Hôm nay,  

Iran Và Tt Obama

30/06/200900:00:00(Xem: 10222)

Iran Và TT Obama

Vũ Linh
...Ahmadinejad chống Tây Phương cực đoan... Mousavi chống TP thực tiễn...
Ngày 12 Tháng Sáu vừa qua, Iran tổ chức bầu cử tổng thống. Lúc ban đầu, tin này chắc có thể làm nhiều người ngạc nhiên, nhưng quả là Iran có bầu tổng thống thật. Cũng không phải lần đầu.
Từ sau ngày Giáo Chủ Ayatollah Khomeini lên nắm quyền sau khi Quốc vương Pahlavi bị lật đổ năm 1979, Iran theo một chế độ chính trị khá phức tạp, pha trộn độc tài với thần quyền.
Trên cùng là “Lãnh Tụ Tối Cao” -Supreme Leader- là một Giáo Chủ - Ayatollah- kiêm nhiệm tổng tư lệnh quân đội và tất cả các cơ quan an ninh quốc gia. Vị này được một Hội Đồng Chuyên Gia bầu lên -Assembly of Experts- gồm có 86 học giả -scholars - về Hồi Giáo, hầu hết là giáo sĩ thâm niên thuộc loại trung kiên sẵn sàng tử vì đạo. Các học giả này được dân bầu lên theo phổ thông đầu phiếu. Lãnh Tụ Tối Cao hiện nay là Giáo chủ Ali Khamenei. Chủ Tịch Hội Đồng Chuyên Gia là Giáo chủ Hashemi Rafsanjani. Cả hai ông Khamenei và Rafsanjani đều đã từng làm tổng thống.
Dưới đó là một Hội Đồng Bảo Hiến -Council of Guardians- (còn được dịch là Hội Đồng Giám Hộ) có nhiệm vụ bảo vệ Hiến Pháp.  Hội đồng này có 12 thành viên, một nửa do Lãnh Tụ Tối Cao bổ nhiệm, một nửa là viên chức cao cấp của chính quyền như tư lệnh quân đội, cảnh sát, giám đốc thông tin… Hội đồng có trách nhiệm thanh lọc tất cả các ứng viên vào tất cả chức vụ dân cử  như tổng thống và dân biểu.
Dưới nữa là một tổng thống. Bên cạnh hành pháp là lập pháp với một quốc hội chỉ có một viện. Hai cơ quan hành pháp và lập pháp đều do dân bầu trực tiếp, tuy nhiên muốn ra tranh cử, phải được Hội Đồng Bảo Hiến chấp nhận. Thí dụ trong kỳ bầu tổng thống vừa qua, có tổng cộng 467 ứng viên, nhưng chỉ có ba người được chuẩn nhận, ngoài đương kim Tổng thống Mahmoud Ahamdinejad ra tái tranh cử.
Dưới tổng thống là tám ông phó tổng thống và nội các do tổng thống bổ nhiệm.
Tổng thống đương nhiệm đắc cử năm 2005 ở vòng hai khi đánh bại đối thủ Rafsanjani, là cựu tổng thống và là đương kim Chủ Tịch Hội Đồng Chuyên Gia nêu trên. Ahmadinejad thua Ranfsanjani ở vòng một nhưng vì không ai đạt quá 50% số phiếu nên mới có vòng hai. Ahmadinejah lần này ra tranh cử chống lại ba người, một là một giáo sĩ ít người biết đến, một là nguyên Tư lệnh Vệ binh Quốc gia trong 16 năm liềm, và nổi tiếng nhất là người còn lại, nguyên Thủ tướng Mir-Hossein Mousavi (sau này, chức Thủ tướng bị bãi bỏ).
