Hôm nay,  

Quan Niệm Mới Về Bệnh Kích Thích Ruột

22/11/200300:00:00(Xem: 5918)
Cứ 5 người sống tại Hoa Kỳ lại có một nguời bị ruột kích thích chuyển động (Irritable bowel syndrome)(CM Mitchell et al., Gastroenterology, 92: 1282, 1987). Bệnh có ảnh hưởng tới bộ phận sinh dục của phụ nữ, nên có lúc nhầm tưởng là bệnh phụ nữ. Vậy đây là bệnh thông thường của đàn bà nhiều hơn đàn ông. Bệnh cũng thấy ở trẻ em, đôi khi đi cầu có chất đờm mũi (KidsHealth, 2003).
Đối với người lớn, bệnh có triệu chứng như đau bụng dưới, đi cầu không bình thường, lúc táo bón, lúc tiêu chảy. Bụng lình bình khó chịu.
Trước đây người ta cũng nghĩ bệnh kích động ruột là bệnh của bao tử và ruột khi di chuyển. Sau đó lại có giả thuyết cho rằng bệnh do bộ phận tiêu hóa nhậy cảm và ruột lưu động bất bình thường. Gần đây giả thuyết mới cho biết bệnh do tâm lý xúc động ảnh hưởng từ não bộ tới ruột, làm ruột lưu động bất bình thường.
Trong một nghiên cứu khác cho thấy chất mỡ và chất đường fructose là động lực gây bệnh ruột kích thích chuyển động. Đường fructose thường thấy trong một số trái cây. Khi ruột không tiêu hóa được fructose sẽ sinh kích thích ruột.
Một nghiên cứu khác nữa cho thấy khi ăn nhiều chất mỡ loại monosaturated fats, và ăn ít chất bột, cũng sinh bệnh kích động ruột (American College of Gastroenterology, October 2003). Một vài thứ đồ ăn như sữa, chocolate, và caffeine cũng gây bệnh kích thích ruột.
Nói thêm về cơ nguyên bệnh kích thích ruột thì thấy trước hết não bộ điều khiển làm ruột lưu động và cảm xúc, là do điều hòa của hệ thống thần kinh giao cảm (sympathic) và phó giao cảm (parasympathic) (RK Goyal et al., N Eng J Med, 334: 1106, 1996). Có giả thuyết cho rằng hệ thống dung hòa giữa não bộ và ruột đã làm hư hệ thống nhận cảm xúc. Sự kích động tế bào thần kinh trong tủy sống tăng kích thích mô ngoại biên, làm ruột kích động. Cũng có giả thuyết cho bệnh kích động ruột do sự mất thăng bằng giữa những trung tâm thần kinh khác nhau. Những khảo cứu gần đây còn nêu thêm vài chất xúc tác như 5-HT (5-hydroxy-tryptamine) liên hệ vấn đề cảm xúc đã làm ruột lưu động.
Trẻ em bị bệnh ruột kích động thường sống trong tình trạng căng thẳng, như trong gia đình không được yên ổn, bố mẹ li dị, di chuyển chỗ ở thường xuyên, lúc phải thi cử, hay đôi khi đi phải nghỉ hè! Có lúc bụng đau quặn lại mà các nhà khoa học vẫn chưa rõ nguyên nhân vì sao.
Bệnh kích động ruột liên hệ vấn đề tâm lý. Có 3 nguyên nhân. Thứ nhất là căng thẳng tâm thần. Thứ hai là tâm lý hỗn loạn, như vì lý do bị đánh đập hay tình dục.
Thứ ba là lề lối sống mất thăng bằng. Bệnh nhân hay nghỉ làm và dễ lâm tình trạng tàn phế. Cũng vì vậy mà bệnh càng trở nên trầm trọng thêm.
Tóm tắt là có liên hệ ảnh hưởng tâm lý tới ruột kích động một cách bất bình thường, ảnh hưởng tới ruột nhậy cảm, và sự mất cân bằng giữa não bộ và ruột (DA Drossman et al., Gastroenterology, 112: 2120, 1997).

Chuẩn định bệnh kích động ruột căn cứ theo những tiêu chuẩn khác sau. Tiêu chuẩn thứ nhất, khi có triệu chứng liên tục trong 3 tháng. Như đau bụng liên hệ vấn đề đi cầu. Đi cầu thường xuyên hơn, 2-3 lần mỗi ngày. Khó đi. Phân không bình thường, lổn nhổn. Đôi khi có đờm mũi trong phân. Đầy bụng, khó chịu.
Tiêu chuẩn thứ hai là tình trạng đau bụng kéo dài tới 4 tháng. Nhưng khi đi đại tiện được sẽ bớt khó chịu. Đại tiện thay đổi thường xuyên. Phân không bình thường. Tất nhiên cần thử nghiệm máu, thử phân, xoi ruột, chụp hình ruột. Nhưng sẽ tuỳ theo tuổi trên dưới 50.
