1. Sự khôn ngoan của đồng tiền
Cựu Tổng thống Trump xứng đáng làm tổng thống một lần nữa, đó là phán quyết của đa số công dân Mỹ. Chẳng những Trump được nhiều phiếu đại biểu hơn đối thủ, Phó tổng thống Harris, tổng số phiếu ông nhận được cũng hơn số phiếu của bà Harris rất nhiều. Kết quả này hoàn toàn ngoài dự đoán của các nhà bình luận.
Polling Nostradamus, nhà tiên tri kết quả bầu cử nổi tiếng Allan Lichtman, đã ‘hố’ lần này. Suốt ba mươi năm, từ 1984 đến nay, đây là lần thứ hai ông tiên đoán kết quả cuộc bầu cử tổng thống sai: Trump đắc cử năm 2016 thay vì Clinton và năm nay, Trump đắc cử thay vì Harris.
Tiên tri sai hai lần, nhưng dân cá độ’ chỉ thua một lần trong lịch sử cá độ huy hoàng của họ. Bà Hillary Clinton được cá là sẽ thắng năm 2016. Sai bét! Nhưng lần này thị trường cá độ đoán đúng trăm phần trăm. Trump thắng và thắng lớn nữa. Đồng tiền dính liền khúc ruột. Khúc ruột cắt thì đau chịu sao nổi nên mắt các vị ‘cờ bạc’ này mở to, tai ngóng tứ phương xem luồng gió thổi hướng nào, thay vì chỉ để ý đến những cuộc thăm dò. Sức mạnh của đồng tiền là thế đấy!
2. “It’s the economy, stupid!”
Harris đã có một khởi đầu tốt đẹp và đảng Dân Chủ đã hy vọng tràn đầy. Nhưng rốt lại là một kết cuộc ngỡ ngàng, đau xót. Chẳng những bà thua phiếu, mà còn thua nặng, đánh mất nhiều thành phần trước đây ủng hộ đảng Dân Chủ, giúp tổng thống Biden thắng Trump.
Giữa những tiếng thở dài, nhiều lời phân tích, giải mã’ đã vang lên. Vì sao Harris thất bại? Bà không có tài ăn nói, lý luận? Dân chúng chán ghét chính phủ đương thời (đây là thái độ chung của dân chúng khắp nơi, chẳng riêng gì dân Mỹ), đòi hỏi sự đổi mới, nhưng bà lại tuyên bố không có gì Biden đã làm mà bà đã có thể làm khác hơn! What?! Trong chính trị, nói mà không dự đoán được phản ứng của người nghe thì dỡ quá. Câu quảng cáo không mất tiền mua này đã được phía Trump lặp đi lặp lại trên TV. Ai muốn vật giá leo thang, muốn di dân bất hợp pháp tràn ngập nước Mỹ thì bỏ phiếu cho Harris nhé!
Thật ra phó tổng thống chẳng có quyền lực bao nhiêu, tổng thống nói sao làm vậy, nhưng Harris không chịu dùng sự thật này để đỡ đòn. Có thể bà thành thật tin điều đó vì bà là Biden thứ hai, Biden 2.0. Nhưng rất có thể, bà nói thế vì không muốn làm buồn lòng tổng thống Biden, người nâng đỡ bà hết mực. Sợ làm buồn lòng một tổng thống mà dân chán chê? Vậy còn mấy chục triệu người đang buồn thỉu buồn thiu khi nghĩ đến tương lai nước Mỹ dưới sự lãnh đạo của Trump thì sao? Lịch sử chắc chắn sẽ ‘nói chuyện’ với bà về việc đặt ưu tiên sai lầm này.
Có người trách Biden nhiều hơn hết. Tại sao già yếu, không được lòng dân, mà không tự ý thức được vị trí của mình? Quá tự tin hay tham quyền cố vị? Nếu tự nguyện làm tổng thống một nhiệm kỳ để việc lựa chọn ứng cử viên Dân Chủ tiến hành theo thể thức thông thường, thì chắc chắn một người khác, có khả năng, được yêu mến hơn Harris đã được chọn lựa rồi. Chẳng hạn Newsom, Shapiro hay Buttigieg? Ít nhất, những người này có thể biện hộ cho những điều mất lòng dân của chính phủ đương thời một cách hiệu quả. Và hứa hẹn những đổi mới mà không sợ mất lòng ‘ai’.
Nhưng phân tích, giải mã, đổ thừa bao nhiêu thì cũng không qua sự thật đơn giản này: “Đó là nền kinh tế, đồ ngốc!” Có thực mới vực được đạo. Trước mắt là vật giá đắt đỏ khó khăn, hay ít nhất là cũng “có vẻ” như thế. Giá xăng lên, giá thịt cá trứng sữa lên vùn vụt. Tiền thuê nhà tăng. Ai cần biết lý giải nguyên nhân? Lập luận kiểu trước đây, dưới sự lãnh đạo của Trump, cuộc sống dễ thở hơn. Bầu cho Trump, cuộc sống sẽ dễ thở như trước. Nhị đoạn luận, gọn gàng thế đó!
3. Dân Do Thái là tác giả
Theo Wikipedia, James Carville là người chế ra câu ‘The economy, stupid’. Nhưng không, dân Do Thái mới là tác giả của nhận định sâu sắc này. Theo Kinh Thánh, dân Do Thái đã bị đày ải khi sống tại Ai Cập. Dưới sự lãnh đạo của Moses, họ được giải thoát và đưa đến miền đất hứa. Nhưng đất hứa còn xa lắc mà bụng dạ đói meo nên họ cằn nhằn ‘Để chúng tôi chết ở xứ Ai cập còn tốt hơn. Ở đó chúng tôi được ăn thịt và bánh mì dư dật.’ Thà chết no hơn tự do mà đói!
Đừng trách cử tri sao ‘xác thịt’. Cuộc bầu cử vừa qua không phải là sự lựa chọn giữa dân chủ và độc tài, giữa quyền tự do của đàn bà trên thân thể họ và đạo đức tôn giáo, giữa lòng nhân ái và tính tư kỷ. Nó là sự lựa chọn thiết thực nhất. Giữa những thứ có thể cân đo đong đếm và những thứ không có hình thù.
kc Nguyễn