Hôm nay,  

‘Không Ưa Thì Dưa Có Giòi’

26/04/201400:00:00(Xem: 7673)

"Không ưa thì dưa có giòi", "Muốn giết chó thì bảo là chó dại", "Ví dầu tình bậu muốn thôi, Bậu gieo tiếng dữ cho rồi bậu ra", v.v... Đó là những câu nói kết tinh biết bao kinh nghiệm của cổ nhân ta xưa về tâm lý con người, về nhân tình thế thái. Khi người ta không ưa ai, có ác cảm với ai, nhất là ghét hay có xung đột quyền lợi hoặc ảnh hưởng với ai, người ta rất dễ nói xấu, cắt nghĩa xấu, dựng chuyện xấu, vu oan giá hoạ cho người ấy để mọi người cùng ghét người ấy với mình, hoặc để ggây chuyện với người ấy. Điều đó chẳng những đúng trong những chuyện đời thường, mà còn đúng trong nhiều lãnh vực khác, nhất là trong lãnh vực chính trị.

Trong cuốn "tam thập lục kế" bàn về những mưu kế chính trị, có những kế như "Tá đao sát nhân" (Mượn dao giết người, mượn tay người khác để giết kẻ thù), "Sấn hỏa đả kiếp" (Tranh thủ nhà cháy mà đánh cướp, lợi dụng lửa để hành động), "Vô trung sinh hữu" (Không có mà làm thành có, dựng chuyện lên để vu khống), "Tiếu lý tàng đao" (Cười nụ giấu dao, khẩu Phật tâm xà), "Chi tang mạ hòe" (Chỉ cây dâu để mắng cây hòe, chỉ chó mắng mèo), "Di thể giá họa" (chuyển xác người đến nhà người khác để vu tội giết người cho họ), v.v... là những kế mà các nhà chính trị bá đạo thường sử dụng để nói xấu hoặc vu oan giá họa cho những người mình ghét hay không ưa.

Sư phụ của tất cả những người chuyên đặt điều nói xấu, vu oan giá họa cho đối thủ chính là những ông tổ cộng sản như Lênin, Staline, Mao Trạch Đông, Hồ Chí Minh cũng như các cán bộ cộng sản là những người học đòi gương gian ác của họ... Tuy nhiên, trong đời thường, trong thương trường cũng như trong mọi cuộc tranh chấp, đấu tranh, kể cả trong hàng ngũ đấu tranh dân chủ, vẫn luôn luôn có những người áp dụng những chiêu thức bá đạo này để hạ bệ hay đánh phá những người mình không ưa, mình ganh tị hay đang là đối thủ của mình. Chúng ta có thể thấy rõ điều này trong những cuộc tranh cử các cấp chính quyền. Điều này cũng xảy ra trong cộng đồng người Việt nhất là khi có người được cộng sản cài vào trong hàng ngũ đấu tranh dân chủ, hoặc bị chúng mua chuộc để hoạt động cho chúng.

Thiết tưởng trong mục đích "khai dân trí", là một trong 3 yếu tố cần thiết để thực thi dân chủ mà cụ Phan Chu Trinh đã nêu ra ("Chấn dân khí, khai dân trí và hậu dân sinh"), chúng ta cần tìm hiểu về tâm lý này của con người, nhất là trong lãnh vực chính trị, để người dân chúng ta nhận định sáng suốt hơn, trước những lời vu khống, dựng chuyện, đặt điều, xuyên tạc của những người có ác ý, của những nhà chính trị bá đạo lẫn những tên cộng sản nằm vùng trong hàng ngũ đấu tranh dân chủ. Tin vào những thông tin tuyên truyền dối trá và hành động theo những thông tin sai lạc ấy là vô tình tiếp tay cho người ác và hại người ngay chính.

"Không ưa thì dưa có giòi". Như vậy, sở dĩ có chuyện "dưa có giòi" tức đặt điều dựng chuyện là do tình trạng "không ưa" nhau. Do đó, trước hết, ta cần tìm hiểu xem những lý do gì khiến người ta "không ưa" nhau.

