Nguyễn Lộc Yên
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt-Đất Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của đề tài. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang “Sử Việt-Đất Việt” được đăng hằng tuần, luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt.)
TRẦN NHÂN TÔNG: TRẦN KHÂM
(1258 - 1308)
Trần Nhân Tông tức Thái tử Khâm lên ngôi năm 1279. Năm 1282, biết quân Nguyên sắp sửa xâm lăng nước ta, tháng 10 năm 1282, triều Trần mở hội nghị Bình Than, các quan đề nghị nên hoà, chỉ có Trần Quốc Tuấn và Trần Khánh Dư khẳng khái xin quyết chiến. Trần Nhân Tông tuyên bố: “Quyết không để mất một tấc đất của quê hương cho quân xâm lược Phương Bắc.”
Tháng chạp năm 1284, nhà Trần triệu tập các bô lão và quần thần tại điện Diên Hồng hỏi hòa hay chiến, các bô lão và nhiều tướng sĩ đồng thanh quyết chiến. Sau đó mở tiếp hội nghị Vạn Kiếp, bàn bạc chiến lược chống giặc và kiểm điểm tất cả binh sĩ được 20 vạn, kể cả quân ở các lộ: Bàng Hà, Na Sầm, chưa mộ quân ở Thanh, Nghệ, có lẽ nhà Trần nghĩ quân cốt tinh nhuệ, không cần đông đảo. Ngày 21 tháng chạp, Giáp thân (1284), ở Hồ Quảng, Thái tử nhà Nguyên là Thoát Hoan thống lãnh 50 vạn quân, chia làm 2 đạo: Lý Hằng, Ô Mã Nhi đốc suất bộ binh. Toa Đô đem thuỷ quân đi đường biển tiến đánh vào Thanh Hoá.
Giặc tấn công ào ạt, Thái thượng hoàng Thánh Tông và vua Nhân Tông phải rời Thăng Long. Tháng 2-1285, thế giặc mạnh, các đại thần: Trần Kiện, Lê Tắc, Trần Tú Viên, Trần Văn Lộng đầu hàng giặc. Để hoà hoãn, chỉnh đốn quân ngũ, nhà Trần trao Công chúa Trần An Tư cho Thoát Hoan. Tháng 5 năm 1285, quân ta phản công mạnh mẽ, bắn chết Toa Đô. Tướng Tàu là Lý Quán, giấu Thoát Hoan trong ống đồng kéo chạy về Tàu. Nguyên chúa giận và thẹn, tháng 2 năm 1287 sai Thoát Hoan đem 30 vạn quân xâm lăng Đại Việt lần thứ ba, nhưng cũng bị quân ta đánh tan tác. Giang sơn thanh bình, vua cảm khái:
“Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã
Sơn hà thiên cổ điện kim âu”
Nghĩa là:
Xã tắc hai lần mệt ngựa đá
Non sông nghìn thuở vững âu vàng
Vua Nhân Tông căn dặn: “Các ngươi chớ quên, chính nước lớn mới làm những điều bậy bạ, trái đạo. Vì rằng họ cho mình quyền nói một đàng làm một nẻo. Cho nên họa lâu đời của ta là họa Trung Hoa. Chớ coi thường chuyện vụn vặt xảy ra nơi biên ải. Các việc trên khiến ta nghĩ tới chuyện khác lớn hơn: Tức là họ không tôn trọng biên giới quy ước. Cứ luôn luôn đặt ra những cái cớ để tranh chấp. Không thôn tính được ta, thì gậm nhấm ta. Họ gậm nhấm đất đai của ta, lâu dần họ sẽ biến giang san của ta từ cái tổ đại bàng thành cái tổ chim chích. Vậy nên các ngươi phải nhớ lời Ta dặn: Một tấc đất của Tiền Nhân để lại, cũng không được để lọt vào tay kẻ khác”. Ngài dặn lời son sắt để lại cho con cháu muôn đời.
