Hôm nay,  

Góc Nhạc Cổ Điển

29/07/200600:00:00(Xem: 2564)

Chúng tôi mong nhận được mọi ý kiến đóng góp và bài vở của bạn đọc về mọi vấn đề liên quan đến nhạc cổ điển như ca kịch opéra, ballet, kỹ thuật (recording), album mới, concert bạn mới đi nghe...Thư từ bài vở xin gởi về

classical@vietbao.com

Nhạc (Cổ Điển) Thế Kỷ 20:

Từ Hậu Lãng Mạn Đến Hậu Cổ Điển

Jo Ký - Tháng 7, 2006

Nhạc cổ điển trong thế kỷ 20 rất phong phú và muôn hình vạn trạng.  Khởi đầu bằng nhạc hậu lãng mạn (post-romantic) của Sergei Rachmaninov, ấn tượng (impressionism) của Claude Debussy, cho đến hậu cổ điển (neoclassisism) của Maurice Ravel, và rồi tiến xa đến chuỗi âm (total serialism) của Pierre Boulez, cực tiểu (minimalism) của Steve Reich và Philip Glass, và nhạc cơ hội (aleatory) của John Cage.  Ngoài ra còn có một số trào lưu khác đang phát triển và chưa biết sẽ đi về đâu như vi cung (microtonal) của Harry Partch và loại nhạc âm phổ (spectral music) của Olivier Messiaen và môn đệ là Tristan Murail.

Hậu lãng mạn (post-romantic)

Vào đầu thế kỷ 20, nhiều nhạc sĩ viết nhạc tiếp nối lối lãng mạn của thế kỷ trước.  Tuy lối hòa âm có phần phức tạp, nhưng vẫn là hữu cung (tonal).  Cách phối khí, chọn lựa các nhóm nhạc cụ cũng như các thể nhạc như giao hưởng, concerto, tứ tấu vẫn theo truyền thống cũ. 

Nhiều nhạc sĩ nổi danh như Dmitri Kabalevsky (1904-1987), Dmitri Shostakovich (1906-1975), Maurice Ravel (1875-1937), và Benjamin Britten (1913-1976) đã tiến bộ rất xa trong kỹ thuật (hòa âm, phối khí) và style tuy vẫn sử dụng các lề lối hòa âm, phối khí, cấu trúc của thế kỷ 19, và nhạc của họ quảng bá rộng rãi và được công chúng tán thành tiếp nhận. 

Nhạc viết theo lối này được xếp vào loại hậu (hay tân) lãng mạn (neoromantic, post-romantic, late-romantic).  Số nhạc sĩ viết theo lối này rất đông.  Thiết nghĩ cũng nên kể ra đây để nhận diện: Samuel Barber (1910-1981), Leonard Berstein (1918-1990), Aaron Copland (1900-1990), John Corigliano (1938), George Gershwin (1898-1937), Henryk Górecki (1933), Gustav Holst (1874-1934), Aram Khachaturian (1903-1978), Carl Neilsen (1865-1931), Sergei Rachmaninov (1873-1943), Sergei Prokofiev (1891-1953), Jean Sibelius (1865-1957), Edward Elgar (1857-1934), Ralph Vaughan Williams (1872-1958), v.v..  Có thể nói chung rằng các tác phẩm hoặc nhạc sĩ nào không thuộc các nhóm avant-garde (tiền phong) đều có thể xếp vào nhóm này.  Có người viết nhạc theo nhiều lối khác nhau, đôi khi xuất hiện trong hơn một nhóm.  Thí dụ như Philip Glass (1937), mặc dù thường được xem là thuộc loại cực tiểu (minimal), nhưng ông cũng có khi viết nhạc theo lối lãng mạn (theo cực tiểu) nên cũng được xem là thuộc nhóm hậu lãng mạn.  Igor Stravinsky có thể thuộc các nhóm hậu làng mạn, hậu cổ điển, hiện đại, và chuỗi âm (serialism).

Trường phái Vienna thứ nhì, vô cung và lý thuyết chuỗi âm

Vào cuối thế kỷ 19, trong lúc các nhạc sĩ như Brahms, Dvorak, Mahler vẫn còn dắm mình suy tư những dòng nhạc lãng mạn tuyệt vời, thì đã có một nhóm nhạc sĩ tuổi trên dưới đôi mươi, đang hoạch định phát huy một phương pháp hòa âm khác với phương pháp hòa âm truyền thống nhị cung (diatonic).  Việc làm của họ đã làm thay đổi bộ mặt của âm nhạc từ đó trở đi. 

