Nguyễn Lộc Yên
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt-Đất Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của đề tài. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang “Sử Việt-Đất Việt” được đăng hằng tuần, luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt.)
TRẦN NHÂN TÔNG: TRẦN KHÂM
(1258 - 1308)
Trần Nhân Tông tức Thái tử Khâm lên ngôi năm 1279. Năm 1282, biết quân Nguyên sắp sửa xâm lăng nước ta, tháng 10 năm 1282, triều Trần mở hội nghị Bình Than, các quan đề nghị nên hoà, chỉ có Trần Quốc Tuấn và Trần Khánh Dư khẳng khái xin quyết chiến. Trần Nhân Tông tuyên bố: “Quyết không để mất một tấc đất của quê hương cho quân xâm lược Phương Bắc.”
Tháng chạp năm 1284, nhà Trần triệu tập các bô lão và quần thần tại điện Diên Hồng hỏi hòa hay chiến, các bô lão và nhiều tướng sĩ đồng thanh quyết chiến. Sau đó mở tiếp hội nghị Vạn Kiếp, bàn bạc chiến lược chống giặc và kiểm điểm tất cả binh sĩ được 20 vạn, kể cả quân ở các lộ: Bàng Hà, Na Sầm, chưa mộ quân ở Thanh, Nghệ, có lẽ nhà Trần nghĩ quân cốt tinh nhuệ, không cần đông đảo. Ngày 21 tháng chạp, Giáp thân (1284), ở Hồ Quảng, Thái tử nhà Nguyên là Thoát Hoan thống lãnh 50 vạn quân, chia làm 2 đạo: Lý Hằng, Ô Mã Nhi đốc suất bộ binh. Toa Đô đem thuỷ quân đi đường biển tiến đánh vào Thanh Hoá.
Giặc tấn công ào ạt, Thái thượng hoàng Thánh Tông và vua Nhân Tông phải rời Thăng Long. Tháng 2-1285, thế giặc mạnh, các đại thần: Trần Kiện, Lê Tắc, Trần Tú Viên, Trần Văn Lộng đầu hàng giặc. Để hoà hoãn, chỉnh đốn quân ngũ, nhà Trần trao Công chúa Trần An Tư cho Thoát Hoan. Tháng 5 năm 1285, quân ta phản công mạnh mẽ, bắn chết Toa Đô. Tướng Tàu là Lý Quán, giấu Thoát Hoan trong ống đồng kéo chạy về Tàu. Nguyên chúa giận và thẹn, tháng 2 năm 1287 sai Thoát Hoan đem 30 vạn quân xâm lăng Đại Việt lần thứ ba, nhưng cũng bị quân ta đánh tan tác. Giang sơn thanh bình, vua cảm khái:
“Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã
Sơn hà thiên cổ điện kim âu”
Nghĩa là:
Xã tắc hai lần mệt ngựa đá
Non sông nghìn thuở vững âu vàng
Vua Nhân Tông căn dặn: “Các ngươi chớ quên, chính nước lớn mới làm những điều bậy bạ, trái đạo. Vì rằng họ cho mình quyền nói một đàng làm một nẻo. Cho nên họa lâu đời của ta là họa Trung Hoa. Chớ coi thường chuyện vụn vặt xảy ra nơi biên ải. Các việc trên khiến ta nghĩ tới chuyện khác lớn hơn: Tức là họ không tôn trọng biên giới quy ước. Cứ luôn luôn đặt ra những cái cớ để tranh chấp. Không thôn tính được ta, thì gậm nhấm ta. Họ gậm nhấm đất đai của ta, lâu dần họ sẽ biến giang san của ta từ cái tổ đại bàng thành cái tổ chim chích. Vậy nên các ngươi phải nhớ lời Ta dặn: Một tấc đất của Tiền Nhân để lại, cũng không được để lọt vào tay kẻ khác”. Ngài dặn lời son sắt để lại cho con cháu muôn đời.