Năm 1293, Ngài nhường ngôi cho Trần Anh Tông, năm 1299 đi tu ở núi Yên Tử, đạo hiệu: Trúc Lâm Đại Đầu Đà hay Điều Giác Ngự Hoàng. Ngài là một triết gia lỗi lạc của Phật học Việt Nam, Ngài là người đứng đầu phái Thiền Trúc Lâm. Triết học Phật giáo Việt Nam thời Trần đã phát triển rực rỡ, đưa tinh thần dân tộc Đại Việt lên cao. Tư tưởng triết học nhân ái của Trần Nhân Tông là tinh thần thực tiễn, chiến đấu can trường. Trần Nhân Tông đã kết hợp hài hòa: Anh hùng cứu nước, thi sĩ, triết nhân và bậc chân tu. Ngài là một nhà thơ với tâm hồn thanh thoát, phóng khoáng, tinh tế, tao nhã. Ngài còn là một nhà thơ Thiền sâu sắc, nên mãi mãi vượt thời gian. Sau đây là bài thơ “Xuân Hiểu”, bản dịch của Ngô Tất Tố:
Xuân Hiểu
Thị khởi khải song phi
Bất tri xuân dĩ quy
Nhất song bạch hồ điệp
Phách phách sấn hoa phi
.
Dịch: Buổi Sớm Mùa Xuân
Ngủ dậy ngỏ song mây
Xuân về vẫn chẳng hay
Song song đôi bướm trắng
Phất phới sấn hoa bay
Ngày 16-11-1308 (ngày 3 tháng 10 Mậu thân) tại am Ngọa Vân, núi Yên Tử, Đông Triều, Quảng Ninh. Đức vua Phật hoàng, gọi các đệ tử đến, rồi nói bài kệ trước khi Ngài viên tịch:
Nguyên văn
Nhất thiết pháp bất sanh,
Nhất thiết pháp bất diệt.
Nhược năng như thị giải,
Chư Phật thường hiện tiền
Hà khứ lai chi hữu dã.
Bản dịch
Các pháp vốn không sinh
Các pháp vốn không diệt
Nếu hiểu được như vầy
Chư Phật thường trước mặt
Đi đến sao có đây
Vua Trần Anh Tông và đình thần đến núi Yên Tử để chịu tang; Pháp Loa rước ngọc thể lên hỏa đàn, và thu nhặt ngọc cốt, ngoài xương thường còn thấy những xá lợi ngũ sắc.
Tác phẩm của Trần Nhân Tông: Trần Nhân Tông thi tập; Trung Hưng thực lục: chép việc diệt quân Nguyên xâm lược; Đại hương hải ấn thi tập (Tập thơ ấn chứng của biển lớn nước thơm)... Các phẩm trên đã thất lạc, chỉ còn khoảng 25 bài thơ ghi trong Việt âm thi tập và Toàn Việt thi lục.
*- Thiết nghĩ: Vì sao nhà Trần đánh đuổi được quân Mông Nguyên là quân cường bạo nhất lúc bấy giờ. Là vì chính sách triều Trần đối với nhân dân rất hài hoà, thực thi “Dân vi quý” được thi hành triệt để, hội nghị Diên Hồng hỏi ý kiến của quân dân là một chứng minh. Như thế chính sách dân chủ hay chính thể lập hiến, có thể nói là đã thực hiện ở nước ta từ thế kỷ 13, tuy về hình thức chưa được rõ rệt như chính thể dân chủ ngày nay. Mặc dù nhà Trần còn chế độ phong kiến, nhưng triều đình không thống trị nhân dân với bàn tay sắt, nên chính quyền (triều đình) và nhân dân luôn khắng khít.
Kết quả của cuộc chống quân Mông Cổ 3 lần chiến thắng anh dũng, đã chứng minh một cách hùng hồn “quân dân nhất trí”, tinh thần hữu ái của dân tộc lên cao tột độ. Ngay cả dân Mán (ở trại Quy Hóa năm 1258) và nhiều hào trưởng đã tự động (trường hợp Hà Bổng, Nguyễn Truyền và Nguyễn Khả Lập) đem dân binh tập kích quân giặc, khi quân giặc tiến sâu vào nội địa và tàn phá thủ đô Thăng Long của Đại Việt.
Cảm mộ: Trần Nhân Tông
Giặc Nguyên hùng hổ chiếm quê hương
Non nước giữ gìn, há nhịn nhường
Bàn bạc quân cơ, điều tướng sĩ
Họp hành tiếp vận, chuyển quân lương
Diên Hồng hội họp, không nhân nhượng
Quân giặc tan tành, hết nhiễu nhương
Yên Tử tiêu diêu, gần gũi Phật
Trúc Lâm thuỷ tổ, một quân vương(*)
_____________
*- Trúc Lâm Tam tổ: Thuỷ tổ: Điều Giác Ngự Hoàng. Tổ thứ 2: Pháp Loa Đồng Kim Cương. Tổ thứ 3: Huyền Quang Lý Đạo Tái.