Dẫn đầu là Arnold Schoenberg (1874-1951), đã một tay sáng lập một lý thuyết âm nhạc mới.  Schoenberg biện bạch rằng sở dĩ con người thích nghe nhạc diatonic, hay còn gọi là hữu cung (tonal)--tức là nhạc viết theo các cung trưởng thứ, là vì họ đã được huấn luyện từ hàng trăm năm nay.  Chẳng qua là sự quen tai.  Từ đó ông thành lập ra một hệ thống sáng tác mà trong đó tất cả các note nhạc trong thang âm (scale) của bát độ (octave) đều được trưng dụng.  Có tổng cộng 12 note trong một thang âm và mỗi note cách 2 note bên cạnh một bán cung (semitone).  Vì thế hệ thống này được gọi là hệ thống 12 cung.  Nhạc viết theo lý thuyết này không mang các âm hưởng trưởng thứ nên nó còn được gọi là vô cung (atonal) để đối lại với lối hữu cung, hay là chủ thuyết chuỗi âm (serialism). 

Giới học giả gọi lối viết nhạc này là trường phái Vienna thứ nhì để đối lại, và cũng để nâng tầm quan trọng của nó, với trường phải Vienna thứ nhất do Haydn, Mozart, và Beethoven thành lập.  Hai môn đệ của Schoenberg là Anton Webern (1883-1945) và Alban Berg (1885-1935) đã sáng tác nhiều tác phẩm với lý thuyết này, điển hình nhất là violin concerto của Berg.  Ba người này đã tạo ra một trào lưu âm nhạc mới mà người ta gọi là avant-garde; và cũng từ đó khởi sự hàng loạt các phong trào khác, được gọi chung là trào lưu nhạc mới (modernism).

Đến giữa thế kỷ 20, Karlheinz Stockhausen (1928), Olivier Messiaen (1908-1992), và Pierre Boulez (1925) đã đưa tư tưởng serialism đến cực độ.  Trong đó tất cả các yếu tố khác như cường độ (dynamic), trường độ, v.v. của âm nhạc đều bị phân bố chặt chẽ bởi những luật lệ đã được đặt ra từ trước (cho tác phẩm đang viết thôi).  Họ đã không tiến xa vì đã nhanh chóng cảm thấy mệt mỏi.

Phong trào hậu cổ điển (neoclassicism)

Sau thế chiến thứ nhất, sau những tang thương thảm khốc, con người muốn trở lại với những gì bền vững, kềm chế, trật tự.  Nhiều ý kiến cho rằng chính vì những nhậy cảm thái quá đã khiến cho thiên hạ đại loạn.  Vì thế người ta muốn quay về với các khuôn thước hoàn thiện hoàn mỹ dưới thời cổ điển của Haydn và Mozart để tìm thấy yên ổn.

Những tác phẩm của Stravinsky như L'histoire du Soldat, Dumbarton Oaks Concerto, Symphonies of Wind Instruments, và Symphony In C được coi là mầm móng của phong trào này.  Đương thời với Stravinsky có Paul Hindermith, người Đức, với cách pha trộn các nghịch âm bén nhọn, đa giọng, và lối sử dụng âm giai riêng của ông đã tạo ra nhiều tác phẩm quan trọng, trong số đó có Mathis der Maler.  Trường dạy nhạc của bà Nadia Boulanger (1887-1979) tuyên dụng những tư tưởng mà nền tảng đặt trên nhạc của Stravinsky.  Học trò của trường này gồm có Elliot Carter (những năm đầu), Roy Harris, Aaron Copland, Darius Milhaud, Virgil Thomson, và Astor Piazzolla. 

