Rong Chơi Cuối Trời Quên Lãng
Hình ảnh về nghệ sĩ Trường Kỳ “rong chơi cuối trời quên lãng”...
Nam Lộc
(Nhân ngày giỗ bạn tôi)
Khó tìm câu nào thích hợp hơn để diễn tả cuộc đời phiêu bồng của Trường Kỳ bằng tên một ca khúc mà nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã sáng tác, hôm nay tôi xin phép được mượn để dùng làm tựa đề cho bài viết này. Quả đúng như vậy, chàng lãng tử của nhạc trẻ Việt Nam, Trường Kỳ, người thích phiêu du đây đó cho đến cuối cuộc đời, nhưng lại là một người chồng chung thủy, một người cha gương mẫu và một người bạn chí tình. Kỳ thích sống đời phiêu bạt kể từ khi còn trẻ, cho nên chưa đầy 20 tuổi chàng đã thuyết phục được ông bố nghiêm khắc để dọn ra ở riêng theo tiếng gọi của “ông bầu” Jo Marcel. Kể từ đó chàng tha hồ để tóc dài, hút thuốc lá, hoạt động nhạc trẻ, tổ chức “bùm” và biến đổi từ chàng sinh viên hiền lành để trở thành một ông “Vua Hippy” chính cống “Bà Cả Đọi”!
Bìa sách Trường Kỳ - “Một Thời Nhạc Trẻ”
Nam Lộc & Trường Kỳ - 1974
Sinh ngày 29 tháng 3 năm 1946 , trong suốt 63 năm cuộc đời có thể nói rằng “ông vua không ngai” của nền nhạc trẻ VN chỉ biết cười chứ chưa bao giờ khóc, kể cả khi người mẹ sinh ra Kỳ bỏ ra đi lúc anh còn quá nhỏ để biết thế nào là oán trách, khổ đau! Trông tướng tá có vẻ “dữ dằn”, nhưng ai quen biết Trường Kỳ cũng đều công nhận Kỳ là người tính nết hiền lành, thật thà, có lẽ vì vậy cho nên anh có rất nhiều bạn thân và hầu như ai cũng quý mến, chiều chuộng Kỳ. Nhiều bạn đến nỗi mà trong tập hồi ký “Một Thời Nhạc Trẻ” gồm tổng cộng 384 trang, thì mãi tới trang số 299 tên của tôi mới được Kỳ nhắc đến, mặc dù tôi là một trong số những người được xem như thân thiết nhất với anh. Và có một điều ít ai biết được rằng, Kỳ chính là người đã “bẻ lái” và đưa tôi vào một khúc quanh quan trọng của cuộc đời!
Thật vậy, mỗi khi có người tò mò hỏi, lý do nào đã đưa đẩy tôi vào con đường văn nghệ, thì tôi vẫn thường “ỡm ờ” trả lời, vì tôi yêu đàn, thích hát và “khoái” được xuất hiện trên sân khấu! Nhưng sự thật không phải như thế. Nguyên nhân chính đó là “ông Trường Kỳ”, và ông ấy cũng là “thủ phạm” đã dúi chiếc microphone vào tay rồi đẩy tôi lên sân khấu giới thiệu chương trình ca nhạc “Hippy À Gogo” một cách bất đắc dĩ hơn 40 năm về trước, và có ngờ đâu nó đã trở thành một ngã rẽ của số phận để rồi sau này tôi khoác cái nghiệp MC cùng cái “mác” nghệ sĩ vào người.
Nam Lộc MC Đại Hội Nhạc Trẻ Tabert - 1973
Nam Lộc MC Video Hollywood Night - 1992 (với nữ ca sĩ Ngọc Lan)
Nam Lộc & Leyna Nguyễn MC Asia DVD - 2007
Thật ra cả hai đứa chúng tôi đều đàn rất dở, hát không hay và kém cỏi về nhạc lý, nhưng lòng yêu văn nghệ thì khó ai sánh nổi! Yêu tha thiết và bằng cả sự chân thành. Hai đứa chúng tôi hợp nhau ở điểm đó và trở thành bạn tri kỷ từ hơn 4 thập niên qua, cùng nắm tay nhau đồng lòng phục vụ nghệ thuật một cách đứng đắn, trân trọng và không màng danh lợi. Chúng tôi đã trải qua những đêm thức trắng ngồi bàn bạc để tìm cách phát triển phong trào nhạc trẻ VN một cách mạnh mẽ, có ý nghĩa và hữu dụng. Đưa ra những kế hoạch hoạt động để chống lại sự kỳ thị và vi phạm nhân phẩm của các viên chức công lực ở VN ngày trước đối với giới nhạc trẻ như cắt tóc, rạch ống quần hay bắt giữ trái phép ngoài đường phố v..v...