Nguyễn Lộc Yên
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt-Đất Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của đề tài. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang “Sử Việt-Đất Việt” được đăng hằng tuần, luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt.)
*
TRẦN NHÂN TÔNG: TRẦN KHÂM
(1258 - 1308)
Trần Nhân Tông tức Thái tử Khâm lên ngôi năm 1279. Năm 1282, biết quân Nguyên sắp sửa xâm lăng nước ta, tháng 10 năm 1282, triều Trần mở hội nghị Bình Than, các quan đề nghị nên hoà, chỉ có Trần Quốc Tuấn và Trần Khánh Dư khẳng khái xin quyết chiến. Trần Nhân Tông tuyên bố: “Quyết không để mất một tấc đất của quê hương cho quân xâm lược Phương Bắc.”
Tháng chạp năm 1284, nhà Trần triệu tập các bô lão và quần thần tại điện Diên Hồng hỏi hòa hay chiến, các bô lão và nhiều tướng sĩ đồng thanh quyết chiến. Sau đó mở tiếp hội nghị Vạn Kiếp, bàn bạc chiến lược chống giặc và kiểm điểm tất cả binh sĩ được 20 vạn, kể cả quân ở các lộ: Bàng Hà, Na Sầm, chưa mộ quân ở Thanh, Nghệ, có lẽ nhà Trần nghĩ quân cốt tinh nhuệ, không cần đông đảo. Ngày 21 tháng chạp, Giáp thân (1284), ở Hồ Quảng, Thái tử nhà Nguyên là Thoát Hoan thống lãnh 50 vạn quân, chia làm 2 đạo: Lý Hằng, Ô Mã Nhi đốc suất bộ binh. Toa Đô đem thuỷ quân đi đường biển tiến đánh vào Thanh Hoá.
Giặc tấn công ào ạt, Thái thượng hoàng Thánh Tông và vua Nhân Tông phải rời Thăng Long. Tháng 2-1285, thế giặc mạnh, các đại thần: Trần Kiện, Lê Tắc, Trần Tú Viên, Trần Văn Lộng đầu hàng giặc. Để hoà hoãn, chỉnh đốn quân ngũ, nhà Trần trao Công chúa Trần An Tư cho Thoát Hoan. Tháng 5 năm 1285, quân ta phản công mạnh mẽ, bắn chết Toa Đô. Tướng Tàu là Lý Quán, giấu Thoát Hoan trong ống đồng kéo chạy về Tàu. Nguyên chúa giận và thẹn, tháng 2 năm 1287 sai Thoát Hoan đem 30 vạn quân xâm lăng Đại Việt lần thứ ba, nhưng cũng bị quân ta đánh tan tác. Giang sơn thanh bình, vua cảm khái:
“Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã
Sơn hà thiên cổ điện kim âu”
Nghĩa là:
Xã tắc hai lần mệt ngựa đá
Non sông nghìn thuở vững âu vàng
Vua Nhân Tông căn dặn: “Các ngươi chớ quên, chính nước lớn mới làm những điều bậy bạ, trái đạo. Vì rằng họ cho mình quyền nói một đàng làm một nẻo. Cho nên họa lâu đời của ta là họa Trung Hoa. Chớ coi thường chuyện vụn vặt xảy ra nơi biên ải. Các việc trên khiến ta nghĩ tới chuyện khác lớn hơn: Tức là họ không tôn trọng biên giới quy ước. Cứ luôn luôn đặt ra những cái cớ để tranh chấp. Không thôn tính được ta, thì gậm nhấm ta. Họ gậm nhấm đất đai của ta, lâu dần họ sẽ biến giang san của ta từ cái tổ đại bàng thành cái tổ chim chích. Vậy nên các ngươi phải nhớ lời Ta dặn: Một tấc đất của Tiền Nhân để lại, cũng không được để lọt vào tay kẻ khác”. Ngài dặn lời son sắt để lại cho con cháu muôn đời.