Năm 1293, Ngài nhường ngôi cho Trần Anh Tông, năm 1299 đi tu ở núi Yên Tử, đạo hiệu: Trúc Lâm Đại Đầu Đà hay Điều Giác Ngự Hoàng. Ngài là một triết gia lỗi lạc của Phật học Việt Nam, Ngài là người đứng đầu phái Thiền Trúc Lâm. Triết học Phật giáo Việt Nam thời Trần đã phát triển rực rỡ, đưa tinh thần dân tộc Đại Việt lên cao. Tư tưởng triết học nhân ái của Trần Nhân Tông là tinh thần thực tiễn, chiến đấu can trường. Trần Nhân Tông đã kết hợp hài hòa: Anh hùng cứu nước, thi sĩ, triết nhân và bậc chân tu. Ngài là một nhà thơ với tâm hồn thanh thoát, phóng khoáng, tinh tế, tao nhã. Ngài còn là một nhà thơ Thiền sâu sắc, nên mãi mãi vượt thời gian. Sau đây là bài thơ “Xuân Hiểu”, bản dịch của Ngô Tất Tố:
Xuân Hiểu
Thị khởi khải song phi
Bất tri xuân dĩ quy
Nhất song bạch hồ điệp
Phách phách sấn hoa phi
.
Dịch: Buổi Sớm Mùa Xuân
Ngủ dậy ngỏ song mây
Xuân về vẫn chẳng hay
Song song đôi bướm trắng
Phất phới sấn hoa bay
Ngày 16-11-1308 (ngày 3 tháng 10 Mậu thân) tại am Ngọa Vân, núi Yên Tử, Đông Triều, Quảng Ninh. Đức vua Phật hoàng, gọi các đệ tử đến, rồi nói bài kệ trước khi Ngài viên tịch:
Nguyên văn
Nhất thiết pháp bất sanh,
Nhất thiết pháp bất diệt.
Nhược năng như thị giải,
Chư Phật thường hiện tiền
Hà khứ lai chi hữu dã.
Bản dịch
Các pháp vốn không sinh
Các pháp vốn không diệt
Nếu hiểu được như vầy
Chư Phật thường trước mặt
Đi đến sao có đây
Vua Trần Anh Tông và đình thần đến núi Yên Tử để chịu tang; Pháp Loa rước ngọc thể lên hỏa đàn, và thu nhặt ngọc cốt, ngoài xương thường còn thấy những xá lợi ngũ sắc.
Tác phẩm của Trần Nhân Tông: Trần Nhân Tông thi tập; Trung Hưng thực lục: chép việc diệt quân Nguyên xâm lược; Đại hương hải ấn thi tập (Tập thơ ấn chứng của biển lớn nước thơm)... Các phẩm trên đã thất lạc, chỉ còn khoảng 25 bài thơ ghi trong Việt âm thi tập và Toàn Việt thi lục.
*- Thiết nghĩ: Vì sao nhà Trần đánh đuổi được quân Mông Nguyên là quân cường bạo nhất lúc bấy giờ. Là vì chính sách triều Trần đối với nhân dân rất hài hoà, thực thi “Dân vi quý” được thi hành triệt để, hội nghị Diên Hồng hỏi ý kiến của quân dân là một chứng minh. Như thế chính sách dân chủ hay chính thể lập hiến, có thể nói là đã thực hiện ở nước ta từ thế kỷ 13, tuy về hình thức chưa được rõ rệt như chính thể dân chủ ngày nay. Mặc dù nhà Trần còn chế độ phong kiến, nhưng triều đình không thống trị nhân dân với bàn tay sắt, nên chính quyền (triều đình) và nhân dân luôn khắng khít.