Phản đối xén tóc ngoài đường phố!
Giới nhạc trẻ phản đối...!
Tổ chức, khuyến khích cũng như kêu gọi các ban nhạc trẻ trình diễn và tham gia một cách vô vụ lợi vào các buổi đại hội nhạc trẻ để gây quỹ yểm trợ Cây Mùa Xuân Chiến Sĩ hoặc giúp đỡ cô nhi, quả phụ tử sĩ VNCH. Phát động phong trào “Việt Hóa Nhạc Trẻ” để kéo giới trẻ về nguồn, để họ biết trân quý và yêu mến tiếng Việt thay vì chỉ nghêu ngao ca những bài hát lời ngoại quốc. Thường xuyên viết những bài xã luận đăng tải trên báo chí đồng thời thực hiện các chương trình truyền thanh, truyền hình để phổ biến cùng chia sẻ với quần chúng cảm nghĩ và tư tưởng của những nghệ sĩ nhạc trẻ thể hiện qua các sáng tác hay phần trình diễn của họ...
The Spotlight - Đại Hội Nhạc Trẻ Tabert
The Soul Brothers - Đại Hội Nhạc Trẻ Thảo Cầm Viên
The Enterprises - Đại Hội Nhạc Trẻ Tao Đàn
Chúng tôi làm những công việc nói trên một cách hăng say và trong tinh thần tự nguyện. Hăng say quá đôi lúc tạo ra sự ngộ nhận và lòng đố kỵ từ một số người vốn ôm đầy mặc cảm trong đời của họ. Chính kinh nghiệm của những ngày còn trẻ đã làm cho tôi trưởng thành và cư xử một cách điềm tĩnh hơn mỗi khi gặp những chuyện tương tự xẩy ra trong cuộc đời. Tuy nhiên dù đã quen với thái độ và hành động tiêu cực của những thành phần vừa kể, nhưng mỗi lần có chuyện đó xẩy ra thì y như rằng người an ủi, khuyến khích và hỗ trợ tôi đầu tiên vẫn chính là ông bạn cố tri, Trường Kỳ. Có lẽ vì chúng tôi tin tưởng và hiểu nhau một cách sâu đậm. Cảm thông với nỗi buồn hay niềm trăn trở của nhau, có khi còn hơn cả những người thân trong gia đình. Không có một chuyện gì của Kỳ mà tôi không biết và ngược lại tôi không hề dấu Kỳ bất cứ điều gì, dù đó là những chuyện cá nhân, vui cũng như buồn! Trường Kỳ còn được xem như một thành viên trong gia đình, tất cả 10 anh chị em chúng tôi, người nào cũng thân thiết với Kỳ, ngay cả ông bà cụ thân sinh ra chúng tôi cũng thế. Trước ngày Kỳ mất khoảng vài tháng, như một sự an bài của định mệnh, các anh chị em trong gia đình tôi tự nhiên nẩy ra ý định tổ chức một cuộc họp mặt để tiếp đón Kỳ thật là long trọng và đông đủ mọi người, kể cả một số bạn thân. Đêm đó tôi và Kỳ cùng ngủ lại ở nhà vợ chồng cô em út của chúng tôi. Nhưng có ngờ đâu đó lại chính là buổi tiệc vĩnh biệt người anh, người bạn thân quý nhất của gia đình chúng tôi.