Năm 1293, Ngài nhường ngôi cho Trần Anh Tông, năm 1299 đi tu ở núi Yên Tử, đạo hiệu: Trúc Lâm Đại Đầu Đà hay Điều Giác Ngự Hoàng. Ngài là một triết gia lỗi lạc của Phật học Việt Nam, Ngài là người đứng đầu phái Thiền Trúc Lâm. Triết học Phật giáo Việt Nam thời Trần đã phát triển rực rỡ, đưa tinh thần dân tộc Đại Việt lên cao. Tư tưởng triết học nhân ái của Trần Nhân Tông là tinh thần thực tiễn, chiến đấu can trường. Trần Nhân Tông đã kết hợp hài hòa: Anh hùng cứu nước, thi sĩ, triết nhân và bậc chân tu. Ngài là một nhà thơ với tâm hồn thanh thoát, phóng khoáng, tinh tế, tao nhã. Ngài còn là một nhà thơ Thiền sâu sắc, nên mãi mãi vượt thời gian. Sau đây là bài thơ “Xuân Hiểu”, bản dịch của Ngô Tất Tố:
Xuân Hiểu
Thị khởi khải song phi
Bất tri xuân dĩ quy
Nhất song bạch hồ điệp
Phách phách sấn hoa phi
.
Dịch: Buổi Sớm Mùa Xuân
Ngủ dậy ngỏ song mây
Xuân về vẫn chẳng hay
Song song đôi bướm trắng
Phất phới sấn hoa bay
Ngày 16-11-1308 (ngày 3 tháng 10 Mậu thân) tại am Ngọa Vân, núi Yên Tử, Đông Triều, Quảng Ninh. Đức vua Phật hoàng, gọi các đệ tử đến, rồi nói bài kệ trước khi Ngài viên tịch:
Nguyên văn
Nhất thiết pháp bất sanh,
Nhất thiết pháp bất diệt.
Nhược năng như thị giải,
Chư Phật thường hiện tiền
Hà khứ lai chi hữu dã.
Bản dịch
Các pháp vốn không sinh
Các pháp vốn không diệt
Nếu hiểu được như vầy
Chư Phật thường trước mặt
Đi đến sao có đây
Vua Trần Anh Tông và đình thần đến núi Yên Tử để chịu tang; Pháp Loa rước ngọc thể lên hỏa đàn, và thu nhặt ngọc cốt, ngoài xương thường còn thấy những xá lợi ngũ sắc.
Tác phẩm của Trần Nhân Tông: Trần Nhân Tông thi tập; Trung Hưng thực lục: chép việc diệt quân Nguyên xâm lược; Đại hương hải ấn thi tập (Tập thơ ấn chứng của biển lớn nước thơm)... Các phẩm trên đã thất lạc, chỉ còn khoảng 25 bài thơ ghi trong Việt âm thi tập và Toàn Việt thi lục.
*- Thiết nghĩ: Vì sao nhà Trần đánh đuổi được quân Mông Nguyên là quân cường bạo nhất lúc bấy giờ. Là vì chính sách triều Trần đối với nhân dân rất hài hoà, thực thi “Dân vi quý” được thi hành triệt để, hội nghị Diên Hồng hỏi ý kiến của quân dân là một chứng minh. Như thế chính sách dân chủ hay chính thể lập hiến, có thể nói là đã thực hiện ở nước ta từ thế kỷ 13, tuy về hình thức chưa được rõ rệt như chính thể dân chủ ngày nay. Mặc dù nhà Trần còn chế độ phong kiến, nhưng triều đình không thống trị nhân dân với bàn tay sắt, nên chính quyền (triều đình) và nhân dân luôn khắng khít.
Kết quả của cuộc chống quân Mông Cổ 3 lần chiến thắng anh dũng, đã chứng minh một cách hùng hồn “quân dân nhất trí”, tinh thần hữu ái của dân tộc lên cao tột độ. Ngay cả dân Mán (ở trại Quy Hóa năm 1258) và nhiều hào trưởng đã tự động (trường hợp Hà Bổng, Nguyễn Truyền và Nguyễn Khả Lập) đem dân binh tập kích quân giặc, khi quân giặc tiến sâu vào nội địa và tàn phá thủ đô Thăng Long của Đại Việt.