Bốn nhân vật vừa được nêu tên chính là bốn người chủ chốt trong cuộc khủng hoảng hiện nay tại Iran. Bốn người đó chia làm hai phe. Một bên là Lãnh Tụ Tối Cao Khamenei và tổng thống đương nhiệm Ahmadinejad, bên kia là Chủ Tịch Hội Đồng Chuyên Gia Rafsanjani và ông Mousavi. Một điều khúc mắc nữa là ông Mousavi này trước đây làm thủ tướng cho Khamenei. Bây giời thành đối thủ. Ngay ông Khamenei trước đây được lên làm Lãnh Tụ Tối Cao cũng nhờ sự tích cực hậu thuẫn của Rafsanjani, bây giờ hai ông cũng lại thành đối thủ,
Khỏi nói thì ai cũng thấy một bức tranh cực kỳ phức tạp.
Ông Lãnh Tụ Tối Cao ủng hộ ông tổng thống hạ ông đối lập trước đây là thủ tướng cho mình. Ông đối lập này được ông Chủ Tịch Hội Đồng Chuyên Gia ủng hộ, chống lại tổng thống đương nhiệm vì chính ông Chủ Tịch này đã bị thua ông tổng thống năm 2005. Ông Chủ Tịch Hội Đồng Chuyên Gia là người cất nhắc ông Lãnh Tụ Tối Cao, bây giờ lại hăm he cất chức ông này.
Nói tóm lại, tất cả mấy ông này đều cùng một khối các nhân vật bảo thủ, trước là phe cánh đồng minh với nhau, và cuộc tranh chấp hiện nay chỉ là tranh chấp nội bộ, tranh giành quyền hành phe nhóm.
Một số các quan sát viên đã nhận định sai lầm, rằng cuộc tranh chấp hiện nay phản ảnh một sự thức tỉnh và đấu tranh đòi tự do dân chủ. Một bên là TT Ahmadinejad bảo thủ cực đoan, và một bên là ông Mousavi, “thân Tây Phương”. Thật sự không phải vậy. Nhãn hiệu “thân Tây Phương” hoàn toàn không đúng sự thật. Đúng ra phải nói TT Ahmadinejad chống Tây Phương cực đoan thì ông Mousavi chống Tây phương thực tiễn nên có vẻ ôn hòa hơn một chút, chứ không thân gì hết.
Ông Ahmadinejad hay ông Mousavi thắng thì tình trạng cũng như nhau thôi. Ta đừng quên cái ông Mousavi là thành phần thiên tả, trước đây đã nắm quyền, làm thủ tướng cho ông Lãnh Tụ Tối Cao hiện thời và dưới triều đại của ông, Iran đã khởi sự kế hoạch nguyên tử.
Hiện đang có một làn sóng ngầm trong giới trí thức thanh niên và thanh nữ trẻ, muốn thấy xứ sở được tiến bộ và cởi mở hơn, nhưng khối này cho đến nay vẫn chưa dám đòi hỏi bãi bỏ chế độ thần quyền, cũng như chưa có hậu thuẫn mạnh. Cả nước vẫn còn bị mấy ông giáo sĩ già lụ khụ khống chế. Tình trạng xuống đường bạo động gần đây của khối trẻ phản ảnh một thứ “liên minh” tạm bợ, kiểu lợi dụng lẫn nhau giữa khối trí thức trẻ và nhóm Mousavi. Có thể nếu ông Mousavi thắng cử thì Iran sẽ cởi mở hơn đôi chút, bớt lệ thuộc tôn giáo hơn một chút, nhưng sẽ đi vào con đường xã hội chủ nghĩa -socialism- mạnh hơn.
Quan trọng hơn nữa, không ai tin Iran sẽ trở thành một nước dân chủ và chế độ thần quyền độc tài sẽ chấm dứt.
Đó là bối cảnh đưa đến cuộc tranh chấp hiện nay.
Cái giọt nước làm tràn ly, đưa đến đấu tranh bạo động chính là cuộc bầu tổng thống. Thời gian trước bầu cử, các thăm dò dư luận cho thấy ông đối lập sẽ thắng lớn. Báo Newsweek vội vã viết bài về chuyện Iran chuẩn bị qua trang sử mới! Nhưng kết quả bầu cử cho thấy tổng thống đương nhiệm thắng lớn. Chẳng có gì lạ trong các cuộc bầu cử ở mấy xứ độc tài. Các cuộc bầu cử trước đây có lẽ cũng vậy thôi. Nhưng kỳ này to chuyện vì có hai phe ngang sức nhau tranh giành nhau.