Buổi họp mặt cuối cùng với bạn hữu & gia đình Nam Lộc - 2008
Ôn lại thuở thiếu thời lúc vừa quen biết nhau, tôi còn nhớ là vào khoảng Tết Mậu Thân 1968, ngay sau cuộc tổng tấn công của Việt Cộng vào thành phố Sàigòn. Thật ra lúc đó qua những sinh hoạt văn nghệ ở đại học, tôi thường giao du với các anh Đỗ Ngọc Yến, Nguyễn Hữu Đống, Miên Đức Thắng, Trịnh Công Sơn, Khánh Ly, Từ Công Phụng, Từ Dung v..v... Chính tôi là người thành lập ra Quán Gió nằm trên đường Võ Tánh Sàigòn để thay thế cho những buổi trình diễn văn nghệ học đường đã phải ngưng trệ khi Quán Văn bị đóng cửa. Rất đông đảo nghệ sĩ thuộc nhóm du ca hoặc tình ca nhạc Việt vẫn thường trình diễn ở địa điểm mà tôi tổ chức như Lê Uyên & Phương, Khánh Ly, Trịnh Công Sơn, Từ Dung, Từ Công Phụng, Miên Đức Thắng, Đoàn Chính, Bùi Thiện v..v... Và có một điều cũng ít ai biết rằng tôi chính là người đã thực hiện những cuốn băng nhạc Tình Khúc Trịnh Công Sơn hay Ca Khúc Da Vàng đầu tiên với tiếng hát Khánh Ly thuở đó. Tuy bận rộn với các sinh hoạt vừa kể, nhưng tôi vẫn để ý, theo dõi và có cảm tình với nhóm nhạc trẻ của Trường Kỳ, nhất là khi được nghe anh Jo Marcel trình bầy những bản nhạc tiền chiền như Chiều hoặc Mộng Dưới Hoa với lối hòa âm thật trẻ trung và mới lạ của Đức Huy cùng ban nhạc The Strawberry Four. Ái mộ, nhưng tôi lại không quen biết một người nào trong giới nhạc trẻ, dù ngày trước đã từng học chung với Đức Huy và Paolo ở Chu Văn An.
Trường Kỳ, Billy Shane, Tiến Chỉnh, Đức Huy
& The Spotlights - Da Nang,1967
The Strawberry Four
Tôi cảm thấy họ là những người trẻ, có tài nhưng nếu chỉ trình diễn hạn chế quanh quẩn trong các Club của quân đội Mỹ, hay những vũ trường hoặc phòng trà nhỏ ở Sàigòn thì thật là uổng phí tài nghệ và thiệt thòi cho người thưởng ngoạn. Với niềm tự tin vào năng khiếu tổ chức của mình, đồng thời với tấm lòng vô tư và bất vụ lợi, một ngày đẹp trời tôi quyết đi tìm gặp Trường Kỳ để chia sẻ những cảm nghĩ của mình, cùng đề nghị các dự án hoạt động hầu phát triển sinh hoạt nhạc trẻ trong tương lai. Thoạt tiên Kỳ có vẻ e dè và không tin tưởng lắm, nhưng sau một vài lần đến thăm tôi tại cơ sở hoạt động mới là Hầm Gió (cũng nằm trên đường Võ Tánh), đồng thời tham dự một số những buổi sinh hoạt của các nghệ sĩ đàn anh như Phạm Duy, Tạ Tỵ, Thế Uyên, Hà Huyền Chi v..v.. tại Hầm Gió, thì Kỳ bắt đầu tỏ vẻ “thán phục tài tổ chức” và giao tế của tôi, và cũng từ đó Trường Kỳ đã đưa tôi vào một ngã rẽ đầy ngạc nhiên và thú vị trong cuộc đời!
