Trong số trước, chúng tôi đã giới cuộc hành quân của các toán thám kích thuộc đơn vị đặc nhiệm “Kế hoạch Delta” vào mật khu của CQ tại An Lão, tỉnh Bình Định trong năm 1966. Như đã trình bày, Kế hoạch Delta có nhiệm vụ điều hợp và chỉ huy các chuyến công tác xâm nhập vào khu vực hậu cứ của địch quân để thu thập các tin tức tình báo có giá trị, rất cần thiết cho các binh đoàn bộ chiến của Liên quân Việt-Mỹ trước khi khởi động các cuộc hành quân.
Năm 1967, tiếp tục nhiệm vụ của một đơn vị tình báo đặc biệt, vào tháng 4, Kế hoạch Delta đã mở cuộc hành quân 5-67 xâm nhập vào căn cứ địa của CQ ở thung lũng A Shau, ở phía Tây Nam Huế (Địa dư chí tỉnh Thừa Thiên gọi là An Hậu). Trong thời gian diễn ra cuộc hành quân xâm nhập, các toán trinh sát Delta được thả liên tục vào nhiều vị trí trong khu vực này. Qua thám sát, các toán công tác đã thu thập tình báo vô cùng giá trị: CSBV đã dùng thung lũng An Hậu làm hành lang xâm nhập đối với đường 922 từ Lào sang rồi chuyển sang các đường khác, đồng thời địch quân cũng đã tiến hành nhiều cuộc vận chuyển bằng quân xa ngang qua thung lũng. Từ những sự kiện thông tin ghi nhận được, các toán Delta đã hướng dẫn phi cơ đến oanh kích khu vực làm giảm lượng lưu thông của quân CSBV.
Về không yểm cho cuộc hành quân, một trực thăng đổ quân đã trúng đạn địch trong trường hợp như sau: Toán trinh sát số 1 do trung sĩ Gleason đang đổ quân thì trực thăng bị một loạt đạn của địch quân bắn nên phi cơ bị chao đảo. Phi công đã phải đáp liều mạng trong tình hình nguy kịch, cả toán lập vị trí phòng thủ quanh trực thăng bị thương. CQ mở cuộc tấn công nhưng đã bị đẩy lùi, 1 CQ bị bắn hạ tại chỗ. Đến tối, một trực thăng khác đến bốc phi hành đoàn của trực thăng bị hư và 3 toán viên LLĐB, còn trung sĩ trưởng toán Gleason và 2 toán viên Mỹ, 1 toán viên Việt Nam ở lại để bảo vệ cho toán sửa chữa trực thăng vừa được phái đến. Trực thăng sửa xong, nhưng chưa chở được nhiều người nên ngay sau đó một trực thăng thứ hai cố đáp xuống để bốc 4 chiến binh toán Delta. Trực thăng này quạt đụng cây bị rốt cách toán LLĐB 20 mét, phi hành đoàn vô sự, đến 9 giờ 30, mọi người được bốc ra dưới ánh đèn chiếu sáng.
* Từ ba cuộc hành quân Samurai 1,2 và 3 đến hai cuộc hành quân Sultan 1, 2:
Sau cuộc hành quân 5-67, từ 10 tháng 7 đến cuối tháng 10/1967, các toán thuộc Kế hoạch Delta đã tiếp tục tham dự các cuộc hành quân Samurai 1,2 và 3 từ khu vực phía Bắc An Hậu đến thung lũng Happy ở phía Tây Đà Nẵng là nơi mà các toán Delta đã khám phá ra những cuộc xâm nhập của CQ. Trong cuộc hành quân này, các toán Delta cùng với lực lượng xung kích LLĐB Việt-Mỹ đã triệt hạ một trạm tiếp tế CSBV, bắt nhiều tù binh và tịch thu nhiều tài liệu. Tại khu vực thung lũng Happy, các toán Delta đã nhiều lần với các đơn vị của trung đoàn pháo 368D CSBV, đây là trung đoàn thường hay pháo kích vào Đà Nẵng.