Nhiều dấu hiệu cho thấy có gian lận rõ ràng. Chẳng hạn, trước ngày bầu cử, thăm dò dư luận cho thấy ông Mousavi sẽ đại thắng với cỡ 80% phiếu tại quê nhà của ông, dĩ nhiên. Nhưng kết quả lại cho thấy ông thua xa tổng thống đương nhiệm ngay tại quê nhà. Hội Đồng Bảo Hiến xét sơ qua kết quả bầu cử kết luận là tại 50 thành phố lớn nhất nước, số phiếu đếm được cao hơn số cử tri ghi danh bầu, tổng cộng chừng ba triệu phiếu. Nhưng lại kết luận rằng những chuyện “bất bình thường” -irregularities- không quan trọng đến độ phải tổ chức bầu lại.
Rồi ông Lãnh Tụ Tối Cao tuyên bố chấp nhận kết quả, cấm không ai được khiếu nại.
Trước và sau khi ông Lãnh Tụ Tối Cao lên tiếng, phe Mousavi xuống đường ào ạt, tố cáo bầu cử gian lận, đòi tổ chức bầu cử lại. Chẳng những không được thỏa mãn, mà lại còn bị đàn áp tàn bạo. Báo chí nước ngoài bị cấm không được loan tin, đăng hình ảnh. Nhưng hàng loạt hình ảnh cuộc đàn áp đẫm máu được chuyển ra ngoài nước qua hệ thống internet, blog cá nhân,…
Hình ảnh một thiếu nữ trẻ bị cảnh sát bắn phun máu miệng, máu mũi đến chết đã gây chấn động mạnh, và trở thành biểu tượng cho cuộc đấu tranh.
Cho đến cuối tuần lễ thứ ba của Tháng Sáu, số người thiệt mạng lên đến 19 người. Đó là tin chính thức của Nhà Nước Iran.  Qua các hình ảnh đàn áp bằng bạo lực thẳng tay được chuyển qua internet, không ai tin con số quá ít này.
Cả thế giới rúng động. Các nước Âu Châu tương đối ôn hòa trước đây như Anh, Pháp và Đức lên tiếng tố giác mạnh mẽ, lên án chính quyền và kêu gọi ngưng đàn áp ngay. Nhưng điều đáng chú ý nhất là người nổi tiếng là nói nhiều, nói hay, nói giỏi nhất, cũng là lãnh tụ đại cường lớn nhất thế giới thì lại tuyệt nhiên im hơi lặng tiếng.
Đó là TT Obama.
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc bị ký giả xúm lại hỏi thì chỉ trả lời lòng vòng kiểu TT rất quan tâm, hay TT đang theo dõi rất sát. Bị chất vấn quá, phát ngôn viên mô tả cuộc đấu tranh như là một cuộc “tranh luận rất xôi động” - vigorous debate. Trước đó, Obama gọi là "robuste debate". Cả trăm ngàn người biểu tình, cả chục người chết, và cả trăm người bị thương, bị bắt, mà gọi là “tranh luận”"""
Chẳng đặng đừng, cuối cùng thì 10 ngày sau TT Obama mới cấp tốc họp báo, chính thức kết án việc đàn áp, gọi đó là những “hành động bất công” -unjust actions-. Ông cũng khuyến cáo nhà cầm quyền Iran “bây giờ vẫn chưa muộn” -not too late- để thay đổi tình thế. “Not too late” sau khi cả chục người đã chết" Thế thì chừng nào mới là “too late”" Sau khi cả trăm người chết và cả ngàn người bị thương như tại Thiên An Môn cách đây hai chục năm" Hay lúc đó cũng vẫn chưa muộn"
Các báo phe ta tìm cách bào chữa cho TT Obama. Họ nêu lên khá nhiều lý do.
