Afghanistan: Chiến Lược Mới
Vũ Linh
...năm 2011 bắt đầu “tháo chạy” cho đến năm 2013 là hạn chót, bất kể thắng bại...
Sau ba tháng trằn trọc suy nghĩ, họp bàn thượng đỉnh tới lui trong nội các, cuối cùng thì TT Obama đã có quyết định về chiến lược mới tại Afghanistan.
Điều làm cho mọi người ngạc nhiên là chiến lược mới này… chẳng có gì đáng ngạc nhiên, mà lại có vẻ đúng theo mô thức nhiều người đã tiên đoán: đó là "mô thức Obama", hứa hẹn đủ thứ cho mọi người, mỗi người được thỏa mãn chút đỉnh để rồi chẳng ai cảm thấy thỏa mãn, và mọi người đều bất mãn. Quan trọng hơn nữa, chiến lược mới có vẻ khó thành công mà chỉ là một canh bạc khổng lồ.
Tháng Ba đầu năm nay, sau khi được chính quyền Bush phúc trình đầy đủ về tình trạng cuộc chiến và sau khi suy tư gần sáu tháng, tân TT Obama long trọng tuyên cáo chiến lược mới trong cuộc chiến ông gọi là “cuộc chiến cần thiết” (war of necessity). Ông ra lệnh thay Tư Lệnh Chiến Trường và tăng hơn hai chục ngàn quân.
Đến tháng Tám, trước sự suy sụp mau chóng của tình hình chiến sự, tân Tư Lệnh Chiến Trường, tướng McChrystal xin tăng quân khẩn cấp sáu chục ngàn, tối thiểu là bốn chục ngàn, nếu không thì Mỹ sẽ thất bại trong vòng một năm tới. TT Obama nhận được tin khẩn, suy nghĩ mất hơn ba tháng, họp Hội Đồng An Ninh gần mười lần, mới đi đến một quyết định mà hầu hết bàn dân thiên hạ đều đã đoán được từ mấy tháng trước.
Giữa mức tối đa 60 ngàn quân như yêu cầu của tướng McChrystal, và tối thiểu là không gửi gì thêm, TT Obama lấy quyết định ba phải là… cắt đôi, cho thêm 30 ngàn. TT Obama quyết định tăng quân lập tức, nhưng đồng thời cũng ấn định ngày bắt đầu… rút quân, tháng Bẩy năm 2011.
Quyết định này, đúng như dự đoán, được cả hai phe Dân Chủ cấp tiến và Cộng Hòa bảo thủ vừa hoan hô vừa chỉ trích.
Phe cấp tiến đả kích việc đôn quân nhưng hoan hô lịch trình rút quân. Phe bảo thủ hoan hô việc đôn quân và đả kích lịch trình rút quân. Tình trạng chính trị Mỹ đã đi đến giai đoạn phân hóa cùng cực, với hai chính đảng chống đối nhau như trắng với đen trong bất cứ vấn đề gì, khiến chẳng ai còn hiểu quyền lợi chung của đất nước ở đâu nữa.
Phe cấp tiến chỉ trích việc đôn quân sẽ gây tốn kém lớn cho ngân sách và tăng số tử vong cho quân nhân Mỹ. Lý luận của phe cấp tiến chống đối việc tăng quân không vững chút nào mà còn có vẻ gượng gạo. Khi TT Obama tung ra các kế hoạch khổng lồ đưa đến thâm thủng ngân sách gần 12.000 tỷ trong 10 năm tới, họ hoan hô hết mình. Nhưng khi TT Obama tăng ba chục ngàn quân với chi phí tổng cộng 30 tỷ thì họ la hét là tốn kém. Về số tử vong, hình như họ không để ý đến chuyện trong suốt tám năm cuộc chiến Afghanistan, số quân nhân tử vong chưa bằng con số thường dân chết trong một ngày 9/11.
Điều thực sự làm cho phe cấp tiến lo lắng và bực mình là khi nghe TT Obama nói về lý do tăng quân, họ có cảm tưởng như đang nghe cố TT Johnson giải thích việc leo thang chiến tranh tại Nam Việt Nam gần nửa thế kỷ trước. Hay kinh khủng hơn nữa, họ có cảm giác hình như đang nghe kẻ thù Bush đọc diễn văn. Họ hớn hở tranh đấu và vào phòng phiếu bầu cho Obama để chấm dứt chiến tranh chứ đâu phải để nghe chuyện đôn quân tại Afghanistan y hệt cuộc đôn quân tại Iraq của Bush. Nếu muốn chiến tranh thì họ đã bầu cho ông cựu quân nhân người hùng John McCain, chứ đâu đã bầu cho anh cựu sinh viên chuyên gia “tổ chức cộng đồng”!