Nam Lộc & Phạm Duy
Nam Lộc & Khánh Ly
Bắt đầu bằng những buổi Hippy À Gogo mà Kỳ tổ chức hàng tuần ở phòng trà Jo Marcel rồi đến Queen Bee và sau đó là Ritz. Chủ Nhật nào tôi cũng có mặt để giúp Kỳ, từ ý kiến đến tuyển chọn, tiếp đón, sắp đặt ban nhạc và sau cùng là giới thiệu chương trình một cách “bất đắc dĩ” để tạm thay thế Trường Kỳ trong một buổi chiều bạn ta say túy lúy (có lẽ vì thất tình")! Nhưng cũng kể từ đó “MC Nam Lộc” ra đời, mà không thể ngờ tôi đã ôm cái nghiệp đó cho đến ngày hôm nay! Và trong số những lần được điều khiển các chương trình quan trọng trong đời, tôi rất hãnh diện kể rằng 3 trong số những lần tôi nhớ mãi đó là làm MC cho đám cưới Trường Kỳ và Thu Huyền ở VN, MC cho đám cưới Tú Uyên (đứa con gái duy nhất của vợ chồng Kỳ) ở Canada và MC đám... tang Trường Kỳ ở thành phố Montréal nơi bạn mình đã chọn làm quê hương thứ hai vào cuối năm 1980 sau khi vượt biển đến Nhật Bản.
MC đám cưới Trường Kỳ & Thu Huyền
MC đám cưới Tú Uyên
“MC” tang lễ Trường Kỳ
Nhắc đến thời gian đó tôi vẫn ân hận mãi cho đến bây giờ. Qua vai trò và công việc làm, tôi đã giúp hàng trăm ngàn người tỵ nạn đến Mỹ định cư, nhưng lại không bảo trợ được người bạn thân nhất của mình sang sống ở Hoa Kỳ. Mặc dù mỗi khi nhắc đến chuyện này, Kỳ vẫn thường an ủi tôi và nói, lỗi đó ở anh, vì Kỳ muốn đi Canada sớm để bảo lãnh vợ con nên không đủ kiên nhẫn chờ phái đoàn Mỹ xét đơn. Quả thật, Thu Huyền và cháu Bi (Tú Uyên) đã đoàn tụ với Kỳ rất sớm, chỉ trong vòng 2 năm trời gia đình đã tái hợp và họ sống thật hạnh phúc cho đến ngày Kỳ giã từ trần thế.
Trường Kỳ dậy Anh ngữ ở Nhật Bản
Trường Kỳ đoàn tụ gia đình ở Canada
Và dù Kỳ xem tôi như bạn, nhưng Thu Huyền lại đối với tôi như một người em gái. Tôi quen hai chị em Huyền, Hòa trước và chính tôi đã giới thiệu Huyền cho Kỳ. nhân một buổi thu hình chương trình nhạc trẻ do tôi và Kỳ thực hiện trên đài truyền hình số 9. Và có ngờ đâu “phút đầu gặp em, tinh tú quay cuồng”! Ai ai cũng lấy làm ngạc nhiên, một người giao thiệp rộng rãi, quen biết rất nhiều bạn gái và đang “cặp” với 3, 4 cô bồ một lúc như ông Vua Nhạc Trẻ kiêm Vua Hippy Trường Kỳ mà bỗng dưng lại quên đi tất cả để ngã vào vòng tay một cô nữ sinh nhu mì, hiền hậu chẳng biết nhẩy đầm hay hát hò nhạc trẻ là cái quái gì! Và Thu Huyền vẫn thường nói với tôi, “đúng là cái số anh nhỉ”! Nhưng đôi lúc có lẽ quá thương nhớ chồng nên tự mâu thuẫn và Huyền nhất định không chịu tin số kiếp của Kỳ lại ngắn ngủi như thế, và cứ trách thầm chồng là nếu anh ấy chịu khó giữ gìn sức khoẻ và đi đâu cũng có em bên cạnh săn sóc thì đâu xẩy ra nông nỗi này! Ý nghĩ đó đủ nói lên tình yêu mãnh liệt của một người vợ dành cho chồng.