Trong câu chuyện thường ngày của dân gian, người ta vẫn thường trưng dẫn nhiều câu của cổ nhân: "Con gà ganh ghét nhau tiếng gáy", "con chó cạnh tranh tiếng sủa", "hai ca sĩ có bao giờ ưa nhau?". Quả thật, tính đố kỵ của con người là chuyện rất thường tình mà ai cũng dễ dàng cảm nghiệm được không nhiều thí ít ngay trong tâm lý của chính bản thân mình, cũng như nơi người đời. Hai người thân nhau cùng đi với nhau, nhưng một người luôn luôn được mọi người khen là giỏi, là đẹp, là hay, còn người kia thì không hề được ai khen thì đâm ra buồn, tự nhiên nảy sinh tâm tình ganh tị. Ngay cả anh chị em ruột thịt với nhau, có ai đó bỗng nhiên giàu có hẳn lên, hoặc thành công vượt bực, hoặc được cất nhắc lên những địa vị cao trọng, thì những người khác tự nhiên phát sinh hai tâm tình trái ngược nhau. Một đằng vui mừng cho người thân của mình được may mắn, nhưng đằng khác buồn bã cho bản thân mình không được như vậy. Người vị tha thì tâm tình trước nhiều hơn tâm tình sau, còn người ích kỷ thì tâm tình sau vượt trội hơn tâm tình trước. Đối với người kém cao thượng thì từ hai tâm tình ấy thường phát sinh một tâm tình thứ ba là đố kỵ, ghen ghét hay ganh tị… Từ chuyện ghen ghét này mới phát sinh chuyện hại nhau, nói xấu nhau, vu oan giá họa cho nhau, thậm chí giết nhau, làm cho nhau khổ đến tận cùng. Lúc đó người ta áp dụng câu "muốn giết chó thì bảo là chó dại."

Truyện "Tấm Cám" về mẹ con cô Cám tìm cách hại cô Tấm, truyện "Bạch Tuyết và bảy Chú Lùn" nói về mụ phù thủy hoàng hậu tìm cách hại công chúa Bạch Tuyết… đều nói lên thực trạng tâm lý ấy.

Trong lãnh vực chính trị, đấu tranh, ngay cả trong lãnh vực tôn giáo, tâm linh, cũng phát sinh những tâm lý đố kỵ ganh ghét như thế. Khi đã có chuyện không ưa nhau, ghét nhau, thì chuyện cắt nghĩa xấu, xuyên tạc, dựng chuyện rất dễ xảy ra. Vấn đề của chúng ta là làm sao phân biệt được đâu là những lời vu khống do động lực đố kỵ, và đâu là những sự kiện có thật?

Dưới đây là một vài đề nghị:

1) Dùng lý luận để phân định:

Có những chuyện vừa nghe qua, nếu chúng ta chịu khó suy nghĩ, chúng ta có thể nhận ra ngay hầu chắc đó là chuyện bịa đặt. Chẳng hạn, chuyện mẹ của Tăng Sâm nghe người chung quanh đồn con mình giết người. Bà không tin vì bà từng thấy con mình rất đạo đức: một việc xấu nhỏ mà có lợi thật nhiều cho mình, Tăng Sâm cũng không chịu làm, lẽ nào lại làm một tội ác tày trời như thế? Một người bị đồn là quỵt một món tiền nhỏ của ai đó, nhưng trong quá khứ ta thấy người này luôn luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác một cách quảng đại, không tiếc tiền, thì ta biết lời đồn đãi ấy không đáng tin. Lời đồn ấy có thể xuất phát từ một kẻ không ưa hay ghen ghét người ấy. Tuy nhiên, mẹ của Tăng Sâm đã bị lung lạc niềm tin vào con mình khi thấy có nhiều người phao tin ấy. Điều đó cho thấy không phải một tin tức được nhiều người nói hay nhiều người tin thì tin ấy là sự thật.

