Putin đang chịu áp lực rất lớn ở trong nước, vì cuộc chiến không diễn ra theo ý muốn của Moscow. (Nguồn: pixabay.com)
Phỏng dịch theo bài viết của Rod Thornton, Associate Professor trường King's College London, được đăng trên trang TheConversation.
HOA KỲ – Thế giới đang chứng kiến một chương mới trong cuộc chiến Ukraine. Vụ tấn công cầu Kerch và các cuộc tấn công trả đũa bằng hỏa tiễn mà Nga rót lên Kyiv và các thành phố khác của Ukraine cho thấy cuộc chiến đang leo thang. Nhưng liệu cái thang này sẽ leo cao tới đâu, và liệu một cuộc tấn công hạt nhân qua lại – khó mà dám tưởng tượng ra – sẽ xảy ra khi nào?
Cuộc chiến ở Ukraine cần phải được ngăn chặn bởi vì nó không chỉ nguy hiểm cho riêng Ukraine, mà còn cho toàn thế giới. Một lập luận được Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đưa ra vào tuần trước là phương Tây nên chừa lại cho Tổng thống Nga Vladimir Putin một “bậc thang để xuống” – nghĩa là, một lối thoát cho ông để ông có thể ra lệnh ngừng bắn, ra vẻ như Nga đã giành được thành công quân sự ở Ukraine, để Putin có thể nói với dân Nga đó là “chiến thắng.” Nhưng nó có vẻ là một hy vọng xa vời. Ngày càng thấy rõ rằng, Putin sẽ bị ‘đá xuống bậc thang’ thay vì được ‘chừa cho bậc thang’ để tự bước xuống.
Cầu Kerch là cầu của Putin. Ông ta hứa hẹn với người dân Crimea sẽ xây nó ngay sau khi bán đảo được sáp nhập vào Nga năm 2014. Ông chi 3.7 tỷ đô la để xây cầu và lái chiếc xe đầu tiên qua cầu khi nó được khánh thành năm 2018.
Kể từ đó, cầu Kerch trở thành một huyết mạch quan trọng – không chỉ đối với nền kinh tế của Crimea mà từ đầu cuộc chiến đến nay, nó là tuyến tiếp tế quan trọng hỗ trợ cho chiến tranh. Việc nó bị hư hại một cách công khai và rầm rộ như vậy có thể nói là một cái ‘bạt tai’ vào mặt tổng thống Nga. Putin đang chịu áp lực rất lớn ở trong nước, vì cuộc chiến không diễn ra theo ý muốn của Moscow. Nhiều tay ‘máu mặt’ trong nước đang ngày càng nghi ngờ khả năng lãnh đạo của Putin và sự yếu kém trong việc đối phó với Ukraine.
Để có thể tiếp tục nắm quyền và làm hài lòng những vị tai to mặt lớn này, có vẻ như Putin chỉ còn một con đường để đi: leo thang. Có thể thấy điều này trong cuộc trưng binh vừa qua, và nó cũng thể hiện rất rõ ràng trong các cuộc tấn công bằng hỏa tiễn đang trút như mưa lên nhiều thành phố của Ukraine. Mục tiêu có vẻ là những cơ sở hạ tầng dân sự.
Rõ ràng Putin chẳng mảy may quan tâm có bao nhiêu dân thường bị giết hại. Đây là dấu hiệu nguy hiểm. Liệu ông ta có tiếp tục sử dụng hỏa tiễn chỉ mang đầu đạn thông thường không? Có thể trong trường hợp cảm thấy cần thiết, và đặc biệt là khi đối mặt với những thất bại lớn hơn nữa trên chiến trường, thì lựa chọn hạt nhân với các loại vũ khí hạt nhân chiến thuật “nhỏ,” đã từng được thảo luận nhiều và thỉnh thoảng được mang ra để dọa dẫm – ít nhất là một lần bởi nhà lãnh đạo Chechnya Ramzan Kadyrov, một đồng minh thân cận của Putin, người đã thúc giục leo thang chiến tranh với vũ khí hạt nhân.
