Tranh Nghiêu Đề
Tôi nhỏ xíu, tôi bé xíu.
Cũng chẳng có nghĩa những bóng lớn của Hội Họa Sĩ Trẻ đó, đã che hết dáng tôi. Cô học trò xinh xinh, chen chân, nhón gót xem tranh trong những chiều trốn lễ, bỏ nhà thờ…
Tôi mượt mà, tóc bay và mắt ướt, tôi thơ mộng như những thiếu nữ trong tranh.
Tôi nhìn thấp thoáng chút yêu kiều, thời của những Chagall, Pissarro, Cezanne, Matisse…Và ngay cả rất xa xưa, Rembrandt.
------------
Không khí phòng triển lãm tràn đầy những tinh hoa, thoát bay và ấm áp.
Khói thuốc Haft & Haft thơm tho, Basto nặng nồng, hay Lucky mờ mịt. Mắt tôi bốc cay với khói mà tưởng như có thêm cả chút nồng nàn, sướt mướt.
Những bức tranh với tên gọi bàng bạc như Thơ.
Anh Trịnh Cung với “Vương Hương”, “Trăng, Chim, Hoa và Nàng”, của anh Đinh Cường, Nghiêu Đề với “Vùng Thanh Thoát”, và Nguyễn Trung là “Đêm Chân Không”…
Tôi mê những bức tranh cổ điển của anh Đỗ Quang Em. Ánh sáng và bóng tối, lạnh toát hay vắng tanh...Anh đã làm ấm lại trong tranh, chỉ với chút ánh đèn dầu le lói.
Và tranh Cù Nguyễn, đẹp như một thinh lặng, gắn bó cùng nỗi chết, đâu đó tận cuối chân trời...
Sàigon, những ngày xao xác cùng chiến tranh, những lửa đạn kinh hoàng Khe Sanh, Quảng Trị.
Đạn lạc tên bay những nơi xa vời để bảo vệ cho Saigon, một Saigon không tiếng súng.
Và tôi, trốn hết học hành trường lớp. Tôi mê muội theo những hương thơm ngát của sơn dầu, bàng hoàng bên những nét cọ đẹp đẽ. Nét cọ mà khi dào dạt cùng tranh, đã phải sắc sảo hơn những nét bút rời rạc, chữ nghĩa lơ mơ của tôi trong trường thi, lớp học.
Tôi bị cuốn theo những chiều rực rỡ La Pagode, những sáng còn mờ sương khi phòng tranh chưa mở cửa. Nơi đó, có năm bảy chàng họa sĩ ngồi cafe bên góc hè của Continental Hotel, bên cạnh phòng triển lãm. Những giấc mơ cùng với khói thuốc mịt mù bay, huyên thuyên bàn bàn, nói nói về những tác phẩm mới, những dự tính mới.
Và, phố xá. Và Sàigon của những đêm mưa ướt, ánh đèn đường lạnh lẽo cùng với lá rụng, lao xao...
-----
Leonardo Da Vinci dặn rằng, tranh là bài thơ để đọc, và thơ là bức tranh để xem. Tôi luôn lẫn lộn giữa thơ và tranh, tiện thể, tôi còn nhầm luôn Hoạ sĩ với Thi sĩ.
Nghiêu Đề, chàng hoạ sĩ đa tình. Nói chuyện như thơ đã mời tôi ngồi mẫu, và tôi tình nguyện, tôi hân hoan được làm người: Đứng mãi trong tranh.
Tranh Đinh Cường 1978
Trong một buổi họp trà dư tửu hậu của HHST, tôi rủ theo cô bạn.
Trên đường về, cô phàn nàn: “Hội Họa Sĩ Trẻ”, tên nghe hay hay, nhưng sao toàn mấy ông ...già chát?
Tôi phải lan man giải thích. Khi các hoạ sĩ muốn lập hội, đã bị nhiều khó khăn, bị từ chối bởi Bộ Văn Hóa.
Bác Sĩ Nguyễn Tấn Hồng lúc đó là Bộ Trưởng Bộ Thanh Niên, đề nghị đặt tên lại là: HHST Việt Nam, tên phải nghe như một “đội đá banh” của những bạn trẻ. Như thế, Bộ Thanh Niên mới có thể quyết định cho lập hội, thay vì phải qua sự can thiệp của Bộ Văn Hoá.
Và như tên gọi của một Hội đá banh đó, bỗng có những khuôn mặt không còn trẻ nữa, lại càng không có sức nào để có thể chạy, đuổi theo những trái banh trên sân đá.
...Những “Hoạ sĩ Trẻ, sao đã già, mà...lại còn già chát?”.
Với tôi, Arts sáng như trăng và long lanh không tuổi. Như khi nhìn những công trình sáng tạo của Angelo, Bernini...Cái đẹp qua tượng nude của David, dáng nằm trầm luân của Teresa...Và còn rất nhiều những công trình kiến trúc.
Arts, đã xóa hết những nếp nhăn của thời gian, và đã làm biến mất khoảng cách của không gian. Để cho dù tới ngàn năm sau, Artists vẫn luôn hiển hiện trước những tác phẩm, những công trình tuyệt vời, muôn đời của họ…
Và những nhân vật trong Hội Họa Sĩ Trẻ, lứa tuổi của 30, 40. Đã sáng chói trong tâm tưởng tôi, cô bé thời đi học.
Qua những tác phẩm nhiều khai phá, sáng tạo với đầy tài hoa...Họ đã rất trẻ, và họ sẽ còn trẻ mãi.
Tranh Hồ Hữu Thủ 1994
Nhưng lần lượt rồi họ sẽ ra đi.
Nói đùa như anh Mai Chửng và Nguyên Khai dặn dò Nghiêu Đề bên giường bệnh: “Xuống đó nhớ lập lại Hội, xong xuôi rồi thằng nào xuống trước sẽ ghi danh…”
Năm 1974, anh Lê Tài Điển từ Pháp về, ngồi với anh Nghiêu Đề và tôi ở phòng tranh La Dolce Vita, phía sau hotel Continental Palace. Đặc biệt của La Dolce Vita là rất chuyên nghiệp và kỹ lưỡng về ánh sáng cho từng bức tranh.
Ánh sáng hài hòa đã làm nổi bật, đẹp thêm cho những tác phẩm của Hội Họa Sĩ Trẻ, khiến anh Lê Tài Điển muốn ngồi lại mãi, dù phòng tranh đã tới giờ đóng cửa. Anh dặn dò tôi: “ Cô nhớ nhé, hạnh phúc và may mắn nhất là được ngồi chung quanh những bức tranh, những tác phẩm muôn đời...”.
Tôi Cafe mỗi sáng, rượu đỏ mỗi tối bên những tranh của Đỗ Quang Em, Nguyển Trung, Đinh Cường và Nguyễn Phước...Những xanh mượt mà, những đỏ như mặt trời, trắng xóa như sẽ chẳng còn thấy gì, hay những màu âm u lạnh toát trong tranh Nghiêu Đề...
Bắt chước La Dolce Vita, tôi thắp sáng những ánh đèn, tôi tạo ra một không gian bừng lửa.
Những ánh đèn rực rỡ đôi khi, đã soi xuyên qua những tối tăm, lạnh lẽo, đã như những hét hò trong đời sống tôi, lặng câm.
Những nhân vật nhiều đêm cũng bước ra từ tranh. Rất điềm đạm ngồi uống với tôi, nhắc lại cùng tôi những điều xa xôi từ trăm năm cũ.
LêChiềuGiang
Send comment