Định bệnh kích động ruột cần phân biệt với nhiều loại bệnh khác về đường ruột. Thí dụ bệnh ruột khó hấp thụ đồ ăn (malabsortive conditions), do vấn đề ăn uống, như ruột không hấp thụ được đường lactose, hay uống quá nhiều caffeine, nhiễm ký sinh trùng Giardia lamblia, viêm ruột Crohn’s hay lở ruột già (ulcerative colitis), xuống tinh thần, bệnh ưu trầm (depression), vài trường hợp khác như bệnh lạc màng trong tử cung (endometriosis) hay carcinoid. (AP Advincula, The Female Patient, 25: 22, 2000).
Vấn đề điều trị phức tạp, bởi vì cơ nguyên sinh lý và tâm lý của bệnh kích động ruột cũng phức tạp. Cách hữu hiệu nhất là giúp bệnh nhân hiểu rõ bệnh ruột kích động và bệnh này không nguy hiểm chết người. Thay đổi vài đồ ăn, thí dụ không uống rượu, không ăn đồ dầu mỡ, và không uống cà-phê. Nên ăn đồ ăn có chất xơ, để giúp đỡ táo bón. Nếu không bớt có thể dùng thuốc xổ, nhuận trường (Lactulose, Magnesium sulfate, Polyethylene glycol solution). Nếu bị tiêu chảy, dùng thuốc ngưng ỉa chảy (Alosetron, Cholestyramine, Loperamide). Chữa bằng thuốc tùy theo triệu chứng bệnh, thí dụ đau bụng vì ruột lưu động chữa bằng antispasmodics, giảm đau bụng có thể dùng tricyclic antidepressants (TCAs)(Amitriptyline, doxepin) hay Selective serotonine reuptakes inhibitors (Fluoxetine, Paroxetine, Sertraline)(AP Advincula, The Female Patient, 5: 22, 2000). Chữa tâm lý hay tập luyện thể dục cho thỏai mái.
Bệnh kích động ruột liên hệ đau bụng máu, và đau bụng khi có đường kinh là trường hợp khá thông thường của phụ nữ. Cơ nguyên có thể do hóa chất prostaglandins. Muốn chữa bệnh phải dùng thuốc anti-prostaglandins. Trong nghiên cứu gần đây khuyên bệnh nhân nên tránh ăn đồ mỡ, hoặc hoa quả chứa nhiều chất đường fructose như bưởi, trái chà và, những loại hạt, mật ong, nước bưởi hay nước lê.
Trong một nghiên cứu gần đây tại Anh Quốc cho thấy thôi miên (hypnotherapy) có thể giúp giảm triệu chứng kích động ruột (Gut, November 2003).
Sau hết, thuốc Zelnorm được dùng để trị giảm đau bụng, ruột lình bình, và táo bón, trong bệnh ruột bị kích động.
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; E-mail: nmtran@hotmail.com; Điện thoại: (714) 547-3915; Diễn Đàn Y Khoa: http://groups.yahoo.com/group/DienDanYKhoa

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Khi nói đến việc giữ cho xương khỏe mạnh, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến vitamin D, chất dinh dưỡng giúp cơ thể hấp thụ lượng canxi cần thiết để giúp cho bộ xương chắc khỏe. Nhưng dù rằng vitamin D đúng là một chất dinh dưỡng thiết yếu, trong những năm gần đây, các nhà nghiên cứu đã nhận thấy tầm quan trọng của các loại vitamin khác trong việc chống gãy xương (fractures) và bệnh loãng xương, hay bệnh xương xốp (osteoporosis).
Không thể nhìn thấy bằng mắt thường, không có mùi và cũng chẳng có vị, những lượng nhỏ chì (lead) hiện diện trong các vật dụng mà chúng ta sử dụng hàng ngày, trong nhà chúng ta ở, và cả trong nước chúng ta uống. Thậm chí, chì còn xuất hiện trong các bình nước tái sử dụng, như việc phát hiện ra chì trong đáy ly Stanley. Vụ việc đã làm dấy lên nhiều tranh cãi và khơi dậy sự chú ý của người tiêu dùng đối với một vấn đề đã tồn tại từ rất lâu.
Hôm cuối tháng Hai vừa qua, Tòa Tối cao của bang Alabama phán quyết rằng: “Phôi đông lạnh là trẻ em.” Tuyên án này tuy chỉ có uy lực theo Hiến pháp và luật pháp ở Alabama, tuy nhiên, sự bắt đầu này tạo ra tiền lệ cho tất cả những vụ án vế sau của tất cả các bang khác và kề cả hiến pháp Hoa Kỳ, ảnh hưởng đến thời kỳ cho phép phá thai. Nhiều người và nhiều cơ quan sẽ phải chịu trách nhiệm, sẽ bị trừng phạt nếu làm hỏng phôi thai, như một tội giết trẻ em. Phán quyết của Alabama, được công bố hôm thứ Sáu, bắt nguồn từ hai vụ kiện của ba nhóm cha mẹ đã trải qua thủ tục thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) để sinh con và sau đó chọn đông lạnh số phôi còn lại. Giáo sư Nicole Huberfeld của Trường Luật Đại học Boston cho biết, đó cũng là một quyết định có thể gây ảnh hưởng lan rộng đến việc sử dụng các phương pháp điều trị sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
Thử tưởng tượng rằng chỉ cần uống một viên thuốc là quý vị sẽ tràn trề năng lượng, da dẻ mịn màng, và tim mạch khỏe re? Các viễn cảnh hấp dẫn này vẫy gọi mãnh liệt mỗi khi chúng ta dạo quanh qua các quầy hàng bán các loại thực dược phẩm bổ dưỡng trong hiệu thuốc, từ các loại viên uống dầu cá (fish oil), bột collagen (collagen powder), kẹo bổ sung ma-giê và muôn hình vạn trạng các loại vitamin.
