Ngôn Ngữ Lưu Vong (2)

The Exiled Language -
Imre Kertész

"Cho dù bất cứ ở đâu, viết bằng bất cứ ngôn ngữ nào, nhà văn của Lò Thiêu vẫn chỉ là một cô hồn phiêu bạt, mong tìm nơi nương náu, ở nơi đâu nếu không là trong tiếng nước người..."

Tôi chẳng có ý dây dưa quá nhiều vào chuyện nghiên cứu những chế độ độc tài, chúng biến phân biệt đối xử và diệt chủng thành một nguyên tắc chung, một thứ qui luật của chúng. Ngoài ra, tôi chỉ nhắc tới hai hình thức cực đoan của phân biệt đối xử mang tính tập thể được đem ra thực thi bởi những chế độ độc tài thế kỷ 20, và chỉ đưa ra những thí dụ tại Âu Châu. Chúng ta biết còn có rất nhiều hình thức không phải tại Âu Châu. Ngay cả tại Âu Châu, cũng còn có những hình thức phân biệt đối xử mang tính tập thể, nhẹ nhàng hơn nhưng cũng khá hiệu quả, mà chúng ta có thể gọi là phân biệt đối xử mang tính dân sự, giữa những người cùng trong một nước. Chính quyền tỏ ra chẳng giúp ích gì được, trong việc chống lại phân biệt đối xử dân sự, chính trị gia tỏ ra khả ái, còn mấy ông chủ trương dân túy thì coi như chẳng có gì là đáng xấu hổ cả, khi lợi dụng nó. Rồi thì còn có, đặc biệt là ở vùng Đông Âu, những xứ sở hậu cộng sản, một kiểu phân biệt đối xử không những đáng tha thứ, bỏ qua, mà lại còn được khuyến khích nữa, tuy bị nhà cầm quyền chính thức phủ nhận một cách quyết liệt. Cách đây không lâu, một nhà văn Ấn Độ, Urwashi Butalia, đã kể lại kinh nghiệm của riêng bà. Chúng ta được biết, qua bà, chuyện gì đã xẩy ra cho dân chúng, khi chính trị chia rẽ hai dân tộc, trong trường hợp ở đây, là dân Ấn và dân Pakistan. Họ nói cùng một thứ tiếng, và chia sẻ cùng một văn hóa, vậy mà chỉ vì chủ nghĩa ái quốc phi lý và cuồng tín tôn giáo đã làm cho hai dân tộc khốn khổ, chúng làm đảo điên tất cả sự suy nghĩ, cuộc sống từng ngày của họ. Chỉ trong vòng một đêm, nghĩa là vừa bừng mắt dậy, dân chúng nhận ra rằng, họ ở trong hai khu trại khác biệt hẳn nhau, và đứng trước thực tế phũ phàng, họ chẳng còn biết sống để làm gì, mình là ai, họ là ai nữa.

Những người Âu Châu chúng ta đã nhiều phen kinh nghiệm những thay đổi tàn bạo, bất thần như thế trong thế kỷ qua - phần nhiều ở phần đông hay trung Âu Châu, so với vùng phía tây lục địa của chúng ta. Những thay đổi như thế thường là kèm theo những mất mát về văn hóa không thể nào thay thế được. Vốn một thời, chốn này chốn kia là những thành phố với những đại học, những trung tâm văn hóa, nơi ba bốn thứ ngôn ngữ cùng được trao đổi, bỗng xuống cấp, biến thành những vùng miệt vườn, ở trong những đế quốc rộng lớn, và giản dị biến mất khỏi bản đồ văn hóa Âu Châu. Nhiều người sẽ nghĩ tới Czernotwitz, nơi nhà thơ Paul Celan từ đó tới, "một thành phố mà cư dân của nó là những con người và những cuốn sách". Những người Đức chính họ, như là hậu quả của mộng bá chủ toàn cầu, đã hủy diệt văn hóa Đức, ở trong những vùng mang tính đa quốc gia, đa ngôn ngữ, mà dân cư ở những nơi đây lên tới hàng triệu người - những vùng hầu như hoàn toàn bị khống chế bởi ảnh hưởng văn hóa Đức.
Họ hủy diệt những thiểu số dân Do Thái nói tiếng Yiddish hoặc tiếng Đức ở đó, những thiểu số dân đã đem đến cho tiếng nói Đức những người khổng lồ trong văn học như là Joseph Roth, Franz Kafka, và Celan.
(còn tiếp)
Jennifer Tran chuyển ngữ
http://saomai.org/~tinvan/unicode/index.html

• Mẹ Và Con
• Chủ Tịch Toyota Xin Lỗi Dân Mỹ
• Nước Biển Trên Đà Dâng Cao: Miền Đông Hoa Kỳ Gặp Nguy
• 50% Cử Tri: Sẽ Bối Rối Nếu Trump Thắng Cử TT; Nhiều Cử Tri Cộng Hòa Ủng Hộ Trump Nhưng Không Muốn Nhận