Cảm mộ: Trần Nhân Tông
Giặc Nguyên hùng hổ chiếm quê hương
Non nước giữ gìn, há nhịn nhường
Bàn bạc quân cơ, điều tướng sĩ
Họp hành tiếp vận, chuyển quân lương
Diên Hồng hội họp, không nhân nhượng
Quân giặc tan tành, hết nhiễu nhương
Yên Tử tiêu diêu, gần gũi Phật
Trúc Lâm thuỷ tổ, một quân vương(*)
_____________
*- Trúc Lâm Tam tổ: Thuỷ tổ: Điều Giác Ngự Hoàng. Tổ thứ 2: Pháp Loa Đồng Kim Cương. Tổ thứ 3: Huyền Quang Lý Đạo Tái.
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
Tôi tha phương cầu thực đã lâu nên tiếng mẹ đẻ không khỏi có phần giới hạn. Bữa qua, đứng xếp hàng ở chợ chờ trả tiền thùng bia, chợt nghe loáng thoáng dăm câu đối thoại của mấy người đồng hương mà không khỏi có đôi chút băn khoăn:
Vậy chớ chị thuộc diện gì?
Nào có “thuộc diện” gì đâu. Mình chỉ là loại … ăn theo thôi mà!
Về nhà, xem qua tự điển thì thấy Soha định nghĩa (“ăn theo”) thế này: Khẩu ngữ: Được hưởng hoặc có được nhờ dựa theo cái khác, người khác, không phải do tự bản thân có hoặc làm nên: “Nước lên cá đuối ăn theo, Lái buôn hết gạo bỏ neo cầm chừng.” (Cdao)
Lời người dịch: Các lý giải của Jude Blanchette và Richard McGregor về sự ra đi và kế vị của Tập Cận Bình trong tương lai là một đóng góp hữu ích cho độc giả quan tâm đến sự nghiệp chính trị của Nguyễn Phú Trọng và sự thống trị của ĐCSVN, vì không có sự khác biệt to lớn trong hệ thống chính trị của Trung Quốc và Việt Nam. Nhưng hai tác giả không nêu lên một khía cạnh thời sự đang tác động cho tình thế là dịch bịnh COVID-19.
Cả hai ĐCSTQ và ĐCSVN đều luôn tự hào về các thành tích kinh tế toả sáng mà không cần cải cách tự do chính trị và tự tuyên dương là “cường quốc chống dịch bịnh” hữu hiệu hơn các nước dân chủ phương Tây.
Hiện nay, biến chuyển thảm khốc về dịch bịnh tại Việt Nam cho thấy một sự thật khác hẳn và giúp cho người dân có một cơ hội để nhận định đúng đắn hơn về sự lãnh đạo của ĐCSVN.
Ở độ cao hơn 46,000 feet tức là cao hơn 14 kilomets trên vùng sa mạc khô cằn của tiểu bang New Mexico, chiếc phi thuyền không gian màu trắng và bạc đã được hỏa tiễn phóng lên hướng về bầu khí quyển của Trái Đất, cỡi lên một chòm khói khí đốt và nhiên liệu cao su cứng đang cháy rực, theo ký giả Michael Greshko của báo National Geographic. Một vài phút sau, 2 phi công và 4 hành khách của phi thuyền, gồm tỉ phú Richard Branson, đã trôi trên bề mặt của hành tinh chúng ta hơn 53 dặm, tức hơn 85 cây số là độ cao đủ để nhìn thấy độ cong của Trái Đất và trượt qua mối ràng buộc của hấp lực, trong vòng ít nhất vài phút. Chiếc phi thuyền lấp lánh đó -- Virgin Galactic’s V.S.S. Unity – được phóng vào không trung từ một chiếc máy bay lớn hơn để đạt tới độ cao hơn 53 dặm trên bầu trời. Khi nó hoàn tất đường phóng lên, nó xoay cặp đuôi của nó lại, sắp xếp lại hình dạng chiếc phi thuyền để cho phép nó rơi trở lại thượng tầng khí quyển như một trái banh vũ cầu. 15 phút sau khi tách khỏi phi thuyền mẹ,
Câu chuyện của Giannis Antetokounmpo cũng là câu chuyện của những người di dân Mỹ. Bất kể đến từ đâu, bất kể màu da, bất kể chủng tộc, giá trị của người di dân chỉ có thể được đánh giá trên sự phấn đấu và những đóng góp của họ cho quê hương mới.