Một người trong quá khứ có nhiều hành động chứng tỏ họ là người rất tốt, thì ta đừng vội tin những lời đồn xấu về người ấy, mặc dù điều ấy vẫn có thể xảy ra. Những người tin quá dễ dàng những tin đồn, những tin được tung lên mạng internet mà không hề suy nghĩ xem thật giả ra sao, chuyện đó có hợp lý không, người nói ra thuộc hạng người nào, có uy tín không, chính người ấy chứng kiến sự việc hay chỉ nghe người khác thuật lại… thì người ấy dù có được nhiều người suy tôn là đạo cao đức cả, hay có nhiều bằng cấp cao, thì về mặt chính trị vẫn thuộc thành phần dân trí thấp!

2) Đòi hỏi bằng chứng cần và đủ:

Một kết luận được phát biểu chắc chắn như đinh đóng cột mà không có bằng chứng hay không có đủ bằng chứng thì cũng không nên tin. Mới thấy một đôi nam nữ thỉnh thoảng đi chung với nhau, hay thường rủ nhau uống cà-phê mà vội cho rằng họ có tình ý với nhau thì quả là hồ đồ. Trước một bức hình của người dân trong nước ra hải ngoại mà đằng sau có lá cờ vàng ba sọc đỏ của VNCH thì công an CSVN thường chụp mũ người đó là phản động, là chống lại chế độ, như thế thật hồ đồ! Đâu phải cứ đứng dưới lá cờ nào thì có nghĩa là mình theo lá cờ ấy! Mấy tháng trước đây, ông Trương Tấn Sang qua Mỹ gặp Tổng thống Obama chắc chắn có nhiều tấm hình ông ta đứng dưới lá cờ Mỹ. Điều đó phải chăng là ông ta theo Mỹ? Hay ông bắt tay và ngồi nói chuyện với Obama thì có nghĩa là ông theo Obama? Nếu đấu tranh dân chủ mà cũng hồ đồ như việt cộng, dân trí không cao hơn bọn chúng thì làm sao thực hiện được dân chủ, vốn đòi hỏi mức dân trí phải tương đối cao.

Bằng chứng cần mà chưa đủ cũng không thể kết luận chắc chắn được. Hai tam giác mới có hai cạnh bằng nhau thì không thể kết luận chúng bằng nhau được. Thấy một người cầm cờ đỏ sao vàng giông giống người bạn mình quen đã kết luận chắc chắn người bạn ấy theo việt cộng thì quả là hồ đồ, vì trên đời có biết bao người na ná giống nhau. Kết luận theo tinh thần "thà bắt lầm hơn bỏ sót", hay "thà kết án sai, oan còn hơn là để người có tội không bị kết án" thì chỉ thích hợp với chế độ cộng sản thôi.

3) Suy nghĩ, tìm hiểu, kiểm chứng lại:

Sau khi nghe một tin nào đó và mình đã áp dụng hai nguyên tắc trên để tìm hiểu sự việc mà vẫn không xác định được thật giả thì ta cần phải tìm cách kiểm chứng, không nên vội xác định tin đó là thật hay giả, đúng hay sai. Hãy tạm thời để bụng, treo phán đoán của mình về sự việc ấy cho tới khi mình kiểm chứng được cách này hay cách khác. Những người suy nghĩ chín chắn chỉ dám kết luận sau khi đã phối kiểm những bằng chứng về sự việc. Hãy áp dụng nguyên tắc của Descartes: "Chỉ tin sau khi đã chứng minh".

Thể chế dân chủ chỉ có lợi khi người dân trưởng thành trong khả năng nhận định sự việc liên quan đến việc chung. Nếu người dân tin quá dễ dàng những lời tuyên truyền, sẵn sàng nhắm mắt lại để người khác dẫn mình đi đâu tùy ý chứ không dám tin vào chính đôi mắt của mình, thì ý kiến hay cách nhìn của họ chỉ là ý kiến hay cách nhìn của một ai đó chứ không phải của họ. Nếu người dân không dám nhìn bằng mắt mình, nghe bằng tai mình, ngửi bằng mũi mình, suy nghĩ bằng khối óc của mình, mà bằng mắt, mũi, tai hay trí óc của người khác, thì thể chế dân chủ không hẳn đã thích hợp với họ.