Lý do thứ nhất, họ gợi lại chuyện TT Bush (cũng lại là lỗi của Bush, nhưng đây là ông Bush cha) hồi xưa lên tiếng ủng hộ sự chống đối của dân Iraq theo hệ phái Shia đối với Saddam Hussein, làm họ tưởng được Mỹ “bật đèn xanh” Họ nổi dậy và bị Saddam đàn áp không nương tay, giết cả trăm ngàn người, trong khi Bush đứng ngoài lên án, mà không nhúc nhích gì. Ký giả phe ta biện luận TT Obama không muốn tình trạng này tái diễn, lên tiếng kết án mạnh quá dân chúng Iran tưởng Mỹ sẽ gửi thủy quân lục chiến qua, để rồi bị thảm sát hết.
Đây là ngụy biện thứ nhất. Dân Iran chẳng cần đợi Mỹ bật đèn xanh gì hết, đã nổi loạn rồi, và đã có người chết rồi. Và cũng không ai ngây ngô tin Obama sẽ dám mang thủy quân lục chiến đi đâu hết!
Lý do thứ hai được báo Mỹ đưa ra là TT Obama không muốn lên tiếng, giúp cho Iran có cớ để đổ lỗi lên đầu Mỹ, và chửi Mỹ can thiệp vào chuyện nội bộ Iran.
Đây cũng là ngụy biện. Dù TT Obama chẳng làm gì, và chẳng dám hé môi chỉ trích, cả TT Ahmadinejad lẫn Lãnh Tụ Tối Cao Khamenei đều lớn tiếng sỉ vả Mỹ và Anh đứng sau lưng giật giây, khuyến khích cuộc nổi loạn.
Lý do tránh can thiệp vào chuyện nội bộ Iran mặc dù đã có cả chục người chết, cả ngàn người bị thương, bị bắt, làm nhiều người xét lại thông điệp của TT Obama. Như vậy có nghĩa là các nước đang bị đàn áp thống trị hay đang có vấn đề về tự do, dân chủ, nhân quyền, tôn giáo, không nên trông chờ gì nơi đại cường Cờ Hoa nữa" Sudan, Zimbabwe, Tây Tạng, Việt Nam, … “Xin lỗi nhe, tôi không can dự vào chuyện nội bộ của quý vị!”
Lý do thứ ba báo phe ta đưa ra là TT Obama vẫn hy vọng sẽ có khả năng thuyết phục được các giáo sĩ  Iran khuyên họ từ bỏ giấc mơ vũ khí nguyên tử, cũng như từ bỏ thái độ thù nghịch với Mỹ. Chỉ cần các giáo sĩ cho ông cơ hội gặp và nói chuyện, ông sẽ thuyết phục được họ ngay. Do đó Obama không muốn làm bất cứ gì phật lòng các giáo sĩ, coi như chặt cầu với họ, mai mốt không còn cơ hội nói chuyện nữa. Mới đây, ông đã nức nở ca tụng văn minh và văn hóa ngàn năm của Ba Tư, những cái hay cái đẹp của Hồi Giáo, và đã gần như xin lỗi vì CIA Mỹ hồi năm 1953 đã lật đổ thủ tướng dân cử Iran. Bây giờ chẳng lẽ lại đổi giọng quá mau chỉ vì đang có một cuộc “tranh luận rất xôi động”"
Đây có lẽ đúng là lý do chính khiến TT Obama ngậm tăm suốt thời gian đầu, nay chẳng đặng đừng phải lên tiếng vì chính quyền Iran đàn áp quá mạnh. Nhưng nếu là lý do chính thì quả thật TT Obama rất là tự tin, tự tin đến độ ngây ngô: cứ cho rằng mình thuyết phục được hơn một nửa dân Mỹ bỏ phiếu cho “hy vọng” thì mình cũng có thể thuyết phục được mấy ông giáo sĩ Iran. TT Obama quên mất hay không biết đây là các cụ già cuồng tín, đầu óc “đầy sạn” từ quá lâu rồi, không dễ tin lời Obama như mấy anh ký giả cấp tiến của New York Times hay MSNBC đâu.
Phản ứng yếu xìu cho có lệ của TT Obama nằm trong chiến lược vuốt ve khối Hồi Giáo nói riêng và tất cả các nước “ít thân thiện” với Mỹ nói chung, mà TT Obama đã và đang thi hành. Chẳng hạn như tái lập bang giao với Syria.