Kết quả của cuộc chống quân Mông Cổ 3 lần chiến thắng anh dũng, đã chứng minh một cách hùng hồn “quân dân nhất trí”, tinh thần hữu ái của dân tộc lên cao tột độ. Ngay cả dân Mán (ở trại Quy Hóa năm 1258) và nhiều hào trưởng đã tự động (trường hợp Hà Bổng, Nguyễn Truyền và Nguyễn Khả Lập) đem dân binh tập kích quân giặc, khi quân giặc tiến sâu vào nội địa và tàn phá thủ đô Thăng Long của Đại Việt.
Cảm mộ: Trần Nhân Tông
Giặc Nguyên hùng hổ chiếm quê hương
Non nước giữ gìn, há nhịn nhường
Bàn bạc quân cơ, điều tướng sĩ
Họp hành tiếp vận, chuyển quân lương
Diên Hồng hội họp, không nhân nhượng
Quân giặc tan tành, hết nhiễu nhương
Yên Tử tiêu diêu, gần gũi Phật
Trúc Lâm thuỷ tổ, một quân vương(*)
_____________
*- Trúc Lâm Tam tổ: Thuỷ tổ: Điều Giác Ngự Hoàng. Tổ thứ 2: Pháp Loa Đồng Kim Cương. Tổ thứ 3: Huyền Quang Lý Đạo Tái.
Nguyễn Lộc Yên
(Lời tâm tình: Bài viết về “Sử Việt-Đất Việt” chỉ khái quát, không đi sâu từng chi tiết của đề tài. Cuối mỗi bài viết, phần “Thiết nghĩ” nếu có chỉ là góp ý của tác giả, không ngoài mục đích làm sáng tỏ thêm về nội dung đã biên soạn. Trang “Sử Việt-Đất Việt” được đăng hằng tuần, luôn mong mỏi nhúm nhen tình tự dân tộc, niềm yêu thương quê hương và giữ gìn Việt ngữ cùng văn hóa Việt.)
*
TRẦN NHÂN TÔNG: TRẦN KHÂM
(1258 - 1308)
Trần Nhân Tông tức Thái tử Khâm lên ngôi năm 1279. Năm 1282, biết quân Nguyên sắp sửa xâm lăng nước ta, tháng 10 năm 1282, triều Trần mở hội nghị Bình Than, các quan đề nghị nên hoà, chỉ có Trần Quốc Tuấn và Trần Khánh Dư khẳng khái xin quyết chiến. Trần Nhân Tông tuyên bố: “Quyết không để mất một tấc đất của quê hương cho quân xâm lược Phương Bắc.”
Tháng chạp năm 1284, nhà Trần triệu tập các bô lão và quần thần tại điện Diên Hồng hỏi hòa hay chiến, các bô lão và nhiều tướng sĩ đồng thanh quyết chiến. Sau đó mở tiếp hội nghị Vạn Kiếp, bàn bạc chiến lược chống giặc và kiểm điểm tất cả binh sĩ được 20 vạn, kể cả quân ở các lộ: Bàng Hà, Na Sầm, chưa mộ quân ở Thanh, Nghệ, có lẽ nhà Trần nghĩ quân cốt tinh nhuệ, không cần đông đảo. Ngày 21 tháng chạp, Giáp thân (1284), ở Hồ Quảng, Thái tử nhà Nguyên là Thoát Hoan thống lãnh 50 vạn quân, chia làm 2 đạo: Lý Hằng, Ô Mã Nhi đốc suất bộ binh. Toa Đô đem thuỷ quân đi đường biển tiến đánh vào Thanh Hoá.