Chúng ta đã chọn thể chế dân chủ, và cương quyết chống lại độc tài, thì chúng ta cần phải chuẩn bị dân trí thích hợp với thể chế dân chủ, để thể chế này thật sự ích lợi cho dân tộc. Đó là việc chúng ta phải làm ngay từ bây giờ chứ không phải chờ đến khi chế độ cộng sản sụp đổ mới bắt đầu làm.

Nguyễn Chính Kết

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trong bài viết “Thế thời không phải thế” đăng trên Việt Báo ngày 4 tháng 4 về sau 100 ngày hành xử của tổng thống Trump (*), tôi có dự đoán rằng bên Dân Chủ sẽ giữ thế im lặng nhiều hơn lên tiếng ồn ào chống những việc làm của ông Trump và đảng Cộng Hòa vì muốn ông Trump tự sa lầy dẫn đến hậu quả đảng Cộng Hòa sẽ bị mất ghế, mất chủ quyền đa số trong lưỡng viện quốc hội quốc gia. Cho đến nay gần sáu tháng tổng thống, ông Trump vẫn tiếp tục gây hấn với thế giới và một số lớn thành phần dân chúng Mỹ và đảng đối lập vẫn giữ sự im lặng, thỉnh thoảng vài người lên tiếng một cách yếu ớt, kiểu Tôn Tẩn đối phó với Bàng Quyên.
Ngày 12/6/2025, từ văn phòng làm việc tại gia của mình ở Washington DC, ký giả, xướng ngôn viên kỳ cựu gần 28 năm của ABC News, Terry Moran loan báo đơn giản: “Có lẽ các bạn đã biết, tôi không thuộc về nơi đó nữa. Tôi sẽ ở đây, tại nền tảng Substack này. Có rất nhiều việc mà tất cả chúng ta cần phải làm trong thời gian đất nước quá nhiều vết nứt. Tôi sẽ tiếp tục tường thuật, phỏng vấn, để gửi đến các bạn sự thật, với tư cách là một nhà báo độc lập. Tôi là một ký giả độc lập.” Từ hôm đó, Terry Moran chính thức bước ra khỏi “luật chơi” của truyền thông dòng chính. Và cũng ngay ngày hôm đó, Terry Moran là danh khoản xếp thứ hạng đầu tiên (#1) về số người theo dõi (follower), số “subscriber” trả phí theo tháng và năm.
Ngày 2/7/2025 Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump thông báo ngắn gọn trên mạng xã hội Truth rằng Việt-Mỹ đã thỏa thuận để Hoa Kỳ áp thuế 20% lên hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam và 40% trên hàng hóa trung chuyển qua Việt Nam; ngược lại Việt Nam đánh thuế 0% vào hàng hóa mua của Mỹ...
Ngài tự nhận trọn đời ngài chỉ là một nhà sư đơn giản, nhưng sóng gió tiền định đã đưa ngài vào ngôi vị Đức Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 14 để gánh vác chức lãnh đạo cả đạo và đời cho dân tộc Tây Tạng từ khi ngài còn thơ ấu. Ngài từ những ngày mới lớn, miệt mài tu học theo lời Đức Phật dạy về hạnh từ bi và trí tuệ, nhưng từ khi chưa đủ tuổi thành niên đã chứng kiến khắp trời khói lửa chinh chiến để tới lúc phải đào thoát, vượt nhiều rặng núi Hy Mã Lạp Sơn để xin tỵ nạn tại Ấn Độ.
Zohran Mamdani tuyên bố tranh cử thị trưởng New York vào tháng 10/2024. Khi đó, phần lớn New York vẫn không biết đến vị lập pháp tiểu bang 33 tuổi này là ai. Ngày 1/7/2025, Zohran Mamdani chính thức đánh bại cựu Thống đốc Andrew Cuomo, chiến thắng vòng bầu cử sơ bộ cuộc tranh cử thị trưởng New York vào tháng 11/2025.