Nhạc hậu cổ điển hay có những giai điệu rõ ràng, dùng quãng 4 tăng (augmented fourth hay còn gọi là tritone) làm căn bản hòa âm, thêm vào những nghịch âm khác để tạo sự di động, và cách phối hợp đa điệu.  Nhạc hậu cổ điển được giới hâm mộ đón nhận nồng hậu và thường được mang ra để đối lại với nhạc vô cung như là loại nhạc thực sự hiện đại.  Phong trào hậu cổ điển cũng sử dụng nhạc dân gian (folk) để thêm phần phong phú về nhịp điệu và hòa âm.  Những nhạc sĩ Hungary như Bela Bartok và Zoltán Kodály, cũng như Loes Janacek của Tiệp Khắc sưu tầm nhạc dân tộc của họ khiến các tác phẩm của họ cũng bị ảnh hưởng bởi nhạc dân gian.

Kỳ tới: Các trào lưu hậu hiện đại (post-modernism).

 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Bốn người được báo cáo đã bị giết chết hôm Thứ Năm sau một vụ cảnh sát rượt đuổi qua nhiều quận đã kết thúc trong trận đấu súng trên đường Miramar Parkway theo sau một tên cướp có vũ khí tại Coral Gables, tiểu bang Florida.
Mỗi năm lên tuổi già đi, tưởng đâu đã được an nhàn, nào ngờ đảng Cộng sản Việt Nam vẫn phải tối mắt đấu tranh để tồn tại vì các chứng nan y: Suy thoái tư tưởng; Đạo đức xuống cấp; Tham nhũng; và, Lợi ích nhóm trong trong cán bộ,đảng viên.
Bản thông báo của cảnh sát đưa ra hôm Thứ Năm ngày 5 tháng 12/2019, cho biết cô bé mất tích tên Lara Nguyen, 12 tuổi, cư dân thị trấn Menda. Lần cuối cô bé được nhìn thấy là tại nhà cô bé này ở đường Coppice Street, khoảng 8 giờ sáng hôm Thứ Tư ngày 4 tháng 12/2019.
Sài Gòn: Trong 11 tháng kiều hối đạt 4,3 tỷ USD, dự kiến cả năm 2019 dự kiến 5,3 tỷ USD, tăng trên 9% so với năm 2018. Kiều hối về đã giúp sản xuất kinh doanh, giải quyết khó khăn đời sống người thân, giải quyết việc làm, tạo điều kiện cho kinh tế Tp SG phát triển.
Do dự đoán thời tiết sẽ có 40-50% cơ hội mưa rào vào Thứ Bảy tới, 7 tháng 12 - ngày sự kiện ‘Winter in the Grove’, Thành phố sẽ dời sự kiện này đến ngày thứ Năm tuần sau, vào ngày 12 tháng 12, và chương trình sẽ bắt đầu lúc 5:00 giờ chiều đến 8:00 giờ tối
Tại nhà hàng Diamond 3, Westminster, Nam California, Tối thứ Sáu, ngày 29 tháng 11 năm 2019, Hội Đồng Hương Quảng Nam – Đà Nẵng (QNĐN) đã tổ chức buổi tiệc tri ân các mạnh thường quân và các ân nhân đã ïđóng góp cho chương trình cứu trợ Thương Phế Binh Việt Nam Cộng Hòa Quảng Nam Đà Nẵng.
Hôm biểu tình 17/11, lãnh tụ trẻ Joshua Wong hô lớn khẩu hiệu "Hồng-kông là Bá-linh mới !" trước đông đảo dân Hồng-kông tụ tập tại Công trường Edimbourg trong khu phố doanh thương.
Chính phủ Trump đang thắt chặt các đòi hỏi làm việc đối với một số người nhận phiếu thực phẩm, một sự thay đổi dự kiến sẽ loại bỏ các lợi ích của Chương Trình Hỗ Trợ Dinh Dưỡng Bổ Sung (SNAP) cho 688.000 người lớn.
Tổng Thống Donald Trump hôm Thứ Tư đã đột ngột bãi bỏ cuộc họp báo đã được lên lịch trình để kết thúc chuyến đi đầy tranh cãi tới Anh cho cuộc họp năm thứ 70 của Tổ Chức Hiệp Ước Bắc Đại Tây Dương gọi tắt là NATO.
Có 422.9 triệu khẩu súng đang lưu hành, khoảng 1.2 khẩu cho một người Mỹ, và 8.1 tỉ dây đạn được bán vào năm ngoái, chứng tỏ súng là phổ biến tại Mỹ, theo National Shooting Sports Foundation cho biết.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.