Khoảng 1.25 triệu người ở Mỹ bị viêm gan B kinh niên. Và khoảng 350 triệu người hiện đang bị viêm gan B trên khắp thế giới. Bệnh viêm gan B thấy nhiều nhất ở Phi Châu và Đông Nam Á Châu. Riêng tại Việt Nam, khoảng 70-80% người bị nhiễm viêm gan B.
Khi bệnh nhân vừa bị nhiễm siêu vi trùng B, chức năng gan còn hoạt động bình thường. Lúc này, bệnh nhân chưa cần dùng thuốc. Nhưng cần phải theo rõi. Nghĩa là cứ 6 tháng lại phải đo lường chức năng gan và thử nghiệm siêu vi trùng viêm gan B. Vì siêu vi trùng viêm gan B có thể hoạt động trở lại bất cứ lúc nào. Theo thời gian, có thể biến chuyển gây ung thư gan.
Có 2 loại: viêm gan B cấp tính và viêm gan B kinh niên. Khi bi viêm gan B cấp tính, bệnh nhân bị vàng da, kết quả dương (+) cho thử nghiệm viêm gan kháng nguyên (Hepatis B surface antigen) và viêm gan kháng thể (hepatìs B core antibody-igM).
Khám phá viêm gan B cách nào"
Khi mới bị nhiễm bệnh, thử nghiệm 1. kháng nguyên viêm gan B (HbsAg (hepatitis B surface antigen) sẽ có phản ứng dương tính (+). Thử nghiêm 2. kháng nguyên viêm gan B (Hepatitis B be antigen, HBbeAg) do siêu vi trùng viêm gan B sinh sản và cũng là dấu hiệu của nhiều siêu vi trùng viêm gan B đang tràn ngập trong máu. Thử nghiệm 3. HBV-DNA (Hepatitis B viral DNA) dùng trong việc ước lượng siêu vi trùng B trong máu, khi trị liêu.
Trường hợp viêm gan cấp tính, bệnh nhân bị vàng da. Thử nghiêm kháng nguyên HbsAg và kháng thể HbcAB-IgM (hepatitis B core antibody-IgM) rất cần thiết để định bệnh. Chỉ 5% viêm gan B cấp tính biến chuyển thành viêm gan B kinh niên. Nghĩa là nằm trong điều kiện 1., khi hệ thống miễn nhiễm của bệnh nhân không đủ sức tiêu diệt toàn diện siêu vi trùng viêm gan B. Và 2. khi thử nghiệm HbsAg dương (+) kéo dài quá 6 tháng.
Nếu thấy ít lượng siêu vi trùng B trong máu là điềm tốt. Trái lại, nếu lượng siêu vi trùng B tăng cao hơn, sẽ gây nguy cơ biến chứng gan.
Ít siêu vi trùng viêm gan B trong máu có nghĩa là thử nghiêm HbeAg âm (-) và thử nghiệm kháng thể HbeAb dương (+). Trong thời điểm này, phân hóa tố gan ALT (alanine aminotransferase) và AST (aspartate aminotransferase) có thể còn bình thường. Thử nghiệm HBV-DNA không thấy gì thì bác sĩ chuyên khoa có thể sẽ thêm thử nghiệm CPR (polymerase chain reaction), tinh vi hơn, để đo lượng siêu vi trùng trong máu.
Ngược lại, trong trường hợp viêm gan B coi là kinh niên và hoạt động (active), thử nghiêm HbeAg dương (+), thử nghiệm HbeAb âm (-). Đồng thời, thử nghiêm phân hóa tố gan ALT và AST tăng cao và lượng siêu vi trùng cũng tăng cao (HBV-DNA) trong máu.
Phân loại 2 thứ nhiễm viêm gan B kể trên rất quan trọng. Lý do chính là bởi nhờ đó có thể chẩn đoán bệnh và giúp cách trị bênh hợp lý và chính xác hơn.
Làm sao biết bệnh nhân hiện đang có siêu vi trùng B đang hoạt động"
Khi bệnh nhân vừa bị nhiễm siêu vi trùng B, chức năng gan còn hoạt động bình thường. Lúc này, bệnh nhân chưa cần dùng thuốc. Nhưng cần phải theo rõi. Nghĩa là cứ 6 tháng lại phải đo lường chức năng gan và thử nghiệm siêu vi trùng viêm gan B. Vì siêu vi trùng viêm gan B có thể hoạt động trở lại bất cứ lúc nào. Theo thời gian, có thể biến chuyển gây ung thư gan.
Bệnh viêm gan B kinh niên nếu cón hoạt động sẽ tiếp tục gây viêm gan, làm hư tế bào gan. Biến diễn tiếp nối có thể làm xơ gan, suy gan, và ung thư gan. Cần làm sinh thiết (biopsy) gan để có ý niệm xem gan bị hư ra sao, bệnh nhân đang bị viêm gan hay đã bị xơ hóa gan.
Ngoài viêm gan B, cũng cần tìm hiểu nếu bệnh nhân có bị nhiễm thêm viêm gan C, viêm gan delta, hay nhiễm HIV. Khi đã bị xơ gan thì cần lưu ý truy tầm ung thư gan. Nghĩa là cần thử nghiệm alpha-fetoprotein và siêu âm gan.
Điều trị viêm gan sẽ do bác sĩ chuyên môn về gan.
Khi bị viêm gan kinh niên, phân hoá tố gan tăng cao, và là lúc cần phải điều trị. Nghĩa là cần tiêu diệt siêu vi trùng (HBV-DNA âm). Nếu điều trị có hiệu quả, phân hóa tố gan sẽ trở lại bình thường, và thử nghiệm HbeAg thành âm, và HbeAb thành dương. Ngày nay, bệnh nhân dùng thuốc chích Interferon và thuốc uống Lamivudine. Thuốc chích mới Peg-Interferon giúp lành bệnh khá hơn.
Phòng ngừa:
Siêu vi trùng B truyền nhiễm qua đường máu hay những dung dịch từ cơ thể. Thí dụ như truyền qua tinh trùng khi giao hợp, bằng kim chích ma túy, hay truyền từ người mẹ sang con khi mới sanh. Mọi người nên chích ngừa viêm gan B vì đây coi là vấn đề quan trọng nhất. Tất cả mọi người sống chung một mái nhà cần thử máu để truy tầm bệnh. Nếu chưa từng bị nhiễm viêm gan B thì nên chích ngừa.
Để tránh bệnh, tốt nhất không đụng vào máu ngừơi có bênh viêm gan B, phải bỏ băng vệ sinh ra xa, tránh không dùng chung bàn chải đánh răng và dao cạo râu. Cũng nên coi chừng vài trường hợp khác có nguy cơ truyền bệnh như: lọc máu vì thận hư, du lịch quá 6 tháng trong những vùng dễ nhiễm viêm gan B, đồng tính luyến ái, hay vợ chồng bình thường nhưng một thời quá khứ đã từng nhiễm bệnh tình dục.
(Bài này viết với mục đích nâng cao kiến thức, không dùng để tự trị liệu. Nếu bạn có thắc mắc về tình trạng sức khỏe hay thuốc men, xin hỏi bác sĩ gia đình).
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; E-mail: nmtran@hotmail.com; Điện thoại: (714) 547-3915.
Gửi ý kiến của bạn