Giặc tấn công ào ạt, Thái thượng hoàng Thánh Tông và vua Nhân Tông phải rời Thăng Long. Tháng 2-1285, thế giặc mạnh, các đại thần: Trần Kiện, Lê Tắc, Trần Tú Viên, Trần Văn Lộng đầu hàng giặc. Để hoà hoãn, chỉnh đốn quân ngũ, nhà Trần trao Công chúa Trần An Tư cho Thoát Hoan. Tháng 5 năm 1285, quân ta phản công mạnh mẽ, bắn chết Toa Đô. Tướng Tàu là Lý Quán, giấu Thoát Hoan trong ống đồng kéo chạy về Tàu. Nguyên chúa giận và thẹn, tháng 2 năm 1287 sai Thoát Hoan đem 30 vạn quân xâm lăng Đại Việt lần thứ ba, nhưng cũng bị quân ta đánh tan tác. Giang sơn thanh bình, vua cảm khái:
“Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã
Sơn hà thiên cổ điện kim âu”
Nghĩa là:
Xã tắc hai lần mệt ngựa đá
Non sông nghìn thuở vững âu vàng
Vua Nhân Tông căn dặn: “Các ngươi chớ quên, chính nước lớn mới làm những điều bậy bạ, trái đạo. Vì rằng họ cho mình quyền nói một đàng làm một nẻo. Cho nên họa lâu đời của ta là họa Trung Hoa. Chớ coi thường chuyện vụn vặt xảy ra nơi biên ải. Các việc trên khiến ta nghĩ tới chuyện khác lớn hơn: Tức là họ không tôn trọng biên giới quy ước. Cứ luôn luôn đặt ra những cái cớ để tranh chấp. Không thôn tính được ta, thì gậm nhấm ta. Họ gậm nhấm đất đai của ta, lâu dần họ sẽ biến giang san của ta từ cái tổ đại bàng thành cái tổ chim chích. Vậy nên các ngươi phải nhớ lời Ta dặn: Một tấc đất của Tiền Nhân để lại, cũng không được để lọt vào tay kẻ khác”. Ngài dặn lời son sắt để lại cho con cháu muôn đời.
Năm 1293, Ngài nhường ngôi cho Trần Anh Tông, năm 1299 đi tu ở núi Yên Tử, đạo hiệu: Trúc Lâm Đại Đầu Đà hay Điều Giác Ngự Hoàng. Ngài là một triết gia lỗi lạc của Phật học Việt Nam, Ngài là người đứng đầu phái Thiền Trúc Lâm. Triết học Phật giáo Việt Nam thời Trần đã phát triển rực rỡ, đưa tinh thần dân tộc Đại Việt lên cao. Tư tưởng triết học nhân ái của Trần Nhân Tông là tinh thần thực tiễn, chiến đấu can trường. Trần Nhân Tông đã kết hợp hài hòa: Anh hùng cứu nước, thi sĩ, triết nhân và bậc chân tu. Ngài là một nhà thơ với tâm hồn thanh thoát, phóng khoáng, tinh tế, tao nhã. Ngài còn là một nhà thơ Thiền sâu sắc, nên mãi mãi vượt thời gian. Sau đây là bài thơ “Xuân Hiểu”, bản dịch của Ngô Tất Tố:
Xuân Hiểu
Thị khởi khải song phi
Bất tri xuân dĩ quy
Nhất song bạch hồ điệp
Phách phách sấn hoa phi
.
Dịch: Buổi Sớm Mùa Xuân
Ngủ dậy ngỏ song mây
Xuân về vẫn chẳng hay
Song song đôi bướm trắng
Phất phới sấn hoa bay
Ngày 16-11-1308 (ngày 3 tháng 10 Mậu thân) tại am Ngọa Vân, núi Yên Tử, Đông Triều, Quảng Ninh. Đức vua Phật hoàng, gọi các đệ tử đến, rồi nói bài kệ trước khi Ngài viên tịch:
Nguyên văn
Nhất thiết pháp bất sanh,
Nhất thiết pháp bất diệt.
Nhược năng như thị giải,
Chư Phật thường hiện tiền
Hà khứ lai chi hữu dã.
Bản dịch
Các pháp vốn không sinh
Các pháp vốn không diệt
Nếu hiểu được như vầy
Chư Phật thường trước mặt
Đi đến sao có đây
Vua Trần Anh Tông và đình thần đến núi Yên Tử để chịu tang; Pháp Loa rước ngọc thể lên hỏa đàn, và thu nhặt ngọc cốt, ngoài xương thường còn thấy những xá lợi ngũ sắc.
