Xuân Nương còn gọi là Nàng Xuân, quê xã Hương Nha, huyện Tam Nông, Vĩnh Phú (nay là Phú Thọ). Thân phụ là Hùng Sát vị thủ lãnh châu Đại Man, Thuở nhỏ, Xuân Nương được anh trưởng là Hùng Thắng dạy võ nghệ và binh pháp.
Năm 39 (SCN), cha và 5 người anh trai của bà bị thái thú Tô Định giết chết. Xuân Nương cùng 2 người anh khác trốn thoát. Anh em bà bí mật liên kết với Thi Sách (xem Thi Sách) nhưng sau đó Thi Sách cũng bị giết. Bà vận động nhân dân cùng tập hợp nổi lên chống lại chế độ cai trị tàn bạo của nhà Đông Hán.
Xuân Nương, sau đó đem quân về Hát Môn tụ nghĩa, chiến đấu dưới cờ Trưng Vương. Năm Canh tý (40-SCN), đuổi được giặc Hán ra khỏi bờ cõi, Trưng Trắc lên ngôi, phong Bà tước Đông cung Công chúa Nhập nội trưởng quản quân cơ nội các và Trưng Vương còn đứng ra chủ hôn cho bà kết duyên với Trưởng quản thủy quân Thi Bằng là em của Thi Sách. Sau đó, hai vợ chồng bà được giao trấn giữ mạn sông Thao
Năm 43, Mã Viện chỉ huy quân Đông Hán kéo sang nước ta, trận chiến xảy ra ác liệt. Thế yếu, Hai Bà Trưng trầm mình sông Hát tử tiết. Lúc bấy giờ, mặt thủy có Thi Bằng, mặt bộ có Xuân Nương, vẫn ra sức chống cự ở Ngã Ba Hạc (chỗ hợp lưu 3 sông: Sông Đà, sông Lô, sông Hồng). Ngày 13-2-Quý mão (năm 43), Thi Bằng bị giặc bao vây. Xuân Nương đem quân đến cứu, nhưng vừa đến nơi, Thi Bằng đã lẫm liệt hy sinh.
Sau hai ngày tiếp tục chiến đấu, sức kiệt. Bà đành một mình một ngựa đến chùa Khánh Long thuộc địa danh Hương Nộn, thắp nhang cúng bái, rồi gieo mình xuống dòng sông Thao tử tiết. Nhân dân lập đền thờ Bà ở hữu ngạn sông Thao.
Cảm niệm: Xuân Nương
Cha, anh bị giết bởi quân Tàu
Nghĩa nước, thù nhà, ghi khắc sâu
Khởi nghĩa, thiết tha gìn độc lập
Vinh quang chưa vẹn, lại thương đau!
LÊ CHÂN
(? - ?)
Bà Lê Chân quê huyện Đông Triều, phủ Kinh Môn (nay là xã An Thủy, huyện Đông Triều, Quảng Ninh). Phụ thân là Lê Đạo, mẹ là Trần Thị Châu. Bà nổi tiếng xinh đẹp, giỏi võ nghệ. Thái thú Tô Định nghe danh, muốn lấy làm thiếp. Bị bà từ chối, nên Tô Định hãm hại cha bà. Lê Chân đã cùng với người nhà, người trong làng, khai khẩn vùng đất ven biển An Dương, lập nên một làng quê mới trù phú. Khi nghe Hai Bà Trưng khởi nghĩa, Bà vì thù nhà nợ nước, đem nghĩa quân đến cùng Hai Bà Trưng đánh đuổi ngoại xâm. Bà là nữ tướng tài ba, thường nhận lãnh chức tiên phong, xông xáo đi đầu, dũng cảm can trường, quân giặc luôn khiếp sợ.
Sau khi đồng cam cộng khổ, đuổi được giặc Hán xâm lược, ra khỏi bờ cõi, Trưng Vương phong Bà chức “Chưởng quản binh quyền” kiêm Trấn thủ Hải Tần. Bà thường tập luyện quân sĩ về võ nghệ và cho thi đấu, để khuyến khích tinh thần thượng võ của dân tộc, và phòng bị khi hữu sự. Tương truyền bà nghĩ ra môn thể thao đánh phết (đồ chơi hình quả cầu tung lên để bắt) để rèn thể lực cho thanh niên và binh sĩ trong thời bình.
Năm 41 (SCN), vua nhà Hán là Quang Vũ cử Mã Viện đem đại quân, qua xâm lược nước ta. Bà đã đem quân chống chọi với giặc nhiều trận ác liệt. Nhưng vì thế yếu, nên bà đã hy sinh trong một trận thư hùng, nơi cánh đồng ở gần làng Mai Động.
Các triều vua sau này rất ngưỡng mộ bà, nên đã truy phong bà là Lê Chân công chúa, là Thượng đẳng phúc thần. Bà được dân chúng nhớ ơn đã lập đền thờ nhiều nơi để tưởng niệm. Riêng hội đền Nghè ở quận Lê Chân thuộc Hải Phòng, đồng bào tưởng nhớ nữ anh hùng Lê Chân, hàng năm tổ chức lễ hội diễn ra tưng bừng từ ngày 8 đến ngày 10 tháng 2 âm lịch.
