5 tháng giêng (ÂL) mừng chiến công lẫy lừng vua Quang Trung đại phá quân Thanh.
- Lễ Thánh Gióng Phù Đổng, tổ chức ở đền Sóc tới hai nơi là Chi Nam (Gia Lâm) và Xuân Đỉnh (Từ Liêm) vào ngày 9 tháng 4 (ÂL) hàng năm.
Đền chùa và nhà thờ ở Hà Nội:
- Chùa Trấn Quốc là ngôi chùa cổ nhất Việt Nam, xây dựng vào thời Lý Nam Đế (544-548). Được cất trên một đảo ở Hồ Tây. Trong chùa có pho tượng Phật Thích Ca. Trong khuôn viên chùa, có cây bồ đề cành lá sum sê, do Tổng thống Ấn Độ tặng năm 1959, khi ông viếng thăm Việt Nam. Đền Ngọc Sơn xây dựng vào thế kỷ 19, trong hồ Hoàn Kiếm, có đền thờ Văn Xương là ngôi sao chủ về Văn chương thi cử và thờ Trần Hưng Đạo.
- Chùa Một Cột do vua Lý Thái Tổ xây năm 1049, tương truyền vua cầu tự, khi ngủ, chiêm bao thấy bà Quan Thế Âm hiện trên đài hoa sen ở giữa hồ nước, tay bồng đứa con trai tặng vua, ít lâu sau Hoàng hậu có thai và sinh Hoàng tử, vua ghi dáng dấp ấy mà cho xây chùa Một Cột.
- Đền Voi Phục xây dựng vào đời Lý Thái Tông (1028-1054), ở góc phía tây nam thành Thăng Long. Tương truyền Linh Lang là Hoàng tử Hoằng Châu con vua Lý Thái Tông, Hoàng tử đem quân đánh thắng giặc, được vua cha truyền ngôi, nhưng Hoàng tử không nhận, về ở nơi mà lập đền ngày nay. Một hôm ông hóa thành rồng, bay xuống Hồ Tây biến mất. Nhà vua cho lập đền. Trước đền có tạc hình hai con voi quỳ, nên gọi là đền Voi Phục.
- Chùa Kim Liên: Vào thế kỷ 12, Công chúa Từ Hoa, con gái Lý Thần Tông, cùng một số cung nữ đến Hồ Tây lập trại trồng dâu, chăn tằm. Để tưởng niệm Công chúa, vào năm 1631 lập chùa, đặt tên là chùa Kim Liên.
- Chùa Hoè Nhai, xây khoảng thời nhà Lý, trong chùa có tấm bia ghi vị trí chiến thắng Đông Bộ Đầu chống quân Nguyên năm 1258. Chùa có 68 pho tượng sơn son thiếp vàng và có quả chuông với khánh đồng đúc từ thời vua Tự Đức năm 1864.
- Đền Quán Thánh là một trong Thăng Long bát cổ. Thánh Trấn Vũ theo huyền sử đã giúp An Dương Vương, trừ ma diệt yêu và giúp vua xây thành Cổ Loa. Đền được xây vào thời Lý Thái Tổ, pho tượng Thánh Vũ làm bằng đồng đen, đúc năm 1677, nặng 3.600 kg, cao gần 4m và chu vi 3,48m.
- Chùa Bà Đá, xây vào thời Lê Thánh Tông, tương truyền khi đào đất bên thành Thăng Long, thì gặp một pho tượng bằng Đá hình phụ nữ, lập đền nơi đây để thờ, sau này đền lại thờ Phật nên gọi là chùa Bà Đá.
- Chùa Hương ở khu di tích thắng cảnh Hương Sơn. Phong cảnh chùa Hương rất hấp dẫn: Núi cao chất ngất, rừng thênh thang, suối khe khúc khuỷu. Chùa cổ kính, thiêng liêng, có động Hương Tích, nhũ đá long lanh. Vào thế kỷ 17, chúa Trịnh Sâm đề nơi cửa động "Nam thiên đệ nhất động" (động đẹp nhất trời Nam).
- Chùa Liên Phái, xây năm 1726, tên chùa là Liên Hoa, đến năm 1840 đổi tên là Liên Phái, trước cổng chùa có tháp Diệu Quang cao 10 tầng, uy nghi cổ kính.
- Nhà thờ Lớn khánh thành đêm 24-12-1887, từ đấy hàng năm, rất đông đảo tín đồ Công giáo về tham dự các lễ lớn.
- Quốc Tử Giám xây năm 1076. Lúc đầu dạy chữ cho các Hoàng tử, sau đấy mở rộng dạy những học trò xuất sắc trong nước. Năm 1253, đổi tên Quốc Học Viện, năm 1483 đổi thành Thái Học Viện. đến thời vua Gia Long, Quốc Tử Giám dời vào Huế, nơi đây lại đổi thành “Điện Khải Thánh”.
(còn tiếp)
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