Tác phẩm của Trần Nhân Tông: Trần Nhân Tông thi tập; Trung Hưng thực lục: chép việc diệt quân Nguyên xâm lược; Đại hương hải ấn thi tập (Tập thơ ấn chứng của biển lớn nước thơm)... Các phẩm trên đã thất lạc, chỉ còn khoảng 25 bài thơ ghi trong Việt âm thi tập và Toàn Việt thi lục.
*- Thiết nghĩ: Vì sao nhà Trần đánh đuổi được quân Mông Nguyên là quân cường bạo nhất lúc bấy giờ. Là vì chính sách triều Trần đối với nhân dân rất hài hoà, thực thi “Dân vi quý” được thi hành triệt để, hội nghị Diên Hồng hỏi ý kiến của quân dân là một chứng minh. Như thế chính sách dân chủ hay chính thể lập hiến, có thể nói là đã thực hiện ở nước ta từ thế kỷ 13, tuy về hình thức chưa được rõ rệt như chính thể dân chủ ngày nay. Mặc dù nhà Trần còn chế độ phong kiến, nhưng triều đình không thống trị nhân dân với bàn tay sắt, nên chính quyền (triều đình) và nhân dân luôn khắng khít.
Kết quả của cuộc chống quân Mông Cổ 3 lần chiến thắng anh dũng, đã chứng minh một cách hùng hồn “quân dân nhất trí”, tinh thần hữu ái của dân tộc lên cao tột độ. Ngay cả dân Mán (ở trại Quy Hóa năm 1258) và nhiều hào trưởng đã tự động (trường hợp Hà Bổng, Nguyễn Truyền và Nguyễn Khả Lập) đem dân binh tập kích quân giặc, khi quân giặc tiến sâu vào nội địa và tàn phá thủ đô Thăng Long của Đại Việt.
Cảm mộ: Trần Nhân Tông
Giặc Nguyên hùng hổ chiếm quê hương
Non nước giữ gìn, há nhịn nhường
Bàn bạc quân cơ, điều tướng sĩ
Họp hành tiếp vận, chuyển quân lương
Diên Hồng hội họp, không nhân nhượng
Quân giặc tan tành, hết nhiễu nhương
Yên Tử tiêu diêu, gần gũi Phật
Trúc Lâm thuỷ tổ, một quân vương(*)
_____________
*- Trúc Lâm Tam tổ: Thuỷ tổ: Điều Giác Ngự Hoàng. Tổ thứ 2: Pháp Loa Đồng Kim Cương. Tổ thứ 3: Huyền Quang Lý Đạo Tái.
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
Báo chí tự phong “cách mạng” của Cộng sản ở Việt Nam đã hiện nguyên hình là cái loa tuyên truyền cho đảng để phủ nhận quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí của dân.
Việc này đã, một lần nữa, được chứng minh vào dịp kỷ niệm 96 năm của điều gọi là “ngày báo chí cách mạng Việt Nam” (21/6/-1925 – 21/6/2021). Ngày 21/6 được chọn để đánh dấu việc ông Hồ Chí Minh đã một mình thành lập và biên tập Báo Thanh niên - cơ quan của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh Niên - tại Quảng Châu (Trung Quốc) để truyền bá chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào Việt Nam.
Sartre là con người hoài nghi muôn thuở nổi trôi giữa hai cực Hiên Hữu và Hư Vô- L'Être et Le Néant. Chủ thuyết Existentialisme của Jean Paul Sartre là hiện thân của nước Pháp và Châu Âu ở hậu bán thế kỷ thứ XX. Charles De Gaule có lý khi ông bảo Sartre là nước Pháp- "Sartre, c'est la France"./.