TT Obama dĩ nhiên là ý thức rõ vấn đề này. Nhưng sau khi đã hùng hồn chứng minh cuộc chiến Afghanistan là “cần thiết” và thay đổi tư lệnh, thì điều rõ ràng không kém là TT Obama không thể phủi tay, không thoả mãn những đòi hỏi của tướng McChrystal được. Há miệng mắc quai. Do đó, việc tăng quân là điều không tránh được. Nhưng không biết phải tăng bao nhiêu, thôi thì chia đôi cho tiện việc sổ sách.
Rồi đến vấn đề lịch trình rút quân. Tăng quân thì bảo đảm sẽ bị phe cấp tiến, phe thiên tả, phe phản chiến, là những thành phần cử tri trụ cột của Dân Chủ chống, thành ra phải có tý quà cáp cho họ. Coi như để trấn an khối cấp tiến phe ta, TT Obama đã đưa ra tiếp một lịch trình rút quân rõ rệt, kể từ giữa năm 2011 đến cuối năm 2013. Và đây có lẽ là vấn đề khó hiểu nhất.
Trong lịch sử nhân loại, đã có cả trăm ngàn cuộc chiến lớn nhỏ, nhưng có lẽ chưa bao giờ lại có một cuộc chiến có lịch trình được đơn phương ấn định trước, bất kể điều kiện thắng thua trên chiến trường! Một “thay đổi mà chúng ta có thể tin được”" (Change we can believe in)
Trước hết là vấn đề mục đích của cuộc chiến.
Tại sao tiếp tục cuộc chiến cho đến tháng Bảy năm 2011 là bắt đầu “tháo chạy” cho đến năm 2013 là thời hạn chót, bất kể thắng bại" Nếu kết quả thắng bại không quan trọng thì đánh nhau tiếp tục từ giờ đến đó để làm gì" Hy sinh tính mạng của hàng trăm hàng ngàn thanh niên và tốn cả trăm tỷ mỗi năm trong mấy năm tới để làm gì" Ngược lại, nếu thắng bại là chuyện quan trọng, thì sao lại có thể ấn định đúng ngày đúng tháng ra đi" Sao biết được lúc đó đang thua hay đang thắng" Đã thua hay đã thắng"
Mục đích thực sự của cuộc chiến là gì" Vài ngày trước khi công bố quyết định, TT Obama đã “bật mí” phần nào kế hoạch của ông để chuẩn bị dư luận. Ông tuyên bố ông quyết tâm “hoàn tất công tác” (finish the job). Ngay khi đó, điều làm nhiều người nghi ngờ ngay là ông đã tránh định nghĩa rõ ràng thế nào là “hoàn tất công tác”, công tác gì" Giết Osama Bin Laden" Tiêu diệt Al Qaeda" Tiêu diệt Taliban" Tiêu diệt khủng bố toàn cầu" Afghanistan-hóa cuộc chiến" Xây dựng dân chủ tại Afghanistan"
Không cần biết “công tác” của TT Obama là gì, làm sao có thể khẳng định công tác đó sẽ hoàn tất đúng ngày đúng tháng được" Chiến tranh chứ có phải mang bầu đâu mà biết được rõ ràng đúng chín tháng mười ngày sẽ “hoàn tất”"
Nếu lúc đó Bin Laden chưa bị giết, Al Qaeda chưa bị tiêu diệt, khủng bố vẫn hoành hành ngay trên đất Afghanistan thì sao" Nếu Al Qaeda nằm im chờ tới sau khi quân Mỹ rút rồi mới bắt đầu tái xuất giang hồ, đánh chính quyền Karzai thì sao" Mỹ vẫn cứ rút" Rồi Al Qaeda và đồng minh Taliban chiếm Afghanistan, biến xứ này trở thành hậu cứ của khủng bố toàn cầu trở lại thì sao" Mỹ ngồi chờ một 9/11 thứ hai" Hay là lại mang quân trở vào Afghanistan lại"
Trước những câu hỏi hiển nhiên trên, quyết định đôn quân lại còn khó hiểu hơn nữa.
Phe Cộng Hòa hoan nghênh quyết định này mà không giải thích được tại sao đôn quân lại là quyết định khôn ngoan đáng ủng hộ.