Hơn một thập niên từ sau cái chết bất ngờ của mẹ, Sehrish Sayani mắc chứng rối loạn tâm thần hậu chấn (PTSD). Suốt những năm đó, những cơn hoảng loạn dữ dội nhất đã giảm dần, nhưng các triệu chứng như nghi ngại thái quá (hypervigilance), trở nên đặc biệt nhạy cảm với một số yếu tố và những giấc ngủ chập chờn đã trở nên quen thuộc trong cuộc sống của cô.
Trong cuốn tiểu thuyết Chuyện Hai Thành Phố (A Tale of Two Cities) của Charles Dickens, được xuất bản năm 1859 và lấy bối cảnh thời Cách Mạng Pháp, có đoạn viết: “Đó là thời đại tốt đẹp nhất, cũng là thời đại tồi tệ nhất, đó là thời đại của sự khôn ngoan, cũng là thời đại của sự ngu xuẩn.” Đại dịch COVID-19 cũng là một thời đại như thế. Một mặt, khoa học đã cứu sống được nhiều người. Chưa đầy một năm sau khi phát hiện virus, Hoa Kỳ đã tạo ra và thử nghiệm vắc xin, rồi cho sản xuất, phân phối và triển khai tiêm chủng hàng loạt miễn phí cho người dân. Ước tính vắc xin COVID đã cứu được ít nhất 3.2 triệu người chỉ riêng ở Hoa Kỳ. Những thành tựu này tạo ra hy vọng về việc chúng ta có thể nhanh chóng ứng phó với đại dịch trong tương lai.
Hơn một thập niên trước, Shria Kumar, bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa và là chuyên gia nghiên cứu tại Đại học Miami, bắt đầu chú ý đến một dấu hiệu đáng lo ngại. Có một số bệnh nhân ung thư dạ dày đến gặp bà ở độ tuổi rất trẻ, và rất nhiều người là phụ nữ. Khuynh hướng này vẫn tiếp diễn cho đến ngày nay. Các khoa học gia đang nỗ lực tìm hiểu tại sao điều này lại xảy ra. Vào mùa xuân năm ngoái, họ đã xác nhận rằng hiện tượng này đang diễn ra ở Hoa Kỳ. Sau khi kiểm tra hệ thống các cơ sở dữ liệu chứa các thông tin chi tiết về các trường hợp ung thư ở nhiều tiểu bang trên toàn quốc, các nhà nghiên cứu nhận thấy ung thư dạ dày đang gia tăng nhanh hơn ở phụ nữ trẻ.
Wegovy, Ozempic và Mounjaro là các loại thuốc giảm cân và điều trị tiểu đường đã gây được tiếng vang lớn trong lĩnh vực tin tức y tế. Chúng nhắm vào các con đường điều tiết liên quan đến cả bệnh béo phì và tiểu đường, và được nhiều người coi là bước đột phá trong việc kiểm soát cân nặng, đường và huyết áp. Nhưng liệu những loại thuốc này có giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của hội chứng chuyển hóa (metabolic disease) không? Điều gì đã thúc đẩy sự phát triển của chúng từ ban đầu?
Gần đây quý vị vừa bị cảm lạnh, cúm, RSV hoặc COVID, bệnh đã qua nhưng mãi vẫn không thể hết ho? Rất nhiều người bị giống như vậy. Triệu chứng này có thể tồn tại trong nhiều tuần sau khi cơ thể chúng ta đã loại bỏ vi-rút. Michael Shiloh, một bác sĩ chuyên nghiên cứu bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Y tế UT Southwestern cho biết những bệnh nhân bị ho thường kể là họ đã bị bịnh từ 8 tuần trước khi đến gặp ông. Ông nói: “Chúng tôi thực sự không thể phát hiện thấy vi rút gì ở những người này nữa nhưng họ vẫn bị ho.”
Bằng cách bắt chước cơ chế bảo vệ của cơ thể chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn, một nhóm nghiên cứu ở Lund, Thụy điển hy vọng có thể ngăn chặn tình trạng viêm phát triển thành nhiễm trùng máu, theo đài truyền hình SVT, Thụy điển. Nhiễm trùng máu là tình trạng nhiễm trùng có thể đe dọa tính mạng. Thông thường nguyên nhân là do viêm phổi, nhiễm trùng đường tiểu hoặc nhiễm trùng vết thương. Nghiên cứu từ Lund cho thấy hiện nhiễm trùng huyết phổ biến hơn so với trước đây.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.