Phương Tây – và đặc biệt là Hoa Kỳ – có thể làm gì để ngăn chặn thảm kịch này? Có một ý tưởng là sẽ chừa cho Putin một đường lui. Nhưng bằng cách nào đây? Trong một bài phát biểu vào tuần trước, Biden cho thấy rõ ràng rằng ông hiểu tình trạng khó khăn của Putin:
Ông ta bước xuống chỗ nào bây giờ? Ông ta tìm lối thoát ở đâu đây? Lui bước ở đâu để có thể khiến ông ta không bị mất mặt mũi và quyền lực ở Nga?
Lựa chọn khó khăn
Biden không đưa ra câu trả lời nào cho những câu hỏi trên. Nhưng có một cách là cộng đồng ngoại giao phương Tây có thể gây áp lực lên Kyiv để kiềm chế những thắng lợi của họ trên chiến trường và chấp nhận mất một số phần lãnh thổ cho Putin. Để tạo ra áp lực này, họ có thể giữ lại vũ khí không cung cấp cho Ukraine hoặc cắt giảm nguồn tài trợ lớn đang giữ cho toàn bộ nền kinh tế Ukraine phát triển.
Những bậc thang nằm ở đó. Nhưng cũng khó để mà đưa cho Putin. Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, đã nói nhiều lần rằng Ukraine sẽ không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào khác ngoài việc Nga phải rút sạch quân ra khỏi lãnh thổ của mình, và nhiều người ở phía tây sẽ chống lại mọi ràng buộc quân sự hoặc tài chánh đang được áp dụng đối với Kyiv.
Một bậc thang khác cho Putin có thể là Nato sẽ ‘vỗ về’ Moscow rằng khối này sẽ không chấp nhận cho Ukraine (và Gruzia) ‘ngồi chung mâm.’ Nhưng mà việc này sẽ được rất ít quốc gia trong Nato ủng hộ - kể cả các quốc gia như Thụy Điển và Phần Lan.
Hơn nữa, câu thần chú chung bấy lâu nay của phương Tây là: không thể để cho hành động hung hăng của Nga thành công.
Vì vậy, dường như không có bậc thang nào xài được, vậy làm sao để khiến Putin giảm leo thang? Có lẽ điều duy nhất có sẵn là sức mạnh của lời lẽ. Điều này dường như đã được thể hiện rõ ràng vào tuần trước khi Biden cảnh báo Putin rằng thế giới phải đối mặt với Armageddon – nghĩa đen là ngày tận thế – nếu ông ta quyết định sử dụng vũ khí hạt nhân trong cuộc chiến ở Ukraine. Biden nói rằng thế giới đang tiến gần đến một vụ nổ hạt nhân quy mô lớn nhất kể từ cuộc khủng hoảng hỏa tiễn Cuba năm 1962.
Cách lựa chọn từ ngữ của Biden có vẻ quá nghiêm khắc và báo động. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã cảnh báo rằng “chúng ta phải nói năng cẩn trọng” trước những lời nói của Biden.
Nhưng cũng có thể hiểu tại sao Biden lại nói vậy. Những lời lẽ nghiêm khắc và cảnh báo dường như là công cụ duy nhất để khiến Putin và Điện Kremlin tạm ngừng lại. Cần phải cảnh báo cho Putin về những nguy cơ khi leo thang hơn nữa có thể dẫn đến một cuộc chiến tranh hạt nhân toàn diện, không ai kiểm soát nổi. Trong trường hợp không có củ cà rốt, thì ít nhất phải vẽ ra được hình thù cây gậy – trong trường hợp này chính là thảm họa gây ra bởi chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.
Nhưng lời lẽ của Biden cũng cho thấy dấu hiệu của sự yếu đuối nhiều hơn là sức mạnh. Thực tế, tất cả chúng ta đều nên tạm dừng lại. Hoa Kỳ không còn những lựa chọn khả thi về việc khuyến khích giảm leo thang; ngoại trừ, có lẽ, còn một lựa chọn nữa. Có thể xảy ra trường hợp Putin sẽ bị ‘ép’ phải lui bước, tức là ông ta bị buộc phải giảm leo thang chiến tranh. Đó sẽ là khi Ukraine được cung cấp các vũ khí tấn công thực sự có khả năng thay đổi cuộc chơi, có thể giúp Kyiv thắng lớn, hoặc cao hơn nữa là Nato trực tiếp ‘ra trận.’
Nhưng cách này cũng có thể dẫn đến sự trả đũa dữ dội của Nga và chỉ càng làm tăng nguy cơ xảy ra Armaggedon.
Gửi ý kiến của bạn