Ba chục ngàn quân đó ít hơn số tối thiểu mà vị tư lệnh chiến trường cần, vậy thì gửi vào chiến trường làm gì" Để họ bị thương và chết với mục đích gì" Hay nói cho đúng hơn, có thể đạt được mục đích gì với sự gia tăng đó" Gia tăng để ổn định chiến trường" Hay để chiến thắng" Hay chỉ để giúp huấn luyện quân lực Afghanistan" Hay để chứng minh tính “cần thiết” của cuộc chiến tại đây" TT Obama hy vọng đạt được gì với số quân ít oi đó trong thời gian ngắn ngủi nhất định đó"
Và nếu đã nhất định rút vào ngày tháng nhất định bất kể được thua, thì gửi quân vào thêm làm gì" Để bảo vệ một cuộc tháo chạy, giống như báo “phe ta” New York Times nhận định, một cách “quản lý thất bại” (managing a failure)"
Cả trăm câu hỏi mà bất cứ một thường dân nào cũng có thể hỏi được, chứ không cần phải là cựu tướng lãnh, chuyên gia phân tách chiến trường cho CNN hay Fox News.
Trên căn bản, quyết định của TT Obama hiển nhiên là quyết định trong thế bí, tiến thoái lưỡng nan, muốn thỏa mãn tất cả mọi người theo kiểu mỗi người đều có phần bánh, nhưng lại là phần nhỏ xíu, chẳng ai đủ no, nên chẳng ai vui.
TT Obama nhiều lần xác định cần phải có một sách lược rút ra (exit strategy) chứ không thể ký một thứ chi phiếu trắng (blank check) không giới hạn về tốn phí cũng như thời gian. Đó là một quyết định đúng đắn đáng hoan nghênh. Nhưng theo nhiều quan sát viên, điều TT Obama cần làm là tăng quân, rồi ấn định một số chỉ tiêu quân Mỹ phải đạt được trên phương diện quân sự, như chính quyền của TT Afghanistan Karzai phải đạt được trên mặt chính trị. Nếu đạt được thì Mỹ có quyền ca khúc khải hoàn và rút về “trong danh dự” như Kissinger đã mong muốn cho tình trạng Việt Nam ngày xưa. Nếu không đạt được, thì Mỹ sẽ chấp nhận đã cố gắng hết sức mình nhưng không đạt được mục tiêu, và rút lui vì cuộc chiến sẽ đi xa hơn cái giá mà chính quyền Obama có thể chấp nhận được. Mục tiêu quân sự và chính trị cần phải được đặt ra rõ rệt để làm mốc cụ thể cho một sách lược đánh cũng như cho một sách lược rút.
Nhưng tuyệt đối không thể ấn định lịch trình rút với ngày tháng nhất định mà không có mục tiêu sách lược nào cả. Đó là một cuộc tháo chạy vô điều kiện chứ không phải là sách lược rút quân.
Có lập luận cho rằng TT Obama quyết định tăng quân rồi định ngay ngày rút vì ông tin tưởng số tăng viện sẽ đủ sức giúp Mỹ đạt được một số mục tiêu quân sự và chính trị giới hạn nào đó, hạ cấp Al Qaeda và Taliban xuống tư thế một nhóm du kích địa phương mà quân đội Afghanistan có thể kềm chế được, để rồi có thể dựa trên những thành quả đó, quân Mỹ kịp thời rút về trước mùa bầu cử năm 2012.
Nhìn vào lịch trình rút quân, người ta không khỏi đặt vấn đề về mặt trái của tính dân chủ của Mỹ: các cuộc bầu cử rõ ràng đã hoàn toàn chi phối mọi chính sách kinh tế cũng như xã hội, y tế hay quân sự. Sách lược kinh bang tế thế nếu không phải là công cụ cho chiến thuật bầu cử nhất thời thì cũng bị lệ thuộc vào lịch trình bầu cử.
Nếu lịch trình rút quân thực sự bị chi phối bởi cuộc bầu tổng thống năm 2012, thì chẳng những thật tai hại cho quyền lợi lâu dài của nước Mỹ, mà quả thực TT Obama đã đánh một canh bạc khổng lồ có thể quyết định tương lai chính trị của ông.
Cuộc rút quân sẽ bắt đầu quá gần mùa tranh cử. Nếu ông thành công trong chiến lược mới như dự tính thì nhất định Afghanistan sẽ trở thành yếu tố quyết định trong cuộc tranh cử, có thể khoả lấp những thất bại khác nếu có của ông. Ngược lại, nếu chiến lược ông thất bại, hay gặp khó khăn, ông sẽ không còn kịp thời giờ trở tay hay giải thích.
Xác suất thất bại có phần lớn hơn xác suất thành công khi ta nghĩ lại Mỹ đã không giải quyết được cuộc chiến trong tám năm trời, bây giờ chỉ với thêm ba chục ngàn quân mà lại có thể giải quyết cuộc chiến trong một năm rưỡi sao" Đúng ra là có một năm thôi, vì cũng phải mất ít nhất nửa năm nữa số quân tăng viện mới đến Afghanistan được. (6-12-09)
Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: Vulinh11@gmail.com. Bài của tác giả được đăng trên Việt Báo mỗi Thứ Ba.
Gửi ý kiến của bạn