Như vậy, thì “mạng xã hội” đã lũng đoạn thành công và làm tha hóa đảng Cộng sản chưa, hay là, nói như lời để lại ngày 15/09/2017 của Cố Thiếu tướng Nguyễn Trọng Vĩnh, nguyên Đại sứ của CSVN tại Bắc Kinh (Trung Cộng) rằng: ”ĐCSVN nay đã hoàn toàn biến chất, trở nên quá hư hỏng, khó có thể sửa chữa được! Đảng đã đánh mất mình, không còn xứng đáng là lực lượng lãnh đạo nhà nước và xã hội nữa.”
Sóng radio, sóng ánh sáng lan tỏa trong không gian như thế nào ta đã biết. Chỉ còn một thắc mắc: Nguyên do nào khiến một vi phân tử, thí dụ như photon, “bay” nhanh đến thế – có thể nhanh nhất trong Vũ Trụ.
Theo truyền thống, trước hết, thỉnh ý tiền nhân.
Lên Gúc, tra cứu sách báo khoa học, không thấy các ngài – như Einstein, Newton – dạy bảo gì rõ ràng, dứt khoát về vụ này. Đành trông chờ ở các bậc cao minh của thời đại chúng ta.
Kỷ Niệm Ngày Ký Kết Hiệp Định Genève: 20 tháng 7 năm 1954 - Bối Cảnh, Diễn Tiến, Nội Dung và Hậu Quả
Trong bóng hậu trường đàm phán có các sự thật khác mà hồi ký của Khrushchev hé lộ một phần trong chi tiết. Khrushchev kể lại nội dung trao đổi giữa Chu Ân Lai với Hồ Chí Minh. Về diễn tiến trận Điện Biên Phủ, Hồ Chí Minh cho biết tình hình chiến sự là tuyệt vọng, nếu không ngừng bắn sớm, Việt Minh không thể chống Pháp trong lâu dài. Trước nguy cơ này, Viêt Minh, khi cùng đường, có thể tháo chạy qua biên giới tìm nơi trú ẩn và xin Trung Quốc tiến quân sang Việt Nam, như đã làm ở Triều Tiên.
Với riêng những người dân Việt Nam, còn có thêm câu trả lời rằng, chính phủ Mỹ của tổng thống Joe Biden hiện nay cũng là một ân nhân khi đã viện trợ và chấp thuận các hãng chế tạo thuốc ngừa Covid của Mỹ được phép bán thuốc cho Việt Nam vì nội các tiền nhiệm của Trump đã từ chối tham gia chương trình viện trợ nhân đạo COVAX cho thế giới. Chích mũi thuốc Pfizer hay Moderna, hy vọng người dân Việt Nam sẽ nhớ đến điều này.
Đạo đức của thị trường không phải kinh doanh lương thiện mà chính ở chổ đầu tư khôn ngoan và chính chắn sẽ được thị trường tưởng thưởng, bằng ngược lại liều lỉnh hay lảng phí sẽ bị đào thải. Bàn tay vô hình thường xuyên tẩy sạch các sai lầm thì thị trường mới sinh hoạt tự do và lành mạnh.
Sách báo kinh tế Hoa Kỳ lại nhắc đến “moral hazard” hay là rủi ro đạo đức. Giống như cháu hư tại bà tức có can thiệp từ bên ngoài - thường là do bàn tay hữu hình của nhà nước – dung dưỡng bao che khiến thị trường trở nên ỷ lại không cải sửa thói hư tật xấu. Thị trường không tự sửa sai sẽ có ngày vấp ngã giết chết nền kinh tế.
“Các ‘đại gia’ đó đã trở về Việt Nam từ thập niên 1990 khi đất nước bắt đầu mở cửa để đổi mới. Họ đầu tư chủ yếu vào bất động sản và xây dựng quan hệ là hai thứ tài sản có lợi nhất trong thời quá độ. Với túi tiền và kinh nghiệm tham nhũng ở Liên Xô và Đông Âu cũ, họ là những người cơ hội (như ‘carpetbaggers’) đặc trưng của thời kỳ tích tụ tư bản hoang dã.
Copyright © 2021 vietbao.com All rights reserved 