Chúng ta nên công nhận rằng "cuộc tranh luận về lạm phát" hiện nay như là những gì mà nó đang là: một dấu vết sai lầm được đặt ra bởi những người tìm cách cản trở những nỗ lực của chính quyền Biden để giải quyết một số vấn đề cơ bản nhất của Mỹ. Thành công đòi hỏi nhiều công chi. Cuối cùng, Hoa Kỳ cũng may mắn có được giới lãnh đạo kinh tế mà họ sẽ không chịu khuất phục trước nỗi sợ hãi.
Trước khi hạ cánh an toàn, Bộ Trưởng Quốc Phòng Phùng Quang Thanh đã không quên bầy tỏ sự quan ngại sâu sắc về cái mối tình hữu nghị (rất) mong manh giữa nước ta và nước bạn: “Tôi thấy lo lắng lắm, không biết tuyên truyền thế nào, chứ từ trẻ con đến người già có xu thế ghét Trung Quốc.”
Hôm nay tôi và quý vị là người được đón nhận ngày lễ quốc gia đầu tiên để ghi nhớ ngày Juneteenth. Chúng ta hãy cùng nhau đi vào lịch sử để ôn và tìm hiểu thêm về ngày này và hi vọng từ đó chúng ta sẽ có những bài học sẽ làm cho cuộc sống ta thêm phần ý nghĩa về tình người cũng như đạo đức.
Cuộc họp thượng đỉnh giữa hai tổng thống Biden và Putin được báo chí quốc tế quan tâm và tin tức về cuộc họp này được loan tải rộng rãi. Phần tóm lược sau dựa vào các bản tin và bình luận của các cơ quan truyên thông Anh, Pháp, Nga và Trung Quốc về cuộc họp này.
Một tiểu tiết khá thú vị được ghi nhận trong cuộc gặp gỡ này là TT Biden đã đến biệt thự Villa La Grande, nơi tổ chức cuộc họp sau Putin. Theo bản tin của VOA Anh ngữ, dù Putin đã đến khá đúng giờ, nhưng đây là sắp xếp chu đáo của các nhân viên Bạch Ốc nhằm ngừa sự tái diễn như TT Donald Trump đã bị Putin cho đợi đến 30 phút trong cuộc họp thượng đỉnh tại Helsinki vào năm 2018, dù trước đó Trump đã đến muộn khi đến họp với NATO hay yết kiến Nữ Hoàng Anh.
Nền âm nhạc Việt Nam đã mất đi những khuôn mặt tài hoa, nhân cách… nhưng, rất may đã gởi lại những ca khúc bất tử. Nhạc sĩ tài hoa của nhân loại Johann Sebastian Bach (1865-1750) cho rằng “Âm nhạc có thể giúp tinh thần rũ sạch mọi bụi trần của cuộc sống thường ngày” nên khi “đầu óc vẩn đục” hãy lắng nghe ca khúc của tác giả đã quý mến để rũ sạch bụi trần.
Tôi đã được đọc rất nhiều bài trong “Hoa Cỏ Bên Đường” trước khi chúng được chọn cho vào tuyển tập này. Mấy năm nay, cô Kiều Mỹ Duyên luôn dành cho Bút Tre hân hạnh đăng những bài viết ngắn của cô. Bài nào cũng được độc giả khen tặng, đặc biệt bài “Cho Nhau Thì Giờ” gây tác động sâu sắc đến người đọc.
Dưới thời Việt Nam Cộng hòa ở trong Nam, chuyện tranh luận giữa Chính quyền và người dân về những ưu, khuyết điểm của chế độ chính trị là việc bình thường. Các Dân biểu và Nghị sỹ tại lưỡng viện Quốc hội có quyền chất vấn Thủ tướng và các Bộ trưởng Chính phủ bất kỳ lúc nào thấy cần.
Nhưng ở Việt Nam Dân chủ Công hòa miền Bắc trước năm 1975 thì khác. Phê bình đảng cầm quyền là tự mở cửa vào tù. Đại biểu Quốc hội và các Hội đồng Nhân dân các cấp chỉ biết làm việc theo lệnh của Bộ Chính trị và cấp trên.
Copyright © 2021 vietbao.com All rights reserved 