Tồn tại qua hơn hai thế kỷ, Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ chưa bao giờ là một cánh cửa vô tri. Mỗi nhiệm kỳ Tòa để lại một dấu ấn ảnh hưởng đến đời sống người dân. Có nhiệm kỳ, Roe v. Wade1 mất hiệu lực, tòa cắt quyền phá thai khỏi tay người phụ nữ, coi như món nợ trả về từng tiểu bang, tự lo tự liệu. Có nhiệm kỳ, cánh cửa Affirmative Action2 sập lại, đám trẻ da màu nghèo khỏi cơ hội cầu tiến. Có nhiệm kỳ, Tòa thả lỏng súng đạn, cãi vã sân trường cũng đủ gây đổ máu3. Nhưng cũng đã có những nhiệm kỳ Tòa đứng thẳng lưng, bảo vệ người dân buộc Bạch Ốc Nixon phơi ra hồ sơ mật với Pentagon Papers
Nelson Mandela (1918-2013), quán quân Giải Nobel Hòa Bình năm 1993, nhà hoạt động chống chế độ phân biệt chủng tộc bị tù 27 năm, và là vị tổng thống người da đen đầu tiên được bầu trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của nước Nam Phi vào năm 1994, đã từng nói rằng, “Giáo dục là vũ khí có sức mạnh nhất mà bạn có thể sử dụng để thay đổi thế giới.” Hơn ai hết, Nelson Mandela là người không những hiểu rõ giá trị thực sự của nền giáo dục mà còn áp dụng kiến thức đó trong việc làm thay đổi đất nước và dân tộc Nam Phi của ông. Ông đã dẫn dắt Nam Phi từ một quốc gia ngập chìm trong bóng tối của thù hận, phân hóa và lạc hậu để vươn mình lên trong ánh sáng của đoàn kết, hòa bình và phát triển.
Hoa Kỳ đã tấn công Iran. Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý rằng có thể trì hoãn bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ trong nhiều tuần, ông tuyên bố vào ngày 21/6 rằng máy bay Mỹ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân của Iran, bao gồm cả cơ sở bị chôn sâu ở Fordow. Các quan chức Iran xác nhận rằng các cuộc không kích đã diễn ra. Mặc dù ông Trump khẳng định rằng các địa điểm này đã bị "xóa sổ", nhưng vẫn chưa rõ các cuộc tấn công đã gây ra thiệt hại gì.
Jena, Louisiana – một thị trấn 4.000 dân lọt thỏm giữa rừng thông – nơi bảng hiệu đầu làng ca ngợi đội bóng nữ vô địch của bang, nhưng cách đó chỉ ba dặm, sau hàng rào kẽm gai và lời Kinh Thánh treo lủng lẳng, là Trại Giam ICE đồ sộ - do GEO Group điều hành. Nơi đây hiện giam giữ hơn 1000 người – phần lớn chưa từng bị kết tội hình sự, nhiều người chỉ là dân đang xin tị nạn hợp pháp, số còn lại chưa kịp hiểu vì sao mình bị bắt...
Tại sao Trump lại vội vàng ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và chính sách mới như vậy?AI: Có hai lý do.Đầu tiên, tổng thống vội vàng vì nếu có bất kỳ điều gì sai trái xảy ra vào đầu nhiệm kỳ, ông có thể đổ lỗi cho chính quyền trước và nhà nước (những người làm việc cho ông). Nếu để lâu, những điều sai trái sẽ là trách nhiệm của ông, và Trump không thích chịu trách nhiệm.Thứ hai, ông biết trong hai năm nữa, đảng Cộng hòa sẽ mất quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử quốc hội và ông sẽ trở thành què quặt. Ông cần phải hoàn thành mọi việc ngay bây giờ. Ông muốn tập trung vào các doanh nghiệp của mình trong hai năm cuối nhiệm kỳ tổng thống,
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.