Từ 27-11-1967 đến 28-1-1968, thiếu tá Charles Chuck Allen, chỉ huy Kế hoạch Delta, điều động các toán Delta vào thung lũng Plei Trap dọc theo biên giới Lào để thực hiện 2 cuộc hành quân xâm nhập vào vùng địch: đó là cuộc hành quân Sultan 1 và Sultan 2. Qua hai cuộc hành quân này, các toán Delta đã xác nhận trung đoàn 32 CSBV đã di chuyển vào đây sau trận đánh Đắc Tô. Sau hai cuộc hành quân nói trên, từ tháng 3 đến tháng 8/1968 các toán Delta lại được điều động đến phía Bắc Vùng 1 chiến thuật để tổ chức hai cuộc hành quân Samurai 4 và 5 vào thung lũng An Hậu. Đại tướng Westmoreland ra lệnh cho bộ chỉ huy Kế hoạch Delta cung cấp thông tin và yểm trợ các đơn vị bộ chiến Việt-Mỹ để ngăn chận các đường xâm nhập của CQ vào Huế. Mặc dù thời tiết xấu và khi mới nhập trận đã bị tổn thất, nhưng các toán Delta và thành phần xung kích của LLĐB Việt-Mỹ đã gây thiệt hại nặng cho CSBV trong nhiều trận đụng độ.
* Các cuộc hành quân từ Vùng 3 đến Vùng 1 chiến thuật:
Cuộc hành quân kế tiếp mang tên là Alamo diễn ra ở khu vực Sông Bé thuộc Vùng 3 chiến thuật, gần biên giới Căm Bốt. Đầu tháng 9/1968, các toán Delta được đặt thuộc quyền điều động của bộ Tư lệnh Sư đoàn 5 Bộ binh VNCH. Vì thiếu trực thăng nên mỗi đợt chỉ đổ được 6 toán vào vùng địch thay vì 12 toán. Trong cuộc hành quân kéo dài suốt tháng 9, các toán Delta đã thực hiện 27 chuyến công tác và đã tìm ra một số lớn căn cứ hậu cần, bệnh xá của CQ. Theo yêu cầu bộ Tư lệnh Sư đoàn 5 BB, các toán Delta còn có nhiệm vụ tìm ra những con đường mòn xâm nhập của CSBV trong các khu rừng tre kín mít.
Đơn vị đặc nhiệm của Kế hoạch Delta lại được lệnh di chuyển lên phía Bắc trong cuộc hành quân War Bonet tại An Hòa rồi lại trở về tỉnh Bình Long trong cuộc hành quân Ares ngày 16 tháng 11-1968. Trong cuộc hành quân này, các toán Delta đã thực hiện 85 chuyến trinh sát và tìm ra một số căn cứ hậu cần tại đây. Ngày 29 tháng 3-1969, đơn vị Delta lại được điều động ra Vùng 1 chiến thuật và đặt thuộc quyền điều động của Sư đoàn 101 Nhảy Dù Hoa Kỳ trong hai cuộc hành quân Cass Park 1 và 2, và tiếp theo là cuộc hành quân Troyan Horse 1 và 2, các toán Delta đã xâm nhập vào thung lũng sông Vương, lòng chảo An Hòa và giải đất Tây Bắc ở phía Nam vĩ tuyến 17. Các tài liệu tịch thu được đã cung cấp nhiều tin tức tình báo giá trị cho Sư đoàn 3 Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ nắm vững các trung đoàn và các tiểu đoàn CSBV hoạt động trong khu vực trách nhiệm của sư đoàn này.