Cảm phục: Bà Lê Chân
Xâm lược bạo tàn, đau đớn trông
Miệt mài võ nghệ, cứu non sông
Tâm gương lẫm liệt, lưu kim cổ
Tên tuổi sáng ngời, rạng núi sông.
NLY
Năm 39 (SCN), cha và 5 người anh trai của bà bị thái thú Tô Định giết chết. Xuân Nương cùng 2 người anh khác trốn thoát. Anh em bà bí mật liên kết với Thi Sách (xem Thi Sách) nhưng sau đó Thi Sách cũng bị giết. Bà vận động nhân dân cùng tập hợp nổi lên chống lại chế độ cai trị tàn bạo của nhà Đông Hán.
Xuân Nương, sau đó đem quân về Hát Môn tụ nghĩa, chiến đấu dưới cờ Trưng Vương. Năm Canh tý (40-SCN), đuổi được giặc Hán ra khỏi bờ cõi, Trưng Trắc lên ngôi, phong Bà tước Đông cung Công chúa Nhập nội trưởng quản quân cơ nội các và Trưng Vương còn đứng ra chủ hôn cho bà kết duyên với Trưởng quản thủy quân Thi Bằng là em của Thi Sách. Sau đó, hai vợ chồng bà được giao trấn giữ mạn sông Thao
Năm 43, Mã Viện chỉ huy quân Đông Hán kéo sang nước ta, trận chiến xảy ra ác liệt. Thế yếu, Hai Bà Trưng trầm mình sông Hát tử tiết. Lúc bấy giờ, mặt thủy có Thi Bằng, mặt bộ có Xuân Nương, vẫn ra sức chống cự ở Ngã Ba Hạc (chỗ hợp lưu 3 sông: Sông Đà, sông Lô, sông Hồng). Ngày 13-2-Quý mão (năm 43), Thi Bằng bị giặc bao vây. Xuân Nương đem quân đến cứu, nhưng vừa đến nơi, Thi Bằng đã lẫm liệt hy sinh.
Sau hai ngày tiếp tục chiến đấu, sức kiệt. Bà đành một mình một ngựa đến chùa Khánh Long thuộc địa danh Hương Nộn, thắp nhang cúng bái, rồi gieo mình xuống dòng sông Thao tử tiết. Nhân dân lập đền thờ Bà ở hữu ngạn sông Thao.
Cảm niệm: Xuân Nương
Cha, anh bị giết bởi quân Tàu
Nghĩa nước, thù nhà, ghi khắc sâu
Khởi nghĩa, thiết tha gìn độc lập
Vinh quang chưa vẹn, lại thương đau!
LÊ CHÂN
(? - ?)
Bà Lê Chân quê huyện Đông Triều, phủ Kinh Môn (nay là xã An Thủy, huyện Đông Triều, Quảng Ninh). Phụ thân là Lê Đạo, mẹ là Trần Thị Châu. Bà nổi tiếng xinh đẹp, giỏi võ nghệ. Thái thú Tô Định nghe danh, muốn lấy làm thiếp. Bị bà từ chối, nên Tô Định hãm hại cha bà. Lê Chân đã cùng với người nhà, người trong làng, khai khẩn vùng đất ven biển An Dương, lập nên một làng quê mới trù phú. Khi nghe Hai Bà Trưng khởi nghĩa, Bà vì thù nhà nợ nước, đem nghĩa quân đến cùng Hai Bà Trưng đánh đuổi ngoại xâm. Bà là nữ tướng tài ba, thường nhận lãnh chức tiên phong, xông xáo đi đầu, dũng cảm can trường, quân giặc luôn khiếp sợ.
Sau khi đồng cam cộng khổ, đuổi được giặc Hán xâm lược, ra khỏi bờ cõi, Trưng Vương phong Bà chức “Chưởng quản binh quyền” kiêm Trấn thủ Hải Tần. Bà thường tập luyện quân sĩ về võ nghệ và cho thi đấu, để khuyến khích tinh thần thượng võ của dân tộc, và phòng bị khi hữu sự. Tương truyền bà nghĩ ra môn thể thao đánh phết (đồ chơi hình quả cầu tung lên để bắt) để rèn thể lực cho thanh niên và binh sĩ trong thời bình.
Năm 41 (SCN), vua nhà Hán là Quang Vũ cử Mã Viện đem đại quân, qua xâm lược nước ta. Bà đã đem quân chống chọi với giặc nhiều trận ác liệt. Nhưng vì thế yếu, nên bà đã hy sinh trong một trận thư hùng, nơi cánh đồng ở gần làng Mai Động.
Các triều vua sau này rất ngưỡng mộ bà, nên đã truy phong bà là Lê Chân công chúa, là Thượng đẳng phúc thần. Bà được dân chúng nhớ ơn đã lập đền thờ nhiều nơi để tưởng niệm. Riêng hội đền Nghè ở quận Lê Chân thuộc Hải Phòng, đồng bào tưởng nhớ nữ anh hùng Lê Chân, hàng năm tổ chức lễ hội diễn ra tưng bừng từ ngày 8 đến ngày 10 tháng 2 âm lịch.
Cảm phục: Bà Lê Chân
Xâm lược bạo tàn, đau đớn trông
Miệt mài võ nghệ, cứu non sông
Tâm gương lẫm liệt, lưu kim cổ
Tên tuổi sáng ngời, rạng núi sông.
NLY
Gửi ý kiến của bạn