Trường Kỳ và các bạn gái trong Teenager’s Club
Trường Kỳ & Thu Huyền “Phút đầu gặp em ...1973”
Mặc dù ít có dịp gặp, nhưng Thu Huyền và vợ con chúng tôi rất quý mến nhau, luôn theo dõi, thăm hỏi về đời sống và sinh hoạt gia đình hay học vấn của các cháu. Tôi còn nhớ có lần tôi và Kỳ ngồi uống bia, lắng nghe hai bà vợ chia sẻ tâm tình mà bọn tôi cứ muốn bò lăn ra cười với những ý tưởng ngộ nghĩnh mà chúng tôi không bao giờ nghĩ đến, nhất là khi Thu Huyền và Ngọc Lan (vợ tôi) tìm hiểu không biết vì sao mà hai đứa chúng tôi thân nhau: Kỳ thì mập và thấp, tôi thì gầy và cao. Kỳ da ngăm đen, tôi trắng trẻo hơn một chút. Kỳ nhìn rất “hippy choai choai”, còn tôi (theo lời Kỳ) thì dáng vẻ rất “tiền chiến”. Kỳ theo đạo Công Giáo, còn tôi là Phật tử thuần thành, Kỳ ăn nói, đi đứng chậm chạp, tôi nhanh nhẩu và (cũng theo lời TK) “xí xọn” hơn! Tuy nhiên hai đứa chúng tôi cùng giống nhau một điểm là lấy hai bà vợ hoàn toàn khác biệt với chồng. Thu Huyền chẳng “hippy, yé yé” tí nào. Còn vợ tôi thì không có một chút máu văn nghệ trong người. Hầu như chẳng bao giờ bà xã tôi có mặt ở những chương trình ca nhạc mà tôi tham dự, tổ chức hoặc làm MC. Nhất là những khi lưu diễn, tôi thường đi có một mình, thậm chí nhiều anh chị em nghệ sĩ tưởng tôi vẫn còn “độc thân vui tính”!
Gia đìnhTrường Kỳ & Nam Lộc - Los Angeles, 1994
NamLộc & gia đình TrườngKỳ - Montreal, 2007
“Thằng Mập & Thằng Ốm” với Thái Hiền & Tuyết Dung - 1974
Cũng theo tinh thần và nội dung của cuộc mạn đàm có mầu sắc “tố khổ” giữa hai “phu nhân” TK & NL thì tuy Kỳ và tôi có nhiều điểm khác nhau, nhưng nói về tật xấu thì hoàn toàn giống nhau. Cả hai “ông” đều thích ăn nhậu, uống bia và hút thuốc lá. Ăn phở thì thích tái gầu, rồi lại còn đòi thêm hành trần, nước béo chưa kể một tô “nước tiết”! Đều đều “đớp hít” chả chìa, rựa mận, lòng lợn, tiết canh... nghe không đã thấy phát bịnh rồi (lời hai bà)! À chưa hết ngoài ra hai thằng còn mang thêm cái tật “dại gái” và không ham tiền nữa chứ. Theo tôi cái tội “dại gái” thì hơi oan chứ cái tật không ham tiền có lẽ đúng! Quả thật như vậy, cả hai đứa chúng tôi tuy không chê tiền, nhưng không bao giờ chịu lụy vì tiền. Không ai có thể mua chuộc hoặc bỏ tiền để bắt chúng tôi làm những điều trái với lương tâm và đạo đức. Có lẽ vì thế mà cả hai đứa cùng nghèo. Càng nghèo lại càng thương vợ, thương con vì có hai ông bố kiêm hai ông chồng vừa gàn, lại vừa “ham vui”! Nhưng có lẽ nhờ vậy mà “tổ đãi”. Ngày còn ở VN, cũng vì ham vui cho nên Trường Kỳ và tôi thường mượn phòng trà của anh Jo Marcel hay chị Khánh Ly để tổ chức các chương trình nhạc trẻ vào mỗi chiều Thứ Bẩy hoặc Chủ Nhật lấy tên là Hippy À Gogo hay Soul Party, mục đích là để có nơi hò hét, biểu diễn tài nghệ, sau đó là tạo địa điểm hẹn hò cho “nam thanh, nữ tú”! Rồi thì làm phim, vừa viết chuyện, vừa phân cảnh, vừa đạo diễn, vừa ... sản xuất! Nhưng có ngờ đâu với sự hưởng ứng quá đông đảo và nồng nhiệt của giới trẻ, chúng tôi trở thành “đại gia”, tiền bạc rủng rỉnh, mua xe hơi, nhà “trệt”! và tiêu sài thả cửa!
Nam Lộc & Trường Kỳ lái “xế hộp”!