* Hành quân vào Tây Nam An Hòa:
Trong cuộc hành quân Cass Park 2, toán Len Lõi số 103 đã xâm nhập vào khu Tây Nam An Hòa ngày 17 tháng 6-1969. Hai ngày sau, toán này nom thấy 30 CQ di chuyển trên một đường mòn, tiếp theo là 2 con trâu đang kéo 1 khẩu phòng không 37 ly. Trước đó 1 ngày, toán trinh sát 1 A đã phát hiện nhiều hơn. Bản báo cáo của toán này có nội dung như sau:
181515H (tức là ngày 18 vào lúc 15 giờ 15 phút), tại tọa độ 20085002, toán quan sát được một nhóm 12 CQ đi về hướng Đông Bắc, đều đi bộ và mặc đồ như trước đây, tất cả đều có vũ khí nhưng không có ba lô. Giữa toán địch đi xếp hàng này, có một phụ nữ người da trắng Tây Phương, phụ nữ này mặc sơ mi trắng, quần đen, áo bỏ trong quần, không đội mũ. Quần áo của y thị trông sạch sẽ thẳng nếp. Tóc vàng buông vai, da hồng mịn. Cân nặng từ 140 đến 145 pound, cao 5’6’’, cơ thể to con, không mang gì cả, không có vẻ gì mệt nhọc. Có vẻ y thị được ăn đầy đủ và trông khỏe mạnh.
Do tính chất bảo mật hoạt động thu thập tin tức, nên toán thám kích đã không nổ súng bắn hạ toán CQ nói trên. Theo kế hoạch, các toán Delta tiếp tục hoạt động ở phía Bắc Vùng 1 cho đến ngày 9 tháng 11/1969. Trong 3 tuần cuối của tháng 12/1960, các toán Delta đã tham dự cuộc hành quân Yellow Ribbon và đã khám phá rằng hoạt động của CSBV ở phía Tây Pleiku đã ít đi so với 6 tháng trước.
Qua năm 1970, vào ngày 11 tháng 2/1970, một số toán Delta biệt phái cho một đơn vị LLĐB khác để tham dự cuộc hành quân Saber and Srur. Hoạt động dưới danh xưng đại đội A tại Biên Hòa, các toán Delta đã thực hiện 63 chuyến công tác xác định một số đơn vị hậu cần CSBV vẫn còn hoạt động lẩn quẩn ở khu vực phía Bắc Vùng 3 chiến thuật, nhiều toán CSBV đã chạy trốn khi bị các toán Delta phát hiện.
Ngày 10-5-1970, Kế hoạch Delta thực hiện hai cuộc hành quân chót ở Việt Nam là Delta Dagger 1 và 2. Dưới quyền điều động của Sư đoàn 101 Nhảy Dù Hoa Kỳ, các toán Delta xâm nhập hoạt động khắp vùng Tây Nam tỉnh Quảng Trị và khu vực giáp giới Lào. Hai cuộc hành quân kế tiếp nhau này đã kết thúc vào cuối tháng 5/1970, các toán Delta không phát hiện được một hoạt động lớn nào của CQ. Ngày 30 tháng 6/1970, Kế hoạch Delta chấm dứt hoàn toàn hoạt động thám báo và di chuyển về căn cứ chính ở Nha Trang. Quân số thuộc Kế hoạch Delta (năm 1966, đơn vị này cải danh thành Trung tâm Huấn luyện và Hành quân Delta) được tái phối trí để sát nhập với tiểu đoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù trở thành Liên đoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù, trực thuộc phòng 3 Bộ Tổng Tham Mưu QL.VNCH, bộ phận Biệt phái B-52 của LLĐB Hoa Kỳ chấm dứt hoạt động và giải tán vào ngày 31 tháng 7-1970.
Kế hoạch Delta là một dự án tình báo chiến lược dài hạn rất thành công của Lực lượng Đặc biệt Việt-Mỹ. Đơn vị này đã cung cấp tin tức tình báo về hoạt động của trên 75 binh đoàn CSBV, tịch thu vô số tài liệu, bắt sống nhiều CQ. Trong suốt thời gian hoạt động, Kế hoạch Delta đã cung cấp đạt những tin tức mới nhất và có giá trị nhất về các cuộc tập trung của CQ, hệ thống xâm nhập của địch, phát hiện nhiều căn cứ của đối phương trong những vùng hẻo lánh không ai đến được. (Biên soạn dựa theo tài liệu quân sử của Lực lượng Đặc Biệt Hoa Kỳ, một số bài viết trong tạp chí KBC và đặc san 81 Biệt Cách Nhảy Dù).
Kỳ sau: Đơn vị đặc nhiệm Kế hoạch OMEGA, SIGMA và các cuộc hành quân tại Vùng 1 và Vùng 2 chiến thuật.