TT Obama sẽ vuốt ve tới mức nào và đạt được thành quả gì, ta hãy chờ xem. Chỉ biết TT Ahmadinejad đã đáp ứng bằng cách sỉ vả Obama, cho rằng giữa Obama và Bush chẳng có gì khác biệt và đòi hỏi Obama phải xin lỗi vì đã xía vào chuyện nội bộ Iran! (30-06-09)

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Ngài tự nhận trọn đời ngài chỉ là một nhà sư đơn giản, nhưng sóng gió tiền định đã đưa ngài vào ngôi vị Đức Đạt Lai Lạt Ma đời thứ 14 để gánh vác chức lãnh đạo cả đạo và đời cho dân tộc Tây Tạng từ khi ngài còn thơ ấu. Ngài từ những ngày mới lớn, miệt mài tu học theo lời Đức Phật dạy về hạnh từ bi và trí tuệ, nhưng từ khi chưa đủ tuổi thành niên đã chứng kiến khắp trời khói lửa chinh chiến để tới lúc phải đào thoát, vượt nhiều rặng núi Hy Mã Lạp Sơn để xin tỵ nạn tại Ấn Độ.
Zohran Mamdani tuyên bố tranh cử thị trưởng New York vào tháng 10/2024. Khi đó, phần lớn New York vẫn không biết đến vị lập pháp tiểu bang 33 tuổi này là ai. Ngày 1/7/2025, Zohran Mamdani chính thức đánh bại cựu Thống đốc Andrew Cuomo, chiến thắng vòng bầu cử sơ bộ cuộc tranh cử thị trưởng New York vào tháng 11/2025.
Tồn tại qua hơn hai thế kỷ, Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ chưa bao giờ là một cánh cửa vô tri. Mỗi nhiệm kỳ Tòa để lại một dấu ấn ảnh hưởng đến đời sống người dân. Có nhiệm kỳ, Roe v. Wade1 mất hiệu lực, tòa cắt quyền phá thai khỏi tay người phụ nữ, coi như món nợ trả về từng tiểu bang, tự lo tự liệu. Có nhiệm kỳ, cánh cửa Affirmative Action2 sập lại, đám trẻ da màu nghèo khỏi cơ hội cầu tiến. Có nhiệm kỳ, Tòa thả lỏng súng đạn, cãi vã sân trường cũng đủ gây đổ máu3. Nhưng cũng đã có những nhiệm kỳ Tòa đứng thẳng lưng, bảo vệ người dân buộc Bạch Ốc Nixon phơi ra hồ sơ mật với Pentagon Papers
Nelson Mandela (1918-2013), quán quân Giải Nobel Hòa Bình năm 1993, nhà hoạt động chống chế độ phân biệt chủng tộc bị tù 27 năm, và là vị tổng thống người da đen đầu tiên được bầu trong cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của nước Nam Phi vào năm 1994, đã từng nói rằng, “Giáo dục là vũ khí có sức mạnh nhất mà bạn có thể sử dụng để thay đổi thế giới.” Hơn ai hết, Nelson Mandela là người không những hiểu rõ giá trị thực sự của nền giáo dục mà còn áp dụng kiến thức đó trong việc làm thay đổi đất nước và dân tộc Nam Phi của ông. Ông đã dẫn dắt Nam Phi từ một quốc gia ngập chìm trong bóng tối của thù hận, phân hóa và lạc hậu để vươn mình lên trong ánh sáng của đoàn kết, hòa bình và phát triển.
Hoa Kỳ đã tấn công Iran. Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gợi ý rằng có thể trì hoãn bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ trong nhiều tuần, ông tuyên bố vào ngày 21/6 rằng máy bay Mỹ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân của Iran, bao gồm cả cơ sở bị chôn sâu ở Fordow. Các quan chức Iran xác nhận rằng các cuộc không kích đã diễn ra. Mặc dù ông Trump khẳng định rằng các địa điểm này đã bị "xóa sổ", nhưng vẫn chưa rõ các cuộc tấn công đã gây ra thiệt hại gì.
