TOLUCA, Mexico - 3 TT của Hoa Kỳ, Canada và Mexico họp thượng đỉnh tại Toluco
(Mexico) hôm Thứ Tư - nghị trình của thượng đỉnh Bắc Mỹ gồm các đề tài di trú,
mậu dịch và năng luợng ngay cả trong lúc QH Hoa Kỳ tiếp tục cuộc tranh luận kéo
dài về 1 số vấn đề liên quan với đề nghị kiểm soát biên giới của TT Obama.
Hội nghị Toluca đuợc tin sẽ nêu cao những vấn đề ngày càng liên kết với nhau giữa
3 đối tác tự do mậu dịch (NAFTA) 20 năm sau ngày ký kết, cũng sẽ minh họa các hạn
chế quyền lực với TT Obama, gồm các trói buộc về di trú từ đảng CH và về mậu dịch
từ đảng DC.
Giới chỉ trích phê bình chương trình nghị sự của hội nghị Toluca không gồm vấn
đề bạo động ma túy, vì nhu cầu ma túy tại Hoa Kỳ và vì súng đạn từ Hoa Kỳ xâm
nhập Mexico. Gần biên giới Mexico, Hoa Kỳ có gần 6700 cửa hàng bán súng hợp
pháp. Hàng năm, trung bình 250,000 khẩu súng mua tại Hoa Kỳ chuyển qua Mexico,
theo khảo sát của Trans-Border Institute thuộc trường đại học San Diego. Human
Rights Watch ước lượng bạo động có liên quan với ma túy giết trên 60,000 người
giữa 2006 và 2012, khi TT Calerdon mở chiến dịch diệt băng đảng ma túy - cùng
thời gian này, 26,000 người khác mất tích hay biến mất.
Hội nghị Toluca cũng mở ra nhưng vấn đề căng thẳng, như chương trình do thám địên
tử của NSA đã nhắm TT Nieto trước ngày đắc cử và tiếp cận e-mail của TT
Calderon trong thời gian cầm quyền.
Với Canada, các nhà lãnh đạo lân bang phiá bắc cảm thấy hoang mang với thời
gian mà chính quyền Obama suy tính để chấp thuận hay không dự án đường ống dẫn
dầu Keystone XL. Các vấn đề NSA và Keystone XL có thể đuợc nêu ra trong các hội
đàm tay đôi, không tại các buổi họp 3 nguyên thủ.
Hội nghị Toluca dự kiến kéo dài không hơn 9 tiếng đồng hồ.
Bạch Ốc loan báo: trên đường đi Toluca, TT Obama ký 1 pháp lệnh cho phép tăng tốc
thủ tục giấy tờ trong các giao hoán quốc tế, nghĩa là chấn chỉnh tiến trình cứu
xét các nhập cảng và xuất cảng bằng cách giúp các công ty nộp hồ sơ bằng hệ thống
điện tử.
Các chuyên gia nhắc nhở: đã đến lúc để cập nhật thỏa ước NAFTA trong các điều
kiện của toàn cầu hoá và để giải quyết các vấn đề không đề cập trong thỏa ước
ban đầu. Thay vì tái tục NAFTA, 3 quốc gia Bắc Mỹ đang lệ thuộc vào các thương
luợng để hoàn tất thỏa ước đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) quy tụ 12 quốc
gia. Chính quyền Obama hy vọng TPP có thể xong trước cuối năm 2014.
Hoa Kỳ cũng đang thuơng luợng tự do mậu dịch và đầu tư 2 bên Đại Tây Duơng với
châu Âu.
Nhưng, trong năm bầu cử, các thủ lãnh DC cưỡng lại ý muốn quyền "rút ngắn
thời gian thương luợng" của hành pháp chỉ đòi hỏi Lập Pháp biểu quyết thuận
hay bác, không thể tu chính.
TT Obama có nói tới các thương ước trong thông điệp liên bang cuối Tháng 1,
nhưng sau đó tập trung vào các vấn đề nội trị hơn. Dù vậy, Bạch Ốc cho hay TT
Obama sẽ làm rõ với TT Nieto và Thủ Tướng Harper rằng TPP sẽ hoàn tất năm nay.
Về mặt di trú, di dân Mexico tại Hoa Kỳ mong mỏi luật di trú đuợc cải tổ -
trong năm qua, Thượng Viện do đảng DC kiểm soát thông qua đề án về di trú gồm củng
cố an ninh biên giới và dự liệu 1 chương trình huớng tới nhập tịch cho khoảng
11 triệu di dân bất hợp lệ. Nhưng, Hạ Viện không xét. Có lẽ TT Obama sẽ đối diện
các câu hỏi của TT Nieto về viễn ảnh thông qua luật di trú có ảnh huởng với
kinh tế 2 bên biên giới.