Chiếu ra mắt phim Vết Chân Hoang tại rạp EdenNam Lộc, Đan Thành & Minh Lý đóng phim “Thế Giới Nhạc Trẻ”
Nam Lộc, Trường Kỳ và cameraman Ngọc Tùng in action
Tuy nhiên vào thời đó và vào tuổi đó chúng tôi đã biết định nghĩa hai chữ Cho và Nhận mà người Mỹ thường gọi là “Give and Take”. Nhận được ân sủng của Thượng Đế, chúng tôi nghĩ đến việc “cho” hay nói đúng hơn là chia sẻ và đóng góp lại cho đời. Từ đó những chương trình đại hội nhạc trẻ ngoài trời được thành hình, lúc thì để gây quỹ cứu trợ nạn nhân thiên tai, khi
thì giúp đỡ đồng bào bị hỏa hoạn. Nhưng đa số đều dành cho cây Mùa Xuân Chiến Sĩ và trợ giúp Cô Nhi Quả Phụ Tử Sĩ VNCH. Một trong những yếu tố rất quan trọng mà tôi và Trường Kỳ vẫn hãnh diện cho đến ngày hôm nay là chúng tôi không bao giờ quản trị về tiền bạc, chuyện này để người khác lo. Khi còn ở VN thì do các sĩ quan hành chánh, tài chánh thuộc Tổng Cục Chiến Tranh Chính Trị phụ trách, sang Hoa Kỳ thì tôi luôn đề nghị, hoặc giao cho Hội Đồng Liên Tôn hay các tổ chức khác như Giới Trẻ Công Giáo, Tổng Hội Sinh Viên, Liên Hội Cựu Chiến Sĩ hoặc Hội HO Cứu Trợ Thương Phế Binh v..v.. đảm nhiệm, vì thế như đã nói ở phần trên, mỗi khi nghe được những lời đồn đãi nhảm nhí hay ác ý thì chúng tôi rất là bình tĩnh và tiên đoán rằng những kẻ phao tin hay người loan tin một cách bậy bạ, cẩu thả, không kiểm chứng, thế nào cũng bị dư luận chê cười, và điều này đến bây giờ vẫn còn rất đúng.
ĐNH Xây Dựng Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Mỹ tại Westminster
Nam Lộc & Dương Nguyệt Ánh - ĐNH gây qũy giúp TPB/VNCH
Trao tiền cho Uỷ Ban Xây Dựng Tượng Đài
Một trong những điều đặc biệt khó giải thích trong mối liên hệ và tình bạn giữa hai đứa chúng tôi là luôn luôn gọi nhau bằng Ông và Tôi, chứ không dùng chữ Mày, Tao mặc dù tôi vẫn thân mật mày tao chi tớ với hầu hết những người bạn mà Kỳ giới thiệu cho tôi như Tùng Giang, Đức Huy, Tiến Chỉnh, Chu Văn Hải, Trần Đình Thục, Đan Thành, Công Thành, Minh Phúc v..v...
Trường Kỳ & Trần Đình Thục - Ritz, 1969
Có lẽ giữa Kỳ và tôi còn ngấm ngầm một thứ tình huynh đệ, hay phảng phất mối liên hệ như anh em trong gia đình. Đôi khi ngẫm nghĩ lại, tôi thấy cũng lạ, khi nói đến phụ nữ thì hai đứa chúng tôi đều cùng một “gout”, đều thích một mẫu người, từ tính nết cho đến vẻ đẹp, ấy vậy mà chưa bao giờ “đụng đào” của nhau. Cô nào Kỳ cặp là của Kỳ, cô nào tôi thích là của tôi, chưa bao giờ trùng hợp, mặc dù nhiều khi chúng tôi gặp gỡ các cô bạn gái cùng một lúc, cùng một hoàn cảnh hay cùng một môi trường, nhưng không! nhất định là “hồn ai nấy giữ”, “đào ai nấy ...ôm”, ngoại trừ một người duy nhất mà chúng tôi vẫn “cặp kè” đi nhậu chung hầu như mỗi ngày khi còn ở VN, đó là nữ nghệ sĩ Tú Trinh.
Xin mời... XEM TIẾP PHẦN 2, ở số báo sau.
Send comment