Jena, Louisiana – một thị trấn 4.000 dân lọt thỏm giữa rừng thông – nơi bảng hiệu đầu làng ca ngợi đội bóng nữ vô địch của bang, nhưng cách đó chỉ ba dặm, sau hàng rào kẽm gai và lời Kinh Thánh treo lủng lẳng, là Trại Giam ICE đồ sộ - do GEO Group điều hành. Nơi đây hiện giam giữ hơn 1000 người – phần lớn chưa từng bị kết tội hình sự, nhiều người chỉ là dân đang xin tị nạn hợp pháp, số còn lại chưa kịp hiểu vì sao mình bị bắt...
Tại sao Trump lại vội vàng ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và chính sách mới như vậy?AI: Có hai lý do.Đầu tiên, tổng thống vội vàng vì nếu có bất kỳ điều gì sai trái xảy ra vào đầu nhiệm kỳ, ông có thể đổ lỗi cho chính quyền trước và nhà nước (những người làm việc cho ông). Nếu để lâu, những điều sai trái sẽ là trách nhiệm của ông, và Trump không thích chịu trách nhiệm.Thứ hai, ông biết trong hai năm nữa, đảng Cộng hòa sẽ mất quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử quốc hội và ông sẽ trở thành què quặt. Ông cần phải hoàn thành mọi việc ngay bây giờ. Ông muốn tập trung vào các doanh nghiệp của mình trong hai năm cuối nhiệm kỳ tổng thống,
Bao dung – một từ nghe thật thanh thoát. Âm tiết của nó cũng thật bình dị, thốt ra từ thanh quản nhẹ nhàng không cần uốn nắn, như cỏ mọc từ đất, như mưa từ trời. Vậy mà ngày nay, trong một xã hội đứng đầu thế giới về tự do, về quyền con người, hai từ “bao dung” bỗng dưng khó tìm. Chính trong tháng Sáu này, tháng gọi là Pride Month, những câu chuyện thương tâm về cộng đồng LGBTQ+ bị chìm trong bóng tối. Có lẽ trong sáu tháng qua, nước Mỹ có quá nhiều những phát ngôn, biến cố, thay đổi mà đối với truyền thông, đó là điều cần phải nói, và nói mỗi ngày. Hoặc cũng có lẽ, trong một chính quyền đang nỗ lực bác bỏ DEI, đóng chặt cửa với di dân, thì truyền thông cũng không dám đào sâu về những gì thuộc về cộng đồng yếu thế. Cho dù, đó là một án mạng lấy đi cuộc sống một con người, hoặc chấm dứt những nguyên tắc vốn đã được nhìn nhận hàng thập kỷ.
“Nơi nào người ta bắt đầu đốt sách, nơi đó người ta rồi cũng sẽ thiêu người.”— Heinrich Heine. Câu nói nổi tiếng từ thế kỷ XIX của thi sĩ Heinrich Heine, tưởng chỉ là tiếng vọng u ám của bóng ma lịch sử nhưng hôm nay, giữa thế kỷ XXI, lời cảnh báo ấy lại trở nên rúng động – ngay trên đất nước từng được xem là ngọn hải đăng của tự do học thuật. Oái oăm thay, những dấu hiệu đầu tiên của bóng tối không phát xuất từ một chế độ độc tài phương Đông, mà từ chính nước Mỹ – xứ sở từng được xem là ngọn hải đăng của giáo dục tự do.
Donald Trump không đội vương miện, nhưng ông đã luyện được cách bắt cả một đảng chính trị quỳ gối. Và cũng như các ông vua cổ đại, ông không cần luật – ông chính là luật. Nếu Toà Tối cao chống đối, ông sẽ gọi đó là “phản quốc.” Nếu truyền thông phản biện, ông gọi đó là “tin giả.” Nếu có cuộc bầu cử mà ông thua, ông sẽ bảo đó là “gian lận.” Và nếu có ai dám nói điều gì khác, ông sẽ gửi quân đội tới – như ông đã làm ở Los Angeles, để dạy cho đám biểu tình “hỗn xược” ấy một bài học về dân chủ... bằng đạn cao su và lựu đạn cay.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.